Bezpłatny fragment - Podstawy prawa cywilnego

Adrian Ciepał

Wadowice

24. 02. 2020 r.

Prawo Cywilne

Pojęcie i systematyka prawa cywilnego

Prawo cywilne — reguluje stosunki cywilnoprawne miedzy osobami fizycznymi.

Systematyka prawa cywilnego polega na tym, że prawo cywilne obejmuje:

1 Część ogólną, księga 1

2 Prawa bezwzględne — prawo rzeczowe( księga 2)

3 Prawa względne –zobowiązania(księga 3)

4 Prawo spadkowe(księga 4)

5 Prawo rodzinne i opiekuńcze(kodeks cywilny i rodzinny)

6 Prawo własności intelektualnej

7 Prawo handlowe (kodeks spółek handlowych)

Ochrona posiadania

Bezwzględny zakaz naruszania posiadania bez względu na to, czy jest w dobrej czy w złej wierze, samoistne czy zależne, prawne czy bezprawne, wadliwe czy niewadliwe. Ochrona posiadania przybiera dwojaką postać:

1 Ochrona własna.

— Obrona konieczna.

— Dozwolona samopomoc.

2 Ochrona sądowa.

— Roszczenia o przywrócenie posiadania.

Metody ustalania szkody

1 Metoda różnicowa

Ustalenie szkody następuje poprzez porównane stanu majątkowego, który istniał przed szkodą, oraz stanu jaki powstał w wyniku zdarzenia ją wyrządzającego. Bierze się pod uwagę stan rzeczy z daty ustalenia odszkodowania (najczęściej data wyroku sądowego).

a) Strata rzeczywista.

b) Utracone korzyści.

2 Metoda miernika wartości — aktualnie utraciła naznaczeniu. Niemniej w dalszym ciągu występują różne mierniki wartości rzeczy — np. wartość z upodobania, wartość ze względu na szczególny sposób życia. Jednak przy ustalaniu odszkodowania odnosimy się do wartości rynkowej rzeczy.

Indywidualizacja i ewidencja osób fizycznych

Występowanie człowieka w stosunkach społecznych, w tym także cywilnoprawnych, wymaga zindywidualizowania podmiotu, wskazania cech wyróżniających go z pośród innych osób. Cechami indywidualizującymi człowieka są w szczególności:

a) Imię i nazwisko — rodzice wybierają imię dziecka i zgłaszają ten fakt w U.S.C., nazwisko zależne jest od pochodzenia człowieka, od określonych rodziców, urodzenia w małżeństwie (itp. zależy od tego, jakie oświadczenie małżonkowie złożyli przed kierownikiem U.S.C. zawierając związek małżeński), nazwisko może składać się najwyżej z dwóch członów.

b) Stan cywilny — stwierdza się na podstawie akt sporządzonych w księgach stanu cywilnego. Rozumienie stanu cywilnego może być dwojakie, stan ten oznacza pozostawanie osoby w związku małżeńskim, w szerszym ujęciu określa pozycje osoby fizycznej w rodzinie, określając np. pokrewieństwo, a także indywidualizując, osobę tak jak imię, nazwisko, płeć oraz wiek. Dokumentem stwierdzającym tożsamość osoby jest dowód osobisty.

c) Płeć — opiera się na dychotomicznym rozróżnieniu płci męskiej i żeńskiej, zmiana płci jest możliwa poprzez sprostowanie aktu urodzenia.

d) Zamieszkanie — miejscem zamieszkania osoby fizycznej jest miejscowość, w której ta osoba przebywa z zamiarem stałego pobytu, a więc faktyczne przebywanie i zamiar stałego pobytu.

Zasadą w polskim prawie jest zasada jednego domicylu tzn. jednego miejsca zamieszkania, miejscem zamieszkania osoby pozostającej pod opieka jest miejsce zamieszkania opiekuna. Dziecko pozostające pod władzą rodzicielską ma miejsce zamieszkania w miejscu zamieszkania rodziców, albo tego z rodziców, któremu władza rodzicielska przysługuje, jeśli władza rodzicielska przysługuje na równi obojgu rodzicom to miejscem zamieszkania dziecka jest miejsce, gdzie dziecko stale przebywa.

Małżonkowie — mogą mieć różne miejsca zamieszkania, zawarcie związku małżeńskiego nie stwarza obowiązku wspólnego miejsca zamieszkania.

Grupa umów nazwanych

Umowy nazwane to mowy, które są ściśle określone, wyodrębnione i zdefiniowane w kodeksie cywilnym i innych ustawach, które można pogrupować, na:

1 Grupę umów z uwagi na charakterystyczny przedmiot świadczeń

np. umowa dostawy, kontraktacji, darowizny.

2 Grupę umów o korzystanie z cudzej rzeczy lub cudzego prawa

np. umowa pożyczki, użyczenia, najmu dzierżawy, leasingu.

3 Grupę umów o wykonanie robót np. umowa o dzieło, umowa

o roboty budowlane.

4 Grupa umów o świadczenie usług np. umowa zlecenia, umowa

agencyjna, umowa komisu, umowa przewozu, umowa spedycji,

umowa przechowania, umowa składu, umowa rachunku bankowego.

