Bezpłatny fragment - Zawód ochroniarz

Regulacje prawne   pracownika ochrony

Użycie broni palnej:

W celu odparcia bezpośredniego i bezprawnego zamachu na życie lub zdrowie pracownika ochrony albo innej osoby, przeciwko osobie, która nie zastosowała się do wezwania natychmiastowego porzucenia broni lub innego niebezpiecznego narzędzia, którego użycie zagrozić może życiu lub zdrowiu pracownika ochrony albo innej osoby, przeciwko osobie, która usiłuje bezprawnie, przemocą odebrać broń palną pracownikowi ochrony, w celu odparcia gwałtownego bezpośredniego i bezprawnego zamachu na ochraniane osoby, wartości pieniężne oraz inne przedmioty wartościowe lub niebezpieczne. Użycie broni palnej powinno następować po uprzednim ostrzeżeniu o jej użyciu, w sposób wyrządzający możliwie najmniejszą szkodę osobie, względem której ją zastosowano i nie może zmierzać do pozbawienia jej życia, a także narażać na niebezpieczeństwo utraty życia lub zdrowia innych osób. Zgodnie z rozporządzeniem użycie broni palnej polega na oddaniu strzału w kierunku danej osoby w celu jej obezwładnienia. Zatem zgodnie z tą definicją oddanie strzału ostrzegawczego (w bezpieczne miejsce) nie stanowi użycia broni palnej. Strzał ostrzegawczy natomiast może nastąpić dopiero po wykonaniu wszystkich czynności ustawowych, czyli ostrzeżenia o możliwości użycia broni palnej, poprzez komendy „Stój, służba ochrony”, a następnie „Stój, bo strzelam”. Z procedury ostrzegawczej pracownik ochrony może zrezygnować, jeżeli zwłoka w zastosowaniu broni palnej, grozi bezpośrednim niebezpieczeństwem utraty życia własnego lub innej osoby. Jeżeli wskutek użycia broni palnej nastąpiło zranienie osoby, pracownik ochrony jest obowiązany natychmiast udzielić tej osobie pomocy przedmedycznej, a w razie potrzeby podjąć niezwłoczne działania w celu zapewnienia pomocy lekarskiej. Gdy w wyniku użycia broni palnej nastąpiło zranienie lub śmierć osoby, albo szkoda w mieniu, pracownik ochrony jest obowiązany do: zabezpieczenia, w miarę możliwości, śladów na miejscu zdarzenia i niedopuszczenia na to miejsce, do czasu przybycia Policji, osób postronnych ustalenia, w miarę możliwości, tożsamości osób będących świadkami zdarzenia, niezwłocznego wezwania lekarza, w przypadku gdy nastąpiła śmierć lub podejrzenie śmierci osoby. W każdym przypadku użycia broni palnej lub podjęcia czynności zmierzających do jej użycia pracownik ochrony jest obowiązany sporządzić pisemny meldunek, który powinien w szczególności zawierać: wskazanie numeru legitymacji pracownika kwalifikowanego, imię i nazwisko datę, godzinę i miejsce użycia broni palnej, informację dotyczącą okoliczności poprzedzających użycie broni palnej, informację o skutkach użycia broni palnej, informację o udzieleniu pierwszej pomocy przedmedycznej i jej zakresie. W każdym przypadku użycia broni palnej oraz oddania strzału ostrzegawczego pracownik ochrony jest obowiązany niezwłocznie powiadomić o tym bezpośredniego przełożonego oraz najbliższą jednostkę Policji. Praca agenta ochrony potrafi być niezwykle interesująca. Szczególnie dotyczy to osób, które są ochroniarzami kwalifikowanymi. Osoby takie są zatrudniane do zdecydowanie bardziej interesujących zleceń. Wynika to oczywiście z tego faktu, że ochroniarz kwalifikowany ma zdecydowanie większe uprawnienia, niż zwykły pracownik ochrony. Ochrona planu filmowego, ochrona planu reklamowego, ochrona VIP-ów, różnego rodzaju osób znanych z telewizji oraz innych mediów. Na takie zlecenia może liczyć ktoś, kto ma licencję ochroniarza kwalifikowanego, niezależnie czy prowadzi własną działalność, czy zatrudnia go agencja ochrony. Musimy sobie powiedzieć o tym, kim tak naprawdę jest ochroniarz kwalifikowany, jakie są różnice pomiędzy ochroniarzem kwalifikowanym, a zwyczajnym pracownikiem ochrony ze zwykłej firmy ochroniarskiej oraz co tak naprawdę może ochroniarz kwalifikowany, a w szczególności jeżeli chodzi o środki przymusu bezpośredniego, czyli mówiąc bardziej kolokwialnie, jeżeli chodzi o możliwość użycia siły. Kim jest ochroniarz kwalifikowany? Ochroniarz kwalifikowany jest to osoba, która przeszła odpowiedni kurs, zdała egzamin i dzięki temu posiada licencję na ochroniarza kwalifikowanego. Ochroniarza kwalifikowani są to osoby, które w niektórych przypadkach mogą również posiadać broń palną, co jest zdecydowanie na plus, szczególnie jeżeli chodzi o ochronę osób, które z jakichś względów mogą czuć się zagrożone. Do takich sytuacji na przykład należy, jeżeli ktoś na przykład jest właścicielem kantoru lub lombardu, innymi słowy może przewozić ze sobą na przykład dość dużą ilości gotówki bądź innych cennych przedmiotów. Zwykły pracownik ochrony jest to nic innego jak osoba, która zatrudniła się w agencji ochrony mienia i tak naprawdę pracuję głównie w ochronie fizycznej obiektów, ale głównie pilnuje obiektu. Oczywiście takie osoby w niektórych przypadkach, również mogą użyć siły, ale jest to zdecydowanie bardziej obwarowane różnego rodzaju obostrzeniami, nie mówiąc już o tym, że tacy ochroniarze najczęściej nie mają wiedzy odnośnie do tego, kiedy i w jakich proporcjach tej siły powinni używać. Więc może się zdarzyć, że taki ochroniarz albo przesadzi z interwencją, albo zaniecha jej podjęcia, ponieważ będzie bał się różnego rodzaju oskarżeń pod swoim adresem. Inna sprawa jest również taka, że zwykli pracownicy agencji ochroniarskich nie są opłacani specjalnie wysoko i z tego też to powodu, po prostu nie opłaca im się podejmować ryzyka. Najczęściej ich praca polega na alarmowaniu. Ochroniarzom kwalifikowanym oddaje się w opiekę albo nieruchomości i mienie, albo są to osoby, które ochraniają po prostu ludzi. Ochroniarz może użyć środków przymusu bezpośredniego zawsze wtedy, kiedy jest zmuszony do tego, aby chronić obiekty, mienie, bądź osoby, które są przez niego chronione. Wszystkie tutaj możliwości tego, co może wykonać ochroniarz kwalifikowany, reguluje ustawa z roku 97, która właśnie reguluje zawód ochroniarza kwalifikowanego. Przede wszystkim musimy sobie tutaj powiedzieć, że możemy użyć siły w celu obezwładnienia, zatrzymania, bądź doprowadzenia, na przykład do miejsca przekazania policji osoby, która na przykład wtargnęła do jakiegoś budynku, czy na przykład zagrażała osobie, która była ochraniana. Musimy sobie też tutaj jasno powiedzieć, że ochroniarz ma również prawo użyć siły i środków przymusu bezpośredniego zawsze wtedy, kiedy chroni własne zdrowie lub życie, jak również kiedy chroni zdrowie i życie osoby ochranianej. Musimy sobie również powiedzieć, że ochroniarz nie może używać siły w sposób agresywny, czyli nie może być de facto stroną atakującą oraz na przykład, nie ma prawa do przetrzymywania osoby, którą zatrzyma. Czyli zaraz po dokonaniu zatrzymania, ma obowiązek wezwać policję i natychmiast po jej pojawieniu się, przekazać taką osobę właśnie policjantom. Ochroniarz może używać oczywiście własnych rąk, ale może używać również innych środków przymusu bezpośredniego, czyli na przykład pałki, paralizatora, gazu pieprzowego oraz kajdanek. Jeżeli ochroniarz ma pozwolenie na broń, również może z tej broni skorzystać, ale jak wspomniano, nie jest to kwestia dowolna, kiedy tej broni może użyć. Użycie broni palnej Broń palna jest również środkiem przymusu bezpośredniego. Ochroniarze mogą użyć broni palnej zawsze wtedy, kiedy tak jak wspomniano jest zagrożone ich życie lub zdrowie oraz kiedy jest zagrożone życie lub zdrowie osoby, którą ochraniają. Wtedy kiedy chronią jakiś obiekt lub mnie również, ale trzeba tutaj zaznaczyć, że broń może zostać użyta wtedy, kiedy na przykład chronimy obiekt, ale szkodliwe działania napastnika wobec obiektu, mogą również odbić się na naszym życiu lub zdrowiu. Czyli dajmy na to możemy użyć broni palnej, wobec kogoś kto na przykład chce podłożyć ładunek wybuchowy, ale jeżeli ktoś już nawet na zabytku maluje graffiti, no to wtedy już broni użyć nie możemy. Broni palnej możemy również użyć wtedy, kiedy ktoś chciałbym ją nam zabrać oraz wtedy, kiedy chcemy strzelać ostrzegawczo, bądź alarmująco.

Stan prawny aktualny na dzień: 24.06.2023

Ustawa określa:

