Bezpłatny fragment - Budżet obywatelski Białej Podlaskiej

Wykaz skrótów

Skróty:

inf. publ. — informacja publiczna

nr — numer

ok. — około

pkt — punkt

poz. — pozycja

r. — rok

rozdz. — rozdział

sygn. — sygnatura

tj. — tekst jednolity

ul. — ulica

ust. — ustęp

woj. — województwo

ze zm. — ze zmianami

1. Akty prawne

• kc — ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny, tj. Dz. U. z 2022 r. poz. 1360.

• uchwała w sprawie BO — uchwała nr XV/29/20 Rady Miasta Biała Podlaska z dnia 29 maja 2020 r. w sprawie wymagań jakie powinien spełniać projekt budżetu obywatelskiego i trybu przeprowadzania konsultacji z mieszkańcami w sprawie budżetu obywatelskiego (ze zm.).

• ustawa o inf. publ. — ustawa z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej, tj. Dz. U. z 2022 r. poz. 902.

• ustawa o s.g. — ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym, tj. Dz. U. z 2022 r. poz. 559 ze zm.

2. Instytucje, organy, nazwy

NIK — Najwyższa Izba Kontroli

RP — Rzeczpospolita Polska

UM — urząd miasta/urząd miejski

WSA — Wojewódzki Sąd Administracyjny

3. Inne

BIP — Biuletyn Informacji Publicznej

BO — Budżet Obywatelski

Dz. U. — Dziennik Ustaw

Dz. Urz. — Dziennik Urzędowy Ministra Finansów

Dz. Urz. Woj. — Dziennik Urzędowy Województwa

M.P. — Monitor Polski

Ilekroć w książce posłużono się nazwą „Prezydent Miasta” oznacza to Prezydenta Miasta Biała Podlaska.

Ilekroć w książce posłużono się nazwą „Rada Miasta” oznacza to Radę Miasta Biała Podlaska.

Wprowadzenie

Publikacja jest poświęcona budżetowi obywatelskiemu będącemu jedną z istotnych form partycypacji społecznej. Dzięki niemu mieszkańcy mają realny wpływ na zmianę swojego otoczenia, mogą decydować o poprawie jakości życia. Z tych względów warto dokonać analizy tej instytucji. Opracowanie obejmuje w szczególności reguły, tryb oraz formy przeprowadzenia konsultacji społecznych w ramach budżetu obywatelskiego. Książka została podzielona na trzy zasadnicze części: historyczną, poświęconą ostatniej edycji Budżetu Obywatelskiego Białej Podlaskiej (2023) oraz następnej edycji (2024). Takie ujęcie powinno umożliwić czytelnikowi dokonanie oceny jak zmienił się model budżetu obywatelskiego od jego utworzenia w 2016 r. i w jakim kierunku podążają kolejne jego modyfikacje.

Istotne miejsce zajmują rozważania dotyczące poszczególnych etapów budżetu partycypacyjnego w tym procesu składania projektów, ich poparcia, głosowania, wyboru projektów do realizacji a także aspekty poświęcone promocji, frekwencji, udziału radnych, ewaluacji. W końcowej części zaprezentowane zostały zestawienia wybranych aspektów Budżetu Obywatelskiego Białej Podlaskiej w tym również w ujęciu porównawczym, na tle budżetów obywatelskich innych miast. Choć dane te zostały opatrzone komentarzem, to mogą one okazać się przydatne do dokonania przez czytelników również własnej analizy.

Na uwagę zasługuje także wykaz publikacji dotyczących budżetu obywatelskiego oraz petycji kierowanych w tym zakresie do Prezydenta Miasta Biała Podlaska oraz Rady Miasta Biała Podlaska. W tych wystąpieniach sformułowane zostały postulaty zmian mające na celu nadanie budżetowi obywatelskiemu charakteru kompleksowego, przyjaznego dla mieszkańców, uwzględniającego ich potrzeby. Książka zawiera również rekomendacje czyli wskazówki dla mieszkańców oraz władz miasta. Publikacja powinna przyczynić się do poszerzenia wiedzy o społeczeństwie obywatelskim w Białej Podlaskiej, promocji budżetu partycypacyjnego a także stanowić pretekst do debaty publicznej.

