Bezpłatny fragment - Wszystko o prowadzeniu działalności gospodarczej na terenie Krajów Unii Europejskiej

Adrian Ciepał

Wadowice

14. 09. 2017 r.

Wykaz skrótów

Źródła prawa

CEIDG. — Centralna Ewidencja i Informacja o Działalności

Gospodarczej.

EFTA. — Europejskie Porozumienie o Wolnym Handlu

K.C. — Kodeks Cywilny, Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r., t.j.

Dz. U. z 2014 r. poz. 121 z póź. zm.

KSH. — Kodeks spółek handlowych z dnia 15 września 2000r.

t.j. Dz. U. z 2013 r. poz. 1030 z póź. zm.

TFUE. — Traktat o Funkcjonowaniu Unii Europejskiej z dnia 26

października 2012 r. C326/01 z póź. zm.

TWE. — Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską

opublikowany w Dz. Urz. UE 2006 C 321E.

Ust. O swob.dz.gosp. — Ustawa z dnia 2 lipca 2004 r.

o swobodzie działalności gospodarczej t.j. Dz. U. 2004 Nr 173

poz. 1807 z póź. zm.

Ust. O zwalcz.nieu. konk. — Ustawa z dnia 16 kwietnia 1993 r.

o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. t.j. Dz. U. 1993 nr 47 poz.

211 z póź. zm.

2.Inne skróty

TE. — Trybunał Europejski

Art. — artykuł

Ds. — do spraw

KNF. — Komisja Nadzoru Finansowego

KRS. — Krajowy Rejestr Sądowy

Niepubl. — niepublikowane

Np. — Na przykład

Nr. — numer

Ns. — następny

Orz. — orzeczenie

UE. — Unia Europejska

UK. — United Kingdom (Zjednoczone Królestwo Wielkiej

Brytanii)

Pkt. — punkt

Por. — porównaj

Poz. — pozycja

Sp. z o.o. — Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością

str. — strona

tab. — tabela

tj. — to jest

t. j. — tekst jednolity

tzn. — to znaczy

tzw. — tak zwany

ust. — ustęp

w. — wiek

Wg. — według

ww. — wyżej wymieniony

Ze zm. — ze zmianami

Wstęp

W książce przedstawione zostało pojęcie działalności gospodarczej, jakie są jej podstawowe cechy i wyznaczniki oraz odpowiedzi na pytania:

Czy rzeczywiście działalność gospodarcza jest wolna, czy może zdecydowanie ograniczona?
Mimo coraz większego nasycenia rynku wielu ludzi decyduje się prowadzić działalność gospodarczą, tworząc z niej niekiedy swoje jedyne źródło dochodów i poświęcając jej praktycznie cały wolny czas. Prowadząc jakąkolwiek działalność gospodarczą przyszły przedsiębiorca nie ma łatwej drogi. Musi przejść przez gąszcz niekiedy bardzo skomplikowanych procedur, zrealizować określone i często trudne do spełnienia warunki. Przede wszystkim musi wykazać się silną wolą i determinacją w osiąganiu celów. Można zauważyć, że niektóre dziedziny gospodarki są zamknięte dla „zwykłego śmiertelnika”. Co w pewnym sensie ogranicza jego swobodę działalności gospodarczej. Poprzez brak możliwości wyboru każdego rodzaju działalności, które występują w polskim prawie.

Rozdział pierwszy jest poświęcony przedstawieniu podstawowych spraw związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej na terenie polski, które powinien znać każdy, kto zamierza prowadzić własną działalność gospodarczą. W rozdziale tym zdefiniuję działalność gospodarczą, uwzględniając jej cechy charakterystyczne.

Szerzej opisuję rodzaje działalności gospodarczej występujące w Polskim prawie. Działalność gospodarczą może założyć każdy. Jest to podstawowe prawo wolnościowe, które daje nam Konstytucja i inne ustawy szczególne. Rynek Unii Europejskiej stwarza wiele możliwości poszukiwania zysków i rozwijania firmy na terenie Europy. Coraz więcej polskich przedsiębiorców zniechęconych barierami biurokratycznymi, wysokimi podatkami oraz niejasnymi przepisami wybiera prowadzenie działalności w innych krajach, co głębiej rozwijam w kolejnych rozdziałach również w nim omawiając problematykę prowadzenia własnej działalności gospodarczej na terenie niektórych państw Unii Europejskiej.