Środki przymusu bezpośredniego używane lub wykorzystywane przez uprawnionych, o których mowa w art. 2 podmioty uprawnione do używania i wykorzystywania środków przymusu bezpośredniego i broni palnej przypadki używania lub wykorzystywania środków przymusu bezpośredniego i broni palnej; zasady używania lub wykorzystywania środków przymusu bezpośredniego i broni palnej; postępowanie przed użyciem lub wykorzystaniem środków przymusu bezpośredniego i broni palnej i po ich użyciu lub wykorzystaniu; dokumentowanie użycia lub wykorzystania środków przymusu bezpośredniego i broni palnej. Art. 2. Podmioty uprawnione do używania i wykorzystywania środków przymusu bezpośredniego i broni palnej Uprawnieni do używania lub wykorzystywania środków przymusu bezpośredniego i broni palnej są: funkcjonariusze Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego; funkcjonariusze Agencji Wywiadu; funkcjonariusze Służby Ochrony Państwa; funkcjonariusze Służby Celno-Skarbowej; funkcjonariusze Centralnego Biura Antykorupcyjnego; strażnicy Państwowej Straży Łowieckiej; strażnicy Państwowej Straży Rybackiej; funkcjonariusze Policji; funkcjonariusze i żołnierze Służby Kontrwywiadu Wojskowego; funkcjonariusze Służby Więziennej; funkcjonariusze i żołnierze Służby Wywiadu Wojskowego; strażnicy straży gminnych (miejskich); funkcjonariusze Straży Granicznej; strażnicy Straży Leśnej; funkcjonariusze Straży Marszałkowskiej; funkcjonariusze straży ochrony kolei; funkcjonariusze Straży Parku; Specjalistyczne Uzbrojone Formacje Ochronne Żołnierze Żandarmerii Wojskowej lub wojskowych organów porządkowych; pracownicy ochrony uprawnieni do użycia lub wykorzystania środków przymusu bezpośredniego lub broni palnej na podstawie przepisów ustawy z dnia 22 sierpnia 1997 r. o ochronie osób i mienia (Dz. U. z 2021 r. poz. 1995); inspektorzy Inspekcji Transportu Drogowego. Uprawnieni do używania lub wykorzystywania środków przymusu bezpośredniego są: członkowie służby porządkowej, o których mowa w ustawie z dnia 20 marca 2009 r. o bezpieczeństwie imprez masowych (Dz. U. z 2022 r. poz. 1466 i 1700 ) pracownicy zakładów poprawczych, schronisk dla nieletnich, okręgowych ośrodków wychowawczych lub młodzieżowych ośrodków wychowawczych. Ustawy nie stosuje się do przymusu bezpośredniego lub zasad użycia lub wykorzystania broni palnej, o których mowa w: ustawie z dnia 11 marca 2022 r. o obronie Ojczyzny (Dz. U. poz. 2305); ustawie z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (Dz. U. z 2021 r. poz. 1119 i 2469 oraz z 2022 r. poz. 24, 218, 1700 i 2185); ustawie z dnia 12 października 1990 r. o Straży Granicznej (Dz. U. z 2022 r. poz. 1061, 1115, 1855 i 2600) oraz ustawie z dnia 12 października 1990 r. o ochronie granicy państwowej (Dz. U. z 2022 r. poz. 295) w zakresie działań podejmowanych wobec statków morskich i powietrznych; ustawie z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego (Dz. U. z 2022 r. poz. 2123); ustawie z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ochronie zwierząt (Dz. U. z 2022 r. poz. 572 i 2375); ustawie z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (Dz. U. z 2022 r. poz. 1657, 2280, 2674, 2705 i 2770); ustawie z dnia 22 listopada 2013 r. o postępowaniu wobec osób z zaburzeniami psychicznymi stwarzających zagrożenie życia, zdrowia lub wolności seksualnej innych osób (Dz. U. z 2022 r. poz. 1689). Ilekroć w ustawie jest mowa o: broni palnej należy przez to rozumieć broń palną bojową, o której mowa w ustawie z dnia 21 maja 1999 r. o broni i amunicji (Dz. U. z 2022 r. poz. 2516); doprowadzeniu należy przez to rozumieć czynności podejmowane w celu przemieszczenia: osoby zatrzymanej, ujętej lub przymusowo doprowadzanej do właściwych organów lub instytucji w trybie i w przypadkach określonych w przepisach odrębnych cudzoziemca pobranego ze strzeżonego ośrodka lub aresztu dla cudzoziemców, cudzoziemca do granicy Rzeczypospolitej Polskiej albo od tej granicy do portu lotniczego albo morskiego państwa, do którego zostaje wydalony, lub państwa, w którym następuje przekazanie tego cudzoziemca do innego państwa członkowskiego Unii Europejskiej, na podstawie decyzji właściwego organu, cudzoziemca, któremu odmówiono wjazdu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, w przypadku gdy z wnioskiem o zapewnienie doprowadzenia tego cudzoziemca wystąpił przewoźnik; konwoju należy przez to rozumieć przemieszczanie osób lub mienia, w tym: osób pobranych z zakładu karnego, aresztu śledczego, zakładu poprawczego, schroniska dla nieletnich, okręgowego ośrodka wychowawczego, młodzieżowego ośrodka wychowawczego lub policyjnej izby dziecka, osób skazanych lub tymczasowo aresztowanych przekazywanych na podstawie umów międzynarodowych, wartości pieniężnych lub innych przedmiotów wartościowych, broni, amunicji, materiałów lub środków niebezpiecznych, w tym materiałów wybuchowych, chemicznych lub radioaktywnych, uzbrojenia, urządzeń i sprzętu wojskowego, środków odurzających lub substancji psychotropowych, dokumentów lub materiałów zawierających informacje niejawne, oraz zespół czynności realizowanych w związku z tym przemieszczaniem przez uprawnionego do używania lub wykorzystywania środków przymusu bezpośredniego lub broni palnej; obezwładnieniu należy przez to rozumieć pozbawienie swobody ruchów lub spowodowanie odwracalnej, krótko trwałej dysfunkcji kończyn lub zmysłów w celu wyeliminowania zagrożenia ze strony osoby lub zwierzęcia lub przełamania oporu osoby niepodporządkowującej się poleceniom wydawanym na podstawie prawa; pododdziale zwartym należy przez to rozumieć zorganizowaną, jednolicie dowodzoną grupę funkcjonariuszy Policji, Straży Granicznej, Służby Więziennej lub żołnierzy Żandarmerii Wojskowej, wykonującą działania prewencyjne w razie zagrożenia lub zakłócenia bezpieczeństwa albo porządku publicznego; użyciu środka przymusu bezpośredniego należy przez to rozumieć zastosowanie środka przymusu bezpośredniego wobec osoby; użyciu broni palnej należy przez to rozumieć oddanie strzału w kierunku osoby z zastosowaniem amunicji penetracyjnej; ważnych obiektach, urządzeniach lub obszarach należy przez to rozumieć podlegające ochronie: obiekty, urządzenia lub obszary: istotne dla bezpieczeństwa lub obronności państwa, nienaruszalności granicy państwowej, bezpieczeństwa ruchu kolejowego, gospodarki lub kultury narodowej, centralnych organów państwowych, wymiaru sprawiedliwości, Przedstawicielstw dyplomatycznych i urzędów konsularnych państw obcych albo organizacji międzynarodowych, podlegające ochronie na podstawie przepisów ustawy z dnia 8 grudnia 2017 r. o Służbie Ochrony Państwa (Dz. U. z 2023 r. poz. 66 oraz z 2022 r. poz. 2600) lub ustawy z dnia 22 sierpnia 1997 r. o ochronie osób i mienia, podlejące ochronie na podstawie przepisów ustawy z dnia 26 stycznia 2018 r. o Straży Marszałkowskiej (Dz. U. z 2022 r. poz. 1727), b) obiekty ujęte w jednolitym wykazie obiektów, instalacji, urządzeń i usług wchodzących w skład infrastruktury krytycznej, sporządzonym na podstawie art. 5b Narodowy Program Ochrony Infrastruktury Krytycznej ust. 7 pkt 1 ustawy z dnia 26 kwietnia 2007 r. o zarządzaniu kryzysowym (Dz. U. z 2022 r. poz. 261, 583 i 2185), oraz wchodzące w ich skład i powiązane z nimi systemy; wykorzystaniu środka przymusu bezpośredniego należy przez to rozumieć zastosowanie środka przymusu bezpośredniego wobec zwierzęcia albo zastosowanie go w celu zatrzymania, zablokowania lub unieruchomienia pojazdu lub pokonania przeszkody; wykorzystaniu broni palnej należy przez to rozumieć oddanie strzału z zastosowaniem amunicji penetracyjnej w kierunku zwierzęcia, przedmiotu lub w innym kierunku niestwarzającym zagrożenia dla osoby. Art. 5. Zakres użycia lub wykorzystania środków przymusu bezpośredniego lub broni palnej przez uprawnionego Uprawniony do użycia lub wykorzystania środków przymusu bezpośredniego lub broni palnej, zwany dalej „uprawnionym”, może użyć środka przymusu bezpośredniego lub broni palnej lub wykorzystać je do celów określonych w niniejszej ustawie wyłącznie w zakresie realizacji zadań ustawowych podmiotu, w którym pełni służbę albo w którym jest zatrudniony. Art. 6. Zasady użycia lub wykorzystania środków przymusu bezpośredniego lub broni palnej Środków przymusu bezpośredniego używa się lub wykorzystuje się je w sposób niezbędny do osiągnięcia celów tego użycia lub wykorzystania, proporcjonalnie do stopnia zagrożenia, wybierając środek o możliwie jak najmniejszej dolegliwości. Broni palnej używa się lub wykorzystuje się ją wyłącznie, jeżeli użycie lub wykorzystanie środków przymusu bezpośredniego: okazało się niewystarczające do osiągnięcia celów tego użycia lub wykorzystania lub nie jest możliwe ze względu na okoliczności zdarzenia. Art. 7. Sposób użycia lub wykorzystania środków przymusu bezpośredniego lub broni palnej. Środków przymusu bezpośredniego lub broni palnej używa się lub wykorzystuje się je w sposób wyrządzający możliwie najmniejszą szkodę. Od użycia lub wykorzystania środków przymusu bezpośredniego lub broni palnej należy odstąpić, gdy cel ich użycia lub wykorzystania został osiągnięty. Środków przymusu bezpośredniego używa się lub wykorzystuje się je z zachowaniem szczególnej ostrożności, uwzględniając ich właściwości, które mogą stanowić zagrożenie życia lub zdrowia uprawnionego lub innej osoby. Podejmując decyzję o użyciu lub wykorzystaniu broni palnej, należy postępować ze szczególną rozwagą i traktować jej użycie jako środek ostateczny. Art. 8. Jednoczesne użycie lub wykorzystanie więcej niż jednego środka przymusu bezpośredniego W przypadku gdy uzasadniają to okoliczności zdarzenia, uprawniony może użyć jednocześnie więcej niż jednego środka przymusu bezpośredniego lub wykorzystać jednocześnie więcej niż jeden taki środek, na zasadach określonych w niniejszej ustawie. Art. 9. Obowiązek uwzględnienia właściwości i stanu osoby przy używaniu środka przymusu bezpośredniego lub broni palnej Wobec kobiet o widocznej ciąży, osób, których wygląd wskazuje na wiek do 13 lat, oraz osób o widocznej niepełnosprawności uprawniony może użyć wyłącznie siły fizycznej w postaci technik obezwładnienia. W przypadku, gdy zachodzi konieczność odparcia bezpośredniego, bezprawnego zamachu na życie lub zdrowie uprawnionego lub innej osoby, a użycie siły fizycznej wobec osoby, o której mowa w ust. 1, jest niewystarczające lub niemożliwe, uprawniony może użyć innych środków przymusu bezpośredniego lub broni palnej. Użycie środka przymusu bezpośredniego w przypadku, o którym mowa w ust. 2, następuje z uwzględnieniem jego właściwości oraz stanu osoby, wobec której ma być użyty. Art. 10. Pomoc prawna i psychologiczna. W przypadku gdy w wyniku użycia lub wykorzystania środków przymusu bezpośredniego lub broni palnej nastąpiła śmierć osoby bądź nastąpiło zranienie osoby w wyniku użycia lub wykorzystania broni palnej, właściwy przełożony lub osoba pełniąca służbę dyżurną niezależnie od obowiązków, o których mowa w art. 39 obowiązki przełożonego uprawnionego lub osoby pełniącej służbę dyżurną ust. 1 niezwłocznie zapewnia także uprawnionemu niezbędną pomoc, w szczególności psychologiczną lub prawną. Pomoc prawna, o której mowa w ust. 1, polega na zwrocie kosztów poniesionych na ochronę prawną do wysokości wynagrodzenia jednego obrońcy, określonego w przepisach wydanych na podstawie art. 16 opłaty za czynności adwokackie ust. 2 i 3 oraz art. 29 ponoszenie kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu ust. 2 ustawy z dnia 26 maja 1982 r. Prawo o adwokaturze (Dz. U. z 2022 r. poz. 1184 i 1268), jeżeli postępowanie karne wszczęte przeciwko uprawnionemu o czyn popełniony w związku z użyciem lub wykorzystaniem środków przymusu bezpośredniego lub broni palnej, którego następstwem była śmierć osoby bądź zranienie osoby w wyniku użycia lub wykorzystania broni palnej, zostało zakończone prawomocnym wyrokiem uniewinniającym albo orzeczeniem o umorzeniu postępowania z powodu niepopełnienia przestępstwa lub braku ustawowych znamion czynu zabronionego. Przesłanki użycia środków przymusu bezpośredniego Środków przymusu bezpośredniego można użyć lub wykorzystać je w przypadku konieczności podjęcia co najmniej jednego z następujących działań: wyegzekwowania wymaganego prawem zachowania zgodnie z wydanym przez uprawnionego poleceniem; odparcia bezpośredniego, bezprawnego zamachu na życie, zdrowie lub wolność uprawnionego lub innej osoby; przeciwdziałania czynnościom zmierzającym bezpośrednio do zamachu na życie, zdrowie lub wolność uprawnionego lub innej osoby; przeciwdziałania naruszeniu porządku lub bezpieczeństwa publicznego; przeciwdziałania bezpośredniemu zamachowi na ochraniane przez uprawnionego obszary, obiekty lub urządzenia; ochrony porządku lub bezpieczeństwa na obszarach lub w obiektach chronionych przez uprawnionego; przeciwdziałania zamachowi na nienaruszalność granicy państwowej w rozumieniu art. 1 ustawowe pojęcie granicy RP ustawy z dnia 12 października 1990 r. o ochronie granicy państwowej; przeciwdziałania niszczeniu mienia; zapewnienia bezpieczeństwa konwoju lub doprowadzenia; ujęcia osoby, udaremnienia jej ucieczki lub pościgu za tą osobą; zatrzymania osoby, udaremnienia jej ucieczki lub pościgu za tą osobą; pokonania biernego oporu; pokonania czynnego oporu; przeciwdziałania czynnościom zmierzającym do autoagresji. Art. 12. Katalog środków przymusu bezpośredniego Środkami przymusu bezpośredniego są: siła fizyczna w postaci technik: transportowych, obrony, ataku, obezwładnienia; kajdanki: zakładane na ręce, zakładane na nogi, zespolone; kaftan bezpieczeństwa; pas obezwładniający; siatka obezwładniająca; kask zabezpieczający; pałka służbowa; wodne środki obezwładniające; pies służbowy; koń służbowy; pociski niepenetracyjne; chemiczne środki obezwładniające w postaci: ręcznych miotaczy substancji obezwładniających, plecakowych miotaczy substancji obezwładniających, granatów łzawiących, innych urządzeń przeznaczonych do miotania środków obezwładniających; przedmioty przeznaczone do obezwładniania osób za pomocą energii elektrycznej; cela zabezpieczająca; izba izolacyjna; pokój izolacyjny; kolczatka drogowa i inne środki służące do zatrzymywania oraz unieruchamiania pojazdów mechanicznych; pojazdy służbowe; środki przeznaczone do pokonywania zamknięć budowlanych i innych przeszkód, w tym materiały wybuchowe; środki pirotechniczne o właściwościach ogłuszających lub olśniewających. Środki przymusu bezpośredniego, o których mowa w ust. 1 pkt 1 lit. b–d, pkt 5, 7, 8 i 11–13, można wykorzystać także wobec zwierzęcia, którego zachowanie zagraża bezpośrednio życiu lub zdrowiu uprawnionego lub innej osobyArt.13.Prewencyjne używanie środków przymusu bezpośredniego Środków przymusu bezpośredniego, o których mowa w art. 12 katalog środków przymusu bezpośredniego ust. 1 pkt 1 lit. a, pkt 2–4 i 6, można użyć także prewencyjnie w celu zapobieżenia ucieczce osoby ujętej, doprowadzanej, zatrzymanej, konwojowanej lub umieszczonej w strzeżonym ośrodku, areszcie dla cudzoziemców lub osoby pozbawionej wolności, a także w celu zapobieżenia objawom agresji lub autoagresji tych osób. Środków przymusu bezpośredniego prewencyjnie nie mogą użyć uprawnieni, o których mowa w art. 2 podmioty uprawnione do używania i wykorzystywania środków przymusu bezpośredniego i broni palnej ust. 1 pkt 20 i ust. 2 pkt 1. Art. 14. Używanie lub wykorzystanie siły fizycznej można użyć lub wykorzystać ją w przypadkach, o których mowa w art. 11 przesłanki użycia środków przymusu bezpośredniego. Używając siły fizycznej lub wykorzystując siłę fizyczną, nie zadaje się uderzeń, chyba że uprawniony działa w celu odparcia zamachu na życie lub zdrowie własne lub innych osób albo na mienie lub przeciwdziała ucieczce. Art. 15. Używanie kajdanek. Kajdanek można użyć w przypadkach, o których mowa w art. 11 przesłanki użycia środków przymusu bezpośredniego pkt 1–11, 13 i 14. Kajdanek można użyć także na polecenie sądu lub prokuratora. Kajdanek używa się w celu częściowego unieruchomienia kończyn. Kajdanki zakłada się na ręce trzymane z tyłu. Kajdanek zespolonych lub kajdanek zakładanych na nogi można użyć wyłącznie wobec osób: agresywnych; zatrzymanych w związku z podejrzeniem popełnienia przestępstwa z użyciem broni palnej, materiałów wybuchowych lub innego niebezpiecznego narzędzia lub przestępstwa, o którym mowa w art. 115 czyn zabroniony §20, art. 148 zabójstwo lub art. 258 udział w zorganizowanej grupie lub związku przestępczym ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny (Dz. U. z 2022 r. poz. 1138, 1726, 1855, 2339 i 2600); pozbawionych wolności. W przypadku prewencyjnego użycia kajdanek lub gdy w ocenie uprawnionego prawdopodobieństwo podjęcia próby ucieczki, stawiania czynnego oporu lub wystąpienia zachowania mogącego zagrażać życiu, zdrowiu lub mieniu jest nieznaczne, kajdanki można założyć na ręce trzymane z przodu. Kajdanek zakładanych na nogi używa się równocześnie z kajdankami zakładanymi na ręce. Art. 16. Używanie kaftana bezpieczeństwa lub pasa obezwładniającego Kaftana bezpieczeństwa lub pasa obezwładniającego używa się, jeżeli użycie innych środków przymusu bezpośredniego jest niemożliwe albo może okazać się nieskuteczne, w przypadkach, o których mowa w art. 11 przesłanki użycia środków przymusu bezpośredniego pkt 3, 4, 6, 10, 11, 13 i 14. Pasa obezwładniającego wieloczęściowego używa się w celu unieruchomienia osoby. Użycie kaftana bezpieczeństwa lub pasa obezwładniającego nie może utrudniać oddychania lub tamować obiegu krwi. W przypadku użycia kaftana bezpieczeństwa lub pasa obezwładniającego w stosunku do nieletniego lub kobiety o widocznej ciąży, osobie tej należy niezwłocznie zapewnić pomoc medyczną, a dalsze użycie tych środków uzależnia się od opinii osoby udzielającej tej pomocy. Art. 17. Używanie kasku zabezpieczającego