Andrzej Halicki

Rozdział pierwszy
Budżet obywatelski — ogólna charakterystyka

Budżet obywatelski (partycypacyjny) to proces konsultacji społecznych z mieszkańcami gminy prowadzony w celu wyboru projektów, które mają zostać sfinansowane z budżetu gminy. Ma on charakter wieloetapowy obejmujący m.in. zgłoszenie projektu, jego ocenę, głosowanie, ustalenie wyników głosowania, realizację projektu. Jest to forma dialogu członków wspólnoty lokalnej z władzami gminy. BO obejmuje wydzieloną część budżetu gminy. Jego wysokość jego określana przez radę gminy w drodze uchwały, jednak w miastach na prawach powiatu nie może ona być niższa niż 0,5% wydatków gminy zawartych w ostatnim przedłożonym sprawozdaniu z wykonania budżetu. W tych miastach BO jest obligatoryjny. W ostatnich latach BO stał się popularną formą partycypacji społecznej i został wprowadzony w wielu miejscowościach o innym statusie. Sprzyja on aktywizacji mieszkańców, angażując ich do współdecydowania o jakości życia w mieście. Z BO mogą być realizowane zadania własne gminy czyli związane z zaspokajaniem zbiorowych potrzeb wspólnoty w tym w zakresie m.in. ochrony środowiska i przyrody, gminnych dróg, ulic, mostów, placów, wodociągów i zaopatrzenia w wodę, lokalnego transportu zbiorowego, ochrony zdrowia, edukacji publicznej, kultury, kultury fizycznej i turystyki. W praktyce w ramach BO najczęściej wykonywane są inwestycje dotyczące dróg, chodników, ścieżek rowerowych, parkingów, placów zabaw. Działania te mają formę budowy, remontu, przebudowy, modernizacji. BO jest jednak procesem dynamicznym co przejawia się w coraz większej kreatywności mieszkańców. Z tych względów pojawiają się w nim takie projekty jak parki linowe, tężnie solankowe, murale, warsztaty, koncerty, nasadzenia drzew, pomoc zwierzętom. Zadania wybrane w ramach budżetu obywatelskiego muszą zostać uwzględnione w uchwale budżetowej gminy. Zasady BO powinny zostać uregulowane przez radę gminy w drodze uchwały, która określa wymogi formalne, jakim powinny odpowiadać zgłaszane projekty, wymaganą liczbę podpisów mieszkańców popierających projekt, przy czym nie może być ona większa niż 0,1% mieszkańców terenu objętego pulą budżetu obywatelskiego, w którym zgłaszany jest projekt, zasady oceny zgłoszonych projektów co do ich zgodności z prawem, wykonalności technicznej, spełniania przez nie wymogów formalnych oraz tryb odwołania od decyzji o niedopuszczeniu projektu do głosowania, zasady przeprowadzania głosowania, ustalania wyników i podawania ich do publicznej wiadomości z uwzględnieniem reguły zapewnienia równości i bezpośredniości głosowania.

Głosowanie na projekty BO odbywa się w danym roku kalendarzowym, zaś realizacja projektów ma miejsce w kolejnym roku. Zatem w głosowaniu przeprowadzonym w 2022 r. odbył się wybór pomysłów w ramach BO 2023, zaś projekty te zostaną wykonane w 2023 r.

1.1. Historia budżetu obywatelskiego w Polsce

Budżet obywatelski nie jest polskim pomysłem. Jego początki sięgają roku 1989 r. gdy w brazylijskim mieście Porto Alegre mieszkańcy zdecydowali o wydatkach z budżetu miasta na realizację zgłoszonych przez nich propozycji.

Pierwszym polskim miastem, w którym wprowadzono BO był Sopot. W dniu 6 maja 2011 r. Rada Miasta Sopotu przyjęła rezolucję, w której wyraziła poparcie dla wprowadzenia budżetu obywatelskiego w celu zgłaszania przez mieszkańców propozycji wydatków z budżetu miasta i ich oceny w kwocie nieprzekraczającej 3 milionów zł. 21 czerwca 2011 r. powołano komisję doraźną ds. budżetu obywatelskiego. W listopadzie 2011 r. odbyło się głosowanie, które trwało jedynie 5 dni (od 2 do 6 listopada). Wysokość BO wynosiła 5 mln zł. Rok później (październik 2012 r.) przeprowadzono głosowanie w ramach pierwszej edycji BO Poznania 2013 (10 mln zł.), Zielonej Góry (3 mln zł.) i Gorzowa Wlkp. (1 mln zł.), zaś w listopadzie 2012 r. na pierwszy BO głosowali mieszkańcy Elbląga (2 mln zł.). W 2013 r. BO wprowadzono także we Wrocławiu, Olsztynie, Krakowie, Gdańsku, Łodzi. Jednym z mniejszych miast z BO była Dąbrowa Górnicza, w której głosowanie na projekty BO przeprowadzono w listopadzie 2013 r. W następnych latach BO wprowadzono w kolejnych miastach w tym m.in. Warszawie (głosowanie w czerwcu 2014 r. na projekty BO 2015) oraz Katowicach (głosowanie we wrześniu 2014 r. na projekty BO 2015). Podstawą prawną przeprowadzenia BO był art. 5 a ustawy o s.g. upoważniający do przeprowadzenia na terytorium gminy konsultacji z jej mieszkańcami w wypadkach przewidzianych ustawą oraz w innych sprawach ważnych dla gminy. Cechą charakterystyczną początkowych edycji BO był dość krótki okres głosowania wynoszący kilka dni np. w Katowicach od dnia 17 do 21 września 2014 r. oraz na ogół niska, kilkuprocentowa frekwencja.

