Bezpłatny fragment - Nie samym chlebem

Od Autora

Chrześcijańskich książek poświęconych takim tematom jak modlitwa, studiowanie Słowa Bożego czy walka duchowa jest naprawdę dużo. Tematyki postu podjęło się bardzo niewielu polskich autorów chrześcijańskich książek. Jest to dziwne o tyle, że chyba każdy chrześcijanin pościł, pości lub zamierza pościć. Należałoby zatem pomóc wszystkim tym osobom. Ta książka ma właśnie taki cel! Znajdziesz tutaj podstawowe informacje na temat tego, skąd pochodzi praktyka postu, jaka jest istota poszczenia, a także w jaki sposób można to robić współcześnie. Na końcu książki umieściłem m.in. kilka przykładowych planów postu, a także inne dodatki, które pomogą Ci w zdrowy i duchowy sposób oddać się praktyce postu.

Wstęp

Poruszając tematykę poszczenia, od razu pojawia się wiele kwestii, które należałoby omówić. W Piśmie Świętym znajdują się liczne przykłady postów, a mimo to w całej Biblii nie ma bezpośredniego „przepisu”, jak należy to robić. Starotestamentowi prorocy wspominają zarówno o postach, które radują Boga, jak i o takich, które wcale Go nie cieszą. Nawet sam Jezus udzielił tylko kilku na pozór oszczędnych zaleceń, jak należy pościć. Nigdzie w Słowie Bożym nie jest powiedziane, jak często należy pościć, jak długo ma trwać post i co należałoby dokładnie robić podczas jego trwania. Mimo to Jezus, wypowiadając się na temat znanych wśród ludzi wierzących praktyk, obok modlitwy mówi również o poście. Wypowiada wówczas słowa: „kiedy pościcie…” (Ewangelia Mateusza 6,16). Nie użył słowa „jeżeli”, które mogłoby sugerować nieobligatoryjność tej praktyki. Oryginalnie jest tam użyte greckie słowo, które można przetłumaczyć na „kiedy” lub „podczas gdy”. Sugeruje to, że każdy chrześcijanin powinien praktykować post, podobnie jak jest to w przypadku praktykowania modlitwy. Dla Jezusa jest to oczywistością! Chciałbym, aby stało się to oczywiste również dla Ciebie, Drogi Czytelniku. Dlatego zachęcam Cię do dalszej lektury tej książki.

Post jest potężnym narzędziem, w które wyposażył Cię Bóg. Jest on często praktykowany w momentach związanych z cudownym działaniem samego Boga. Osobiście doświadczyłem ponadnaturalnej mocy postu i wiem, że podobnie jak modlitwa, post jest ogromnie ważnym elementem duchowego życia. Uważam, że jest wręcz niezbędnym elementem budowania wiary każdego chrześcijanina. Warto więc przyjrzeć się, w jaki sposób był on praktykowany w czasach biblijnych. Jest to konieczne do zrozumienia jego istoty i praktykowania postu we właściwy sposób. Szczególnie dzisiaj, w zupełnie innych uwarunkowaniach kulturowych, w obliczu zupełnie innych problemów i pokus dnia powszedniego. Mimo tych różnic współczesny post może być tak samo skuteczny i pomocny jak za czasów Jezusa czy bohaterów Starego Testamentu.

Ogólne informacje na temat postu

Gdy przyjrzymy się, jak wygląda współczesna praktyka poszczenia poza Kościołem (osób niewierzących), można zauważyć, że stanowi ona przede wszystkim formę protestu. Ma on na celu zmuszenie drugiej osoby do spełnienia stawianych żądań. Dobrym tego przykładem jest protest głodowy. Takie podejście ma się nijak do biblijnej koncepcji postu. W Biblii post nie jest utożsamiany ze sposobem wymuszenia swojej woli na Bogu. Wręcz przeciwnie. Osoba poszcząca poddaje siebie woli Bożej. W poście ważne jest, aby na wszelkie sposoby otworzyć się na działanie Stwórcy. Post powinien być wyrazem głębokiego żalu z powodu popełnionego grzechu lub też podkreśleniem całkowitej zależności od naszego Pana. Nieodzownie łączy się z modlitwą, pokutą i głębokim poszukiwaniem Bożego prowadzenia i mądrości.