W szczególności Niemiec Francji i Anglii. Jakie wyróżniamy rodzaje działalności gospodarczej na terenie wymienionych państw oraz etapy ich zakładania. Wady i zalety prowadzenia firm za granicą. Ostatni rozdział zawiera w sobie podsumowanie całości i wszystkiego co do tej pory było w książce zawarte.Jest on pewną próbą przyjrzenia się tematyce, którą postanowiłem szczegółowo opisać oraz wyciągnąć wnioski i odpowiedzieć na pewne pytania takie na przykład jak. Czy prowadzenie działalności gospodarczej poza granicami Rzeczpospolitej Polskiej jest bardziej atrakcyjne? W jakim państwie Unii Europejskiej procedury zakładania działalności gospodarczej są najmniej uciążliwe, a gdzie najbardziej przyjazne dla przedsiębiorcy? Gdzie w Europie przedsiębiorcy płacą najmniejsze podatki?

Działalność gospodarcza na terenie polski i innych krajów Unii Europejskiej

Wprowadzenie

Prowadzenie działalności gospodarczej to nie tylko przyjemność decydowania i osiągania korzyści, to również ryzyko oraz odpowiedzialność. Warto o tym pamiętać, decydując się na otworzenie własnej firmy. Zanim zdecydujemy się na założenie własnej działalności gospodarczej, musimy także pomyśleć o wyborze formy prawnej. W polskim prawie występuję parę rodzajów spółek takie jak spółki cywilne, spółki osobowe i spółki kapitałowe. Każdy poszczególny rodzaj spółki ma swoje wady i zalety dlatego też watro się zastanowić na jaką mamy zamiar się decydować i jaka będzie dla nas najkorzystniejsza w zależności od tego czym nasza działalność gospodarcza będzie się zajmowała i jaki posiadała charakter. W zależności czy będzie jedno osobowa, czy będzie zajmowała się działalnością wytwórczą usługową czy inną. Należy dokładnie rozpatrzeć wszystkie korzyści i wady jakie mogą przynieść dla nas poszczególny wybór działalności. Gdyż każdemu zakładając firmę zależy na tym by ona przynosiła zysk dlatego teraz musimy głębiej przyjrzeć się jakie prawa i możliwości przyznaje nam państwo umożliwiając nam prowadzenie własnej działalności gospodarczej. Jedne z głównych pojęć które mam zamiar przytoczyć w mojej pracy będzie to pojęcie przedsiębiorcy. Tak więc „Przedsiębiorcami, w rozumieniu ustawy, są osoby fizyczne, osoby prawne oraz jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej, które prowadząc, chociażby ubocznie, działalność zarobkową lub zawodową uczestniczą w działalności gospodarczej”.

Kodeks cywilny nadaję odrobinę inną definicję przedsiębiorcy, która brzmi następująco. Przedsiębiorcami prowadzącymi we własnym imieniu działalność gospodarczą lub zawodową są: osoby fizyczne, osoby prawne i jednostki organizacyjne niebędące osobami prawnymi, którym odrębne ustawy przyznają zdolność prawną.

Za przedsiębiorców należy także uznać wspólników spółek cywilnych w zakresie wykonywanej przez nich działalności. W Polsce brak jest jednolitego i konsekwentnego nazewnictwa w kwestii swobód gwarantowanych przez Traktat. W literaturze można również spotkać się z zamiennie stosowanymi określeniami „swoboda tworzenia przedsiębiorstw”, „swoboda zakładania przedsiębiorstw”, „swobodę osiedlania się i przesiedlania się”. Niektórzy autorzy używają sformułowania „swoboda zakładania i prowadzenia przedsiębiorstw” choć jest to krytykowane jako zbędne rozwinięcie. Najpoprawniejsze wydaje się stosowanie nazwy „swoboda przedsiębiorczości” zgodnie z oficjalnym tłumaczeniem Traktatu na język polski. W przypadku wyboru działalności w formie spółki osobowej albo kapitałowej rejestracji dokonuje się w Krajowym Rejestrze Sądowym, prowadzonym przez sądy rejonowe właściwe ze względu na siedzibę tworzonej spółki. Warunki podejmowania i wykonywania działalności gospodarczej przez osoby fizyczne na terenie Rzeczypospolitej Polskiej regulują przepisy ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej.