Rozwój BO nastąpił w 2018 r. w związku z wejściem w życie ustawy z dnia 11 stycznia 2018 r. o zmianie niektórych ustaw w celu zwiększenia udziału obywateli w procesie wybierania, funkcjonowania i kontrolowania niektórych organów publicznych. Powołany akt prawny nałożył na władze miast na prawach powiatu obowiązek utworzenia BO w wysokości co najmniej 0,5% wydatków gminy zawartych

w ostatnim przedłożonym sprawozdaniu z wykonania budżetu. Celem tego rozwiązania było zwiększenie udziału obywateli w procesie kontrolowania oraz funkcjonowania niektórych organów. Ponadto ustawodawca nakazał wójtowi (burmistrzowi, prezydentowi) zamieszczenie informacji o realizacji BO w corocznym raporcie o stanie gminy (miasta) składanym do dnia 31 maja radzie gminy (miasta). Od edycji BO 2023 środki wydatkowane w ramach budżetu obywatelskiego mogą być dzielone na pule obejmujące całość gminy i jej części lub kategorie kwotowe projektów dotyczące całości obszaru gminy lub jej części. Rozwiązanie to ma pozwolić na większe zaangażowanie mieszkańców w procedurę wyboru finansowanych projektów niż dotychczas. Jest bowiem oczywiste, że mieszkańcy znacznie bardziej interesują się projektami w sytuacji gdy wiedzą, że dokonują wyboru pomiędzy tymi, które mają być realizowane w ich najbliższym sąsiedztwie. Wpływ na BO miała epidemia COVID — 19 ponieważ w niektórych miastach np. Bełchatowie w latach 2020 — 2021 odstąpiono od tej formy partycypacji społecznej. Z kolei w miastach na prawach powiatu m.in. Bielsku — Białej i Olsztynie wystąpiły w 2022 r. przypadki zawieszenia BO na podstawie ustawy z dnia 12 marca 2022 r. o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa. W województwie lubelskim pierwszy BO został wprowadzony w Puławach. W październiku 2012 r. powołano w tym mieście doraźną Komisję ds. Budżetu Obywatelskiego, która przygotowała projekt działania BO, zaś w kwietniu 2013 r. Rada Miasta Puławy podjęła uchwałę w sprawie przeprowadzenia konsultacji społecznych z mieszkańcami Puław dotyczących budżetu Miasta Puławy. Pierwsze głosowanie odbyło się w tym mieście w listopadzie 2013 r. nie cieszyło się dużym zainteresowaniem (frekwencja ok. 4 %). W 2017 r. w Puławach projekty BO oznaczono tablicami informacyjnymi wskazującymi na źródło finansowania inwestycji.

Od 24 września do 7 października 2014 r. trwało pierwsze głosowanie na projekty BO Lublina w wysokości 10 mln zł. W 2016 r. w Lublinie utworzono pierwszy w Polsce Zielony BO obejmujący projekty ekologiczne związane z ochroną środowiska. Pierwsza edycja BO miała miejsce w 2014 r. również w Chełmie (BO 2015, 2 mln zł.) i Zamościu (BO 2015, 1,6 mln zł.). W kolejnych latach BO wprowadzono m.in. w Radzyniu Podlaskim (pierwszy BO 2018), Lubartowie (BO 2016), Łęcznej (BO 2016), Hrubieszowie (BO 2018), Opolu Lubelskim (BO 2016), Janowie Lubelskim (BO 2018), Biłgoraju (BO 2017), Kraśniku (BO 2015), Parczewie (jedyna jak dotychczas edycja — BO 2015), Międzyrzecu Podlaskim (BO 2018), Krasnymstawie (BO 2015), Kazimierzu Dolnym (BO 2016), Świdniku (BO 2016). Należy jednak odnotować, iż posłużenie się nazwą „budżet obywatelski” w odniesieniu do BO w Łęcznej oraz we Włodawie może być nieco mylące ponieważ jest to BO w potocznym znaczeniu. Różnica polega na tym, że to nie rada miasta określa zasady BO, ale burmistrz ustala regulamin wyboru projektów a następnie — po głosowaniu przez mieszkańców — ujmuje je w projekcie budżetu miasta.