W całej Biblii słowo „post” zostało użyte ponad siedemdziesiąt razy. Mniej więcej dwie trzecie tych wzmianek znajduje się w Starym Testamencie, a jedna trzecia w Nowym Testamencie. Dodatkowo kilka przykładów poszczenia zostało opisanych bez nazwania tego postem. W Piśmie Świętym znajdują się prawie dwa tuziny historii ludzi, którzy postanowili pościć. Można tam odnaleźć odpowiedzi dotyczące formy, jaką przybiera post, lub jego celowości.

Chciałbym zaznaczyć, że w dalszej części książki nie będę szczegółowo opisywać wszystkich przypadków postu w Biblii. Moim celem jest jedynie przybliżenie tej praktyki. Chciałbym wydobyć samą esencję biblijnego nauczania na ten temat. Wierzę, że dzięki temu współcześni chrześcijanie będą mogli lepiej zrozumieć praktykę postu, a także podejść do niego w pełni świadomie, wykorzystując w pełni ten wyjątkowy czas.

Post w Starym Testamencie

Omawiając zagadnienie postu, warto zbudować odpowiednią perspektywę i wrócić do początku historii ludu Bożego. Jak już wspomniałem, ta praktyka przewija się przez cały Stary Testament i stale towarzyszy ludziom wierzącym. Co ważne, nie wynika to bezpośrednio z Prawa Mojżeszowego, ale zazwyczaj jest to dobrowolna decyzja wynikająca z potrzeby serca osoby decydującej się na taki krok. Post zawsze powinien być wynikiem dobrowolnej inicjatywy płynącej z głębi ducha. Mężowie Boży pościli w sprawach religijnych oraz przyziemnych, w publicznych i prywatnych. Można przeczytać o postach jednodniowych i trzydniowych, tygodniowych, a nawet kilku tygodniowych. Najbardziej jednak zapadają w pamięć posty czterdziestodniowe!

W całym Piśmie Świętym post uznawany jest za oczywistą i naturalną część pielęgnowania swojego życia duchowego. Opisywany był w wielu księgach Biblii. Był on wynikiem spontanicznej reakcji ludzi wierzących na sytuację kryzysową, w jakiej się znaleźli. Czas postu był także wyrazem pokory, żalu i zależności od Boga. Prawo Mojżeszowe przewidywało wyłącznie jeden, coroczny post. Był to post publiczny i dotyczył święta odkupienia.

Co ciekawe, w czasach Starego Testamentu osobę poszczącą często wyróżniał specjalny strój. Była to włosiennica, czyli wór pokutny zrobiony z szorstkiej sierści kozy lub wielbłąda. Zakładano ją na gołe ciało. Dodatkowo głowę posypywano popiołem. Warto jednak podkreślić, że taki ubiór był jedynie ludzkim wymysłem i nie miał nic wspólnego z duchowym aspektem postu. Niestety takie praktyki zakorzeniły się tak głęboko w umysłach ludzi wierzących, że są widoczne w Kościele do dzisiaj.

Przeciwieństwem postu zbiorowego jest post indywidualny. Jednym z najbardziej znanych jest post Mojżesza. Mojżesz jako przywódca ludu odczuwał na co dzień ogromny ciężar odpowiedzialności. Nie byłoby możliwe przewodzenie tak dużą społecznością, gdyby nie pomoc samego Boga. Mojżesz często oddalał się od obozu, aby spędzić czas sam na sam z Bogiem. Pewnego razu udał się na górę Bożej obecności i rozpoczął jeden z najsłynniejszych postów w historii ludzkości. Był to czas nad wyraz owocny, ponieważ właśnie w tym okresie otrzymał kamienne tablice z przykazaniami. Jest to jedna z najbardziej znanych historii w całej Biblii. Post Mojżesza trwał czterdzieści dni. Nie ma w tekście żadnej wzmianki na temat tego, czy miał dostęp do wody czy nie. Jednak jedno jest pewne — Mojżesz nie był tam sam! Jego post to przede wszystkim zanurzenie się w Bożej obecności. Tak rozumiany post wybiega daleko poza rutynową praktykę religijną. Jest to raczej ponadnaturalne doświadczenie obcowania ze Stwórcą. Takiego postu nie da się bezmyślnie skopiować. Nikt nie jest w stanie przeżyć czterdziestu dni, nie jedząc ani nie pijąc wody.