Osoby zagraniczne z państw członkowskich Unii Europejskiej, państw członkowskich Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) — stron umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym oraz osoby zagraniczne z państw niebędących stronami umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym, które mogą korzystać ze swobody przedsiębiorczości na podstawie umów zawartych przez te państwa ze Wspólnotą Europejską i jej państwami członkowskimi, mogą podejmować i wykonywać działalność gospodarczą na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na takich samych zasadach jak obywatele polscy. Na takich samych zasadach jak obywatele polscy mogą podejmować i wykonywać działalność gospodarczą na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej także obywatele innych państw, którzy otrzymali zezwolenie na osiedlenie się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, zgodę na pobyt tolerowany, status uchodźcy nadany w Rzeczypospolitej Polskiej lub korzystają z ochrony czasowej na jej terytorium.

Swoboda przedsiębiorczości obok swobody przepływu towarów, swobody przemieszczania się pracowników, swobody świadczenia usług oraz swobody przepływu kapitału, jest jedną ze swobód wspólnotowych uregulowanych w Traktacie o Funkcjonowaniu Unii Europejskiej. Zgodnie z treścią swobody przedsiębiorczości osoby fizyczne i prawne mają prawo wyboru miejsca oraz formy działalności gospodarczej w ramach Unii Europejskiej. Jest to o tyle istotne, iż pozwala prowadzić przedsiębiorstwo w kraju, w którym w ramach danego rodzaju działalności uzyskuje ono najdogodniejsze warunki prawne, inwestycyjne, środowiskowe czy finansowe. Innymi słowy, przedsiębiorca ma prawo działać tam, gdzie uzna to za korzystniejsze.

Istotą tej zasady jest umożliwienie przenoszenia przedsiębiorcom swojej działalności w ramach terytorium jednolitego rynku lub jej ekspansji na nowe rynki krajowe. Jest zatem niezbędnym uzupełnieniem swobód przepływu osób, kapitału i usług oraz w oparciu o nie skonstruowana. Swoboda przedsiębiorczości nie jest wymieniona pośród czterech głównych swobód wskazanych w artykule 26 ust. 2 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (dawny art. 14 ust. 2 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską), co uzasadnia się chęcią podkreślenia osobowego charakteru tej swobody, czyli podobieństwa do swobody przepływu pracowników. Jednak pamiętać należy, iż jest ona nieodzownym elementem wspólnego rynku, o czym świadczy poświęcenie jej odrębnego rozdziału Traktatu oraz wyodrębnianie jej w orzeczeniach Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości.

Swoboda przedsiębiorczości zapisana została w Traktacie o funkcjonowaniu Unii Europejskiej w artykułach 49—55 TFUE (dawny art. 43—48 TWE) w tytule czwartym „Swobodny przepływ osób, usług i kapitału”, w rozdziale drugim „Prawo przedsiębiorczości”.

W związku z lakonicznością opisanych przypisów przy jednoczesnej złożoności stosunków gospodarczych, swoboda ta została znacząco doprecyzowana w orzecznictwie Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości. Z jednej strony konieczne było zapewnienie minimum ochrony dla pracowników, akcjonariuszy i wspólników przedsiębiorstwa, z drugiej zaś uniemożliwienie państwom dyskryminacji podmiotów unijnych (tzn. podmiotów zagranicznych korzystających ze swobody przedsiębiorczości) na swoim terytorium. Pozostawiono jednak państwom możliwość ograniczenia stosowania artykułu 49. W szczególnych przypadkach z zachowaniem zasad naznaczonych w Traktacie oraz przez ETS w wyroku w sprawie „Gebhard”.

W Polsce brak jednak jest jednolitego i konsekwentnego nazewnictwa w kwestii swobód gwarantowanych przez Traktat.

Prawo przedsiębiorczości w głównej mierze obejmuję przepisy regulujące możliwość podejmowania i wykonywania działalności prowadzonej na własny rachunek, a także do zakładania przedsiębiorstw i zarządzania nimi z myślą o prowadzeniu działalności o charakterze stałym i ciągłym na takich samych warunkach, na jakich prawo państwa członkowskiego, w którym prowadzona jest działalność. Swoboda świadczenia usług odnosi się do wszelkich usług wykonywanych zwykle za wynagrodzeniem w zakresie, w jakim nie są one objęte postanowieniami o swobodnym przepływie towarów, kapitału i osób. Podmiot świadczący „usługę” może w tym celu tymczasowo prowadzić swoją działalność w państwie członkowskim świadczenia usługi na tych samych warunkach, których przestrzegania państwo to wymaga od swoich własnych obywateli.