Dopiero w 2022 r. utworzono BO w Łukowie. Pierwsze głosowanie w tym mieście odbyło się w marcu, zaś kolejne (BO 2023) w okresie sierpień — wrzesień. Na uwagę zasługują także problemy związane z BO w województwie lubelskim w tym m.in. śledztwo w sprawie sfałszowania wyników głosowania internetowego w BO Puław 2015, niewielka liczba projektów (BO Opola Lubelskiego 2021, BO Hrubieszowa 2023, BO Międzyrzeca Podlaskiego 2023 — brak głosowania ze względu na zgłoszenie jedynie 3 projektów), unieważnienie BO Lubartowa 2023 ze względu na niską (nieprzekraczającą 7 %) frekwencję, małe zainteresowanie BO w niektórych miastach m.in. Kazimierzu Dolnym (w BO 2023 głosowało ok. 4 % mieszkańców). Wprowadzenie budżetu obywatelskiego w innych miastach niż miasta na prawach powiatu jest dobrowolne. Z tych względów w niektórych miastach województwa lubelskiego brak jest ciągłości w organizowaniu kolejnych edycji BO. Przykładowo w Biłgoraju rada miasta podjęła uchwały w sprawie odstąpienia od realizacji BO w latach 2020—2023.

W ostatnich latach BO w miastach ewoluuje w szczególności w zakresie rodzaju projektów np. osiedlowe, ogólnomiejskie, danych wymaganych do wzięcia udziału w BO np. numer PESEL, data urodzenia, wymaganego poparcia projektu, wzrostu środków na realizację projektów. Coraz więcej miast rezygnuje również z kryterium wieku uprawniającego do wzięcia udziału w głosowaniu na rzecz dopuszczenia do BO wszystkich mieszkańców. Ponadto władze miast kontynuują proces elektronizacji BO m.in. poprzez wprowadzenie możliwości składania projektów internetowo oraz analizy BO z wykorzystaniem narzędzi internetowych. Jest to proces związany z ewaluacją BO oraz wyciąganiem wniosków z dotychczasowych edycji. Dostrzegalny jest również wzrost świadomości mieszkańców, którzy chętnie zgłaszają projekty ekologiczne oraz oddają na nie głosy. Inspiracją do zgłaszania projektów mogą być pomysły wykorzystywane w innych miastach. Problemem BO jest niska frekwencja zwłaszcza w dużych miastach.

31 stycznia 2018 r. weszły w życie przepisy prawne regulujące budżet obywatelski w powiecie oraz w województwie. Pozwalają one na podjęcie decyzji przez mieszkańców — odpowiednio — powiatu oraz województwa o części wydatków budżetu powiatu oraz województwa. Decyzja o przeprowadzeniu tej szczególnej formy konsultacji społecznych należy do rady powiatu oraz sejmiku województwa i nie ma charakteru obligatoryjnego. Budżet obywatelski wprowadzono na terenie powiatu m.in. kłodzkiego i toruńskiego Nie są to znaczne kwoty np. BO powiatu kłodzkiego 2023 ustalono w wysokości 165 000 zł. Na poziomie regionalnej wspólnoty samorządowej budżet obywatelski funkcjonuje m.in. w województwie łódzkim oraz śląskim i dzieli się na pulę wojewódzką i powiatową.

Rozdział drugi
Historia Budżetu Obywatelskiego Białej Podlaskiej

28 grudnia 2015 r. Rada Miasta Biała Podlaska podjęła uchwałę nr XIII/104/15, w sprawie uchwały budżetowej Miasta Biała Podlaska na rok 2016, w której utworzyła rezerwę celową w kwocie 1 000 000 zł. na wydatki inwestycyjne w ramach budżetu obywatelskiego. W dniu 1 lutego 2016 r. Prezydent Miasta zarządził konsultacje społeczne z mieszkańcami w zakresie budżetu obywatelskiego, które odbyły się w dniach 8 — 29 lutego 2016 r. Nie cieszyły się one jednak zainteresowaniem mieszkańców ponieważ w ramach konsultacji wpłynęła zaledwie jedna opinia. 11 lutego 2016 r. władze miasta utworzyły profil na Facebooku poświęcony pierwszemu w historii BO informując o tej formie aktywności mieszkańców.

