Bezpłatny fragment - Żywot kota poczciwego

1863—1891

1863 to data o znaczeniu politycznym, ponieważ określa ona wybuch powstania styczniowego, ale także o znaczeniu kulturalnym bowiem to właśnie wtedy na gruncie polskim miały miejsce przemiany o charakterze społeczno-kulturalnym.

1891- data wydania pierwszego tomiku Kazimierza Przerwy-Tetmajera.

2. Pozytywizm

Nazwa wiąże się ze stosowanym przez zachodnio- europejski nurt światopoglądowy i filozoficzny terminem rozpowszechnionym przez Augusta Comte w dziele pt.: „Kurs filozofii pozytywnej”.

Wg. niego pozytywny znaczy tyle co realny- zaprzeczający wszystkiemu co cudowne.

użyteczny służący konkretnym działaniom, ścisły i pewny.

relatywny-(względny) przeciwstawiający się wszystkiemu co absolutne.

Pozytywizm cechuje także nastawienie socjologiczne koncentrujące uwagę badacza i filozofa na jednostce ludzkiej jako cząstce pewnej zbiorowości czy społeczności.

Głównymi teoretykami byli: John Mill, T. Buckle, H. Spencer. Założenie tego nurtu opierały się na zaufaniu do nauki na metodzie empirycznej (patrz oświecenie) i całej ówczesnej wiedzy biologicznej. Byli oni niechętni metafizyce i twierdzili, że rozwój społeczeństw jest zdeterminowany prawami ewolucji i postępu cywilizacyjnego.

Dominowały 2 orientacje myślowe

Praca organiczna — orientacja myślowa ukształtowana po upadku powstania styczniowego, kiedy to rozwijały się nadzieje na odzyskanie niepodległości przez Polskę drogą walki zbrojnej. Zakłada wzmocnienie każdej dziedziny życia narodowego np.: nauki, techniki, oświaty, rolnictwa, przemysłu itp.: w celu polepszenia materialnych podstaw życia społecznego i utrzymania świadomości narodowej.

Podkreślano konieczność obrony polskości i polskiego stanu posiadania, wyposażenia narodu w wiedzę i umiejętności niezbędne do organizowania własnego życia gospodarczego i kulturalnego, czyli w przyszłości utworzenia silnego świadomego społeczeństwa polskiego.

Praca u podstaw — rozwinięcie i dokończenie pracy organicznej. Określano tak działania zmierzające do wydźwignięcia ludu z zacofania gospodarczego i kulturalnego, uczynienia podstawowej masy narodu jego oświeconą częścią poprzez popularyzację wiedzy i doskonalenie metod gospodarowania, rozbudzenie motywacji do uczestnictwa w życiu własnych instytucji samokształceniowych i kulturalnych jak również ożywienie ruchu samorządowego.

Główne terminy związane z pozytywizmem

Scjentyzm — zwraca uwagę na znaczenie faktów, doświadczenia naukowego prawa, wiąże się z tradycją empiryczną D. Hyuna i odejściem od filozoficznych nurtów filozofii. Jest to zaufanie do nauki opartej na doświadczeniu i rozumieniu, jako jedynym źródle rzetelnej wiedzy.

Agnostycyzm — pogląd filozoficzny negujący możliwość poznania świata oraz praw nim rządzących. Tu także odrzucano spekulacje o charakterze metafizycznym. Poznać można jedynie dostępne zmysłom zjawiska i ich związki.

Utylitaryzm- użyteczność przy założeniu połączenia w jedno indywidualnego i zbiorowego interesu.

Ewolucjonizm- -(Spencer) jest to przeniesienie z kierunków przyrodniczych do społecznych pewnych procesów, metod itp.: to też historia jawi się jako swoista procesu przyrodniczego co związane było z teorią Darwina.

Organizmy cechuje tendencja do nieograniczonego rozmnażania się. Organizmy należące do danego gatunku nie są identyczne.

Potomstwo dziedziczy podstawowe cechy swoich rodziców.

Małpy człekokształtne i ludzie to gatunki blisko spokrewnione, które mogłyby zostać poddane ewolucji. Gatunki silniejsze pokonują słabsze.

Tło polskiego pozytywizmu
1. Galicja

W Galicji działały dwa polskie uniwersytety w Krakowie i Lwowie, a w roku 1871 powstała Akademia Umiejętności. Bardzo istotną rolę odegrały też polskie teatry, istniały możliwości zrobienia kariery urzędniczej, zarówno lokalnej jak i w innych prowincjach monarchii. Warunki te stworzyły charakterystyczny typ galicyjskiego inteligenta, raczej zachowawczego, o nastawieniu ugodowym wobec Wiednia, ale pielęgnującego pewne tradycje i obyczaje polskie.