Również Parlament Europejski znacząco przyczynił się do liberalizacji działalności osób pracujących na własny rachunek. Zadbał o ścisłe określenie rodzajów działalności, które mogą być zarezerwowane dla obywateli danego kraju (np. te, które wiążą się ze sprawowaniem władzy publicznej). Warto również wspomnieć o sprawie, którą Parlament wytoczył Radzie przed Europejskim Trybunałem Sprawiedliwości za niepodjęcie odpowiednich działań w zakresie polityki transportowej. Sprawa ta, która rozpoczęła się w styczniu 1983 r., zakończyła się wyrokiem Trybunału (sprawa nr 13/83 z dnia 22 maja 1985 r.) skazującym Radę za to, że nie zdołała zagwarantować swobody świadczenia międzynarodowych usług transportowych ani ustalić warunków świadczenia usług transportowych przez przewoźników niemających stałej siedziby w państwie członkowskim na obszarze tego państwa.

Stanowiło to naruszenie postanowień Traktatu. Rada została zobowiązana do przyjęcia niezbędnych przepisów prawnych. Rola PE wzrosła wraz z zastosowaniem procedury współdecyzji przewidzianej w traktacie z Maastricht — a obecnie zastosowaniem zastępującej ją zwykłej procedury ustawodawczej — do większości aspektów związanych ze swobodą przedsiębiorczości i świadczenia usług.

Prawo uczciwej konkurencji

Czyn nieuczciwej konkurencji jest terminem stosowanym w praktyce w formie myślowego skrótu, w jego istotnym zakresie obejmuje on szereg, działań różniących się często od siebie przedsiębiorców. Termin ten, stosowany jest w warunkach, które nie zawsze przedstawiają przypadki odwzajemnienia jego prawnego znaczenia. Zatem na czym, polega czyn nieuczciwej konkurencji, zgodnie z literą prawa?

Prowadzenie działalności gospodarczej łączy się z koniecznością poznania wielu reguł, w tym przepisów odnoszących się do przepisów podatkowych, ubezpieczeń społecznych, czy prawa pracy. Oprócz tych naczelnych zagadnień, przedsiębiorca powinien orientować się w przepisach dotyczących nieuczciwej konkurencji. Wiedza odnoszącą się do tego, które działania zostać mogą zakwalifikowane, jako czyny nieuczciwej konkurencji umożliwi nie tylko odpowiednią ocenę i reagowanie na niezgodne z prawem praktyki konkurentów, ale umożliwi uniknięcie zarzutu złamania prawa.

„Czyn nieuczciwej konkurencji został zdefiniowany w Ustawie z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (Dz. U. z 2003 r. Nr 153, poz. 1503”). Ustawa obejmuje przesłanki, zgodnie z którymi dane działanie zakwalifikować można, jako nieuczciwą konkurencję, obejmuje katalog czynów nieuczciwej konkurencji określa również zasady odpowiedzialności i roszczenia przysługujące pokrzywdzonym przedsiębiorcom”.

„Czynem nieuczciwej konkurencji jest działanie sprzeczne z prawem lub dobrymi obyczajami, jeżeli zagraża lub narusza interes innego przedsiębiorcy lub klienta”.

Czynami nieuczciwej konkurencji są w szczególności:

fałszywe lub oszukańcze oznaczenie pochodzenia geograficznego towarów albo usług, wprowadzające w błąd oznaczenie przedsiębiorstwa wprowadzające w błąd oznaczenie towarów lub usług, naruszenie tajemnicy przedsiębiorstwa, nakłanianie do rozwiązania lub niewykonania umowy, naśladownictwo produktów, pomawianie lub nieuczciwe zachwalanie, utrudnianie dostępu do rynku, przekupstwo osoby pełniącej funkcję publiczną, a także nieuczciwa lub zakazana reklama, organizowanie systemu sprzedaży lawinowej oraz prowadzenie lub organizowanie działalności w systemie konsorcyjnym.

Główne przesłanki czynu nieuczciwej konkurencji

„Według wyżej wymienionej ustawy, czynem nieuczciwej konkurencji jest działanie sprzeczne z prawem lub dobrymi obyczajami, jeżeli zagraża lub narusza ono interes innego przedsiębiorcy lub klienta”.