W dniu 30 marca 2016 r. Rada Miasta Biała Podlaska podjęła uchwałę nr XVI/23/16 w sprawie potrzeby wprowadzenia procedur i zasad realizacji części budżetu Miasta Biała Podlaska — budżetu obywatelskiego. W jej ocenie ze względu na dążenie do budowy warunków dla rozwoju społeczeństwa obywatelskiego zasadne jest podjęcie przez Prezydenta Miasta wszelkich niezbędnych działań mających na celu ustalenie sposobu realizacji części budżetu miasta na potrzeby przeprowadzenia budżetu obywatelskiego. Od dnia 1 kwietnia 2016 r. w UM Biała Podlaska w Referacie Bialskie Centrum Przedsiębiorczości utworzono stanowisko ds. budżetu obywatelskiego.

W oparciu o uchwałę z dnia 30 marca 2016 r., Prezydent Miasta w dniu 8 kwietnia 2016 r. wydał zarządzenie nr 79/16 w sprawie Regulaminu Budżetu Obywatelskiego Miasta Biała Podlaska na 2017 rok, w którym uregulował zasady i tryb przeprowadzania BO, wysokość środków przewidzianych na jego realizację oraz zasady ich podział na poszczególne obszary miasta. Z budżetu obywatelskiego miały być realizowane projekty dotyczące estetyki i ekologii (mała architektura, zieleń, ścieżki edukacyjne), rekreacji (place zabaw, tereny sportowe i rekreacyjne, ścieżki rowerowe i rekreacyjne), bezpieczeństwa (oświetlenie, bezpieczeństwo piesze i drogowe, montaż urządzeń i instalacji) oraz remont, modernizacja i budowa w niewielkim zakresie (ulice, parkingi, chodniki). Na realizację tych projektów przewidziano kwotę 1 000 000 zł. Miasto zostało podzielone na 7 obszarów obejmujących poszczególne ulice.

Każdy obszar otrzymał 50 000 zł. zaś pozostała kwota (650 000 zł.) została rozdzielona na obszary proporcjonalnie do liczby mieszkańców tj. od 68 000 zł. (obszar nr 4) do 232 000 zł. (obszar nr 5). W BO Białej Podlaskiej mógł brać udział (zgłoszenie projektu, głosowanie) każdy mieszkaniec, który ukończył 16 rok życia. Projekt do BO mógł zostać zgłoszony wyłącznie w formie papierowej. Propozycja projektu wymagała uzyskania 30 głosów poparcia. Co istotne, mieszkaniec mógł zagłosować na dwa projekty niezależnie od obszaru zamieszkania, z tym zastrzeżeniem, że nie mógł on wybrać dwóch projektów z tego samego obszaru.

W dniu 12 kwietnia 2016 r. Prezydent Miasta wydał zarządzenie, w którym powołał zespół do spraw budżetu obywatelskiego oraz ustalił zasady jego działania. Do zadań zespołu należało m.in. umożliwienie mieszkańcom miasta konsultowania propozycji projektów w trakcie ich przygotowania, przeprowadzanie oceny formalnej propozycji projektów oraz ich ocena pod względem techniczno — finansowym a także realnych możliwości realizacji.

2.1. BO Biała Podlaska 2017 (pierwsza edycja)

Do BO Białej Podlaskiej 2017 mieszkańcy zgłosili 65 pomysłów, zaś w wyniku weryfikacji (pod kątem formalnym oraz techniczno — finansowym) do głosowania dopuszczono 51 z nich dotyczących głównie budowy bądź remontów chodników i dróg. Odrzucono projekty: budowy chodnika na ul. Sworskiej (brak listy poparcia, grunt nie stanowił własności miasta), utwardzenia ciągu pieszego na terenie nieruchomości ul. Kopernika 7 i 7A (grunt stanowił mienie gminy miejskiej obciążone na rzecz osób trzecich), elektryfikacji Ogrodu Działkowego „AWF” na ul. Akademickiej — ul. Sworskiej (autor nie zamieszkiwał na danym obszarze), wykonania oświetlenia ul. Żeromskiego (inwestycja realizowana w 2016 r. z budżetu miasta), budowy trasy saneczkowej na terenie Parku Radziwiłłowskiego (autor nie zamieszkiwał na danym obszarze, projekt niezgodny z miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego), parku — kompleksu rekreacyjno — wypoczynkowego między ul. Kościuszki a rondem Dmowskiego (grunt stanowił mienie gminy miejskiej obciążone na rzecz osób trzecich), boiska sportowego na ul. Sidorskiej (brak pełnej listy poparcia, projekt niezgodny z miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego), bezpiecznego przejścia dla pieszych na ul. Długiej, ul. Robotniczej, ul. Żwirki i Wigury (projekt niezgodny z przepisami ruchu drogowego), budowy oświetlenia ulicznego na ul. Ceglanej (grunt nie stanowił własności miasta), budowy ścieżki rowerowej na ul. Olszowej, ul. Ziemiańskiej, ul. Żwirki i Wigury, ul. Kruczej (koszt projektu przewyższał środki przeznaczone na dany obszar, projekt częściowo niezgodny z miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego). Decyzja o braku zakwalifikowania tych projektów do głosowania miała charakter ostateczny ze względu na brak możliwości złożenia odwołania przez autora projektu. Na uwagę zasługuje zamieszczenie na karcie do głosowania nie tylko tytułów projektów ale także danych (imię, nazwisko) ich autorów. Z kolei obowiązkiem głosującego było podanie swoich danych osobowych w tym adresu zamieszkania oraz numeru PESEL. Punkty do głosowania wyznaczono w UM Biała Podlaska, Bialskim Centrum Wspierania Przedsiębiorczości, Centrum Informacji Turystycznej, szkołach, przedszkolach oraz administracji osiedla.