Post Mojżesza w całej swojej ponadnaturalności i tak jest jedynie przedsmakiem potężnej obietnicy, o której pisze apostoł Paweł: „Bo królestwo Boże to nie sprawa tego, co się je i pije, ale to sprawiedliwość, pokój i radość w Duchu Świętym” (Rzymian 14,17). Mojżeszowy post — obok wymiaru praktycznego (otrzymanie prawa) — ma też wymiar duchowy. Pokazuje, jakie priorytety obowiązują chrześcijan w relacjach z Bogiem. Nie bez powodu post Jezusa, który omówię w dalszej części książki, nawiązuje do postu Mojżesza. Oba przypadki są niepowtarzalne. W jednym i drugim poście widać piękne wyznanie wiary i deklarację mówiącą: Bóg jest ponad wszystkim!

Post w księgach prorockich

Wbrew powszechnej opinii zadaniem proroka nie jest przewidywanie przyszłości. Prorok to osoba przekazująca innym ludziom informacje, które otrzymała od Boga. Część z tych informacji oczywiście będzie dotyczyć tego, co stanie się w przyszłości. Jednak zdecydowana większość z nich dotyczy teraźniejszości. Prorocy przekazywali Bożą wolę ludziom i to właśnie oni dostarczyli zdecydowanie najwięcej informacji na temat postu.

Prorok Ezdrasz poprosił wygnańców o post i modlitwę w intencji bezpieczeństwa podczas wędrówki po terenie, na którym grasowali przestępcy (Ezdrasza 8,21—23). U Ezdrasza post pojawia się w kontekście ochrony przed zagrożeniami. Bezpośrednią przyczyną podjęcia postu był strach przed wrogami i wstyd przed proszeniem o pomoc pogańskiego króla. Ostatecznie ogłoszono post i zwrócono się do Boga z prośbą o pomoc. Czy jest to dobra motywacja? Oczywiście, że tak. Sytuacja Ezdrasza była beznadziejna. Mógł szukać ludzkich rozwiązań, które kłóciłyby się z zasadami, jakie wyznawał, ale postanowił wykazać się wiarą. Nie poszedł na łatwiznę, nie zwrócił się do pogan. Zwrócił się do wszechmocnego Boga. Bóg wysłuchał tej modlitwy i udzielił swojej ponadnaturalnej pomocy Ezdraszowi. Stało się to za sprawą modlitwy połączonej z praktyką postu. Bardzo podobny charakter miał post, który został opisany w Księdze Estery, kiedy to Haman wydał edykt nakazujący zabicie wszystkich członków rodu Mardocheusza (Estery 4,16). Co ciekawe, post ten obejmował czas od świtu do zmierzchu. Jest to bardzo dobre rozwiązanie na początek swojej przygody z postem. Więcej praktycznych wskazówek na ten temat znajduje się w dodatku C.

Inny najbardziej znany post, zapisany w księgach prorockich, to niewątpliwie post Daniela. Daniel był starotestamentowym prorokiem, który w swoim poście jadł tylko warzywa i pił wyłącznie wodę. Taki nietypowy rodzaj postu spowodowany był chęcią zachowania czystości. Daniel nie chciał kalać się wykwintnym jedzeniem i winem z królewskiego stołu. Wolał zrezygnować z pysznych dań i ograniczyć swoją dietę do minimum. Jest to szczególny rodzaj postu, który zakłada spożywanie posiłków w ciągu jego trwania. Dzięki Danielowi dowiadujemy się, że istotą postu nie jest brak jedzenia. Priorytetem Daniela było posłuszeństwo Bogu — do tego użył swojego postu.

Prorok Joel pisał o potrzebie zwołania świętego postu. Post w tej księdze jawi się jako bezpośrednie wołanie do Boga. Wołanie, które przypomina krzyk duszy i ciała, spowodowany zranieniami i pustką, którą jest w stanie zapełnić jedynie Bóg. Jak widać, każdy z tych postów różni się między sobą, jednak cel zawsze jest ten sam — uświęcenie.

Post w księdze Izajasza

Post — podobnie jak każda inna z religijnych praktyk — może wiązać się z takimi zagrożeniami jak hipokryzja czy obłuda. Niejednokrotnie post Izraelitów stał w opozycji do ich postępowania na co dzień. Potrafili czynić zło w oczach Pana nawet w okresie postu. Pościli jedynie po to, by szczycić się przed ludźmi swoją pobożnością i zdobyć ich uznanie. Taki post nie miał żadnego duchowego wymiaru, ani też nie podobał się Bogu (Izajasza 58,3—7 i Jeremiasza 14,12).

