Bezpłatny fragment - Bialski przewodnik obywatelski

Wykaz skrótów:

lub. — lubelski

m.in. — między innymi

nr — numer

poz. — pozycja

r. — rok

tj. — tekst jednolity

ust. — ustęp

woj. — województwo

ze zm. — ze zmianami

Ilekroć w książce posłużono się nazwą „Prezydent Miasta” oznacza to Prezydenta Miasta Biała Podlaska.

Ilekroć w książce posłużono się nazwą „Rada Miasta” oznacza to Radę Miasta Biała Podlaska.

Ilekroć w książce posłużono się nazwą „Urząd Miasta” oznacza to Urząd Miasta Biała Podlaska.

Wstęp

Przewodnik ma na celu popularyzację wiedzy o narzędziach jakimi dysponuje mieszkaniec, który chce brać aktywny udział w życiu wspólnoty samorządowej. To źródło wiedzy i edukacji obywatelskiej. Książka o tym jak przestać być biernym obserwatorem codzienności, a stać się zaangażowanym społecznie obywatelem. Każdy mieszkaniec może mieć udział w poprawie jakości życia lokalnej społeczności. Każdy może sprawować społeczną kontrolę władzy. Ale aby działać potrzebna jest wiedza. Dlatego powstała ta książka.

Andrzej Halicki

1. Prawo do informacji publicznej i informacji o środowisku

1. Masz prawo wiedzieć czym zajmują się władze miasta (Prezydent, Rada Miasta) oraz jak i na co wydają publiczne czyli również Twoje pieniądze.

2. Twoje prawo obejmuje każdą informację o sprawach publicznych np. o sposobach przyjmowania i załatwiania spraw oraz ich stanie, kolejności ich załatwiania, trybie działania władz miasta, prowadzonych kontrolach. Możesz także żądać przekazania Ci dokumentów urzędowych, zapoznać się z ich treścią, sporządzać notatki, odpisy, kopie, także w formie elektronicznej. Zadbaj o swoją wiedzę. Dzięki temu będziesz świadomym mieszkańcem. Otrzymasz też informacje, które pozwolą Ci na sprawowanie społecznej kontroli nad działalnością władz miasta.

3. Informacje o takich sprawach publicznych jak m.in. struktura Urzędu Miasta, budżet miasta, zamówienia publiczne, rejestry, ewidencje, sprawozdania, raporty, analizy, petycje, rejestr umów oraz akty prawne wydane przez Prezydenta Miasta (zarządzenia) i Radę Miasta (uchwały) znajdziesz w Biuletynie Informacji Publicznej na stronie internetowej www.umbialapodlaska.bip.lubelskie.pl

4. Jeżeli informacji, która Cię interesuje nie zamieszczono w Biuletynie Informacji Publicznej, to władze miasta powinny ją udostępnić na Twój wniosek. Mogą to zrobić w formie ustnej lub pisemnej (nawet gdy nie złożysz pisemnego wniosku), o ile informacja ta może być przez nich udostępniona niezwłocznie.

5. W celu uzyskania pozostałych informacji, możesz złożyć wniosek do władz miasta. Najprościej zrobić to mailem wysłanym na adres Urzędu Miasta: sekretariat@bialapodlaska.pl. Jeżeli nie masz maila, możesz wysłać wniosek również w tradycyjny sposób (pocztą) albo złożyć go w Urzędzie Miasta.

6. Wniosek jest bezpłatny (jedynie w wyjątkowych przypadkach władze miasta mogą żądać od Ciebie opłaty w wysokości poniesionych kosztów) i nie wymaga szczególnej formy. Nie musisz wyjaśniać do czego potrzebujesz tej informacji. Zasadniczo władze miasta nie mogą żądać od Ciebie takich danych. Wystarczy, że napiszesz w treści maila np. „Na podstawie ustawy z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej, proszę o przekazanie mi informacji o………….Proszę o przesłanie tej informacji na mój adres mailowy: ………..@…”. Jeżeli złożysz wniosek w tradycyjny sposób, podaj adres, na który władze miasta mają przesłać Ci odpowiedź.

7. Odpowiedź na wniosek otrzymasz niezwłocznie, najpóźniej w ciągu 14 dni od dnia jego złożenia.

8. W wyjątkowych przypadkach możesz zostać wezwany do uzupełnienia Twojego wniosku. Władze miasta mogą żądać od Ciebie wykazania, że uzyskanie informacji jest szczególnie istotne dla interesu publicznego. Takie sytuacje należą jednak do rzadkości i są spowodowane najczęściej koniecznością zebrania przez adresata wniosku dodatkowych danych.

9. Twoje prawo do uzyskania informacji może podlegać ograniczeniu ze względu na konieczność ochrony takich wartości jak m.in. prywatność osoby fizycznej, tajemnica przedsiębiorcy, bezpieczeństwo państwa.