W głosowaniu, które odbyło się w formie papierowej i elektronicznej w dniach 27 sierpnia — 16 września 2016 r. wzięło udział 10 802 osób czyli 22,67 % uprawnionych. Była to najwyższa frekwencja ze wszystkich dotychczasowych edycji BO. Zainteresowanie mieszkańców tą formą partycypacji społecznej w 2016 r. wiązało się zapewne z efektem świeżości, nadzieją na wprowadzenie zmian w najbliższym otoczeniu, włączeniem Białej Podlaskiej do kategorii miast innowacyjnych, w których od kilku lat funkcjonował BO. Wydaje się, iż wysoka frekwencja była powiązana również z największą jak dotychczas liczbą projektów zgłoszonych wówczas do BO i działaniami promocyjnymi autorów pomysłów podjętymi w celu pozyskania znacznej liczby głosów.

Poniżej zaprezentowano wyniki głosowania (projekty wybrane do realizacji wytłuszczono).

Obszar nr 1

---

Obszar nr 2

Obszar nr 3

Obszar nr 4

---

Obszar nr 5

Obszar nr 6

---

Obszar nr 7

W pierwszym obszarze niemal połowa projektów dotyczyła tego samego terenu tj. ul. Kopernika, zaś w obszarze piątym 6 projektów poświęcono inwestycjom na ul. Sidorskiej. Na uwagę zasługuje zgłoszenie jedynie jednego projektu w obszarze czwartym. Ówczesny model BO spowodował, iż niezależnie od liczby zebranych głosów projekt ten został wybrany do wykonania. Jednocześnie projekty z innych obszarów, które otrzymały znacznie więcej głosów nie miały szans na realizację.

Szacunkowy koszt wybranych projektów (w zł.):

Pierwszym projektem wykonanym ze środków BO był remont chodnika na ul. Spółdzielczej (starą nawierzchnię zastąpiono nową kostką) oddany do użytku w czerwcu 2017 r.

Mieszkańcy oddali łącznie 18 915 głosów, zaś najwięcej z nich (1446) uzyskał projekt placu zabaw na ulicy Kruczej i ulicy Wyzwolenia.

Kolejne inwestycje realizowano w tym samym roku łącznie z dodatkowym projektem „Międzypokoleniowa przestrzeń zabawowa” przy ul. Zamkowej. Jego wykonanie było możliwe w związku z obowiązującą wówczas zasadą, iż pozostałe wolne środki (200 000 zł.) wystarczające na sfinansowanie kolejnej propozycji projektu z listy są przeznaczane na ten projekt, który jest kierowany do realizacji.

Natomiast wykonanie placu zabaw na ul. Kopernika było niemożliwe w 2017 r. ze względu na protest mieszkańców (wspólnoty mieszkaniowej), którzy złożyli skargę do Samorządowego Kolegium Odwoławczego a następnie do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Lublinie, który stwierdził, iż wbrew opinii Prezydenta Miasta wykonanie placu zabaw nie wymaga wydania decyzji o warunkach zabudowy. Inwestycja została zrealizowana w 2018 r.

Wysoka frekwencja pierwszej edycji BO zachęciła władze miasta do przeprowadzenia konsultacji społecznych w tej formie również w 2017 r. (BO Biała Podlaska 2018).