Kasku zabezpieczającego można użyć w przypadku, o którym mowa w art. 11 przesłanki użycia środków przymusu bezpośredniego pkt 14. Kasku zabezpieczającego używa się w celu zapobieżenia samookaleczeniu głowy, po uprzednim założeniu pasa obezwładniającego jednoczęściowego lub kaftana bezpieczeństwa albo kajdanek na ręce trzymane z tyłu. Art. 18. Używanie siatki obezwładniającej. Siatki obezwładniającej można użyć lub ją wykorzystać, jeżeli użycie innych środków przymusu bezpośredniego jest niemożliwe albo może okazać się nieskuteczne, w przypadkach, o których mowa w art. 11 przesłanki użycia środków przymusu bezpośredniego pkt 2–5, 7, 10 i 11. Siatki obezwładniającej używa się w celu unieruchomienia osoby lub wykorzystuje się ją w celu unieruchomienia zwierzęcia. Siatkę obezwładniającą miota się z broni palnej albo innych urządzeń albo zarzuca się ją ręcznie. Art. 19. Używanie pałki służbowej Pałki służbowej można użyć lub wykorzystać ją w przypadkach, o których mowa w art. 11 przesłanki użycia środków przymusu bezpośredniego pkt 1–11 i 13. Pałki służbowej nie stosuje się wobec osób: w stosunku do których użyto środków przymusu bezpośredniego, o których mowa w art. 12 katalog środków przymusu bezpośredniego ust. 1 pkt 2–5, obezwładnionych wskutek użycia środków przymusu bezpośredniego, o których mowa w art. 12 katalog środków przymusu bezpośredniego ust. 1 pkt 13 z wyjątkiem dźwigni transportowych stosowanych przy użyciu pałki służbowej. Pałki służbowej używa się do obezwładnienia osoby przez zadanie bólu fizycznego lub do zablokowania kończyn albo wykorzystuje się ją w celu obezwładnienia zwierzęcia. Pałką służbową nie zadaje się uderzeń i pchnięć w głowę, szyję, brzuch i nieumięśnione oraz szczególnie wrażliwe części ciała, z wyjątkiem sytuacji gdy zachodzi konieczność odparcia zamachu stwarzającego bezpośrednie zagrożenie życia lub zdrowia uprawnionego lub innej osoby. Art. 20. Używanie wodnych środków obezwładniających. Wodnych środków obezwładniających można użyć lub je wykorzystać przez zastosowanie urządzeń do tego przeznaczonych, w przypadkach, o których mowa w art. 11 przesłanki użycia środków przymusu bezpośredniego pkt 1, 2, 4, 8, 12 i 13. Wodnych środków obezwładniających używa się w celu krótkotrwałego obezwładnienia osoby lub wykorzystuje się je w celu krótkotrwałego obezwładnienia zwierzęcia. Wodnych środków obezwładniających można użyć także z dodatkiem środka łzawiącego lub barwiącego. Art. 21. Używanie psa służbowego Psa służbowego można użyć w przypadkach, o których mowa w art. 11 przesłanki użycia środków przymusu bezpośredniego pkt 2, 5–7, 9–11 i 13.Psa służbowego używa się, gdy ma założony kaganiec, chyba że: został wytresowany do działania bez kagańca; użycie psa służbowego służy do: odparcia zamachu na życie lub zdrowie uprawnionego lub innej osoby, wykonywania czynności służbowych wobec osób, w stosunku do których użycie broni palnej jest dopuszczalne w przypadkach, o których mowa w: art. 45 przesłanki użycia broni palnej pkt 1 lit. a–c, pkt 2 i 3, art. 45 przesłanki użycia broni palnej pkt 1 lit. a–c i pkt 2 gdy uprawnionym jest pracownik ochrony, o którym mowa w art. 2 podmioty uprawnione do używania i wykorzystywania środków przymusu bezpośredniego i broni palnej ust. 1 pkt 20. Art. 22. Używanie konia służbowego. Konia służbowego można użyć w przypadkach, o których mowa w art. 11 przesłanki użycia środków przymusu bezpośredniego pkt 2, 4, 7, 8, 12 i 13. Konia służbowego używa się do kontroli przemieszczania się grupy osób, wykorzystując jego masę. Art. 23. Używanie pocisków niepenetracyjnych Pocisków niepenetracyjnych miotanych z broni palnej lub urządzeń do tego przeznaczonych można użyć lub wykorzystać je w przypadkach, o których mowa w art. 11 przesłanki użycia środków przymusu bezpośredniego pkt 2–5, 7–11 i 13. W przypadku zbiorowego zakłócenia porządku publicznego użycie pocisków niepenetracyjnych poprzedza się strzałem ostrzegawczym lub salwą ostrzegawczą w bezpiecznym kierunku, z wyjątkiem sytuacji, gdy miałoby to nastąpić w pomieszczeniach, obiektach aresztu śledczego, zakładu karnego, strzeżonego ośrodka lub aresztu dla cudzoziemców. Pocisków niepenetracyjnych używa się w celu obezwładnienia osób lub wykorzystuje się w celu obezwładnienia zwierzęcia przez zadanie bólu fizycznego, przy czym nie celuje się w głowę lub szyję. Art. 24. Używanie lub wykorzystanie chemicznych środków obezwładniających Chemicznych środków obezwładniających w postaci ręcznych miotaczy substancji obezwładniających, plecakowych miotaczy substancji obezwładniających, granatów łzawiących oraz innych urządzeń przeznaczonych do miotania środków obezwładniających można użyć lub wykorzystać je w przypadkach, o których mowa w art. 11 przesłanki użycia środków przymusu bezpośredniego pkt 1–13. Chemicznych środków obezwładniających używa się lub wykorzystuje się je w celu krótkotrwałego zakłócenia orientacji przestrzennej lub obezwładnienia. Chemicznych środków obezwładniających nie używa się wobec osób, w stosunku do których użyto środków, o których mowa w art. 12 katalog środków przymusu bezpośredniego ust. 1 pkt 2–5 lub 13. Używanie lub wykorzystanie przedmiotów przeznaczonych do obezwładniania osób za pomocą energii elektrycznej Przedmiotów przeznaczonych do obezwładniania osób za pomocą energii elektrycznej można użyć lub wykorzystać je w przypadkach, o których mowa w art. 11 przesłanki użycia środków przymusu bezpośredniego pkt 2, 3, 5, 7–11 i 13. Przedmiotów przeznaczonych do obezwładniania osób za pomocą energii elektrycznej używa się w celu krótkotrwałego obezwładnienia osoby lub wykorzystuje się w celu krótkotrwałego obezwładnienia zwierzęcia, jeżeli użycie innych środków przymusu bezpośredniego jest niemożliwe albo może okazać się nieskuteczne. Przedmiotów przeznaczonych do obezwładniania osób za pomocą energii elektrycznej nie używa się wobec osób, w stosunku do których użyto środków, o których mowa w art. 12 katalog środków przymusu bezpośredniego ust. 1 pkt 2–5.Używając przedmiotów przeznaczonych do obezwładniania osób za pomocą energii elektrycznej, nie celuje się w głowę. Użycie lub wykorzystanie przedmiotów przeznaczonych do obezwładniania osób za pomocą energii elektrycznej o średniej wartości prądu w obwodzie przekraczającej 10 przez uprawnionych, o których mowa w art. 2 podmioty uprawnione do używania i wykorzystywania środków przymusu bezpośredniego i broni palnej ust. 1 pkt 13, 16, 17, 20 i 21, wymaga dopuszczenia do posiadania tych przedmiotów, w rozumieniu art. 30 dopuszczenie do posiadania broni ustawy z dnia 21 maja 1999 r. o broni i amunicji. Art. 26. Umieszczenie w celi zabezpieczającej W celi zabezpieczającej można umieścić osobę pozbawioną wolności w celu jej czasowego odosobnienia, w przypadkach, o których mowa w art. 11 przesłanki użycia środków przymusu bezpośredniego pkt 1–3, 5, 6, 8, 9 i 12–14. Osoba pozbawiona wolności nie może być umieszczona w celi zabezpieczającej na okres dłuższy niż 48 godzin. W celi zabezpieczającej można umieścić więcej niż jedną osobę pozbawioną wolności tylko w przypadku, gdy bezpieczne odosobnienie tych osób w innych pomieszczeniach jest niemożliwe. W przypadku braku możliwości umieszczenia osoby pozbawionej wolności w celi zabezpieczającej można tę osobę umieścić w innym pomieszczeniu zapewniającym odosobnienie. Art. 27. Umieszczenie w izbie izolacyjnej W izbie izolacyjnej można umieścić nieletniego w celu jego czasowego odosobnienia, w przypadkach, o których mowa w art. 11 przesłanki użycia środków przymusu bezpośredniego pkt 2 i 14. Nieletni nie może być umieszczony w izbie izolacyjnej na okres dłuższy niż 48 godzin, a nieletni, który nie ukończył 14 lat, na okres dłuższy niż 12 godzin. Izba izolacyjna jest pomieszczeniem dźwiękochłonnym i monitorowanym. Art. 28. Rozporządzenie w sprawie cel zabezpieczających i izb izolacyjnych Minister Sprawiedliwości określi, w drodze rozporządzenia: warunki, jakim powinna odpowiadać cela zabezpieczająca oraz izba izolacyjna, w tym ich budowę i wyposażenie, minimalną powierzchnię pomieszczeń cel i izb oraz warunki lokalizacji tych pomieszczeń, okres przechowywania, sposób archiwizowania lub brakowania dokumentacji dotyczącej osób umieszczonych w celi zabezpieczającej oraz izbie izolacyjnej, a także formy tej dokumentacji, warunki oraz organizację umieszczania w celi zabezpieczającej oraz izbie izolacyjnej osób kierując się potrzebą zapewnienia poszanowania praw osób, które są umieszczane w celi zabezpieczającej lub izbie izolacyjnej. Art. 29. Umieszczenie cudzoziemca w pokoju izolacyjnym W pokoju izolacyjnym można umieścić cudzoziemca przebywającego w strzeżonym ośrodku w celu czasowego odosobnienia tego cudzoziemca, w przypadkach, o których mowa w art. 11 przesłanki użycia środków przymusu bezpośredniego pkt 3, 4, 6, 8 i 14. Cudzoziemiec nie może być umieszczony w pokoju izolacyjnym na okres dłuższy niż 48 godzin. Minister właściwy do spraw wewnętrznych określi, w drodze rozporządzenia: warunki, jakim powinien odpowiadać pokój izolacyjny, w tym jego budowę i wyposażenie, minimalną powierzchnię tego pokoju oraz warunki jego lokalizacji, okres przechowywania, sposób archiwizowania lub brakowania dokumentacji dotyczącej osób umieszczonych w pokoju izolacyjnym, a także formy tej dokumentacji, organizację umieszczania cudzoziemca w pokoju izolacyjnym kierując się potrzebą zapewnienia poszanowania praw cudzoziemców, którzy są umieszczani w pokoju izolacyjnym. Art. 30. Wykorzystywani kolczatek drogowych i innych środków służących do zatrzymywania i unieruchamiania pojazdów mechanicznych Kolczatkę drogową i inne środki służące do zatrzymywania oraz unieruchamiania pojazdów mechanicznych można wykorzystać w przypadkach, o których mowa w art. 11 przesłanki użycia środków przymusu bezpośredniego pkt 6, 7, 10 i 11. Do środków, o których mowa w ust. 1, nie zalicza się kolczatek drogowych połączonych z gruntem oraz zintegrowanych ze szlabanem, a także innych przedmiotów umożliwiających zatrzymywanie pojazdów wykorzystywanych na obszarach i w obiektach podlegających ochronie. Środki, o których mowa w ust. 1, wykorzystuje umundurowany uprawniony w celu zatrzymania pojazdu albo unieruchomienia zatrzymanego pojazdu, gdy zachodzi obawa oddalenia się go z miejsca zatrzymania. Wykorzystanie środków, o których mowa w ust. 1, w celu zatrzymania pojazdu poprzedza się: sygnałem do zatrzymania pojazdu danym przez umundurowanego uprawnionego w sposób zrozumiały i widoczny dla kierującego zatrzymywanym pojazdem; wstrzymaniem ruchu drogowego w obu kierunkach w odległości nie mniejszej niż 100 m od środków, o których mowa w ust. 1. W przypadku blokowania drogi oznakowanym pojazdem służbowym można odstąpić od wstrzymania ruchu drogowego. Kolczatki drogowej nie wykorzystuje się w celu zatrzymania pojazdu jednośladowego Art. 31. Wykorzystywanie pojazdu służbowego Pojazd służbowy można wykorzystać w przypadkach, o których mowa w art. 11 przesłanki użycia środków przymusu bezpośredniego pkt 2, 3, 7 i 9–11, jeżeli porusza się jako: pojazd uprzywilejowany, w rozumieniu ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym (Dz. U. z 2022 r. poz. 988, z późn. zm.); pojazd służbowy jadący w kolumnie pojazdów uprzywilejowanych. Pojazd służbowy wykorzystuje się w celu zatrzymania lub zablokowania innego pojazdu albo pokonania przeszkody.Art.32.Wykorzystywanie środków przeznaczonych do pokonywania zamknięć budowlanych i innych przeszkód Środki przeznaczone do pokonywania zamknięć budowlanych i innych przeszkód, w tym materiały wybuchowe, można wykorzystać w przypadkach, o których mowa w art. 11 przesłanki użycia środków przymusu bezpośredniego pkt 2, 3, 5, 6, 10, 11 i 14. Środki przeznaczone do pokonywania zamknięć budowlanych i innych przeszkód wykorzystuje się w celu umożliwienia uprawnionym wejścia do pomieszczeń lub innych miejsc, jeżeli: użycie lub wykorzystanie innych środków przymusu bezpośredniego mogłoby powodować zagrożenie życia lub zdrowia uprawnionego lub innej osoby lub wejście uprawnionych do pomieszczeń lub innych miejsc jest niemożliwe bez wykorzystania tych środków. Art. 33. Używanie środków pirotechnicznych środków pirotechnicznych o właściwościach ogłuszających lub olśniewających można użyć w przypadkach, o których mowa w art. 11 przesłanki użycia środków przymusu bezpośredniego pkt 2, 3, 5, 6, 10, 11 i 14. Do środków pirotechnicznych o właściwościach ogłuszających lub olśniewających zalicza się w szczególności granaty hukowo-błyskowe, także z zawartością gazu łzawiącego, petardy oraz granaty dymne. Środków pirotechnicznych o właściwościach ogłuszających lub olśniewających używa się w celu poprawy bezpieczeństwa podczas wykonywania ustawowych zadań przez uprawnionego, w warunkach stwarzających szczególne zagrożenie życia lub zdrowia uprawnionego lub innej osoby. Środki pirotechniczne o właściwościach ogłuszających lub olśniewających służą do ograniczania możliwości działania osób zatrzymywanych przez krótkotrwałe zakłócenie ich orientacji przestrzennej lub odwrócenie ich uwagi od działań uprawnionego, gdy istnieje podejrzenie, że osoby te będą stawiać intensywny opór. Art. 34. Obowiązki uprawnionego przed użyciem środków przymusu bezpośredniego Środków przymusu bezpośredniego można użyć po uprzednim bezskutecznym wezwaniu osoby do zachowania się zgodnego z prawem oraz po uprzedzeniu jej o zamiarze użycia tych środków. Przepisu ust. 1 nie stosuje się, w przypadku gdy: występuje bezpośrednie zagrożenie życia, zdrowia lub wolności uprawnionego lub innej osoby lub zwłoka groziłaby niebezpieczeństwem dla dobra chronionego prawem, a środków przymusu bezpośredniego używa się prewencyjnie. Art. 35. Decyzja o użyciu lub wykorzystaniu środków przymusu bezpośredniego Decyzję o użyciu lub wykorzystaniu środków przymusu bezpośredniego uprawniony podejmuje samodzielnie. Decyzję o użyciu lub wykorzystaniu środków przymusu bezpośredniego przez uprawnionego będącego funkcjonariuszem Służby Więziennej podejmuje: Dyrektor Generalny Służby Więziennej; Rektor-Komendant uczelni Służby Więziennej; Szef Inspektoratu Wewnętrznego Służby Więziennej; właściwy miejscowo dyrektor okręgowy Służby Więziennej; właściwy miejscowo dyrektor zakładu karnego; właściwy miejscowo dyrektor aresztu śledczego; właściwy miejscowo kierownik oddziału podległego podmiotom, o których mowa w pkt 1–4; właściwy miejscowo komendant ośrodka szkolenia Służby Więziennej; właściwy miejscowo komendant ośrodka doskonalenia kadr Służby Więziennej; osoba zastępująca podmioty, o których mowa w pkt 1–7; funkcjonariusz Służby Więziennej wyznaczony jako dowodzący w przypadku wykonywania czynności służbowych poza jednostką organizacyjną Służby Więziennej przez kilku funkcjonariuszy; funkcjonariusz Służby Więziennej w przypadku usiłowania bezpośredniego, bezprawnego zamachu na życie lub zdrowie uprawnionego lub innej osoby, usiłowania ucieczki przez osobę pozbawioną wolności, a także w pościgu za nią lub osobą, która dokonała bezpośredniego, bezprawnego zamachu na obiekty zakładu karnego, aresztu śledczego lub innej jednostki organizacyjnej, w której Służba Więzienna zapewnia porządek i bezpieczeństwo, oraz w przypadkach, o których mowa w art. 13 prewencyjne używanie środków przymusu bezpośredniego ust. 1. Decyzję o użyciu lub wykorzystaniu środków przymusu bezpośredniego przez uprawnionego będącego pracownikiem zakładu poprawczego, schroniska dla nieletnich, okręgowego ośrodka wychowawczego lub młodzieżowego ośrodka wychowawczego podejmuje: dyrektor zakładu, schroniska lub ośrodka, w których nieletni jest umieszczony, albo w razie nieobecności tego dyrektora zastępujący go pracownik pedagogiczny; inny pracownik zakładu, schroniska lub ośrodka, w których nieletni jest umieszczony — w razie bezpośredniego, bezprawnego zamachu na życie lub zdrowie uprawnionego lub innej osoby. Decyzję o użyciu lub wykorzystaniu środków przymusu bezpośredniego, o których mowa w art. 12 katalog środków przymusu bezpośredniego ust. 1 pkt 3, 4, 6, 8, pkt 12 lit. b–d oraz pkt 14 i 15, podejmują w przypadku: Policji: kierownik jednostki organizacyjnej Policji albo osoby przez niego upoważnione, a w razie ich nieobecności dyżurny jednostki, podczas konwoju, doprowadzenia lub wykonywania innych zadań służbowych przez grupę funkcjonariuszy dowódca konwoju lub grupy funkcjonariuszy wykonującej doprowadzenie lub inne zadania służbowe, wobec użycia lub wykorzystania środków przymusu bezpośredniego, o których mowa w art. 12 katalog środków przymusu bezpośredniego ust. 1 pkt 8 lub pkt 12 lit. b–d, Komendant Główny Policji, Komendant Centralnego Biura Śledczego Policji, Komendant Biura Spraw Wewnętrznych Policji, dowódca Centralnego Pododdziału Kontr terrorystycznego Policji „BOA”, Komendant Centralnego Biura Zwalczania Cyberprzestępczości, właściwy miejscowo komendant wojewódzki (Stołeczny) Policji albo osoby przez nich upoważnione; Straży Granicznej Komendant Główny Straży Granicznej, Komendant Biura Spraw Wewnętrznych Straży Granicznej, właściwy miejscowo komendant oddziału Straży Granicznej, komendant dywizjonu Straży Granicznej, komendant placówki Straży Granicznej albo osoby przez nich upoważnione, a w razie ich nieobecności dyżurny operacyjny lub kierownik zmiany; Służby Ochrony Państwa szef komórki organizacyjnej albo osoby przez niego upoważnione, a w razie ich nieobecności oficer operacyjny Służby Ochrony Państwa; Żandarmerii Wojskowej Komendant Główny Żandarmerii Wojskowej, właściwy miejscowo komendant jednostki organizacyjnej Żandarmerii Wojskowej albo osoby przez nich upoważnione, a w razie ich nieobecności oficer dyżurny tej jednostki organizacyjnej; wojskowych organów porządkowych właściwy miejscowo dowódca garnizonu, dowódca jednostki wojskowej albo osoby przez nich upoważnione; Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego kierownik właściwej jednostki organizacyjnej Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego albo osoby przez niego upoważnione; Służby Kontrwywiadu Wojskowego kierownik właściwej jednostki organizacyjnej Służby Kontrwywiadu Wojskowego albo osoby przez niego upoważnione, a w razie ich nieobecności oficer operacyjny Służby Kontrwywiadu Wojskowego; Służby Więziennej Dyrektor Generalny Służby Więziennej, Szef Inspektoratu Wewnętrznego Służby Więziennej albo osoby przez nich upoważnione; Straży Marszałkowskiej Komendant Straży Marszałkowskiej lub zastępca Komendanta Straży Marszałkowskiej, a w razie ich nieobecności dowódca zmiany Straży Marszałkowskiej. Decyzję o użyciu środka przymusu bezpośredniego, o którym mowa w art. 12 katalog środków przymusu bezpośredniego ust. 1 pkt 16, podejmuje Komendant Główny Straży Granicznej, właściwy miejscowo komendant oddziału Straży Granicznej, komendant dywizjonu Straży Granicznej, komendant placówki Straży Granicznej, kierownik strzeżonego ośrodka albo osoby przez nich upoważnione, a w razie ich nieobecności dyżurny operacyjny lub kierownik zmiany. Decyzję o użyciu lub wykorzystaniu środków przymusu bezpośredniego, o których mowa w art. 12 katalog środków przymusu bezpośredniego ust. 1 pkt 3 lub 4, przez uprawnionego będącego funkcjonariuszem Centralnego Biura Antykorupcyjnego podejmuje funkcjonariusz kierujący działaniami, w trakcie których zachodzi konieczność zastosowania tych środków. Decyzję o użyciu środków przymusu bezpośredniego, o których mowa w art. 12 katalog środków przymusu bezpośredniego ust. 1 pkt 2 i 4, przez uprawnionego będącego funkcjonariuszem Służby Więziennej w przypadkach określonych w art. 19 użycie środków przymusu bezpośredniego i broni palnej ust. 6–10 ustawy z dnia 9 kwietnia 2010 r. o Służbie Więziennej (Dz. U. z 2022 r. poz. 2470), podejmują podmioty wskazane w tych przepisach. Art. 36. Obowiązek udzielenia pierwszej pomocy W przypadku gdy w wyniku użycia lub wykorzystania środków przymusu bezpośredniego nastąpiło zranienie osoby lub wystąpiły inne widoczne objawy zagrożenia życia lub zdrowia tej osoby, uprawniony udziela jej niezwłocznie pierwszej pomocy, a w razie potrzeby zapewnia wezwanie kwalifikowanej pierwszej pomocy lub podmiotów świadczących medyczne czynności ratunkowe. Uprawniony może odstąpić od udzielenia pierwszej pomocy, w przypadku gdy zachodzi jedna z następujących okoliczności: udzielenie tej pomocy może zagrozić życiu, zdrowiu lub bezpieczeństwu uprawnionego lub innej osoby; udzielenie tej pomocy spowodowałoby konieczność zaniechania przez uprawnionego czynności ochronnych wobec osób, ważnych obiektów, urządzeń lub obszarów lub w ramach konwoju lub doprowadzenia; udzielenie pomocy osobie poszkodowanej zostało zapewnione przez inne osoby lub podmioty zobowiązane do jej udzielenia. W przypadku odstąpienia od udzielenia pierwszej pomocy lub gdy osoba poszkodowana sprzeciwia się udzieleniu tej pomocy uprawniony zapewnia wezwanie kwalifikowanej pierwszej pomocy lub podmiotów świadczących medyczne czynności ratunkowe. Uprawniony nie może odstąpić od zapewnienia udzielenia medycznych czynności ratunkowych kobiecie ciężarnej, wobec której użyto środków przymusu bezpośredniego. W przypadku, o którym mowa w ust. 1, uprawniony, o którym mowa w art. 2 podmioty uprawnione do używania i wykorzystywania środków przymusu bezpośredniego i broni palnej ust. 1 pkt 20 albo ust. 2 pkt 1, nie może odstąpić od udzielenia pierwszej pomocy, chyba że zachodzi jedna z okoliczności, o których mowa w ust. 2 pkt 1 lub 3. Art. 37. Obowiązki uprawnionego po użyciu lub wykorzystaniu środków przymusu bezpośredniego W przypadku gdy w wyniku użycia lub wykorzystania środków przymusu bezpośredniego nastąpiło zranienie osoby lub wystąpiły inne widoczne objawy zagrożenia życia lub zdrowia tej osoby albo nastąpiła jej śmierć, zranienie albo śmierć zwierzęcia albo zniszczenie mienia, uprawniony: zabezpiecza miejsce zdarzenia, także przed dostępem osób postronnych; ustala świadków zdarzenia; powiadamia o zdarzeniu właściwego przełożonego lub osobę pełniącą służbę dyżurną. Przepisów ust. 1 pkt 1 i 2: nie stosuje się w przypadku zniszczenia mienia na terenie jednostki organizacyjnej Służby Więziennej; można nie stosować, w przypadku gdy: zagroziłoby to życiu, zdrowiu lub bezpieczeństwu uprawnionego lub innej osoby, spowodowałoby to konieczność zaniechania przez uprawnionego czynności ochronnych wobec osób, ważnych obiektów, urządzeń lub obszarów lub w ramach konwoju lub doprowadzenia do czasu ustania tego zagrożenia lub tej konieczności.Art.38.Obowiązek podjęcia czynności przez uprawnionego W przypadku gdy w wyniku użycia lub wykorzystania środków przymusu bezpośredniego przez uprawnionego, o którym mowa w art. 2 podmioty uprawnione do używania i wykorzystywania środków przymusu bezpośredniego i broni palnej ust. 1 pkt 20 albo ust. 2 pkt 1: nastąpiło zranienie osoby, wystąpiły inne widoczne objawy zagrożenia życia lub zdrowia tej osoby, nastąpiła śmierć osoby, nastąpiło zniszczenie mienia, nastąpiło zranienie lub śmierć zwierzęcia uprawniony jest obowiązany do podjęcia czynności, o których mowa w art. 37 obowiązki uprawnionego po użyciu lub wykorzystaniu środków przymusu bezpośredniego ust. 1 pkt 1 i 2, oraz powiadomienia o zdarzeniu właściwej miejscowo jednostki organizacyjnej Policji. Uprawniony, o którym mowa w art. 2 podmioty uprawnione do używania i wykorzystywania środków przymusu bezpośredniego i broni palnej ust. 1 pkt 20 albo ust. 2 pkt 1, może odstąpić od podjęcia czynności, o których mowa w art. 37 obowiązki uprawnionego po użyciu lub wykorzystaniu środków przymusu bezpośredniego ust. 1 pkt 1 lub 2, w przypadku gdy ich podjęcie mogłoby zagrozić życiu, zdrowiu lub bezpieczeństwu uprawnionego lub innej osoby. Art.39.Obowiązki przełożonego uprawnionego lub osoby pełniącej służbę dyżurną W przypadku gdy w wyniku użycia lub wykorzystania środków przymusu bezpośredniego wystąpiły objawy uzasadniające konieczność udzielenia osobie kwalifikowanej pierwszej pomocy lub medycznych czynności ratunkowych albo nastąpiła śmierć tej osoby lub wyrządzona została szkoda w mieniu znacznej wartości, właściwy przełożony lub osoba pełniąca służbę dyżurną niezwłocznie: zapewnia w razie potrzeby wezwanie kwalifikowanej pierwszej pomocy lub podmiotów świadczących medyczne czynności ratunkowe osobom poszkodowanym; zapewnia zabezpieczenie śladów i dowodów użycia lub wykorzystania środków przymusu bezpośredniego; informuje o tym zdarzeniu właściwą miejscowo jednostkę organizacyjną Policji, a w przypadku gdy środków przymusu bezpośredniego użył uprawniony będący żołnierzem właściwą miejscowo jednostkę organizacyjną Żandarmerii Wojskowej. Przełożony uprawnionego, o którym mowa w art. 2 podmioty uprawnione do używania i wykorzystywania środków przymusu bezpośredniego i broni palnej ust. 1 pkt 1, 5, 9, 14 albo 19, lub osoba pełniąca służbę dyżurną powiadamia o zdarzeniu, o którym mowa w ust. 1, właściwego miejscowo prokuratora. Niezależnie od obowiązków, o których mowa w ust. 1, przełożony: ustala, czy użycie lub wykorzystanie środków przymusu bezpośredniego nastąpiło zgodnie z prawem; niezwłoczne powiadamia właściwego przełożonego.