Izajasz, mówiąc o poście, podkreślał, że nie polega on jedynie na niejedzeniu. Podczas postu równie istotne jest to, w jaki sposób wykorzystujemy swój wolny czas. Post zachęca do dzielenia się z innymi tym, co sami posiadamy. Czas postu daje dużo przestrzeni na skupienie się na Bogu i bliskich nam osobach. Jest to czas czynienia dobra. Post, który jest tylko powstrzymywaniem się od posiłków, nie ma większego sensu, ani też żadnego duchowego wymiaru. To zwykła głodówka, która nie przynosi rezultatów, ponieważ nie prowadzi do wewnętrznej przemiany. Zaniechanie spożywania pokarmów jest bardzo ważnym, ale nie jedynym elementem postu. Starotestamentowi prorocy zachęcają podczas postu do zerwania z wszelkimi formami bałwochwalstwa, do nawrócenia się do Boga, odrzucenia fałszywych praktyk religijnych i wszelkiego zła w życiu osobistym i społecznym. Biblijny post wzywa do wewnętrznych zmian w życiu człowieka.

Izajasz bardzo radykalnie krytykuje post swoich braci. Opisując post, używa sformułowania „dzień miły Panu” (Izajasza 58,5). Jest to bardzo trafne określenie, wskazujące, jaki powinien być post. Nie tylko Twój talerz ma być poświęcony Bogu, ale cały Twój dzień ma być miły Panu. Jest to czas podporządkowania się Bogu w całości.

Post w Psalmach

Księga Psalmów jest wyjątkową pozycją w kanonie ksiąg Starego Testamentu. W starożytnym Izraelu psalmy zajmowały centralne miejsce w uwielbieniu, a także studiach nad Pismem. Znany nam zbiór stu pięćdziesięciu psalmów nie powstał z dnia na dzień i nie jest dziełem jednego autora. Wzmianki o poście można znaleźć w niejednym psalmie, co świadczy, że był on praktykowany przez cały okres, kiedy one powstawały. Księga Psalmów zawiera wypowiedzi i modlitwy ludzi, którzy w czasie trudności szukali ukojenia. Bardzo często pojedyncze psalmy kończyły się wewnętrzną przemianą i ponownym doświadczeniem Bożej mocy. Niejednokrotnie była to odpowiedź na szczery post.

Podczas trwania postu ludzie powstrzymują się od jedzenia, picia, ale także od różnego rodzaju przyjemności fizycznych. Jest to jedna z form pokuty i wyrażenia żalu za swoje grzechy (Psalm 35,13 i Psalm 69,11). Może być też szczególną formą ofiary, która jest wyrazem bezwzględnego poświęcenia się Bogu. Skuteczny post powinien łączyć te dwie postawy i wiązać się zarówno z pokutą, jak i dobrowolną ofiarą. Owocem takiej postawy jest upamiętanie wobec dotychczasowego stylu życia i uświęcenie, które wyrażane jest w dalszym pobożnym życiu po zakończeniu postu.

Księga Psalmów to jedna z najbardziej praktycznych ksiąg Biblii. Jest ona we wspaniały sposób dopasowana do potrzeb ludzkiego serca. Jest szczególnie bliska każdemu Bożemu dziecku, prawdopodobnie dlatego, że jest pełna emocji, szczerości i opisuje trudne sytuacje, z jakimi zmaga się każdy człowiek. Można nawet zaryzykować stwierdzenie, że nie ma takiego doświadczenia w życiu osoby wierzącej, które nie znalazłoby swojego odbicia w psalmach.

Post w Nowym Testamencie

Bardzo interesującym zjawiskiem w Nowym Testamencie jest post faryzeuszy. Pościli oni w każdy poniedziałek i czwartek. Wierzyli, żew ten sposób zyskają uznanie w Bożych oczach i zasłużą na przychylność. Nie jest to jednak post, o jakim pisali starotestamentowi autorzy. Nie jest to również prawidłowy obraz postu, który byłby spójny z pozostałymi fragmentami Nowego Testamentu.