„Treść tej klauzuli generalnej wskazuje na cechy, które umożliwiają wyselekcjonowanie zachowań interesujących z perspektywy celu ustawy, tj. zapobiegania i zwalczania nieuczciwej konkurencji”.

Kwalifikacja sprecyzowanego czynu, jako czynu nieuczciwej konkurencji, zgodnie z przepisami ustawy, możliwa jest zatem przy spełnieniu kumulatywnie trzech przesłanek:

Pierwszą z nich jest działanie poddane ocenie zostało podjęte w związku z działalnością gospodarczą. Drugą przesłankę uznaje się gdy popełniony czyn musi być sprzeczny z prawem bądź dobrymi obyczajami. Trzecia ostatnia przesłanką występuje wtedy gdy działanie zagraża lub narusza interes innego przedsiębiorcy bądź klienta

Konstytucyjne ujęcie wolności działalności gopodarczej

W zależności od przeważających poglądów w danym okresie na temat charakteru I zadań państwa odmiennie jest kreowany zakres regulacji społeczno-gospodarczej na poziomie konstytucyjnym. W okresie liberalizmu, w którym to rola państwa była

ograniczona do wypełniania zadań stróża nocnego, a państwo –w sferze gospodarczej —

ograniczało się do zadań mających na celu m.in. ochronę prywatnej własności i wolną konkurencję na rynku, problematyka była całkowicie pomijana przez ustrojodawcę. Dopiero w epoce interwencjonizmu państwowego, jest to w konstytucjach przyjmowanych po pierwszej wojnie światowej, problematyka związana z ustrojem społeczno-gospodarczym zaczęła być nie tylko zauważana, ale stała się nawet ważną częścią regulacji konstytucyjnej

Sama idea wolności gospodarczej została opisana pod koniec XVII wieku w Anglii w formie gospodarczego programu prekursorów tzw. szkoły klasycznej ekonomii politycznej (przede wszystkim W.Petty’ego i J. Locke’a). Program ten był następstwem regulacji merkantylistycznej i kontroli życia gospodarczego. Pełne teoretyczne uzasadnienie sprzeciwu wobec merkantylizmu odnalazło wyraz w pracach francuskich fizjokratów (zwłaszcza F. Quesnaya). W ten sposób wolność gospodarcza stała się immanentną cechą gospodarki rynkowej.

Pierwszym aktem prawnym, który stanowił o

wolności działalności gospodarczej, a dokładniej o wolności handlu i rękodzieła, był francuski edykt wydany 13 września

1774r. przez A.R.J. Turgota. Na poziomie ustawowym tę wolność zagwarantowano we Francji 2–17 marca 1791r. (tj. dekretem Allarda), następnie by podnieść ją do rangi prawa człowieka poprzez jej zwrot zawarty w art.4 Deklaracji Praw Człowieka i Obywatela. Rangę konstytucyjną wolność handlu i przemysłu otrzymała po raz pierwszy w roku 1793 (art.17). W Niemczech wolność gospodarcza uzyskała charakter normy konstytucyjnej na mocy art.111 i art.151 konstytucji weimarskiej z 1919r..

Wolność gospodarcza w ujęciu porównawczym

Obecnie można zaobserwować wiele koncepcji i sposobów regulowania wolności gospodarczej na poziomie konstytucyjnym nawet w państwach, które tę zasadę wyznają: od jej braku wyeksponowania, poprzez odwołanie się do norm prawa międzynarodowego przewidujących tę wolność, aż po jej wyrażenie tylko w aspekcie pozytywnym lub także negatywnym. Na tle innych ustaw zasadniczych obowiązująca Konstytucja RP wolność tę mocniej zabezpiecza.

Niemiecka ustawa zasadnicza z 1949r. w ogóle nie formułuje tej zasady. Była ona jednak wyprowadzana przez doktrynę z wolności kształtowania własnej osobowości, tj. z art.2 ust.1, dopóki Federalny Trybunał Konstytucyjny nie wywiódł jej z wolności zawodu (art.12).

Również w Czechach konstytucja nie obejmuje expressis verbis unormowania tej wolności. Zresztą Czeska konstytucja w ogóle jest uboga w problematykę obejmującą regulacje ustroju społeczno-gospodarczego. Brak ten został jednak uzupełniony na skutek odwołania się do przepisów Karty Podstawowych Praw i Wolności, która tworzy integralną część konstytucji tego państwa.