Art.40.Obowiązek powiadomienia o użyciu środków przymusu bezpośredniego wobec nieletniego o użyciu środków przymusu bezpośredniego wobec nieletniego umieszczonego w młodzieżowym ośrodku wychowawczym, okręgowym ośrodku wychowawczym, zakładzie poprawczym albo schronisku dla nieletnich dyrektor placówki niezwłocznie powiadamia sędziego rodzinnego sprawującego nadzór nad tą placówką, sąd rodzinny wykonujący środek wychowawczy albo środek poprawczy lub organ, do którego dyspozycji pozostaje nieletni umieszczony w schronisku dla nieletnich. Przepisu nie stosuje się do prewencyjnego użycia wobec nieletniego środków przymusu bezpośredniego. O użyciu środków przymusu bezpośredniego wobec nieletniego umieszczonego w policyjnej izbie dziecka kierownik izby powiadamia sąd rodzinny sprawujący nadzór nad wykonywaniem przez Policję lub Straż Graniczną czynności, o których mowa w art. 48 uprawnienia Policji do zatrzymania nieletniego, art. 50 polecenie zatrzymania i umieszczenia nieletniego w policyjnej izbie dziecka na okres nieprzekraczający 48 godzin, art. 59 zbieranie, przeprowadzanie i utrwalanie dowodów przejawów demoralizacji lub czynu karalnego przez Policję lub Straż Graniczną i art. 98 wykonywanie poleceń sędziego rodzinnego przez policję ustawy z dnia 9 czerwca 2022 r. o wspieraniu i resocjalizacji nieletnich (Dz. U. poz. 1700), oraz sąd rodzinny, na obszarze właściwości którego znajduje się policyjna izba dziecka. Art. 41. Używanie lub wykorzystanie środków przymusu bezpośredniego przez pododdział zwarty Środki przymusu bezpośredniego mogą być użyte lub wykorzystane przez pododdział zwarty. Art. 42. Zgoda na użycie lub wykorzystanie środków przymusu bezpośredniego przez pododdział zwarty Zgody na użycie lub wykorzystanie środków przymusu bezpośredniego przez pododdział zwarty udzielają w przypadku: Komendant Główny Policji, właściwy miejscowo komendant wojewódzki (Stołeczny) albo osoby przez nich upoważnione; Straży Granicznej — Komendant Główny Straży Granicznej, właściwy miejscowo komendant oddziału Straży Granicznej albo osoby przez nich upoważnione; Służby Więziennej — Dyrektor Generalny Służby Więziennej, właściwy miejscowo dyrektor okręgowy Służby Więziennej, właściwy miejscowo dyrektor zakładu karnego albo aresztu śledczego albo osoby przez nich upoważnione;

Żandarmerii Wojskowej — Komendant Główny Żandarmerii Wojskowej, właściwy miejscowo komendant oddziału Żandarmerii Wojskowej albo osoby przez nich upoważnione.

Zgody na użycie lub wykorzystanie środków przymusu bezpośredniego przez pododdział zwarty może udzielić także jego dowódca, gdy zwłoka w użyciu lub wykorzystaniu tych środków groziłaby bezpośrednim niebezpieczeństwem dla życia lub zdrowia uprawnionego, innej osoby lub mienia lub niebezpieczeństwem zamachu na ważne obiekty, urządzenia lub obszary.

Art. 43. Rozkaz użycia środków przymusu bezpośredniego przez pododdział zwarty

Użycie lub wykorzystanie środków przymusu bezpośredniego przez pododdział zwarty następuje na rozkaz dowódcy tego pododdziału.

Bezpośrednio przed wydaniem rozkazu użycia środków przymusu bezpośredniego przez pododdział zwarty jego dowódca wzywa do zachowania zgodnego z prawem, w szczególności do porzucenia broni lub innego niebezpiecznego przedmiotu lub do zaniechania stosowania przemocy, a następnie uprzedza o możliwości użycia środków przymusu bezpośredniego w przypadku niepodporządkowania się temu wezwaniu.

W przypadku braku możliwości nawiązania kontaktu z dowódcą lub w sytuacji zagrażającej życiu lub zdrowiu uprawnionego lub innej osoby uprawniony wchodzący w skład pododdziału zwartego może użyć środków przymusu bezpośredniego lub wykorzystać te środki na zasadach określonych w niniejszej ustawie.

Zaprzestanie użycia środków przymusu bezpośredniego przez pododdział zwarty następuje na rozkaz dowódcy lub niezwłocznie po osiągnięciu zamierzonego celu.

Art. 44. Obowiązki informacyjne dowódcy pododdziału zwartego

W przypadku gdy w wyniku użycia lub wykorzystania środków przymusu bezpośredniego przez pododdział zwarty: nastąpiło zranienie osoby, wystąpiły inne widoczne objawy zagrożenia życia lub zdrowia tej osoby, nastąpiła śmierć osoby, nastąpiło zniszczenie mienia, nastąpiło zranienie lub śmierć zwierzęcia stosuje się przepisy art. 39 obowiązki przełożonego uprawnionego lub osoby pełniącej służbę dyżurną. O zdarzeniach, o których mowa w ust. 1 pkt 1–4, dowódca niezwłocznie powiadamia organ lub osobę, która udzieliła zgody na użycie środków przymusu bezpośredniego, albo osobę pełniącą służbę dyżurną, a w przypadku, o którym mowa w art. 42 zgoda na użycie lub wykorzystanie środków przymusu bezpośredniego przez pododdział zwarty ust. 2, dowódca pododdziału zwartego powiadamia właściwy podmiot, o którym mowa w art. 42 zgoda na użycie lub wykorzystanie środków przymusu bezpośredniego przez pododdział zwarty ust. 1. Art. 45. Przesłanki użycia broni palnej Broni palnej można użyć, gdy zaistnieje co najmniej jeden z następujących przypadków: konieczność odparcia bezpośredniego, bezprawnego zamachu na: życie, zdrowie lub wolność uprawnionego lub innej osoby albo konieczność przeciwdziałania czynnościom zmierzającym bezpośrednio do takiego zamachu, ważne obiekty, urządzenia lub obszary albo konieczność przeciwdziałania czynnościom zmierzającym bezpośrednio do takiego zamachu, mienie, który stwarza jednocześnie bezpośrednie zagrożenie życia, zdrowia lub wolności uprawnionego lub innej osoby, albo konieczność przeciwdziałania czynnościom zmierzającym bezpośrednio do takiego zamachu, nienaruszalność granicy państwowej przez osobę, która wymusza przekroczenie granicy państwowej przy użyciu pojazdu, broni palnej lub innego niebezpiecznego przedmiotu, bezpieczeństwo konwoju lub doprowadzenia; konieczność przeciwstawienia się osobie: niepodporządkowującej się wezwaniu do natychmiastowego porzucenia broni, materiału wybuchowego lub innego niebezpiecznego przedmiotu, którego użycie może zagrozić życiu, zdrowiu lub wolności uprawnionego lub innej osoby, która usiłuje bezprawnie odebrać broń palną uprawnionemu lub innej osobie uprawnionej do jej posiadania; bezpośredni pościg za osobą, wobec której: użycie broni palnej było dopuszczalne w przypadkach określonych w pkt 1 lit. a–d i pkt 2, istnieje uzasadnione podejrzenie, że popełniła przestępstwo, o którym mowa w art. 115 czyn zabroniony §20, art. 148 zabójstwo, art. 156 spowodowanie ciężkiego uszczerbku na zdrowiu §1, art. 163–165, art. 197 zgwałcenie lub wymuszenie czynności seksualnej, art. 252 wzięcie lub przetrzymywanie zakładnika i art. 280–282 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny; konieczność: ujęcia osoby: wobec której użycie broni palnej było dopuszczalne w przypadkach określonych w pkt 1 lit. a-d i pkt 2, wobec której istnieje uzasadnione podejrzenie, że popełniła przestępstwo, o którym mowa w art. 115 czyn zabroniony §20, art. 148 zabójstwo, art. 156 spowodowanie ciężkiego uszczerbku na zdrowiu §1, art. 163—165, art. 197 zgwałcenie lub wymuszenie czynności seksualnej, art. 252 wzięcie lub przetrzymywanie zakładnika i art. 280—282 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. — Kodeks karny, — dokonującej zamachu, o którym mowa w pkt 1 lit. d lub e, — jeżeli schroniła się w miejscu trudno dostępnym, a z okoliczności zdarzenia wynika, że może użyć broni palnej lub innego niebezpiecznego przedmiotu, ujęcia lub udaremnienia ucieczki osoby zatrzymanej, tymczasowo aresztowanej lub odbywającej karę pozbawienia wolności lub osoby, wobec której zarządzono zatrzymanie i doprowadzenie celem odbycia kary pozbawienia wolności, jeżeli: ucieczka tej osoby stwarza zagrożenie życia lub zdrowia uprawnionego lub innej osoby, istnieje uzasadnione podejrzenie, że osoba ta może użyć materiałów wybuchowych, broni palnej lub innego niebezpiecznego przedmiotu, pozbawienie wolności nastąpiło lub ma nastąpić w związku z uzasadnionym podejrzeniem lub stwierdzeniem popełnienia przestępstwa, o którym mowa w art. 115 czyn zabroniony §20, art. 148 zabójstwo, art. 156 spowodowanie ciężkiego uszczerbku na zdrowiu §1, art. 163–165, art. 197, art. 252 wzięcie lub przetrzymywanie zakładnika i art. 280–282 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny, ujęcia lub udaremnienia ucieczki osoby zatrzymanej, tymczasowo aresztowanej lub odbywającej karę pozbawienia wolności w związku z uzasadnionym podejrzeniem lub stwierdzeniem popełnienia lub przygotowania do popełnienia przestępstwa, o którym mowa w: art. 5 zadania ABW ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 24 maja 2002 r. o Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego oraz Agencji Wywiadu (Dz. U. z 2022 r. poz. 557, 1488 i 2185), art. 2 zadania CBA ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 9 czerwca 2006 r. o Centralnym Biurze Antykorupcyjnym (Dz. U. z 2022 r. poz. 1900), art. 5 zadania SKW ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 9 czerwca 2006 r. o Służbie Kontrwywiadu Wojskowego oraz Służbie Wywiadu Wojskowego (Dz. U. z 2023 r. poz. 81); konieczność udaremnienia ucieczki osoby pozbawionej wolności z aresztu śledczego lub zakładu karnego oraz osoby konwojowanej lub doprowadzanej, a także pościg za tą osobą. Art. 46. Zakaz użycia lub wykorzystania broni palnej przez oddział zwarty. Broń palna nie może być użyta lub wykorzystana przez pododdział zwarty. W sytuacji zagrażającej życiu lub zdrowiu uprawnionego lub innej osoby uprawniony wchodzący w skład pododdziału zwartego może użyć broni palnej lub wykorzystać ją na zasadach określonych w niniejszej ustawie.

Art. 47. Przesłanki wykorzystania broni palnej Broń palną można wykorzystać w przypadku konieczności podjęcia co najmniej jednego z następujących działań: zatrzymanie pojazdu, jeżeli jego działanie zagraża życiu lub zdrowiu uprawnionego lub innej osoby lub stwarza zagrożenie dla ważnych obiektów, urządzeń lub obszarów; pokonanie przeszkody: uniemożliwiającej lub utrudniającej ujęcie osoby albo ratowanie życia lub zdrowia uprawnionego, innej osoby lub ratowanie mienia, w przypadku naruszenia porządku lub bezpieczeństwa publicznego przez osobę pozbawioną wolności, zatrzymaną lub umieszczoną w strzeżonym ośrodku albo areszcie dla cudzoziemców; zaalarmowanie lub wezwanie pomocy; neutralizacja przedmiotów lub urządzeń mogących stwarzać niebezpieczeństwo wybuchu, powodujących jednocześnie bezpośrednie zagrożenie zdrowia lub życia uprawnionego lub innej osoby; unieszkodliwienie zwierzęcia, którego zachowanie zagraża bezpośrednio życiu lub zdrowiu uprawnionego lub innej osoby; oddanie strzału ostrzegawczego; zniszczenia lub unieruchomienia bezzałogowego statku powietrznego, w przypadkach określonych w ustawie z dnia 3 lipca 2002 r. — Prawo lotnicze (Dz. U. z 2022 r. poz. 1235, 1715, 1846, 2185 i 2642).

Art. 48. Czynności uprawnionego przed użyciem broni palnej

Przed użyciem broni palnej uprawniony podejmuje następujące działania: identyfikuje swoją formację albo służbę okrzykiem przez wskazanie jej pełnej nazwy lub ustawowego skrótu, a w przypadku uprawnionego, o którym mowa w art. 2 podmioty uprawnione do używania i wykorzystywania środków przymusu bezpośredniego i broni palnej ust. 1 pkt 20 okrzykiem: „Ochrona!”; wzywa osobę do zachowania zgodnego z prawem, a w szczególności do: natychmiastowego porzucenia broni lub innego niebezpiecznego przedmiotu, którego użycie może zagrozić życiu, zdrowiu lub wolności uprawnionego lub innej osoby, zaniechania ucieczki, odstąpienia od użycia przemocy. W przypadku niepodporządkowania się wezwaniom, o których mowa w ust. 1 pkt 2, uprawniony uprzedza o użyciu broni palnej okrzykiem: „Stój, bo strzelam!”, a jeżeli wezwanie to okaże się nieskuteczne, oddaje strzał ostrzegawczy w bezpiecznym kierunku. Od procedury, o której mowa w ust. 1 i 2, lub jej poszczególnych elementów, w szczególności od oddania strzału ostrzegawczego, można odstąpić, jeżeli: ich zrealizowanie groziłoby bezpośrednim niebezpieczeństwem dla życia lub zdrowia uprawnionego lub innej osoby lub jest to niezbędne dla zapobieżenia wystąpieniu zdarzenia o charakterze terrorystycznym, o którym mowa w art. 2 pkt 7 ustawy z dnia 10 czerwca 2016 r. o działaniach antyterrorystycznych (Dz. U. z 2022 r. poz. 2632), a inne środki ze względu na okoliczności mogłyby okazać się niewystarczające. Przed rozpoczęciem konwoju lub doprowadzenia uprawniony uprzedza osobę pozbawioną wolności, w stosunku do której zgodnie z art. 45 przesłanki użycia broni palnej pkt 4 lit. b i c możliwe jest użycie broni palnej, o możliwości użycia w stosunku do niej broni palnej w przypadku podjęcia przez nią próby ucieczki. Art. 49. Postępowanie po użyciu lub wykorzystaniu broni palnej. Do postępowania po użyciu lub wykorzystaniu broni palnej stosuje się przepisy art. 36 obowiązek udzielenia pierwszej pomocy ust. 1–4, art. 37 obowiązki uprawnionego po użyciu lub wykorzystaniu środków przymusu bezpośredniego ust. 1 i 2 pkt 2, art. 38 obowiązek podjęcia czynności przez uprawnionego oraz art. 39 obowiązki przełożonego uprawnionego lub osoby pełniącej służbę dyżurną.

W przypadku gdy w wyniku użycia lub wykorzystania broni palnej nastąpiło zranienie osoby lub wystąpiły inne widoczne objawy zagrożenia życia lub zdrowia tej osoby, uprawniony, o którym mowa w art. 2 podmioty uprawnione do używania i wykorzystywania środków przymusu bezpośredniego i broni palnej ust. 1 pkt 20, może odstąpić od udzielenia pierwszej pomocy, jeżeli:

udzielenie tej pomocy może zagrozić życiu, zdrowiu lub bezpieczeństwu uprawnionego lub innej osoby;

udzielenie pomocy osobie poszkodowanej zostało zapewnione przez inne osoby lub podmioty zobowiązane do jej udzielenia.

W przypadku odstąpienia od udzielenia pierwszej pomocy lub gdy osoba poszkodowana sprzeciwia się udzieleniu tej pomocy uprawniony, o którym mowa w art. 2 podmioty uprawnione do używania i wykorzystywania środków przymusu bezpośredniego i broni palnej ust. 1 pkt 20, zapewnia wezwanie kwalifikowanej pierwszej pomocy lub podmiotów świadczących medyczne czynności ratunkowe.

Art. 50. Obowiązek powiadomienia o użyciu lub wykorzystaniu broni palnej

O każdym przypadku użycia lub wykorzystania broni palnej uprawniony niezwłocznie powiadamia przełożonego lub osobę pełniącą służbę dyżurną, a uprawniony, o którym mowa w art. 2 podmioty uprawnione do używania i wykorzystywania środków przymusu bezpośredniego i broni palnej ust. 1 pkt 20, także właściwą miejscowo jednostkę organizacyjną Policji.

Art. 51. Dokumentowanie użycia i wykorzystania środków przymusu bezpośredniego i broni palnej

Uprawniony dokumentuje w notatce użycie i wykorzystanie środków przymusu bezpośredniego i broni palnej.

Uprawniony przekazuje notatkę przełożonemu w przypadku użycia lub wykorzystania:

środków przymusu bezpośredniego — gdy skutkiem tego użycia lub wykorzystania było zranienie osoby lub wystąpienie innych widocznych objawów zagrożenia życia lub zdrowia tej osoby albo jej śmierć, zranienie albo śmierć zwierzęcia albo zniszczenie mienia; broni palnej niezależnie od skutku tego użycia lub wykorzystania.

W przypadku użycia środka przymusu bezpośredniego wobec nieletniego umieszczonego w zakładzie poprawczym, schronisku dla nieletnich, okręgowym ośrodku wychowawczym, młodzieżowym ośrodku wychowawczym lub policyjnej izbie dziecka uprawniony każdorazowo przekazuje przełożonemu notatkę, niezależnie od rodzaju i skutku użycia środka przymusu bezpośredniego.