2.2. BO Biała Podlaska 2018 (druga edycja)

31 marca 2017 r. Rada Miasta podjęła uchwałę nr XXVII/25/17 zmieniającą uchwałę w sprawie potrzeby wprowadzenia procedur i zasad realizacji części budżetu Miasta Biała Podlaska — budżetu obywatelskiego, w której wskazała na konieczność stałego zagwarantowania w budżecie miasta środków umożliwiających realizacje projektów wybranych w ramach BO. Zmiana ta nadała BO uniwersalny i powtarzalny charakter. W dniu 10 kwietnia 2017 r. Prezydent Miasta wydał zarządzenie nr 81/17, w którym ustalił regulamin BO. Bez zmian pozostawiono kwotę BO (1 000 000 zł.), podział miasta na 7 obszarów, kryterium wieku mieszkańca uprawniające do złożenia projektu oraz głosowania (16 lat) a także wymóg uzyskania 30 głosów poparcia projektu.

Na uwagę zasługuje wyłączenie z katalogu podmiotów, które mogły złożyć projekt do BO pracowników UM Biała Podlaska, dyrektorów i pracowników samorządowych placówek oświatowych, w przypadku gdy projekt zlokalizowany jest na terenie ich placówki oraz dyrektorów i pracowników jednostek organizacyjnych podległych miastu, jeżeli projekt zlokalizowany jest na terenie ich jednostki. Ponadto wprowadzono zasadę, iż nieruchomość, na której zaplanowana jest realizacja projektu nie może być terenem samorządowej placówki oświatowej, na którym realizowany jest lub był projekt zwycięski, wybrany w trzech poprzednich edycjach BO. Podział kwoty na poszczególne obszary został uzależniony od liczby mieszkańców tj. najmniejsze środki zapewniono dla obszaru nr 4 (69 000 zł.), zaś największe dla obszaru nr 5 (226 000 zł.).

W ramach BO 2018 zgłoszono 27 projektów, zaś w wyniku weryfikacji do głosowania dopuszczono 24 z nich. Odrzucone zostały projekty: Pierwszy Psi Park w Białej Podlaskiej (projekt niezgodny z miejscowym planem zagospodarowania terenu), parking przy ul. Okopowej na wysokości wjazdu do Medycyny Pracy w stronę ul. Terebelskiej (inwestycja kolidowała z planami budowy ścieżki rowerowej oraz rozbudowy ul. Okopowej) oraz Bezpieczna Witoroska! Modernizacja przejścia dla pieszych zraz z remontem części chodnika (projekt częściowo realizowany w ramach inwestycji budowy ul. Koncertowej, zaś realizacja pozostałej części została zaplanowana na 2018 r.). Zatem o ile w BO 2017 odrzucono ponad 20 % projektów, to w kolejnej edycji liczba takich pomysłów zmniejszyła się o połowę. Świadczy to o wyższej jakości zgłoszonych projektów oraz wyciągnięciu wniosków przez ich autorów. Podobnie jak w przypadku pierwszej edycji BO projekty dotyczyły przede wszystkim chodników, ulic, miejsc parkingowych. Nowość stanowił pomysł utworzenia pierwszego w mieście Psiego Parku oraz projekt zakupu i montażu siedmiu wiat przystankowych. Głosowanie trwało od 28 sierpnia do 8 września (na kartach do głosowania) oraz do 14 września 2017 r. (w internecie). Punkty do głosowania wyznaczono w UM Biała Podlaska, Bialskim Centrum Przedsiębiorczości i Aktywności Obywatelskiej, szkołach oraz administracji osiedla. Karta do głosowania zawierała tytuły projektów oraz dane (imię, nazwisko) ich autorów. Głosowanie polegało na zakreśleniu numeru wybranego projektu oraz złożeniu przez głosującego podpisu obok wybranego projektu.

Poniżej zaprezentowano wyniki głosowania (projekty wybrane do realizacji wytłuszczono).

Obszar nr 1

Obszar nr 2

---

Obszar nr 3

Obszar nr 4

Obszar nr 5

---

Obszar nr 6

Obszar nr 7

Mieszkańcy oddali łącznie 13 432 głosów. Na uwagę zasługuje wybór w obszarze nr 7 projektu „Siłownia na otwartym powietrzu oraz plac zabaw z elementami skateparku” na ul. Świerkowej (902 głosy). Projekt ten nie został wybrany do realizacji w pierwszej edycji BO pomimo, iż uzyskał on wówczas więcej głosów niż w BO 2018 (1194 głosów).

Szacunkowy koszt wybranych projektów (w zł.):

Projekty były realizowane w 2018 r.

