Spis treści - ZIOŁOLECZNICTWO W MEDYCYNIE ARABSKIEJ OD STAROŻYTNOŚCI PO CZASY WSPÓŁCZESNE
- Moduł I: Wprowadzenie do ziołolecznictwa w medycynie arabskiej
- 1. Definicja i znaczenie ziołolecznictwa w kulturze arabskiej
- A. Rola ziół w życiu codziennym, medycynie i kuchni
- B. Powiązanie z islamem i znaczenie nauk Proroka w propagowaniu medycyny naturalnej
- 2. Źródła historyczne
- A. Starożytne teksty medyczne z Bliskiego Wschodu: Tabliczki klinowe, papirus Ebersa
- B. Rozwój wiedzy w okresie islamskiego złotego wieku: dzieła Ibn Siny (Awicenny) i Al-Raziego
- 3. Podstawy teoretyczne arabskiej medycyny ziołowej
- A. Koncepcja humoralna w medycynie arabskiej (cztery humory)
- B. Relacja między ziołami, temperamentem człowieka i chorobami
- C. Praktyka: Analiza wybranych fragmentów „Kanonu medycyny” Ibn Siny dotyczących roślin leczniczych
- Moduł II: Złoty wiek medycyny arabskiej i jej wpływ na świat
- 1. Centra wiedzy medycznej w świecie arabskim
- A. Szkoły w Bagdadzie, Kordobie, Damaszku i Kairze
- B. Rola domów mądrości (Bayt al-Hikma) w tłumaczeniu i rozwoju wiedzy
- 2. Kluczowe postacie i ich osiągnięcia
- A. Ibn Sina i jego „Kanon medycyny”
- B. Al-Zahrawi (Abulcasis) jako ojciec chirurgii, a jego wpływ na farmakologię
- C. Al-Biruni i jego prace nad identyfikacją roślin leczniczych
- 3. Klasyfikacja ziół w medycynie arabskiej
- A. Systematyka oparta na ich właściwościach, smaku i temperaturze
- B. Zioła używane jako środki oczyszczające, wzmacniające, przeciwbólowe i inne
- 4. Wpływ grecko-rzymskiej i perskiej medycyny na ziołolecznictwo arabskie
- A. Szczegółowe omówienie wpływu takich postaci jak Hipokrates, Galen czy Dioskurides na arabskie ziołolecznictwo
- B. Adaptacja i rozwój perskich koncepcji medycznych przez uczonych arabskich (np. Al-Tabari)
- C. Porównanie systemów medycznych grecko-rzymskich, perskich i arabskich
- 5. Szlaki handlowe i ich rola w rozwoju ziołolecznictwa
- A. Jak szlaki Jedwabnego Szlaku, handlu transsaharyjskiego i morskiego wpłynęły na dostępność egzotycznych roślin leczniczych
- B. Historia i znaczenie przypraw i ziół (np. kurkuma, kardamon, goździki) w medycynie i gospodarce świata arabskiego
- C. Rola bazarów (souków) w rozprowadzaniu wiedzy o roślinach
- 6. Materia medica: Arabskie księgi o ziołach i ich wpływ na Europę
- A. Omówienie kluczowych ksiąg
- B. Wpływ tłumaczeń arabskich tekstów na rozwój średniowiecznej medycyny europejskiej (np. prace Gerarda z Cremony)
- Moduł III: Najważniejsze rośliny lecznicze w tradycji arabskiej
- 1. Rośliny rodzime Półwyspu Arabskiego. Np. Nigella sativa (czarnuszka), Lawsonia inermis (henna), i Commiphora myrrha (mirra)
- 2. Rośliny importowane i ich adaptacja
- 3. Metody przetwarzania ziół
- 4. Technologie przetwarzania ziół w medycynie arabskiej
- A. Szczegółowe omówienie technik destylacji, które wykształciły się w świecie arabskim i wpłynęły na rozwój współczesnej farmakologii
- B. Procesy ekstrakcji, fermentacji, przygotowywania proszków i olejków eterycznych