Uprawniony może dokumentować w notatniku służbowym użycie i wykorzystanie środków przymusu bezpośredniego i broni palnej, gdy nie nastąpiły skutki, o których mowa w ust. 2 pkt 1.

Art. 52. Dokumentowanie użycia i wykorzystania środków przymusu bezpośredniego przez pododdział zwarty

Uprawniony, o którym mowa w art. 2 podmioty uprawnione do używania i wykorzystywania środków przymusu bezpośredniego i broni palnej ust. 1 pkt 11, nie dokumentuje prewencyjnego użycia lub wykorzystania środków przymusu bezpośredniego, chyba że skutkowało to zranieniem osoby lub wystąpieniem innych widocznych objawów zagrożenia życia lub zdrowia tej osoby albo jej śmiercią lub szkodą w mieniu..

Uprawniony, o którym mowa w art. 2 podmioty uprawnione do używania i wykorzystywania środków przymusu bezpośredniego i broni palnej ust. 2 pkt 2, dokumentuje prewencyjne użycie środków przymusu bezpośredniego w księdze ewidencji prewencyjnego użycia środków przymusu bezpośredniego. Przepisów art. 51 dokumentowanie użycia i wykorzystania środków przymusu bezpośredniego i broni palnej ust. 1 i 3 nie stosuje się, chyba że skutkiem tego użycia było zranienie nieletniego lub wystąpienie innych widocznych objawów zagrożenia życia lub zdrowia tego nieletniego albo jego śmierć, albo zniszczenie mienia.

Użycie i wykorzystanie środków przymusu bezpośredniego przez pododdział zwarty jego dowódca dokumentuje niezwłocznie po zakończeniu działań tego pododdziału, w trakcie których nastąpiło to użycie lub wykorzystanie, sporządzając notatkę, którą przekazuje organowi lub osobie, która udzieliła zgody na użycie tych środków.

Uprawniony, o którym mowa w art. 46 zakaz użycia lub wykorzystania broni palnej przez oddział zwarty ust. 2, dokumentuje użycie broni palnej na zasadach określonych w niniejszej ustawie.

Art. 53. Przekazanie do ewidencji notatki o użyciu lub wykorzystaniu środków przymusu bezpośredniego i broni palnej

Po sporządzeniu notatki uprawniony, o którym mowa w art. 2 podmioty uprawnione do używania i wykorzystywania środków przymusu bezpośredniego i broni palnej ust. 1 pkt 20, przekazuje ją w celu umieszczenia w ewidencji, o której mowa w art. 36 uprawnienia pracownika ochrony przy wykonywaniu zadań ochrony osób i mienia ust. 2 ustawy z dnia 22 sierpnia 1997 r. o ochronie osób i mienia.

Art. 54. Elementy notatki o użyciu lub wykorzystaniu środków przymusu bezpośredniego

W przypadku użycia lub wykorzystania środków przymusu bezpośredniego, którego skutkiem było zranienie osoby lub wystąpienie innych widocznych objawów zagrożenia życia lub zdrowia tej osoby albo jej śmierć, zranienie albo śmierć zwierzęcia albo zniszczenie mienia, notatka zawiera:

służbowe dane identyfikacyjne uprawnionego;

określenie czasu i miejsca użycia lub wykorzystania środków przymusu bezpośredniego;

następujące dane osoby, wobec której użyto środków przymusu bezpośredniego: imię i nazwisko, serię i numer dokumentu tożsamości, datę urodzenia. W przypadku osoby osadzonej w zakładzie karnym albo areszcie śledczym dane, o których mowa w lit. a i c, oraz imię ojca;

określenie celu użycia lub wykorzystania środków przymusu bezpośredniego;

informację o przyczynie użycia lub wykorzystania środków przymusu bezpośredniego;

określenie użytych lub wykorzystanych środków przymusu bezpośredniego i sposób ich użycia;

opis czynności zrealizowanych przed użyciem lub wykorzystaniem środków przymusu bezpośredniego i po użyciu lub wykorzystaniu tych środków;

opis skutków użycia lub wykorzystania środków przymusu bezpośredniego;

informację o udzieleniu pierwszej pomocy i jej zakresie lub zapewnieniu wezwania kwalifikowanej pierwszej pomocy lub podmiotów świadczących medyczne czynności ratunkowe;

następujące dane ustalonych świadków zdarzenia:

a) imię i nazwisko oraz serię i numer dokumentu tożsamości albo

b) służbowe dane identyfikacyjne, jeżeli świadkiem zdarzenia był uprawniony;

podpis uprawnionego.

Jeżeli uzyskanie danych, o których mowa w ust. 1 pkt 3, było niemożliwe, w notatce podaje się przyczyny ich nieumieszczenia.

W przypadku gdy w wyniku użycia lub wykorzystania środków przymusu bezpośredniego nie nastąpiły skutki, o których mowa w ust. 1, notatka zawiera tylko informacje, o których mowa w ust. 1 pkt 1–6 i 11 oraz ust. 2.

Art. 55. Elementy notatki o użyciu lub wykorzystaniu broni palnej.

W przypadku broni palnej do treści notatki stosuje się przepisy:

art. 54 elementy notatki o użyciu lub wykorzystaniu środków przymusu bezpośredniego ust. 1 i 2, jeżeli notatka dokumentuje użycie broni palnej;

art. 54 elementy notatki o użyciu lub wykorzystaniu środków przymusu bezpośredniego ust. 1 pkt 1, 2, 5, 7 i 11, jeżeli notatka dokumentuje wykorzystanie broni palnej.

Notatka dokumentująca użycie lub wykorzystanie broni palnej zawiera także określenie nazwy, typu i numeru seryjnego użytej lub wykorzystanej broni palnej oraz rodzaju i ilości użytej amunicji.

Art. 56. Notatka o użyciu lub wykorzystaniu środków przymusu bezpośredniego przez pododdział zwarty

W przypadku użycia lub wykorzystania środków przymusu bezpośredniego przez pododdział zwarty do treści notatki sporządzanej przez jego dowódcę stosuje się przepisy art. 54 elementy notatki o użyciu lub wykorzystaniu środków przymusu bezpośredniego ust. 1 pkt 1–3, 5, 6, 8, 10 i 11 oraz uwzględnia się w niej:

informację o organie lub osobie, która udzieliła zgody na użycie tych środków;

opis postępowania poprzedzającego użycie lub wykorzystanie tych środków;

określenie sposobu realizacji działań podjętych w sytuacji, gdy wszelka zwłoka w użyciu lub wykorzystaniu środków przymusu bezpośredniego groziłaby bezpośrednim niebezpieczeństwem dla życia lub zdrowia uprawnionego lub innej osoby, mienia lub niebezpieczeństwem dokonania zamachu na ważne obiekty, urządzenia lub obszary;

informację o liczebności pododdziału zwartego.

Art. 57. Zmiana ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich

W ustawie z dnia 26 października 1982 r. o postępowaniu w sprawach nieletnich (Dz. U. z 2010 r. poz. 178, z późn. zm.) wprowadza się następujące zmiany: (zmiany pominięte).

Art. 58. Zmiana ustawy o rybactwie śródlądowym

W ustawie z dnia 18 kwietnia 1985 r. o rybactwie śródlądowym (Dz. U. z 2009 r. poz. 1471 oraz z 2010 r. poz. 1228 i poz. 1322) wprowadza się następujące zmiany: (zmiany pominięte).

Art. 59. Zmiana ustawy o Policji

W ustawie z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji (Dz. U. z 2011 r. poz. 1687, ze zm.) wprowadza się następujące zmiany: (zmiany pominięte).

Art. 60. Zmiana ustawy o Straży Granicznej

W ustawie z dnia 12 października 1990 r. o Straży Granicznej (Dz. U. z 2011 r. poz. 675, z późn. zm.) wprowadza się następujące zmiany: (zmiany pominięte).

Art. 61. Zmiana ustawy o kontroli skarbowej

W ustawie z dnia 28 września 1991 r. o kontroli skarbowej (Dz. U. z 2011 r. poz. 214, z późn. zm.) wprowadza się następujące zmiany: (zmiany pominięte).

Art. 62. Zmiana ustawy o lasach

W ustawie z dnia 28 września 1991 r. o lasach (Dz. U. z 2011 r. poz. 59, z późn. zm.) wprowadza się następujące zmiany: (zmiany pominięte).

Art. 63. Zmiana ustawy — Prawo łowieckie

W ustawie z dnia 13 października 1995 r. — Prawo łowieckie (Dz. U. z 2005 r. poz. 1066, z późn. zm.) wprowadza się następujące zmiany: (zmiany pominięte).

Art. 64. Zmiana ustawy — Kodeks karny wykonawczy

W ustawie z dnia 6 czerwca 1997 r. — Kodeks karny wykonawczy (Dz. U. poz. 557, z późn. zm.) wprowadza się następujące zmiany: (zmiany pominięte).

Art. 65. Zmiana ustawy o ochronie osób i mienia

W ustawie z dnia 22 sierpnia 1997 r. o ochronie osób i mienia (Dz. U. z 2005 r. poz. 1221, z późn. zm.) wprowadza się następujące zmiany: (zmiany pominięte).

Art. 66. Zmiana ustawy o strażach gminnych

W ustawie z dnia 29 sierpnia 1997 r. o strażach gminnych (Dz. U. poz. 779, z późn. zm.) wprowadza się następujące zmiany: (zmiany pominięte).

Art. 67. Zmiana ustawy o Biurze Ochrony Rządu

W ustawie z dnia 16 marca 2001 r. o Biurze Ochrony Rządu (Dz. U. z 2004 r. poz. 1712, z późn. zm.) wprowadza się następujące zmiany: (zmiany pominięte).

Art. 68. Zmiana ustawy o Żandarmerii Wojskowej i wojskowych organach porządkowych

W ustawie z dnia 24 sierpnia 2001 r. o Żandarmerii Wojskowej i wojskowych organach porządkowych (Dz. U. z 2013 r. poz. 568) wprowadza się następujące zmiany: (zmiany pominięte).

Art. 69. Zmiana ustawy o transporcie drogowym

W ustawie z dnia 6 września 2001 r. o transporcie drogowym (Dz. U. z 2012 r. poz. 1265 oraz z 2013 r. poz. 21 i 567) wprowadza się następujące zmiany: (zmiany pominięte).

Art. 70. Zmiana ustawy o Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego oraz Agencji Wywiadu

W ustawie z dnia 24 maja 2002 r. o Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego oraz Agencji Wywiadu (Dz. U. z 2010 r. poz. 154, z późn. zm.) wprowadza się następujące zmiany: (zmiany pominięte).

Art. 71. Zmiana ustawy o stanie wyjątkowym

W ustawie z dnia 21 czerwca 2002 r. o stanie wyjątkowym (Dz. U. poz. 985, z późn. zm.) wprowadza się następujące zmiany: (zmiany pominięte).

Art. 72. Zmiana ustawy — Prawo lotnicze

W ustawie z dnia 3 lipca 2002 r. — Prawo lotnicze (Dz. U. z 2012 r. poz. 933, z późn. zm.) wprowadza się następujące zmiany: (zmiany pominięte).

Art. 73. Zmiana ustawy o transporcie kolejowym

W ustawie z dnia 28 marca 2003 r. o transporcie kolejowym (Dz. U. z 2007 r. poz. 94, z późn. zm.) wprowadza się następujące zmiany: (zmiany pominięte).

Art. 74. Zmiana ustawy o cudzoziemcach

W ustawie z dnia 13 czerwca 2003 r. o cudzoziemcach (Dz. U. z 2011 r. poz. 1573 oraz z 2012 r. poz. 589 i 769) wprowadza się następujące zmiany: (zmiany pominięte).

Art. 75. Zmiana ustawy o ochronie przyrody

W ustawie z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz. U. z 2013 r. poz. 627) wprowadza się następujące zmiany: (zmiany pominięte).

Art. 76. Zmiana ustawy o Służbie Kontrwywiadu Wojskowego oraz Służbie Wywiadu Wojskowego

W ustawie z dnia 9 czerwca 2006 r. o Służbie Kontrwywiadu Wojskowego oraz Służbie Wywiadu Wojskowego (Dz. U. poz. 709, z późn. zm.) wprowadza się następujące zmiany: (zmiany pominięte).

Art. 77. Zmiana ustawy o Centralnym Biurze Antykorupcyjnym

W ustawie z dnia 9 czerwca 2006 r. o Centralnym Biurze Antykorupcyjnym (Dz. U. z 2012 r. poz. 621, 627 i 664) wprowadza się następujące zmiany: (zmiany pominięte).

Art. 78. Zmiana ustawy o bezpieczeństwie imprez masowych

W ustawie z dnia 20 marca 2009 r. o bezpieczeństwie imprez masowych (Dz. U. z 2013 r. poz. 611): (zmiany pominięte).

Art. 79. Zmiana ustawy o Służbie Celnej

W ustawie z dnia 27 sierpnia 2009 r. o Służbie Celnej (Dz. U. poz. 1323, z późn. zm.) wprowadza się następujące zmiany: (zmiany pominięte).

Art. 80. Zmiana ustawy o Służbie Więziennej

W ustawie z dnia 9 kwietnia 2010 r. o Służbie Więziennej (Dz. U. poz. 523, z późn. zm.) wprowadza się następujące zmiany: (zmiany pominięte).

Art. 81. Przepis przejściowy

Postępowania wszczęte na podstawie art. 61 zmiana ustawy o kontroli skarbowej ustawy zmienianej w art. 73 zmiana ustawy o transporcie kolejowym i niezakończone przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy prowadzi się w dalszym ciągu na podstawie dotychczasowych przepisów.

Art. 82. Przepis przejściowy

Zaświadczenia o ukończeniu szkolenia z zakresu znajomości pokładu statku powietrznego, procedur obowiązujących na pokładzie statku powietrznego, skutków użycia broni palnej lub broni gazowej na pokładzie statku powietrznego, sposobów unieszkodliwienia osoby niebezpiecznej bez użycia broni palnej lub gazowej, wydane na podstawie dotychczasowych przepisów, zachowują ważność na okres, na który zostały wydane. Minister właściwy do spraw wewnętrznych, po upływie 12 miesięcy od dnia wejścia w życie niniejszej ustawy, przedstawi Sejmowi i Senatowi ocenę jej funkcjonowania, w szczególności w zakresie zasadności i skuteczności rozwiązań w niej przewidzianych.

Ustawa z dnia 22 sierpnia 1997 r.

Art. 1. Ustawa określa:

obszary, obiekty i urządzenia podlegające obowiązkowej ochronie; zasady tworzenia i funkcjonowania wewnętrznych służb ochrony; zasady prowadzenia działalności gospodarczej w zakresie usług ochrony osób i mienia; wymagane kwalifikacje i uprawnienia pracowników ochrony; nadzór nad funkcjonowaniem ochrony osób i mienia; zasady ochrony transportowanej broni, amunicji, materiałów wybuchowych, uzbrojenia, urządzeń i sprzętu wojskowego.

Art. 2. Użyte w ustawie określenia oznaczają:

kierownik jednostki — osobę lub organ przedsiębiorcy lub innej jednostki organizacyjnej, uprawnionych, zgodnie z przepisami prawa, statutem, umową, do zarządzania nią; za kierownika jednostki uważa się również likwidatora lub syndyka; obszar podlegający obowiązkowej ochronie obszar określony przez ministrów, kierowników urzędów centralnych i wojewodów, wydzielony i odpowiednio oznakowany;

ochrona osób działania mające na celu zapewnienie bezpieczeństwa życia, zdrowia i nietykalności osobistej;

ochrona mienia działania zapobiegające przestępstwom i wykroczeniom przeciwko mieniu, a także przeciwdziałające powstawaniu szkody wynikającej z tych zdarzeń oraz niedopuszczające do wstępu osób nieuprawnionych na teren chroniony; pracownik ochrony osobę wpisaną na listę kwalifikowanych pracowników ochrony fizycznej lub kwalifikowanych pracowników zabezpieczenia technicznego, i wykonującą zadania ochrony w ramach wewnętrznej służby ochrony albo na rzecz przedsiębiorcy, który uzyskał koncesję na prowadzenie działalności gospodarczej w zakresie usług ochrony osób i mienia, lub osobę wykonującą zadania ochrony, w zakresie niewymagającym wpisu na te listy, na rzecz przedsiębiorcy, który uzyskał koncesję na prowadzenie działalności gospodarczej w zakresie usług ochrony osób i mienia; specjalistyczne uzbrojone formacje ochronne wewnętrzne służby ochrony oraz przedsiębiorców, którzy uzyskali koncesje na prowadzenie działalności gospodarczej w zakresie usług ochrony osób i mienia, posiadających broń na podstawie świadectwa broni, o którym mowa w art. 29 ust. 1 pkt 1 i 2 ustawy montażu elektronicznych urządzeń i systemów alarmowych, sygnalizujących zagrożenie chronionych osób i mienia, oraz eksploatacji, konserwacji i naprawach w miejscach ich zainstalowania, montażu urządzeń i środków mechanicznego zabezpieczenia oraz ich eksploatacji, konserwacji, naprawach i awaryjnym otwieraniu w miejscach zainstalowania.