Inwestycja dotycząca boiska wielofunkcyjnego ze sztuczną nawierzchnią dla Szkoły Podstawowej nr 3 nie mogła zostać wykonana ponieważ złożone oferty znacznie przekroczyły wysokość środków zarezerwowanych na realizację inwestycji. Frekwencja w drugiej edycji BO była niższa niż w poprzednim roku ponieważ wyniosła 14,99 %.

2.3. BO Biała Podlaska 2019 (trzecia edycja)

W dniu 30 kwietnia 2018 r. Prezydent Miasta wydał zarządzenie nr 103/18 w sprawie przeprowadzenia konsultacji społecznych z mieszkańcami Miasta Biała Podlaska dotyczących Budżetu Obywatelskiego na rok 2019 jako części budżetu Miasta Biała Podlaska na rok 2019. Kwotę środków na realizację projektów w ramach BO zwiększono do 1 500 000 zł. z przeznaczeniem w równej wysokości 80 000 zł. na każdy z siedmiu obszarów miasta z zastrzeżeniem, iż pozostała kwota zostanie rozdzielona na obszary proporcjonalnie do liczby mieszkańców tj. od 107 000 zł. (obszar czwarty) do 334 000 zł. (obszar piąty). Zmianie uległo kryterium wieku osoby składającej projekt ponieważ dotychczasowy wymóg ukończenia przez mieszkańca 16 lat zastąpiono kryterium pełnoletności. Warunek ukończenia 16 roku życia miał natomiast zastosowanie wobec głosującego. Propozycja wymagała uzyskania 30 głosów poparcia mieszkańców danego obszaru. Każdy mieszkaniec mógł oddać głos na dwie propozycje projektów na obszarze całego miasta bez względu na obszar zamieszkiwania, jednakże głosy nie mogły dotyczyć dwóch propozycji projektów z tego samego obszaru. Zmodyfikowano warunek dotyczący projektu nieruchomości będącej terenem samorządowej placówki oświatowej, na której planuje się realizację projektu poprzez dopuszczenie takiego projektu do głosowania, o ile nie realizowano na tym terenie projektu zwycięskiego wybranego w dwóch poprzednich edycjach BO. Mieszkańcy złożyli 21 propozycji do BO, zaś w głosowaniu wzięło udział 19 z nich. Odrzucono projekty: sygnalizacja świetlna przy przejściu dla pieszych na ul. Warszawskiej (propozycja była niezgodna z istniejącym projektem przebudowy tej ulicy) oraz Fitness — Park przy ul. Okopowej (teren przeznaczony przez miasto do sprzedaży). Głosowanie trwało od 27 sierpnia do 10 września (na kartach do głosowania) oraz do 14 września (internetowo). Stałe punkty do głosowania wyznaczono w UM Biała Podlaska oraz Centrum Informacji Turystycznej, zaś mobilne w m.in. w Parku Radziwiłłowskim (letnie kino 27—28 sierpnia 2019 r.) oraz w szkołach podstawowych. Zmianie uległ sposób głosowania, który polegał na wpisaniu numerów wybranych projektów w odpowiednich polach karty do głosowania (w BO 2017 oraz BO 2018 głosowanie polegało na zakreśleniu wybranego projektu). Po raz pierwszy karta do głosowania nie zawierała danych autorów projektów. Poniżej zaprezentowano wyniki głosowania (projekty wybrane do realizacji wytłuszczono).

OBSZAR 1

OBSZAR 2

OBSZAR 3

OBSZAR 4

OBSZAR 5

OBSZAR 6

OBSZAR 7

Mieszkańcy oddali łącznie 10 212 głosy. Cechą charakterystyczną BO Białej Podlaskiej 2019 był wybór przez mieszkańców pięciu projektów służących rekreacji (place zabaw, ścieżka zdrowia) i jedynie dwóch projektów dotyczących chodników. W obszarach nr 6 i nr 7 w głosowaniu wziął udział wyłącznie jeden projekt, który został wybrany do realizacji. Na uwagę zasługuje trzeci kolejny wybrany projekt (BO 2017, BO 2018, BO 2019) dotyczący inwestycji na ul. Zagrodowej. Po raz pierwszy w dotychczasowych edycjach zaprezentowano w tym obszarze więcej niż jeden projekt. Frekwencja wyniosła ok. 12,8 %.

Szacunkowy koszt wybranych projektów (w zł.):

Wybrane projekty zostały zrealizowane w 2019 r. z wyjątkiem placu rekreacyjnego „JEDYNECZKA” przy Szkole Podstawowej nr 1 na ul. Narutowicza (siłownia, plac zabaw, ławki, nawierzchnia amortyzująca), który wykonano w latach 2019 — 2020. Był to projekt realizowany etapami przez różnych wykonawców.