10. W przypadku gdy władze miasta odmówią Ci udostępnienia informacji, powinny wydać decyzję w tej sprawie. Możesz od niej złożyć bezpłatnie odwołanie, które powinno być rozpoznane w ciągu 14 dni.

11. Niezależnie od prawa do żądania informacji o stanie spraw w mieście, możesz wystąpić do organów miasta o udzielenie Ci informacji o środowisku i jego ochronie np. o stanie powietrza, wody, programach dotyczących ochrony środowiska. Informacje te zostaną Ci przekazane na Twój pisemny wniosek (chyba, że chodzi o informację niewymagającą wyszukiwania), w którym nie musisz wykazywać interesu prawnego lub faktycznego. Otrzymasz informację w formie ustnej, pisemnej, wizualnej, dźwiękowej, elektronicznej lub innej, bez zbędnej zwłoki, nie później jednak niż w ciągu miesiąca od dnia otrzymania przez Urząd Miasta Twojego wniosku. Za wyszukiwanie informacji, sporządzanie kopii dokumentów lub danych oraz ich przesłanie Urząd Miasta pobierze od Ciebie opłatę w wysokości odzwierciedlającej związane z tym koszty.

12. Masz prawo żądać informacji publicznej również od organizacji pozarządowych np. stowarzyszeń, które wykonują zadania publiczne lub dysponują majątkiem publicznym. Jeżeli Prezydent Miasta przekazał takiej organizacji środki publiczne na realizację zadania np. dotacje, to możesz złożyć do niej wniosek o przekazanie Ci informacji o sposobie realizacji tych zadań i wydatkowanych kwotach. Zanim złożysz taki wniosek, to sprawdź czy dana informacja nie została zamieszczona w Biuletynie Informacji Publicznej bądź na stronie internetowej organizacji pozarządowej.

Podstawa prawna:

— ustawa z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej (tj. Dz. U. z 2022 r. poz. 902),

— ustawa z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (tj. Dz. U. z 2023 r. poz. 1094 ze zm.),

— art. 4a, art. 4b, art. 4c ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (tj. Dz. U. z 2023 r. poz. 571),

— uchwała nr XX/39/16 Rady Miasta Biała Podlaska z dnia 24 czerwca 2016 r. w sprawie uchwalenia Statutu Miasta Biała Podlaska (tj. Dz. Urz. Woj. Lub. z 2022 r. poz. 3446).

2. Prawo do udziału w konsultacjach społecznych

1. Jeżeli jesteś osobą pełnoletnią i mieszkasz w Białej Podlaskiej to masz prawo wziąć udział w konsultacjach społecznych organizowanych przez Prezydenta Miasta w celu poznania Twojej opinii o sprawie poddanej konsultacjom. Niektóre ustawy nakładają na władze miasta obowiązek ich przeprowadzenia np. w sprawie zmiany granic miasta. W pozostałych przypadkach to uznaniowa decyzja Prezydenta Miasta.

2. Konsultacje społeczne są bezpłatne. Koszt ich przeprowadzenia ponosi jednostka wskazana przez Prezydenta Miasta.

3. Masz prawo by zainicjować konsultacje społeczne. Jeżeli uważasz, że jest ważna sprawa, o którą należy zapytać mieszkańców, poznać ich opinię, to możesz złożyć do Prezydenta Miasta pisemny wniosek o ich przeprowadzenie. We wniosku podaj przedmiot konsultacji, termin i zakres terytorialny (część miasta, całe miasto), formę przeprowadzenia konsultacji (np. otwarte spotkania z mieszkańcami, badania ankietowe dostępne na stronie internetowej miasta i siedzibie Urzędu Miasta). Wybór formy zależy od Ciebie. Możesz wybrać kilka form jednocześnie. Twój wniosek musi poprzeć 100 mieszkańców, którzy na liście poparcia wniosku powinni podać swoje imię i nazwisko, adres zamieszkania oraz złożyć podpis. Lista poparcia powinna zostać złożona do Urzędu Miasta.

4. Możesz poprzeć wniosek o przeprowadzenie konsultacji społecznych, który przygotował inny mieszkaniec. Informację o zbiórce podpisów znajdziesz np. w mediach.

5. Prezydent rozpatruje wniosek o przeprowadzenie konsultacji społecznych w ciągu 30 dni i wydaje w tej sprawie zarządzenie.

6. Dla ważności konsultacji, nie ma znaczenia ilu mieszkańców weźmie w nich udział. Zadbaj jednak o promocję konsultacji. Im więcej osób się w nich wypowie tym bardziej miarodajny będzie wynik konsultacji.