Art. 4. 1. Ustawa nie narusza przepisów dotyczących ochrony obszarów, obiektów i urządzeń jednostek organizacyjnych podległych, podporządkowanych lub nadzorowanych przez: 1) Ministra Obrony Narodowej, ministra właściwego do spraw wewnętrznych, Ministra Sprawiedliwości, ministra właściwego do spraw zagranicznych, Szefa Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Szefa Agencji Wywiadu, Szefa Centralnego Biura Antykorupcyjnego a także przepisów dotyczących ochrony transportu broni, amunicji, materiałów wybuchowych, uzbrojenia, urządzeń i sprzętu wojskowego wykonywanego przez te jednostki. Ustawa nie narusza przepisów dotyczących organizacji i zasad funkcjonowania innych uzbrojonych służb i formacji ochronnych, tworzonych na podstawie odrębnych ustaw. Ustawy nie stosuje się do Straży Marszałkowskiej podległej Marszałkowi Sejmu. Obszary, obiekty, urządzenia i transporty podlegające obowiązkowej ochronie Art. 5. 1. Obszary, obiekty, urządzenia i transporty ważne dla obronności, interesu gospodarczego państwa, bezpieczeństwa publicznego i innych ważnych interesów państwa podlegają obowiązkowej ochronie przez specjalistyczne uzbrojone formacje ochronne lub odpowiednie zabezpieczenie techniczne. Do obszarów, obiektów i urządzeń, o których mowa w ust. 1, należą: w zakresie obronności państwa w szczególności: zakłady produkcji specjalnej oraz zakłady, w których prowadzone są prace naukowo-badawcze lub konstruktorskie w zakresie takiej produkcji, zakłady produkujące, remontujące i magazynujące uzbrojenie, urządzenia i sprzęt wojskowy, magazyny rezerw strategicznych, o których mowa w art. 15 ustawy z dnia 29 października 2010 r. o rezerwach strategicznych (Dz. U. z 2017 r. poz. 1846); w zakresie ochrony interesu gospodarczego państwa w szczególności: zakłady mające bezpośredni związek z wydobyciem surowców mineralnych o strategicznym znaczeniu dla państwa, porty morskie i lotnicze, banki i przedsiębiorstwa wytwarzające, przechowujące bądź transportujące wartości pieniężne w znacznych ilościach; w zakresie bezpieczeństwa publicznego w szczególności: zakłady, obiekty i urządzenia mające istotne znaczenie dla funkcjonowania aglomeracji miejskich, których zniszczenie lub uszkodzenie może stanowić zagrożenie dla życia i zdrowia ludzi oraz środowiska, w szczególności elektrownie i ciepłownie, ujęcia wody, wodociągi i oczyszczalnie ścieków, zakłady stosujące, produkujące lub magazynujące w znacznych ilościach materiały jądrowe, źródła i odpady promieniotwórcze, materiały toksyczne, odurzające, wybuchowe bądź chemiczne o dużej podatności pożarowej lub wybuchowej, rurociągi paliwowe, linie energetyczne i telekomunikacyjne, zapory wodne i śluzy oraz inne urządzenia znajdujące się w otwartym terenie, których zniszczenie lub uszkodzenie może stanowić zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzi, środowiska albo spowodować poważne straty materialne; w zakresie ochrony innych ważnych interesów państwa w szczególności: zakłady o unikalnej produkcji gospodarczej, obiekty i urządzenia telekomunikacyjne, pocztowe oraz telewizyjne i radiowe, muzea i inne obiekty, w których zgromadzone są dobra kultury narodowej, archiwa państwowe; obiekty, w tym obiekty budowlane, urządzenia, instalacje, usługi ujęte w jednolitym wykazie obiektów, instalacji, urządzeń i usług wchodzących w skład infrastruktury krytycznej. Szczegółowe wykazy obszarów, obiektów i urządzeń, o których mowa w ust. 2, sporządzają: Prezes Narodowego Banku Polskiego, Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji, ministrowie, kierownicy urzędów centralnych i wojewodowie w stosunku do podległych, podporządkowanych lub nadzorowanych jednostek organizacyjnych. Umieszczenie w wykazie określonego obszaru, obiektu lub urządzenia następuje w drodze decyzji administracyjnej. Wykazy, o których mowa w ust. 3, Prezes Narodowego Banku Polskiego, Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji, ministrowie i kierownicy urzędów centralnych przesyłają do właściwych terytorialnie wojewodów oraz bieżąco aktualizują. Wojewodowie prowadzą ewidencję obszarów, obiektów i urządzeń podlegających obowiązkowej ochronie, znajdujących się na terenie województwa. Ewidencja ma charakter poufny. Wojewoda, w drodze decyzji administracyjnej, może umieścić w ewidencji, o której mowa w ust. 5, znajdujące się na terenie województwa obszary, obiekty i urządzenia innych podmiotów niż określone w ust. 3. Art. 6. 1. Minister właściwy do spraw wewnętrznych, na wniosek Prezesa Narodowego Banku Polskiego, Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji oraz zainteresowanych ministrów lub kierowników urzędów centralnych, może wprowadzić dla jednostek organizacyjnych podległych lub podporządkowanych wnioskującemu organowi albo przez niego nadzorowanych regulaminy ogólnych warunków i trybu wykonywania ochrony obszarów, obiektów i urządzeń, o których mowa w art. 5. 2. Minister właściwy do spraw wewnętrznych, po zasięgnięciu opinii Prezesa Narodowego Banku Polskiego, określi, w drodze rozporządzenia, wymagania, jakim powinna odpowiadać ochrona wartości pieniężnych przechowywanych i transportowanych przez przedsiębiorców i inne jednostki organizacyjne, uwzględniając konieczność zapewnienia należytego poziomu bezpieczeństwa chronionych wartości pieniężnych. Art. 7. 1. Kierownik jednostki, który bezpośrednio zarządza obszarami, obiektami i urządzeniami umieszczonymi w ewidencji, o której mowa w art. 5 ust. 5, albo upoważniona przez niego osoba są obowiązani uzgadniać plan ochrony tych obszarów, obiektów i urządzeń z właściwym terytorialnie komendantem wojewódzkim Policji, a w zakresie zagrożeń o charakterze terrorystycznym, z właściwym terytorialnie dyrektorem delegatury Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego. Kierownik jednostki, o którym mowa w ust. 1, w terminie najpóźniej 3 dni przed planowaną datą rozpoczęcia transportu podlegającego obowiązkowej ochronie, jest obowiązany uzgadniać z komendantem wojewódzkim Policji, właściwym terytorialnie ze względu na miejsce rozpoczęcia transportu, plan ochrony tego transportu. Przepis ust. 2 stosuje się odpowiednio. Plan ochrony powinien: uwzględniać charakter produkcji lub rodzaj działalności jednostki; zawierać analizę stanu potencjalnych zagrożeń, w tym zagrożeń o charakterze terrorystycznym, i aktualnego stanu bezpieczeństwa jednostki podawać ocenę aktualnego stanu ochrony jednostki; zawierać dane dotyczące specjalistycznej uzbrojonej formacji ochronnej, a w tym: stan etatowy, rodzaj oraz ilość uzbrojenia i wyposażenia, sposób zabezpieczenia broni i amunicji; zawierać dane dotyczące rodzaju zabezpieczeń technicznych; zawierać zasady organizacji i wykonywania ochrony jednostki. Komendant wojewódzki Policji przy uzgadnianiu planu ochrony bierze pod uwagę potencjalny stan zagrożenia jednostki oraz wymagania określone w obowiązujących przepisach prawa. Odmowa uzgodnienia planu ochrony następuje w drodze decyzji administracyjnej. Wewnętrzne służby ochrony Art. 8. Wewnętrzne służby ochrony w szczególności: zapewniają ochronę mienia w granicach chronionych obszarów i obiektów; zapewniają ochronę ważnych urządzeń jednostki, znajdujących się poza granicami chronionych obszarów i obiektów; konwojują mienie jednostki; wykonują inne zadania wynikające z planu ochrony jednostki. Wewnętrzne służby ochrony, powołane przez przedsiębiorców, mogą wykonywać usługi w zakresie ochrony osób i mienia po uzyskaniu przez nich koncesji, o której mowa w art. 15. Art. 9. Wewnętrzne służby ochrony podlegają kierownikowi jednostki lub osobie pisemnie przez niego upoważnionej, bezpośrednio podporządkowanej temu kierownikowi. Art.9a.1. Kierownik jednostki wystawia legitymację kwalifikowanego pracownika ochrony fizycznej pracownikowi wpisanemu na listę kwalifikowanych pracowników ochrony fizycznej lub legitymację kwalifikowanego pracownika zabezpieczenia technicznego pracownikowi wpisanemu na listę kwalifikowanych pracowników zabezpieczenia technicznego, którzy wchodzą w skład podległej mu wewnętrznej służby ochrony. Legitymacje, o których mowa w ust. 1, zawierają: indywidualny numer zgodny z ewidencją legitymacji, o której mowa w ust. 3; aktualne zdjęcie pracownika; imię i nazwisko pracownika; nazwę, adres i numer telefonu jednostki, w której wewnętrzna służba ochrony sprawuje ochronę; pouczenie o ustawowych uprawnieniach przysługujących jej posiadaczowi; datę i miejsce wydania oraz imię, nazwisko i podpis kierownika jednostki. Legitymacje, o których mowa w ust. 1, mogą zawierać pieczęć kierownika jednostki. Kierownik jednostki prowadzi ewidencję legitymacji, o których mowa w ust. Minister właściwy do spraw wewnętrznych określi, w drodze rozporządzenia: wzory legitymacji, o których mowa w ust. 1,tryb i warunki ich wydawania, wymiany lub zwrotu, sposób prowadzenia ewidencji legitymacji, o której mowa w ust. 3 mając na względzie jednolitość stosowanych legitymacji, dokumentacji oraz procedur związanych z ich wydawaniem, wymianą lub zwrotem, a także możliwość odczytania przez osobę zainteresowaną danych zawartych w tych legitymacjach. Art. 10.1. Właściwy terytorialnie komendant wojewódzki Policji może, w drodze decyzji administracyjnej, wydać zezwolenie na utworzenie wewnętrznej służby ochrony w jednostce, w skład której nie wchodzą obszary, obiekty i urządzenia umieszczone w ewidencji, o której mowa w art. 5 ust. 5, na wniosek kierowników tych jednostek, uzasadniony ważnym interesem gospodarczym lub publicznym. Wniosek powinien zawierać informacje, o których mowa w art. 7 ust. 2. Przepisu ust. 1 nie stosuje się do wewnętrznych służb ochrony, działających na terenach jednostek organizacyjnych podległych, podporządkowanych lub nadzorowanych przez Ministra Obrony Narodowej. Art. 11. 1. Zezwolenie na utworzenie wewnętrznej służby ochrony, o którym mowa w art. 10 ust. 1, nie może być wydane, jeżeli: plan ochrony nie zawiera informacji, o których mowa w art. 7 ust. 2; jednostka wnioskująca nie zapewnia spełnienia warunków wynikających z przepisów wydanych na podstawie ustawy. Komendant wojewódzki Policji, w drodze decyzji administracyjnej, cofa zezwolenie na działalność wewnętrznej służby ochrony, jeżeli: kierownik jednostki złoży taki wniosek; nie utworzono wewnętrznej służby ochrony w okresie 3 miesięcy od dnia wydania zezwolenia; nie usunięto w wyznaczonym terminie stwierdzonych podczas kontroli rażących uchybień lub nieprawidłowości w organizacji wewnętrznej służby ochrony; działalność wewnętrznej służby ochrony prowadzona jest niezgodnie z planem ochrony; ustały okoliczności, dla których zezwolenie zostało wydane. Od decyzji, o których mowa w ust. 1 i 2, przysługuje odwołanie do Komendanta Głównego Policji. Art. 12. Wewnętrzne służby ochrony w zakresie ochrony osób i mienia współpracują z Policją, jednostkami ochrony przeciwpożarowej, obrony cywilnej i strażami gminnymi (miejskimi).Art. 13. Minister właściwy do spraw wewnętrznych określi, w drodze rozporządzenia, dla wewnętrznych służb ochrony: szczegółowe zasady oraz tryb ich tworzenia; strukturę organizacyjną, zakres działania i sposób prowadzenia dokumentacji ochronnej; uzbrojenie i wyposażenie; umundurowanie i odznaki służbowe oraz sposób tworzenia dla nich nazw. Art. 14. Minister Obrony Narodowej określi, w drodze rozporządzenia, dla wewnętrznych służb ochrony działających na terenach podległych, podporządkowanych lub nadzorowanych jednostek organizacyjnych: warunki i tryb ich tworzenia; strukturę organizacyjną i zakres działania; uzbrojenie i wyposażenie; warunki zatrudnienia pracowników; umundurowanie i odznaki służbowe. Zasady prowadzenia działalności gospodarczej w zakresie usług ochrony osób i mienia oraz kontrola tej działalności Art. 15. Podjęcie działalności gospodarczej w zakresie usług ochrony osób i mienia wymaga uzyskania koncesji, określającej zakres i formy prowadzenia tych usług. Koncesji nie wymaga działalność gospodarcza w zakresie, o którym mowa w art. 3 pkt 2, jeżeli nie dotyczy obszarów, obiektów i urządzeń określonych w art. 5 ust. 5. Art. 16. 1. Organem koncesyjnym, właściwym do udzielenia, odmowy udzielenia, zmiany, ograniczenia zakresu działalności gospodarczej lub formy usług oraz cofania koncesji na działalność gospodarczą w zakresie usług ochrony osób i mienia jest minister właściwy do spraw wewnętrznych. Przed udzieleniem koncesji organ koncesyjny zasięga opinii komendanta wojewódzkiego Policji, właściwego ze względu na siedzibę lub miejsce zamieszkania przedsiębiorcy, a przed wydaniem decyzji, o których mowa w ust. 1, innych niż udzielenie koncesji, organ koncesyjny może zasięgnąć opinii tego komendanta. Art. 17. 1. Koncesję wydaje się na wniosek: przedsiębiorcy będącego osobą fizyczną, jeżeli jest on wpisany na listę pracowników ochrony fizycznej lub kwalifikowanych pracowników zabezpieczenia technicznego; przedsiębiorcy innego niż osoba fizyczna, jeżeli na listę kwalifikowanych pracowników ochrony fizycznej lub kwalifikowanych pracowników zabezpieczenia technicznego jest wpisana co najmniej jedna osoba będąca wspólnikiem spółki jawnej lub komandytowej, członkiem organu zarządzającego, prokurentem lub pełnomocnikiem ustanowionym przez przedsiębiorcę do kierowania działalnością określoną w koncesji, a pozostałe osoby uprawnione do reprezentacji przedsiębiorcy nie były karane za przestępstwo umyślne lub umyślne przestępstwo skarbowe. Do wniosku dołącza się dokumenty w formie oryginału, poświadczonej kopii lub poświadczonego tłumaczenia. Wniosek o udzielenie koncesji powinien zawierać: firmę przedsiębiorcy, oznaczenie jego siedziby i adresu lub adresu zamieszkania; numer w rejestrze przedsiębiorców w Krajowym Rejestrze Sądowym albo informację o wpisie do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej oraz numer identyfikacji podatkowej (NIP); określenie zakresu i form wykonywanej działalności gospodarczej, na którą ma być udzielona koncesja; datę rozpoczęcia wykonywania działalności gospodarczej objętej koncesją adresy miejsc wykonywania działalności gospodarczej objętej wnioskiem, w tym przechowywania dokumentacji, o której mowa w art. 19 ust. 1 pkt 2 i 3; dane przedsiębiorcy będącego osobą fizyczną, osób uprawnionych lub wchodzących w skład organu uprawnionego do reprezentowania przedsiębiorcy, prokurentów oraz pełnomocnika ustanowionego w celu kierowania działalnością określoną w koncesji, zawierające: a) imię i nazwisko, datę i miejsce urodzenia, obywatelstwo, numer pesel, o ile został nadany, serię i numer paszportu albo innego dokumentu stwierdzającego tożsamość oraz adresy zamieszkania tych osób na pobyt stały i czasowy, f) informację o wpisie na listę kwalifikowanych pracowników ochrony fizycznej lub kwalifikowanych pracowników zabezpieczenia technicznego; informacje o posiadanych koncesjach, zezwoleniach lub wpisach do rejestru działalności regulowanej. Do wniosku o udzielenie koncesji należy dołączyć następujące dokumenty: zaświadczenie o wpisie na listę kwalifikowanych pracowników ochrony fizycznej lub kwalifikowanych pracowników zabezpieczenia technicznego; oświadczenie o niekaralności przedsiębiorcy oraz osób, o których mowa w art. 17 ust. 3 pkt 6, obywateli państw członkowskich Unii Europejskiej, państw członkowskich Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) — stron umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym oraz obywateli państw niebędących stronami umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym, które mogą korzystać ze swobody przedsiębiorczości na podstawie umów zawartych przez te państwa ze Wspólnotą Europejską i jej państwami członkowskimi; poświadczone tłumaczenie zaświadczenia o niekaralności przedsiębiorców oraz osób innych niż wymienione w pkt 2. Oświadczenie, o którym mowa w ust. 5 pkt 2, składa się pod rygorem odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych zeznań. Składający oświadczenie jest obowiązany do zawarcia w nim klauzuli następującej treści: „Jestem świadomy odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia.”