Akt ten wprost ustanawia zasadę wolności gospodarczej.Na aspekt pozytywny wolności działalności gospodarczej zwraca uwagę regulacja szwajcarska. Konstytucja gwarantuje gospodarczą wolność, która dotyczy w szczególności wolny wybór zawodu i swobodny dostęp do działalności zarobkowej w gospodarce prywatnej oraz jej swobodne wykonywanie (art.27).

Od strony pozytywnej tę wolność reguluje konstytucja Hiszpanii, nie używając jednak expressis verbis tego terminu. Natomiast władze publiczne gwarantują i zabezpieczają jej wykonywanie oraz obronę produkcyjności, na podstawie wymogów całej gospodarki oraz ewentualnego planowania (art.38)

Z kolei konstytucja Portugalii zakłada pewną formę reglamentacji swobody działalności gospodarczej. Podkreśla w niej, że prywatna inicjatywa gospodarcza może być swobodnie podejmowana w granicach określonych przez Konstytucję i ustawy, z uwzględnieniem interesu powszechnego (art.61)

We Włoszech jednakże prywatna inicjatywa gospodarcza jest nieskrępowana. Lecz nie może ona być prowadzona w sprzeczności z zasadą użyteczności społecznej albo w sposób przynoszący szkodę bezpieczeństwu, wolności czy godności ludzkiej. Ustawodawca włoski odsyła do ustawy, mającej określić programy i stosowne formy kontroli, które konieczne, są aby publiczna i prywatna działalność gospodarcza mogły być skoordynowane i ukierunkowane na osiągnięcie celów społecznych (art.41).

Dla porządku przypomnieć warto, że konstytucje państw socjalistycznych normowały szczegółowo zasady ustroju

społeczno — gospodarczego.

Wyeliminowanie wolnego rynku oraz wolnej gry sił i sektorów gospodarczych spowodowało jednak nieobecność w

konstytucjach tych państw przepisów ustanawiających wolność gospodarowania.

Z perspektywy porównawczej można zauważyć, że twórcy konstytucji, proklamując wolność działalności gospodarczej, traktują ją bądź jako zasadę ustroju gospodarczego, bądź też jako jedną z wolności politycznych. „Pierwszy typ rozwiązań spotykamy w obowiązujących konstytucjach takich państw, jak Włochy (z 1947r.), Hiszpania (z 1978r.), Węgry (po modyfikacjach z 1990r.), Słowacja (z 1992r.). Natomiast drugi typ rozwiązań występuje w konstytucjach takich państw, jak:, Niemcy (z 1949r.), Francja (z 1958r.), Grecja (z 1975r.), Szwecja (z 1988r.), Czechy (z1992r.).

Idea wolności działalności gospodarczej w Konstytucji RP

Pierwszą konstytucją Polską, która nawiązywała do zasady wolności działalności gospodarczej, była konstytucja marcowa, deklarując w art.101 wolność wyboru zarobkowania i zajęcia oraz dała możliwość przenoszenia własności. Wolność ta była wcześniej zwykle programowo pomijana w unormowaniach konstytucyjnych, aż do czasu, kiedy w wyniku rozmów Okrągłego Stołu w 1989r. doszło do przebudowy konstytucji PRL na skutek rewizji jej postanowień, czego następstwem było uchylenie rozdziału II zawierającego zasady typowe dla państwa realnego socjalizmu i

wprowadzenie nowej zasady do rozdziału określającego ustrój polityczny: zasadę swobody działalności gospodarczej bez względu na jej formę własności. Tym sposobem przyznano prawo do prowadzenia działalności gospodarczej podmiotom państwowym, spółdzielczym, jak i prywatnym. Również ważną rolę odegrało uchwalenie konstytucji PRL, która przyznała możliwość ochrony własności i prawa jej dziedziczenia