5 Grupa umów losowych np. umowa o dożywocie, umowa

ubezpieczenia.

6 Umowy ułatwiające wykonanie zobowiązań np. umowa poręczenia,

umowa ugody.

7 Umowy o osiągnięcie celu gospodarczego np. umowa spółki

cywilnej.

Zbycie spadku

Spadkobierca, który spadek przyjął może go zbyć w całości lub części, to samo dotyczy udziału spadkowego.

Umowa o zbycie spadku:

— Ma charakter czynności prawnej o podwójnym skutku

zobowiązująco

— rozporządzającym i nadto jest czynnością kauzalną;

— Umowa zbycia spadku powinna mieć formę aktu notarialnego.

Stroną zbywająca może być tylko spadkobierca, który spadek przyjął; skutkiem zbycia jest:

— Wstąpienie nabywcy spadku w prawa i obowiązki spadkobiercy;

— Nabywca spadku ponosi odpowiedzialność za długi spadkowe.

Pojęcie spadku

Spadkiem — jest ogół, mających cywilnoprawny charakter, podmiotowych praw i obowiązków majątkowych zmarłego przechodzących z chwila jego śmierci na jednego lub kilku spadkobierców

Spadek nie obejmuje praw i obowiązków, które nie maja cywilnoprawnego charakteru np. wynikają ze stosunków:

— administracyjnych (np. zezwolenie na sprzedaż alkoholu),

— finansowych (np. zobowiązania podatkowe),

— karnoprawnych (np. orzeczona kara grzywny).

Przedstawicielstwo ustawowe

Cywilnoprawnąinstytucją służącą dokonywaniu czynności prawnych w imieniu innego podmiotu, gdy ten nie może lub nie chce działać sam, jest przedstawicielstwo, gdy źródłem umocowania jest ustawa lub wydane na jej podstawie orzeczenie,( w zasadzie sąd właściwy do ustanowienia przedstawiciela ustawowego) powstaje stosunek przedstawicielstwa ustawowego. Pierwszą sytuację ilustruje KRO stanowiący, że

Rodzice są na mocy ustawy przedstawicielami małoletniego dziecka, ponadto

Każdy wspólnik spółki cywilnej jest umocowany na podstawie KC — do reprezentowania spółki w granicach, w jakich jest uprawniony do prowadzenia jej spraw, KH mówi, że każdy wspólnik spółki jawnej ma prawo reprezentować spółkę,

Stosunek przedstawicielstwa ustawowego — powstaje także poprzez orzeczenie sądu o ustanowieniu opieki lub kurateli, także orzeczenie sądu o wyznaczenie zarządcy rzeczy wspólnej tworzy przedstawicielstwo ustawowe.

Części składowe rzeczy

Częściami składowymi rzeczy jest to wszystko, co:

— nie może być odrębnym przedmiotem własności i innych praw rzeczowych

— nie może być od niej odłączone bez uszkodzenia lub istotnej zmiany całości albo bez uszkodzenia lub istotnej zmiany przedmiotu odłączonego (np. silnik w samochodzie).

Pojęcie to zostało jednak ograniczone poprzez przyjęcie, że

przedmioty połączone z rzeczą tylko dla przemijającego użytku nie stanowią jej części składowych (np. barak na placu budowy).

Postacie szkody majątkowej

Zgodnie z art. 361 §2 k.c. — szkoda obejmuje straty, które poszkodowany poniósł i korzyści które mógłby osiągnąć gdyby nie wyrządzono mu tej szkody. Stąd wniosek, że szkodą jest ubytek w majątku poszkodowanego (tzw. strata rzeczywista) obejmujący ubytek rzeczy i praw lub ich osłabienie, a także zwiększenie się zobowiązań poszkodowanego, oraz utracone korzyści (lucrum cessans) — czyli to co wskutek zdarzenia nie weszło do majątku poszkodowanego. Nie uwzględnia się natomiast tego, na co poszkodowany mógłby tylko ewentualnie liczyć, czy też się tego spodziewać (tzw. szkoda ewentualna).

Rzeczy ruchome i nieruchomości

Nieruchomościami są części powierzchni ziemskiej stanowiące odrębny przedmiot własności (grunty), jak i budynki trwale z gruntem związane lub części takich budynków, jeżeli na mocy przepisów szczególnych stanowią odrębny od gruntu przedmiot własności.

Nieruchomościami rolnymi (gruntami rolnymi) są nieruchomości, które są lub mogą być wykorzystywane doprowadzenia działalności wytwórczej w rolnictwie w zakresie produkcji roślinnej i zwierzęcej, nie wyłączając produkcji ogrodniczej, sadowniczej i rybnej.

Natomiast rzeczami ruchomymi jest wszystko to, co niejest nieruchomością.

Rzeczy ruchome — wszelkie rzeczy materialne niestanowiące nieruchomości ani ich części składowych, nie podlegają rejestrowi –wyjątek stanowi ewidencja pojazdów.

Rodzaje posiadania

Posiadanie rzeczy