. Klauzula ta zastępuje pouczenie organu o odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych zeznań. Minister właściwy do spraw wewnętrznych określi, w drodze rozporządzenia, wzór wniosku składanego do organu koncesyjnego przez przedsiębiorcę ubiegającego się o udzielenie lub zmianę koncesji na wykonywanie działalności gospodarczej w zakresie usług ochrony osób i mienia z uwzględnieniem danych zawartych w ust. 3 oraz informacji o dokumentach wymaganych przy złożeniu wniosku o udzielenie koncesji, mając na względzie ułatwienie przedsiębiorcom czynności związanych ze złożeniem wniosku oraz zapewnienie sprawności postępowania. Art. 17a. Organ koncesyjny może odmówić udzielenia koncesji lub ograniczyć jej zakres w stosunku do wniosku o udzielenie koncesji albo odmówić zmiany koncesji: gdy przedsiębiorca nie spełnia określonych w ustawie warunków wykonywania działalności objętej koncesją; ze względu na zagrożenie obronności i bezpieczeństwa państwa oraz bezpieczeństwa lub dóbr osobistych obywateli; przedsiębiorcy, któremu w ciągu ostatnich trzech lat cofnięto koncesję na działalność określoną ustawą z przyczyn wymienionych w art. 22 ust. 1 pkt 1, ust. 2 i 3, lub przedsiębiorcę reprezentuje osoba, która była osobą uprawnioną do reprezentowania innego przedsiębiorcy lub była jej pełnomocnikiem ustanowionym do kierowania działalnością określoną w koncesji, a jej działalność spowodowała wydanie decyzji cofającej koncesję temu przedsiębiorcy; przedsiębiorcy, którego w ciągu ostatnich trzech lat wykreślono z rejestru działalności regulowanej z powodu złożenia oświadczenia niezgodnego ze stanem faktycznym; gdy w stosunku do przedsiębiorcy otwarto likwidację albo ogłoszono upadłość. Art. 17b.Przedsiębiorca przekazujący podczas postępowania o udzielenie koncesji informacje stanowiące tajemnicę przedsiębiorstwa w rozumieniu przepisów o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji może zgłosić wniosek, aby informacjom tym była nadana klauzula poufności. Informacjom nadaje się klauzulę poufności, pod warunkiem że przedsiębiorca: przekazując informacje, uzasadni swoje żądanie; z przekazanych informacji sporządzi streszczenie, które może zostać udostępnione innym uczestnikom postępowania. Informacje, którym nadano klauzulę poufności, nie mogą być udostępniane innym uczestnikom postępowania bez zgody przedsiębiorcy przekazującego informacje. Art. 17c. 1. Przedsiębiorca, który zamierza podjąć działalność gospodarczą wymagającą uzyskania koncesji, może ubiegać się o przyrzeczenie udzielenia koncesji, zwane dalej „promesą”. W promesie uzależnia się udzielenie koncesji od spełnienia warunków wykonywania działalności gospodarczej wymagającej uzyskania koncesji. W postępowaniu o udzielenie promesy stosuje się przepisy dotyczące udzielenia koncesji. W promesie ustala się okres jej ważności, z tym że nie może on być krótszy niż 6 miesięcy. W okresie ważności promesy nie można odmówić udzielenia koncesji na wykonywanie działalności gospodarczej określonej w promesie, chyba że: 1) uległy zmianie dane zawarte we wniosku o udzielenie promesy; wnioskodawca nie spełnił wszystkich warunków określonych w promesie; wystąpiły okoliczności, o których mowa w art. 17a pkt 1 i 2. W przypadku śmierci przedsiębiorcy, w okresie ważności promesy nie można odmówić udzielenia koncesji na wykonywanie działalności gospodarczej określonej w promesie właścicielowi przedsiębiorstwa w spadku w rozumieniu art. 3 ustawy z dnia 5 lipca 2018 r. o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej (Dz. U. poz. 1629) albo, jeżeli przedsiębiorca był wspólnikiem spółki cywilnej, innemu wspólnikowi tej spółki, jeżeli osoba ta przedłoży pisemną zgodę właścicieli przedsiębiorstwa w spadku na udzielenie jej tej koncesji, chyba że: uległy zmianie dane zawarte we wniosku o udzielenie promesy inne niż dane osoby, która złożyła wniosek o udzielenie promesy; właściciel przedsiębiorstwa w spadku albo wspólnik spółki cywilnej, który złożył wniosek o udzielenie koncesji, nie spełnił warunków określonych w promesie; właściciel przedsiębiorstwa w spadku albo wspólnik spółki cywilnej, który złożył wniosek o udzielenie koncesji, nie spełnił warunków wykonywania działalności objętej koncesją; jest to uzasadnione zagrożeniem obronności i bezpieczeństwa państwa oraz bezpieczeństwa lub dóbr osobistych obywateli. Art. 17d. Za udzielenie koncesji lub jej zmianę oraz za udzielenie promesy pobiera się opłatę skarbową. Art. 18. 1. Koncesja zawiera: firmę przedsiębiorcy, oznaczenie jego siedziby i adresu albo adresu zamieszkania; numer w rejestrze przedsiębiorców w Krajowym Rejestrze Sądowym albo informację o wpisie do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej oraz numer identyfikacji podatkowej (NIP); imiona i nazwiska wspólników lub członków zarządu, prokurentów oraz pełnomocników w razie ich ustanowienia, ze wskazaniem osób wpisanych na listę pracowników ochrony fizycznej lub kwalifikowanych pracowników zabezpieczenia technicznego; określenie zakresu działalności gospodarczej i formy usług; wskazanie miejsca wykonywania działalności gospodarczej; określenie czasu jej ważności; określenie obszaru wykonywania działalności gospodarczej w zakresie ochrony osób i mienia oraz datę jej rozpoczęcia. Koncesja może zawierać szczególne warunki wykonywania działalności gospodarczej w zakresie usług ochrony osób i mienia, określone przez organ, o którym mowa w art. 16. Przedsiębiorca jest obowiązany zgłaszać organowi koncesyjnemu zmiany danych, o których mowa w ust. 1 pkt 1, 1a, 2 i 4, w terminie 14 dni od dnia ich powstania. Art. 19. 1. Przedsiębiorca wykonujący działalność gospodarczą w zakresie ochrony osób i mienia jest obowiązany: powiadomić organ koncesyjny o podjęciu, zawieszeniu i trwałym zaprzestaniu wykonywania działalności gospodarczej; 2) prowadzić i przechowywać dokumentację dotyczącą: pracowników ochrony, w tym umowy o pracę i umowy cywilnoprawne, organizacji i wykonywania ochrony przez specjalistyczne uzbrojone formacje ochronne, w zakresie dobowego wykorzystania stanu osobowego pracowników ochrony, ich wyposażenia i uzbrojenia oraz użytych środków transportu wraz ze szczegółowym opisem wykonywanej ochrony; zachowywać formę pisemną umów w zakresie prowadzonej działalności gospodarczej oraz przechowywać zawarte umowy i dotyczącą ich dokumentację; przedstawić dokumentację, o której mowa w pkt 2 i 3, na żądanie organu uprawnionego do kontroli; spełniać w sposób nieprzerwany warunki, o których mowa w art. 17 ust. 1 pkt 2, jeżeli koncesję uzyskał przedsiębiorca inny niż osoba fizyczna; sprawować nadzór nad wykonywaniem zadań ochrony przez pracowników ochrony; weryfikować karalność pracowników ochrony, a w przypadku przedsiębiorcy innego niż osoba fizyczna, dodatkowo osób, o których mowa w art. 17 ust. 1 pkt 2. W ramach dokumentacji, o której mowa w ust. 1 pkt 2 lit. a, przedsiębiorca prowadzi wykaz pracowników ochrony, który zawiera: imię i nazwisko pracownika ochrony; datę i miejsce urodzenia; adres zamieszkania lub pobytu czasowego; numer PESEL, a w przypadku jego nienadania osobie posiadającej obywatelstwo innego państwa, serię i numer paszportu lub innego dokumentu potwierdzającego tożsamość; datę wpisu na listy, o których mowa w art. 28 ust. 1, oraz określenie organu, który dokonał wpisu; numer legitymacji osoby dopuszczonej do posiadania broni; datę zawarcia z pracownikiem ochrony umowy oraz datę jej rozwiązania; daty szkoleń i kursów, o których mowa w art. 26 ust. 7 pkt 3–7 i art. 38b ust. 1; daty weryfikacji karalności pracowników ochrony. Dokumentację, o której mowa w ust. 1 pkt 2 i przechowuje się przez okres 5 lat od dnia zakończenia działalności gospodarczej w zakresie usług ochrony osób i mienia, a w przypadku dokumentacji dotyczącej realizacji umowy od dnia wygaśnięcia umowy. Dane, o których mowa w ust. 2 pkt 5, 6 i 8, zamieszcza się w wykazie pracowników ochrony, w odniesieniu do pracowników ochrony, których one dotyczą. Minister właściwy do spraw wewnętrznych określi, w drodze rozporządzenia, formę i sposób prowadzenia dokumentacji, o której mowa w ust. 1 pkt 2 lit. b i pkt 3, oraz wykazu, o którym mowa w ust. 2, sposób dokonywania poprawek i zakres danych, jakie powinna zawierać dokumentacja, mając na uwadze konieczność zapewnienia właściwej rejestracji zawieranych umów, oraz właściwego zabezpieczenia danych zawartych w rejestrze przed ich utratą, nieuprawnioną zmianą, nieuprawnionym dostępem lub usunięciem. Art. 20. 1. Przedsiębiorca wykonujący działalność gospodarczą w zakresie ochrony osób i mienia: oznacza pracowników ochrony w sposób jednolity, umożliwiający ich identyfikację oraz identyfikację podmiotu zatrudniającego; zapewnia noszenie ubioru przez pracowników ochrony, umożliwiającego ich identyfikację oraz identyfikację podmiotu zatrudniającego w przypadku, o którym mowa w art. 40 ust. 1; wystawia pracownikowi ochrony legitymację pracownika ochrony fizycznej, legitymację kwalifikowanego pracownika ochrony fizycznej lub legitymację kwalifikowanego pracownika zabezpieczenia technicznego przed dopuszczeniem go do wykonywania zadań związanych z ochroną osób i mienia. Legitymację kwalifikowanego pracownika ochrony fizycznej oraz kwalifikowanego pracownika zabezpieczenia technicznego wystawia się wyłącznie pracownikowi ochrony, który jest wpisany na listę kwalifikowanych pracowników ochrony fizycznej lub kwalifikowanych pracowników zabezpieczenia technicznego. Legitymacje, o których mowa w ust. 1 pkt 3, zawierają: indywidualny numer, zgodny z prowadzoną przez przedsiębiorcę ewidencją legitymacji, o której mowa w ust. 4; aktualne zdjęcie pracownika ochrony; imię i nazwisko pracownika ochrony; oznaczenie przedsiębiorcy wydającego dokument, firmę przedsiębiorcy, siedzibę i adres, numer telefonu oraz numer koncesji; pouczenie o ustawowych uprawnieniach przysługujących jej posiadaczowi; datę oraz miejsce wydania, imię i nazwisko oraz podpis wystawiającego legitymację. Legitymacje, o których mowa w ust. 1 pkt 3, mogą zawierać pieczęć podmiotu wystawiającego. Przedsiębiorca prowadzi ewidencję legitymacji, o których mowa w ust. 1 pkt 3. Minister właściwy do spraw wewnętrznych określi, w drodze rozporządzenia: wzory legitymacji, o których mowa w ust. 1 pkt 3, tryb i warunki ich wydawania, wymiany lub zwrotu, sposób prowadzenia ewidencji, o której mowa w ust. 4 mając na względzie jednolitość stosowanych legitymacji, dokumentacji oraz procedur związanych z ich wydawaniem, wymianą lub zwrotem, a także możliwość odczytania przez osobę zainteresowaną danych zawartych w tych legitymacjach. Art. 21. 1. Ubiory pracowników ochrony zatrudnianych przez przedsiębiorcę powinny posiadać oznaczenia różniące je w sposób widoczny od mundurów pozostających pod szczególną ochroną lub których wzory zostały wprowadzone na podstawie odrębnych przepisów. Identyfikatory i odznaki pracowników ochrony zatrudnianych przez przedsiębiorcę powinny w sposób widoczny różnić się od identyfikatorów i odznak funkcjonariuszy i pracowników służb publicznych. Pracownik ochrony nie może zakrywać twarzy w celu uniemożliwienia lub istotnego utrudnienia jego identyfikacji. Art. 21a.1. Przedsiębiorca wykonujący działalność gospodarczą w zakresie usług ochrony osób i mienia jest obowiązany do spełnienia obowiązku ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej za szkody wyrządzone w związku z ochroną osób i mienia. Minister właściwy do spraw instytucji finansowych, w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw wewnętrznych, po zasięgnięciu opinii Polskiej Izby Ubezpieczeń, określi, w drodze rozporządzenia, szczegółowy zakres ubezpieczenia obowiązkowego, o którym mowa w ust. 1, termin powstania obowiązku ubezpieczenia oraz minimalną sumę gwarancyjną, biorąc w szczególności pod uwagę specyfikę wykonywanej działalności oraz zakres realizowanych zadań. Art.22.1. Organ koncesyjny cofa, w drodze decyzji administracyjnej, koncesję na wykonywanie działalności gospodarczej w zakresie usług ochrony osób i mienia, jeżeli: wydano prawomocne orzeczenie zakazujące przedsiębiorcy wykonywania działalności gospodarczej objętej koncesją; przedsiębiorca nie podjął w wyznaczonym terminie działalności objętej koncesją mimo wezwania organu koncesyjnego lub trwale zaprzestał wykonywania działalności gospodarczej objętej koncesją. Organ koncesyjny cofa koncesję albo zmienia jej zakres, w przypadku gdy przedsiębiorca: w wyznaczonym terminie nie usunął stanu faktycznego lub prawnego niezgodnego z warunkami określonymi w koncesji lub z przepisami regulującymi działalność gospodarczą objętą koncesją; rażąco narusza warunki określone w koncesji lub inne warunki wykonywania koncesjonowanej działalności gospodarczej, określone przepisami prawa; nie zawarł umowy ubezpieczenia, o której mowa w art. 21a ust. 1. Organ koncesyjny może cofnąć koncesję albo zmienić jej zakres ze względu na: zagrożenie obronności i bezpieczeństwa państwa lub bezpieczeństwa obywateli albo zagrożenie bezpieczeństwa porządku publicznego; niepoinformowanie przez przedsiębiorcę organu koncesyjnego o zmianie danych określonych w koncesji, o których mowa w art. 18 ust. 1 pkt 1, 1a, 2 i 4, w terminie wyznaczonym w art. 18 ust. 3; ogłoszenie upadłości lub likwidacji przedsiębiorcy; dopuszczenie do wykonywania zadań kwalifikowanego pracownika ochrony fizycznej lub kwalifikowanego pracownika zabezpieczenia technicznego osoby niewpisanej na listę kwalifikowanych pracowników ochrony fizycznej lub kwalifikowanych pracowników zabezpieczenia technicznego; wydanie decyzji o stwierdzeniu niedopuszczalności wykonywania praw z udziałów albo akcji przedsiębiorcy, na podstawie przepisów ustawy z dnia 24 lipca 2015 r. o kontroli niektórych inwestycji (Dz. U. z 2017 r. poz. 1857).Art. 22a.1.Przedsiębiorca ubiegający się o zawarcie umowy na prowadzenie działalności w zakresie ochrony lotnictwa cywilnego w portach lotniczych jest obowiązany: przedstawić informację o dotychczasowej działalności, w tym dokumenty finansowe za ostatnie 3 lata oraz za rok, w którym ubiega się on o wykonywanie działalności w zakresie kontroli bezpieczeństwa; prowadzić działalność gospodarczą w zakresie usług ochrony osób i mienia co najmniej przez okres 5 lat; przedstawić informację o liczbie zatrudnionych kwalifikowanych pracowników ochrony fizycznej lub pracowników zabezpieczenia technicznego; przedstawić informację o liczbie zatrudnionych pracowników spełniających wymagania określone w przepisach z zakresu ochrony lotnictwa cywilnego dla osób wykonujących zadania w zakresie kontroli bezpieczeństwa w ruchu lotniczym; przedstawić informację o planowanych szkoleniach osób, które będą wykonywać zadania w zakresie kontroli bezpieczeństwa w ruchu lotniczym, oraz przewidywanym terminie ich zakończenia; przedstawić dokumenty potwierdzające posiadanie uprawnień do prowadzenia kontroli bezpieczeństwa w ruchu lotniczym co najmniej przez 10% liczby pracowników niezbędnych dla prawidłowego wykonywania tej kontroli; wskazać deklarowany termin, w którym zostaną zatrudnieni pracownicy spełniający wymagania dotyczące osób dokonujących kontroli bezpieczeństwa w ruchu lotniczym w liczbie niezbędnej do wykonywania zadań przedstawić zaświadczenie z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych oraz urzędu skarbowego o niezaleganiu z należnościami z tytułu zobowiązań publicznoprawnych; przedstawić oświadczenie, złożone pod rygorem odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych oświadczeń, o posiadaniu środków finansowych albo zdolności kredytowej w wysokości niezbędnej do realizacji zadań w zakresie kosztów przygotowania pracowników do realizacji zadań; przedstawić oświadczenie, złożone pod rygorem odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych oświadczeń, że nie toczy się postępowanie w sprawie o cofnięcie koncesji na wykonywanie działalności gospodarczej w zakresie usług ochrony osób i mienia; udokumentować możliwość spełnienia warunków organizacyjnych niezbędnych dla zapewnienia prawidłowego, niezakłóconego wykonywania kontroli bezpieczeństwa w ruchu lotniczym w zakresie liczby pracowników ochrony posiadających odpowiednie poświadczenia bezpieczeństwa oraz kwalifikacje, którzy mają wykonywać te zadania; przedstawić oświadczenie, złożone pod rygorem odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych oświadczeń, o zdolności do samodzielnego wykonywania kontroli bezpieczeństwa w ruchu lotniczym; zawrzeć umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej za szkody powstałe w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą w zakresie ochrony lotnictwa cywilnego w portach lotniczych. Minister właściwy do spraw instytucji finansowych w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw transportu oraz ministrem właściwym do spraw wewnętrznych określi, w drodze rozporządzenia, szczegółowy zakres ubezpieczenia obowiązkowego, o którym mowa w ust. 1 pkt 13, termin powstania obowiązku ubezpieczenia oraz minimalną sumę gwarancyjną, z uwzględnieniem specyfiki prowadzenia działalności gospodarczej w zakresie ochrony lotnictwa cywilnego w portach lotniczych. Art.22b. Przedsiębiorca prowadzący działalność gospodarczą w zakresie ochrony lotnictwa cywilnego w portach lotniczych jest obowiązany wykonywać tę działalność samodzielnie, bez możliwości powierzania wykonywania czynności z zakresu ochrony lotnictwa cywilnego w portach lotniczych innym podmiotom. Art. 23.1.Minister właściwy do spraw wewnętrznych może upoważnić Komendanta Głównego Policji do kontroli działalności gospodarczej w zakresie usług ochrony osób i mienia wymagającej koncesji. W przypadku, o którym mowa w ust. 1, Komendant Główny Policji może powierzać przeprowadzenie kontroli komendantom wojewódzkim Policji. Art.23a.1.Minister właściwy do spraw wewnętrznych może upoważnić Komendanta Głównego Straży Granicznej do kontroli działalności gospodarczej w zakresie usług ochrony osób i mienia dotyczących prawidłowości dokonywania kontroli bezpieczeństwa przeprowadzanej w portach lotniczych. W przypadku, o którym mowa w ust. 1, Komendant Główny Straży Granicznej może powierzyć przeprowadzenie kontroli komendantom oddziałów Straży Granicznej. Art.23b.1. Organ koncesyjny do przeprowadzenia kontroli działalności gospodarczej wykonywanej przez przedsiębiorcę w zakresie usług ochrony osób i mienia może powołać na czas trwania kontroli zespół kontrolny, w skład którego mogą wejść przedstawiciele ministra właściwego do spraw wewnętrznych, Ministra Obrony Narodowej, Komendanta Głównego Policji, Komendanta Głównego Straży Granicznej lub Prezesa Urzędu Lotnictwa Cywilnego. Na wniosek organu koncesyjnego Minister Obrony Narodowej, Komendant Główny Policji, Komendant Główny Straży Granicznej lub Prezes Urzędu Lotnictwa Cywilnego delegują do prac w zespole kontrolnym funkcjonariuszy, żołnierzy lub pracowników podległych lub nadzorowanych jednostek organizacyjnych. Organ koncesyjny, powołując zespół kontrolny, wyznacza jego kierownika, który kieruje przebiegiem czynności kontrolnych oraz sporządza protokół pokontrolny. Czynności kontrolne są wykonywane na podstawie upoważnienia wydanego przez organ koncesyjny i legitymacji służbowej. Art. 23c. 1. Przedsiębiorca wykonujący działalność gospodarczą w zakresie, o którym mowa w art. 3, podlega kontroli organu koncesyjnego w zakresie: zgodności wykonywanej działalności z udzieloną koncesją; przestrzegania warunków wykonywania działalności gospodarczej; stwarzania zagrożenia obronności, bezpieczeństwa państwa lub porządku publicznego; ochrony bezpieczeństwa lub dóbr osobistych innych osób. Osoby upoważnione przez organ koncesyjny do dokonywania kontroli działalności gospodarczej w zakresie usług ochrony osób i mienia są uprawnione do: wstępu na teren nieruchomości, obiektu, lokalu lub ich części, gdzie jest wykonywana