W trakcie opracowywania obowiązującej konstytucji okazały się problematyczne kwestie natury terminologicznej. Niektórzy projektodawcy proklamowali wolność działalności gospodarczej, inni z kolei określali tę ideę w znaczeniu prawa do wolności gospodarczej. W projektach pojawiały się również takie określenia, jak „prawo do wolności działalności gospodarczej”, czy „swoboda działalności gospodarczej”. Najlepszym przykładem na brak zrozumienia pojęć prawnych i ich bezrefleksyjnego stosowania był projekt obywatelski rekomendowany przez NSZZ „Solidarność”. Wskazano w nim, że gospodarka państwa jest gospodarką rynkową wyznaczoną przez „wolność” gospodarczą, aby następnie proklamować „prawo” każdego obywatela do podejmowania i prowadzenia działalności gospodarczej na równych prawach, która to „swoboda” może być ograniczona ze względu na dobro wspólne, dodając przy tym, że działalność gospodarcza nie może być wykonywana w sposób przynoszący uszczerbek wolności i godności człowieka.

Problemy te są skutkiem powstania faktu, że biorąc pod uwagę kontekst porównawczy to kwestia wolności działalności gospodarczej jest różnorodnie określana, np. jako „wolność przemysłu i handlu”,

„wolność przedsiębiorczości i konkurencji”,

„prawo swobodnego wyboru zawodu i zajęcia”,

„prawo prywatnej inicjatywy ekonomicznej”,

„wolność przedsiębiorstwa”.

„swoboda działalności gospodarczej”,

Pomimo tego, że w większości projektów konstytucji, a także w pierwszych wariantach projektu konstytucji przyjętego przez Komisję Konstytucyjną Zgromadzenia Narodowego funkcjonowało pojęcie „swobody działalności gospodarczej”, to w końcowej wersji przypisywano jej już całkiem inny zwrot. Obecnie występuje jako „wolność działalności gospodarczej”. Z punktu widzenia J. Ciapały było to wywołane chęcią uzyskania koherencji terminologicznej z innymi postanowieniami rozdziału I, jak i z właściwymi unormowaniami obecnymi w rozdziale II Konstytucja z 2 kwietnia 1997r. posługuje się pojęciem „wolności działalności gospodarczej” w art.20 i art.22. Unormowania te umiejscowiono w rozdziale I pt. „Rzeczpospolita”, w którym występują główne zasady z punktu widzenia ustroju i funkcjonowania państwa. Jej wskazanie wśród zasad zdaje się podkreślić, że w oparciu o nią zostały zbudowane fundamenty gospodarczego ustroju RP, natomiast państwo przestało być neutralne w dziedzinie gospodarki. Nie znaczy to jednak, że poprzez taką regulację ta zasada została wyłączona z katalogu wolności i praw jednostki.

Wręcz przeciwnie: o przyporządkowaniu jej na rzecz konstytucyjnych wolności i praw świadczy w pierwszej kolejności jej nazwa. W przeciwieństwie do terminu „swoboda” określenie „wolność” niesie ze sobą zasadniczą podstawę znaczeniową.

Wolności mają bowiem charakter pierwotny wobec państwa, co świadczy o tym, że państwo nie jest ich źródłem, a jedynie je wyraża i jest zobowiązane ich strzec.

Po pierwsze:.„Wolność człowieka jest jego pierwotną zdolnością do podejmowania aktów woli (decyzji) i ich realizacji, która w warunkach życia jednostki w społeczeństwie podlega ograniczeniom w celu zagwarantowania innym takiej samej możliwości korzystania z wolności”.

Po drugie: wolność działalności gospodarczej jest formułowana w aktach o charakterze międzynarodowym, poświęconych prawom człowieka, a także wymieniana wśród praw człowieka na gruncie konstytucji innych państw. Oznacza to, że nie ma zastrzeżeń, aby w jednakowy sposób traktować tę zasadę na gruncie polskiej ustawy zasadniczej.

W art.65 ust.1 konstytucja zapewnia wolność wyboru i wykonywania zawodu oraz wyboru miejsca pracy, ale umiejscowienie tego przepisu nie wskazuje na to, aby wykonywanie zawodu utożsamiano z prowadzeniem działalności gospodarczej, jak to uregulowano w Ustawie Zasadniczej RFN.

Wydaje się, że w Polsce ustawodawca świadomie przyznał pewną sferę działalności gospodarczej w postaci wyboru miejsca pracy oraz zawodu, tak aby podkreślić jej znaczenie dla praw ekonomicznych. Identyczna proklamacja wolności działalności gospodarczej w rozdziale II wydaje się być niezbędna z uwagi na to, że zasadę tę należy zastosować przy interpretacji wszystkich stosownych norm konstytucyjnych.