7. Wyniki konsultacji zostaną przedstawione przez Prezydenta Miasta na najbliższej sesji Rady Miasta.

8. Wyniki konsultacji nie są wiążące, jednak mają znaczenie dla mieszkańców i władz miasta, które dzięki nim mogą uzyskać wiedzę o stanie spraw istotnych dla wspólnoty.

Podstawa prawna:

— art. 5a ust. 1, ust. 2 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (tj. Dz. U. z 2023 r. poz. 40 ze zm.),

— uchwała nr VI/61/11 Rady Miasta Biała Podlaska z dnia 18 kwietnia 2011 r. w sprawie zasad i trybu przeprowadzania konsultacji społecznych z mieszkańcami Miasta Biała Podlaska (Dz. Urz. Woj. Lub. z 2011 r. poz. 1539).

3. Prawo do udziału w budżecie obywatelskim

1. Jeżeli jesteś mieszkańcem Białej Podlaskiej (niezależnie od wieku, choć osoba niepełnoletnia powinna uzyskać zgodę rodzica/opiekuna prawnego) to masz prawo wziąć udział w corocznych, bezpłatnych konsultacjach społecznych w ramach budżetu obywatelskiego (BO).

2. BO to proces głosowania, w którym możesz zdecydować na co zostanie wydana część budżetu miasta, której wysokość wynika z przepisów prawa. W 2023 r. do wydania była kwota 2 400 000 zł.

3. Jeżeli uważasz, że warto coś zmienić w mieście to możesz zgłosić swój pomysł jako projekt do BO. Może on dotyczyć m.in. chodników, ulic, ścieżek rowerowych, parków, placów zabaw, miejsc rozrywki, wydarzeń kulturalnych, sportowych, pomników, murali, ochrony zwierząt. Najlepiej porozmawiaj z rodziną, znajomymi, sąsiadami i ustal czego brakuje w Twojej okolicy aby żyło Wam się lepiej.

4. Przed rozpoczęciem działań zapoznaj się z Regulaminem BO dostępnym na stronie internetowej www.bo.bialapodlaska.pl

Znajdziesz tam niezbędne dokumenty w tym formularz zgłoszenia projektu do BO, listę poparcia Twojego projektu (musisz zebrać podpisy 20 mieszkańców) oraz informacje o wymogach, które powinien spełnić Twój projekt.

5. Możesz zgłosić projekt, którego koszt realizacji nie będzie niższy niż 20 000 zł. i wyższy niż 1 000 000 zł. W zależności od kosztu projektu zostanie on zaklasyfikowany jako projekt mały (20 000 zł — 200 000 zł), średni (200 001 zł — 500 000 zł) bądź duży (500 001 zł do 1 000 000 zł). Projekt średni lub duży może dotyczyć modernizacji, budowy bądź przebudowy infrastruktury.

6. Możesz też zgłosić projekt ekologiczny (w ramach Zielonego BO) dotyczący m.in. nasadzenia roślinności na terenach parkowych, założenia i pielęgnacji łąk kwietnych, pomocy dla ptaków, sterylizacji zwierząt. Koszt projektu ekologicznego nie może przekroczyć 50 000 zł.

7. Zastanów się nad tytułem projektu. Zadbaj aby wyróżniał się spośród innych tytułów. Rozważ odwołanie się do takich wartości jak zdrowie, bezpieczeństwo, porządek, środowisko.

8. Zastanów się nad zgłoszeniem projektu wspólnie z innymi mieszkańcami. W ten sposób angażujesz w przedsięwzięcie, jego promocję, zbieranie głosów szeroki krąg rodziny, znajomych współautorów projektu.

9. Przygotuj projekt. Sprawdź czy teren, na którym ma być zrealizowana inwestycja należy do miasta. Zadbaj o czytelny, zrozumiały dla mieszkańców opis projektu. Jeżeli masz wątpliwości np. co do kosztu, skonsultuj się z pracownikami Urzędu Miasta.

10. Nie zgłaszaj kilku projektów w jednej edycji BO. Będą one ze sobą konkurować, pozbawiając wzajemnie głosów.

11. Nie przejmuj się jeżeli Twoje zgłoszenie projektu zawiera błędy. Zespół ds. BO w Urzędzie Miasta poinformuje Cię o konieczności uzupełnienia zgłoszenia. Będziesz miał na to 3 dni robocze od dnia przekazania Ci informacji. Zespół może Cię poprosić także o dodatkowe informacje bądź wyjaśnienia dotyczące projektu.

12. Jeżeli Twój projekt nie zostanie zakwalifikowany do głosowania (zostanie oceniony negatywnie), to możesz złożyć odwołanie do Prezydenta Miasta. Masz na to 5 dni roboczych od dnia ogłoszenia oceny Twojego projektu. Odwołanie zostanie rozpatrzone w ciągu 14 dni.