- C. Znaczenie wynalazków Al-Kindiego (pierwsze receptury perfum i olejków)
- 5. Ziołolecznictwo w kontekście profilaktyki zdrowotnej
- A. Prewencja chorób przy użyciu ziół i diet opartych na arabskiej tradycji
- B. Znaczenie roślin aromatycznych i przypraw w codziennej diecie jako elementu medycyny holistycznej
- 6. Toksyny i przeciwwskazania w arabskim ziołolecznictwie
- A. Rozpoznanie toksycznych właściwości niektórych roślin (np. wilczej jagody czy oleandra)
- B. Środki zaradcze stosowane przez arabskich lekarzy w przypadku przedawkowania
- C. Etapy testowania bezpieczeństwa preparatów ziołowych
- 7. Regionalne różnice w ziołolecznictwie arabskim
- A. Zróżnicowanie roślin leczniczych używanych na Półwyspie Arabskim, w Afryce Północnej, Mezopotamii i Lewancie
- B. Przykłady regionalnych tradycji leczniczych, np. zastosowanie balsamu z Mekki czy sandałowca w Omanie
- 8. Rola kobiet w tradycji ziołolecznictwa arabskiego
- A. Kobiety jako strażniczki wiedzy o ziołach: rola matek, babć i lokalnych uzdrowicielek
- B. Znaczenie ziołolecznictwa w praktykach położniczych i opiece okołoporodowej
- C. Tradycyjne receptury przekazywane w ramach rodzinnych
- Moduł IV: Ziołolecznictwo w czasach współczesnych
- 1. Współczesne podejście do medycyny arabskiej
- A. Połączenie tradycyjnej wiedzy z nowoczesną farmakologią
- B. Zastosowanie ziół w leczeniu chorób cywilizacyjnych: cukrzyca, nadciśnienie, stres
- 2. Badania naukowe nad arabskimi ziołami leczniczymi
- 3. Etyczne i ekologiczne aspekty ziołolecznictwa
- 4. Farmakopea i dawki terapeutyczne w medycynie arabskiej
- A. Systemy miar i wag używane w dawkowaniu preparatów ziołowych
- B. Metody oceny skuteczności i bezpieczeństwa ziół w średniowieczu
- C. Znaczenie synergii między ziołami w tworzeniu kompleksowych terapii
- Moduł V: Ziołolecznictwo w kontekście kulturowym i religijnym
- 1. Zioła w sunnie i tradycji islamskiej
- A. Hadisy dotyczące stosowania roślin leczniczych
- B. Rola postu i diety w leczeniu
- 2. Znaczenie duchowe i symboliczne ziół
- A. Rośliny używane w rytuałach, np. kadzidła z mirry
- B. Zioła w poezji i literaturze arabskiej
- 3. Praktyczne aspekty przekazywania tradycji ziołolecznictwa
- Moduł VI: Warsztaty praktyczne
- 1. Tworzenie apteczki ziołowej
- 2. Tworzenie maści, naparów, nalewek i destylatów
- Moduł VII. Zioła i rośliny lecznicze o właściwościach psychoaktywnych, stosowane w medycynie arabskiej od starożytności po czasy współczesne
- 1. Szafran (Crocus sativus)
- 2. Czarnuszka (Nigella sativa)
- 3. Khat (Catha edulis)
- 4. Betel (Areca catechu)
- 5. Asafetyda (Ferula assa-foetida)
- 6. Datura (Datura stramonium)
- 7. Opiaty z maku lekarskiego (Papaver somniferum)
- 8. Róża damasceńska (Rosa damascena)
- 9. Lawenda (Lavandula spp.).
- 10. Harmal (Peganum harmala)
- 11. Anyż (Pimpinella anisum)
- 12. Muszkatołowiec (Myristica fragrans)
- 13. Aloes (Aloe vera)
- 14. Bylica piołun (Artemisia absinthium)
- 15. Żeń-szeń arabski (Ferula spp.).
- 16. Mirra (Commiphora myrrha)
- 17. Szałwia arabska (Salvia officinalis).