Bezpłatny fragment - Otmuchów

Z dziejów miasta

Otmuchów przez wiele stuleci należał do biskupiego księstwa nyskiego. Początki miasta i jego średniowieczne dzieje nie są bliżej znane, jednakże były one powiązane z historią biskupstwa wrocławskiego. Potwierdzają to dawne dokumenty. Najstarszym z nich jest bulla papieża Hadriana IV z 1155 roku, w której wymieniono otmuchowską kasztelanię jako należącą do biskupstwa wrocławskiego. Inna bulla papieska, wydana przez Innocentego IV w 1245 roku, potwierdziła otmuchowskie posiadłości biskupie. Wystawiony w 1263 roku dokument przez biskupa wrocławskiego Tomasza I podaje, że otmuchowska kasztelania miała wyjątkowy charakter, bo sięga początkami czasów chrystianizacji kraju. O tej kasztelani wspomina również inny dokument, wystawiony w 1287 roku przez biskupa wrocławskiego Tomasza II. O istnieniu Otmuchowa w XIII wieku dowiadujemy się też z piętnastowiecznych Roczników Jana Długosza, który pod rokiem 1241 podaje wiadomość o pobycie tutaj Mongołów w czasie ich tragicznego dla Śląska najazdu: „…spustoszywszy i spaliwszy wsie naokoło Legnicy, udają się do Otmuchowa, gdzie stojąc obozem przez piętnaście dni sieją dookoła spustoszenie i pożogę”. W XIV wieku, za czasów rządów biskupa wrocławskiego Przecława z Pogorzeli (1342—1376), wzrosło znaczenie Otmuchowa. Tenże biskup nadał prawa miejskie i osadził tu wójta. Z fundacji tego biskupa wybudowano wokół miasta w roku 1369 nowe mury obronne. Z czasem ufundowano w mieście kolegiatę, czyli kościół kanonicki, zasobny w dobra ziemskie i inne uposażenia przynoszące dochody. Ową fundację potwierdził dokumentem w 1386 roku biskup wrocławski Wacław. W 1388 roku papież Urban VI zatwierdził istnienie tu tej kolegiaty. W 1428 roku wtargnęli do miasta husyci i je splądrowali. Przyciągnęły ich m.in. opowieści o bogactwach zamku. Ponownie napadli oni na miasto w 1430 roku i pozostali tu aż pięć lat. Zażądali oni okupu w wysokości 1100 kup groszy czeskich i gdy to otrzymali, opuścili miasto. Jednakże w 1443 roku znowu pojawili się oni w Otmuchowie i po roku pobytu, otrzymawszy okup w wysokości 2000 guldenów, opuścili miasto i zamek.

Najazdy husyckie spowodowały upadek miasta i wskutek tego władze kościelne przeniosły w 1477 roku otmuchowską kolegiatę do Nysy. W epoce nowożytnej Otmuchów stał się miastem o charakterze handlowym i rzemieślniczym, a okolice znano z produkcji rolniczej. W czasie wojny trzydziestoletniej (1618—1648) miasto przeżyło w 1646 roku grabieże i doznało wielu zniszczeń. Jednakże od połowy XVII wieku nastąpił okres wielkiego rozkwitu miasta. Biskupi wrocławscy troszczyli się o miasto i w 1650 roku ponowne ustanowili tu kolegiatę. Najwięcej miasto zawdzięcza biskupowi wrocławskiemu Franciszkowi Ludwikowi von Neuburg (1683—1732) — jednemu z największych śląskich mecenasów sztuki. Z kręgu jego fundacji m.in. pochodzi kościół parafialny, pałac zwany Dolnym Zamkiem oraz przebudowa zamku. Wraz z wybuchem wojen śląskich (1740—1763) zmieniła się przynależność Otmuchowa. Podobnie jak wiele śląskich miast przeszedł on z rąk Habsburgów pod panowanie pruskie. W 1741 roku miasto zostało zbombardowane przez Prusaków i doszło do grabieży. W 1810 roku władze pruskie przeprowadziły sekularyzację, czyli zlikwidowano majątki kościelne. Wraz z tym zakończyło się istnienie nyskiego księstwa biskupiego i Otmuchowa jako miasta biskupiego. Dawne otmuchowskie kościelne posiadłości przekazano ministrowi pruskiemu Wilhelmowi von Humboldt. Majątek ten przetrwał w rękach tego rodu do 1928 roku. W II poł. XIX wieku rozwinął się w Otmuchowie przemysł. Powstała tu m.in. jedna z pierwszych śląskich fabryk cukru, którą zmodernizowano w 1924 roku. Jednakże największym przedsięwzięciem gospodarczym w dziejach Otmuchowa było powstanie sztucznego zalewu (tzw. Jezioro Otmuchowskie). Prace rozpoczęto w 1928 roku, a ukończono w 1933 roku. Do 1945 roku miasto należało do Niemiec. Obecnie miasto nie traci na swoich walorach i ciągle jest atrakcją turystyczną, a wielki rozgłos uzyskała impreza Lato kwiatów, która przyciąga corocznie tysiące turystów.

.

O zamku

Wzniesiony na wzgórzu zamek otmuchowski był na przestrzeni dziejów wielokrotnie przebudowywany, jednakże jego obecny stan to zaledwie połowa dawnej wielkości. Średniowieczne dzieje zamku są mało znane. Jest pewne, że jego historia sięga XII wieku. O jego istnieniu jako kasztelanii dowiadujemy się z bulli papieskiej z 1155 roku, która zatwierdziła dobra kościelne i wymieniła kasztelanię w Otmuchowie. Również inne dokumenty kościelne, np. jeden z 1245 roku, a drugi z 1261 roku, wymieniają zamek otmuchowski. Zamek ten miał znaczenie rezydencjonalne i obronne. Swego czasu stał się miejscem schronienia biskupa Tomasza II w czasie konfliktów zbrojnych z księciem Henrykiem IV. Wiadomo z dokumentów, że zamek odbudowano w 1295 roku. Od początku XIV wieku zamek odgrywał rolę skarbca kościelnego biskupstwa wrocławskiego i rezydencji biskupiej. W XIV wieku przebudowano go z polecenia biskupa wrocławskiego Przecława z Pogorzeli. W czasie napadu husytów na miasto w 1430 roku dowódca zamku Mikołaj von Alzenau oddał im zamek i zapłacił pieniądze za swobodne jego opuszczenia przez załogę. Tenże tchórzliwy czyn owego dowódcy zamku uznano za zdradę. Został on schwytany i ukarany ścięciem głowy. Zamek wykupiła z rąk husytów kapituła otmuchowska za dużą kwotę, bo 1100 kup groszy czeskich. Spory o zamek trwały przez następne lata, a husyci ponownie go zdobyli i to pod wodzą słynnego Hinko Kruszyny z Lichtenbergu, któremu biskup wrocławski Konrad musiał w 1444 roku zapłacić okup wysokości 2000 guldenów. W latach 1484—1485 biskup wrocławski Jan Roth (1482—1506) dokonał przebudowy zamku. W czasach nowożytnych, w okresie rządów biskupa wrocławskiego Andrzeja von Jerin (1585—1596), przeprowadzono gruntowniejszą jego przebudowę nadając mu rezydencjonalny charakter, wzbogacony elementami sztuki renesansu. W czasie wojny trzydziestoletniej (1618—1648) zamek został w 1646 roku zniszczony. Jednakże biskupi wrocławscy doceniali charakter obronny zamku i przystąpili do jego odbudowy. Rozpoczął to biskup Karol Ferdynand Waza (1625—1655), a kontynuował biskup Franciszek Ludwik von Neuburg (1683—1732). Z jego inicjatywy wybudowano też tzw. Dolny Zamek z ogrodami i założeniami parkowymi. Jego następca, biskup Filip Ludwik von Sinzendorf (1732—1747), przeprowadził ostatnią przebudowę zamku. Zbudowano z jego polecenia specjalne schody, tzw. ośle (zwane mylnie „końskimi schodami”; prawidłowa nazwy wywodzi się od historycznej niemieckiej nazwy die Eselstreppe — ośle schody). Po nich przemieszczał się tenże biskup w lektyce zaprzężonej w osły, gdyż był on częściowo sparaliżowany.

Wskutek sekularyzacji w 1810 roku, czyli kasacji dóbr kościelnych z nakazu króla pruskiego Fryderyka Wilhelma III, zamek przestał być biskupią własnością i rezydencją. Przekazano go darze, w dowód zasług, baronowi Wilhelmowi von Humboldt (1767—1835), zasłużonemu politykowi, ministrowi i uczonemu. Humboldt nakazał zburzyć skrzydło południowo-zachodnie budowli. W ten sposób zamek zmniejszył swoją przestrzeń prawie o połowę i w tej postaci przetrwał do czasów teraźniejszych. Ostatni właściciel zamku, Bernard von Humboldt, przekazał go miastu w 1928 roku. Z zamkiem powiązana jest pewna legenda o rycerzu i sokole. Otóż ubogi kasztelan na zamku, rycerz Henryk, zakochał się w pięknej baronowej Emmie z Nysy. Jedynym jego towarzyszem i przyjacielem był sokół. Pewnego dnia pojawiła się koło zamku w Otmuchowie owa piękna Emma. Zażądała od kasztelana wieczerzę. Ponieważ nie było nic do jedzenia, musiał on sporządzi posiłek z sokoła. Emma dowiedziała się o tej ofierze. To wzbudziło jej miłość do rycerza. Zrozumiała, że prawdziwa miłość objawia się przez ofiarowanie tego, co najcenniejsze. W tym przypadku był to sokół — przyjaciel samotnego kasztelana. Legenda ta nie jest samoistnym tworem otmuchowskim, oparta została na motywach opowiadania Sokół z „Dekameronu” Giovanniego Boccaccia (XIV wiek).

Kościół parafialny