działalność gospodarcza objęta koncesją, w dniach i w godzinach, w których ta działalność jest wykonywana lub powinna być wykonywana, w tym swobodnego wstępu na teren chronionych obszarów i obiektów, a także innych miejsc, w których jest prowadzona ochrona w ramach wykonywanej działalności gospodarczej; żądania ustnych lub pisemnych wyjaśnień, okazania dokumentów lub innych nośników informacji oraz udostępnienia danych i przedmiotów mających związek z przedmiotem kontroli; legitymowania pracowników ochrony w celu ustalenia lub potwierdzenia ich tożsamości. Protokół kontroli zawiera w szczególności: oznaczenie przedsiębiorcy i jego adres; imię i nazwisko kontrolującego lub kontrolujących; datę rozpoczęcia i zakończenia czynności kontrolnych; określenie zakresu kontroli; opis stwierdzonego w wyniku kontroli stanu faktycznego, w tym stwierdzonych nieprawidłowości. Art.23d. Organ koncesyjny, w przypadku stwierdzenia nieprawidłowości w wykonywanej działalności gospodarczej objętej koncesją, może wezwać przedsiębiorcę do ich usunięcia, w wyznaczonym terminie. Art. 24. W sprawach udzielenia koncesji, odmowy udzielenia koncesji, zmiany koncesji, cofania koncesji, ograniczenia zakresu koncesji oraz kontroli działalności gospodarczej w zakresie usług ochrony osób i mienia nie stosuje się przepisu art. 32 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. Prawo przedsiębiorców (Dz. U. poz. 646, 1479, 1629 i 1633). Art. 24a. Organ koncesyjny może zwracać się do sądów, prokuratury, Policji, Straży Granicznej oraz organów administracji publicznej o przekazanie informacji, materiałów i danych będących w ich posiadaniu, istotnych dla prowadzonego postępowania administracyjnego lub postępowania wyjaśniającego zmierzającego do ustalenia, czy działalność gospodarcza wykonywana w zakresie usług ochrony osób i mienia przez przedsiębiorcę, w sprawie którego prowadzone jest postępowanie, rażąco narusza warunki określone w koncesji lub inne warunki wykonywania koncesjonowanej działalności gospodarczej, określone przepisami prawa albo czy działalność tego przedsiębiorcy nie stanowi zagrożenia obronności i bezpieczeństwa państwa lub bezpieczeństwa obywateli. Art. 24b. Organ koncesyjny, w przypadku posiadania informacji o możliwych nieprawidłowościach w wykonywanej działalności gospodarczej objętej koncesją, może wezwać przedsiębiorcę do złożenia pisemnych wyjaśnień oraz przekazania dokumentów celem zweryfikowania posiadanych informacji oraz ustalenia, czy przedsiębiorca spełnia warunki wykonywania działalności gospodarczej objętej koncesją. Wymagania kwalifikacyjne pracowników ochrony Art. 25. Zadania ochrony osób i mienia realizowane przez wewnętrzne służby ochrony oraz przedsiębiorców, którzy uzyskali koncesję w zakresie usług ochrony osób i mienia, wykonują pracownicy ochrony. Art. 26. 1. Wpis na listę kwalifikowanych pracowników ochrony fizycznej uprawnia do wykonywania czynności, o których mowa w art. 3 pkt 1, przez: pracowników ochrony wykonujących czynności w ramach specjalistycznych uzbrojonych formacji ochronnych; pracowników ochrony wchodzących w skład zespołów konwojujących wartości pieniężne oraz inne przedmioty wartościowe lub niebezpieczne; pracowników ochrony wykonujących bezpośrednio czynności związane z ochroną osób; osoby nadzorujące i kontrolujące pracę pracowników ochrony fizycznej nieposiadających wpisu na listę kwalifikowanych pracowników ochrony fizycznej; pracowników ochrony mających prawo do czynności określonych: w art. 36 ust. 1 pkt 4, w art. 36 ust. 1 pkt 5 po dopuszczeniu do posiadania broni w trybie przepisów ustawy o broni i amunicji; pracowników ochrony wykonujących zadania na obszarach, w obiektach i urządzeniach podlegających obowiązkowej ochronie. Osoba wpisana na listę pracowników ochrony fizycznej jest uprawniona do: opracowywania planu ochrony w zakresie określonym w art. 3 pkt 1; organizowania i kierowania zespołami pracowników ochrony fizycznej. Na listę kwalifikowanych pracowników ochrony fizycznej wpisuje się osobę, która: posiada obywatelstwo polskie lub obywatelstwo innego państwa członkowskiego Unii Europejskiej, Konfederacji Szwajcarskiej lub państwa członkowskiego Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) strony umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym; ukończyła 21 lat; ukończyła co najmniej gimnazjum lub ośmioletnią szkołę podstawową; ma pełną zdolność do czynności prawnych; nie była skazana prawomocnym wyrokiem za przestępstwo umyślne i nie toczy się przeciwko niej postępowanie karne o takie przestępstwo; posiada nienaganną opinię wydaną przez właściwego ze względu na jej miejsce zamieszkania komendanta powiatowego (rejonowego, miejskiego) Policji, sporządzoną na podstawie aktualnie posiadanych przez Policję informacji albo w przypadku obywatela innego państwa członkowskiego Unii Europejskiej, Konfederacji Szwajcarskiej lub państwa członkowskiego Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) strony umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym oraz obywatela polskiego zamieszkałego na terenie tych państw przez organ odpowiedniego szczebla i kompetencji tych państw, właściwy ze względu na miejsce zamieszkania tej osoby; posiada zdolność fizyczną i psychiczną do wykonywania zadań, stwierdzoną orzeczeniami lekarskim i psychologicznym, których ważność nie upłynęła; posiada przygotowanie teoretyczne i praktyczne w zakresie wyszkolenia strzeleckiego, samoobrony, technik interwencyjnych oraz znajomość przepisów prawa związanych z wykonywaniem ochrony osób i mienia. Na listę kwalifikowanych pracowników ochrony fizycznej wpisuje się również osobę, której uznano kwalifikacje do wykonywania zawodu pracownika ochrony fizycznej na podstawie ustawy z dnia 22 grudnia 2015 r. o zasadach uznawania kwalifikacji zawodowych nabytych w państwach członkowskich Unii Europejskiej (Dz. U. z 2016 r. poz. 65 oraz z 2018 r. poz. 650 i 1669). Opinię, o której mowa w ust. 3 pkt 6, wydaje się nie rzadziej niż co 3 lata, w formie postanowienia, na które służy zażalenie, a w przypadku opinii dotyczącej obywatela innego państwa członkowskiego Unii Europejskiej, Konfederacji Szwajcarskiej lub państwa członkowskiego Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) — strony umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym oraz obywatela polskiego zamieszkałego na terenie tych państw, w formie przyjętej w tym państwie. Spełnienie wymogów określonych w ust. 3 pkt 4 i 5 pracownik ochrony potwierdza własnym oświadczeniem złożonym pod rygorem odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych zeznań. Spełnienie wymogu określonego w ust. 3 pkt 8 potwierdzają: dyplomy potwierdzające kwalifikacje zawodowe w zawodzie technika ochrony fizycznej osób i mienia lub świadectwa potwierdzające kwalifikacje w zawodzie technika ochrony fizycznej osób i mienia;] dyplom zawodowy albo dyplom potwierdzający kwalifikacje zawodowe, w zawodzie technik ochrony fizycznej osób i mienia, albo świadectwo potwierdzające kwalifikację w zawodzie albo certyfikat kwalifikacji zawodowej, w zawodzie technik ochrony fizycznej osób i mienia; dyplomy lub świadectwa uczelni, szkół oficerskich lub podoficerskich Policji lub Straży Granicznej; świadectwo szkolenia zawodowego zakończonego złożeniem egzaminu na pierwszy stopień podoficerski, chorążego lub oficerski Służby Więziennej wraz ze świadectwem szkolenia specjalistycznego w zakresie specjalizacji ochronnej w Służbie Więziennej; technik interwencyjnych oraz znajomości przepisów prawa związanych z wykonywaniem ochrony osób i mienia, prowadzonych przez publiczne i niepubliczne placówki i ośrodki zgodnie z przepisami wydanymi na podstawie art. 117 ust. 5 ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe; świadectwa ukończenia szkoleń lub kursów potwierdzających przygotowanie teoretyczne i praktyczne w zakresie wyszkolenia strzeleckiego, samoobrony, technik interwencyjnych oraz znajomości przepisów prawa związanych z wykonywaniem ochrony osób i mienia prowadzonych przez uczelnie. Dyplomy uczelni kształcących w zakresie prawa, administracji publicznej, bezpieczeństwa narodowego lub bezpieczeństwa wewnętrznego potwierdzają specjalistyczne przygotowanie teoretyczne w zakresie znajomości przepisów prawa związanych z wykonywaniem ochrony osób i mienia. Minister właściwy do spraw wewnętrznych w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw oświaty i wychowania oraz ministrem właściwym do spraw szkolnictwa wyższego i nauki określi, w drodze rozporządzenia, wymagania w zakresie kursów i szkoleń, o których mowa w ust. 7 pkt 6 i 7, w tym szczegółową tematykę i formę przeprowadzonych Na listę kwalifikowanych pracowników zabezpieczenia technicznego wpisuje się również osobę, której uznano kwalifikacje do wykonywania zawodu pracownika zabezpieczenia technicznego na podstawie ustawy z dnia 22 grudnia 2015 r. o zasadach uznawania kwalifikacji zawodowych nabytych w państwach członkowskich Unii Europejskiej. Osoba wpisana na listę kwalifikowanych pracowników zabezpieczenia technicznego jest uprawniona do: opracowywania planu ochrony w zakresie określonym w art. 3 pkt 2; organizowania i kierowania zespołami pracowników zabezpieczenia technicznego. Art. 28. 1. Listę kwalifikowanych pracowników ochrony fizycznej i kwalifikowanych pracowników zabezpieczenia technicznego prowadzi Komendant Główny Policji w systemie teleinformatycznym. Wprowadzania danych podlegających wpisowi dokonują komendanci wojewódzcy Policji właściwi ze względu na miejsce zamieszkania osoby, której wpisywane dane dotyczą. Listy, o których mowa w ust. 1, zawierają następujące dane: numer porządkowy wpisu; imię (imiona) i nazwisko, imię ojca i matki, datę i miejsce urodzenia, adres zamieszkania oraz numer PESEL, jeżeli osoba której wpis dotyczy go posiada; informację o pełnieniu funkcji członka organu zarządzającego, prokurenta lub pełnomocnika ustanowionego do kierowania działalnością koncesjonowaną, lub prowadzeniu koncesjonowanej działalności gospodarczej jako przedsiębiorca indywidualny lub wspólnik osobowej spółki handlowej, ze wskazaniem pełnionej funkcji oraz numeru koncesji przedsiębiorcy jeżeli taki posiada. Art. 29. 1. Właściwy komendant wojewódzki Policji dokonuje wpisu na listy, o których mowa w art. 28 ust. 1, lub dokonuje zmiany danych objętych wpisem na pisemny wniosek osoby, której wpisywane dane dotyczą. Do wniosku, o którym mowa w ust. 1, dołącza się: dokument potwierdzający posiadane wykształcenie; oświadczenie wnioskodawcy: o posiadaniu pełnej zdolności do czynności prawnych, o niekaralności za przestępstwa umyślne oraz nietoczeniu się przeciwko wnioskodawcy postępowania karnego o takie przestępstwa; zaświadczenie lub świadectwo potwierdzające przygotowanie teoretyczne i praktyczne w zakresie wyszkolenia strzeleckiego, samoobrony, technik interwencyjnych oraz znajomość przepisów prawa związanych z wykonywaniem ochrony osób i mienia w przypadku osób ubiegających się o wpis na listę kwalifikowanych pracowników ochrony fizycznej; zaświadczenie potwierdzające odbycie kursu pracownika zabezpieczenia technicznego lub zaświadczenie o przyuczeniu do zawodu w przypadku osób ubiegających się o wpis na listę kwalifikowanych pracowników zabezpieczenia technicznego; orzeczenia, o których mowa w art. 26 ust. 3 pkt 7 albo art. 27 ust. 2 pkt 3; decyzję pozytywną o uznaniu kwalifikacji w zawodzie pracownika ochrony fizycznej albo w zawodzie pracownika zabezpieczenia technicznego jeżeli taka decyzja była wydana. Właściwy komendant wojewódzki Policji wydaje osobie, której wpisywane dane dotyczą, zaświadczenie o dokonaniu wpisu na listę. Opłatę za wydanie zaświadczenia ponosi wnioskodawca według stawek określonych w ustawie z dnia 16 listopada 2006 r. o opłacie skarbowej (Dz. U. z 2018 r. poz. 1044, 1293, 1592, 1669 i 1716). Odmowa wpisu na listę następuje w formie decyzji administracyjnej właściwego komendanta wojewódzkiego Policji, w przypadku gdy: pracownik ochrony fizycznej nie spełnia wymogów, o których mowa w art. 26ust.3; pracownik zabezpieczenia technicznego nie spełnia wymogów określonych w art.27ust.2. Pracownika ochrony skreśla się z listy kwalifikowanych pracowników ochrony fizycznej, w przypadku gdy: pracownik ochrony fizycznej został skazany prawomocnym wyrokiem sądu za popełnienie przestępstwa umyślnego lub wszczęto w stosunku do niego postępowanie karne o takie przestępstwo; nie spełnia warunków określonych w art. 26 ust. 3 pkt 1 i 4–8, w art. 30 albo w art. 38b; wykonując zadania pracownika ochrony fizycznej dopuścił się czynu zabronionego określonego w art. 70 §2 lub art. 87 §1 ustawy z dnia 20 maja 1971 r. Kodeks wykroczeń (Dz. U. z 2018 r. poz. 618 i 911). Pracownika ochrony skreśla się z listy kwalifikowanych pracowników zabezpieczenia technicznego, w przypadku gdy: pracownik zabezpieczenia technicznego został skazany prawomocnym wyrokiem sądu za popełnienie przestępstwa umyślnego lub wszczęto w stosunku do niego postępowanie karne o takie przestępstwo; nie spełnia wymogów określonych w art. 26 ust. 3 pkt 1 i 4–6, art. 27 ust. 2 pkt 3 lub w art. 30; wykonując zadania pracownika zabezpieczenia technicznego dopuścił się czynu zabronionego określonego w art. 70 §2 ustawy z dnia 20 maja 1971 r. Kodeks wykroczeń. Skreślenie z listy następuje w formie decyzji administracyjnej właściwego komendanta wojewódzkiego Policji. Decyzja administracyjna, o której mowa w ust. 8, podlega natychmiastowemu wykonaniu. O skreśleniu z listy osób pełniących funkcje określone w art. 28 ust. 2 pkt 3 właściwy komendant wojewódzki Policji zawiadamia niezwłocznie organ koncesyjny. Minister właściwy do spraw wewnętrznych określi, w drodze rozporządzenia, wzór wniosku o wpis na listę kwalifikowanych pracowników ochrony fizycznej, wzór wniosku o wpis na listę kwalifikowanych pracowników zabezpieczenia technicznego oraz wzór zaświadczenia o wpisie na te listy, z uwzględnieniem danych, o których mowa w art. 28 ust. 2.Art. 30. Kwalifikowany pracownik ochrony fizycznej oraz kwalifikowany pracownik zabezpieczenia technicznego jest obowiązany do zawiadamiania właściwego komendanta wojewódzkiego Policji o zmianie danych objętych wpisem w terminie 14 dni od dnia jej powstania. Art. 31. Pracownikiem ochrony, co do którego nie jest wymagany wpis na listę kwalifikowanych pracowników ochrony fizycznej lub kwalifikowanych pracowników zabezpieczenia technicznego, może być osoba pełnoletnia, nieskazana prawomocnym wyrokiem za przestępstwo umyślne. Art. 32. Badania lekarskie i psychologiczne osób wpisanych na listę kwalifikowanych pracowników ochrony fizycznej przeprowadza się co 3 lata lub w okresach krótszych niż 3 lata: jeżeli w orzeczeniu lekarskim lub psychologicznym wskazano krótszy termin następnego badania niż 3 lata; po okresie niezdolności do pracy spowodowanej chorobą trwającą dłużej niż 6 miesięcy; na wniosek pracodawcy lub właściwego komendanta wojewódzkiego Policji — w razie uzasadnionego podejrzenia utraty zdolności fizycznej lub psychicznej do wykonywania zadań. Art.33.1. Badania lekarskie i psychologiczne osoby ubiegającej się o wpis na listę kwalifikowanych pracowników ochrony fizycznej lub posiadającej taki wpis przeprowadza się na wniosek tej osoby, z zastrzeżeniem przypadków, o których mowa w art. 32 pkt 3 i art. 33a ust. 3. Do wniosku, o którym mowa w ust. 1, osoba ubiegająca się o wpis na listę kwalifikowanych pracowników ochrony fizycznej lub posiadająca taki wpis jest obowiązana dołączyć oświadczenie, złożone pod rygorem odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych zeznań, że nie jest osobą niepełnosprawną w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. z 2018 r. poz. 511, 1000, 1076 i 1925) lub nie posiada orzeczenia o inwalidztwie lub niezdolności do pracy wydanego przez właściwy organ rentowy albo dokumenty potwierdzające orzeczony stopień niepełnosprawności, inwalidztwa lub niezdolności do pracy. W przypadkach, o których mowa w art. 32 pkt 3 i art. 33a ust. 3, osoba poddająca się badaniu jest obowiązana złożyć lekarzowi i psychologowi przeprowadzającemu badanie oświadczenie albo dokumenty, o których mowa w ust. 2. Do przeprowadzania badań lekarskich osób ubiegających się o wpis na listę kwalifikowanych pracowników ochrony fizycznej lub posiadających taki wpis oraz wydawania orzeczeń lekarskich, o których mowa w art. 26 ust. 3 pkt 7, uprawniony jest lekarz upoważniony, o którym mowa w art. 15b ust. 1 ustawy o broni i amunicji, który posiada uprawnienie do wykonywania badań, o których mowa w art. 229 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. — Kodeks pracy. Do kontroli wykonywania i dokumentowania badań lekarskich oraz wydawanych orzeczeń lekarskich stosuje się przepisy art. 15i oraz art. 15j ustawy o broni i amunicji. Art. 33a. 1. Do przeprowadzania badań psychologicznych osób ubiegających się o wpis na listę kwalifikowanych pracowników ochrony fizycznej lub posiadających taki wpis oraz wydawania orzeczeń psychologicznych, o których mowa w art. 26 ust. 3 pkt 7, jest uprawniony psycholog upoważniony, o którym mowa w art. 15c ust. 1 ustawy o broni i amunicji. Do kontroli wykonywania i dokumentowania badań psychologicznych oraz wydawanych orzeczeń psychologicznych stosuje się przepisy art. 15i oraz art. 15j ustawy o broni i amunicji. Opłaty za badania lekarskie i psychologiczne, którym jest obowiązana poddać się osoba ubiegająca się o wpis na listę kwalifikowanych pracowników ochrony fizycznej, oraz za badania lekarskie i psychologiczne, którym jest obowiązana poddać się osoba posiadająca taki wpis, a także wydane na ich podstawie orzeczenia, ponosi osoba poddana badaniu, a w odniesieniu do pracowników, pracodawca zatrudniający tę osobę. Badania lekarskie i psychologiczne, którym jest obowiązana poddać się osoba, ubiegająca się o wpis na listę kwalifikowanych pracowników ochrony fizycznej, oraz badania lekarskie i psychologiczne, którym jest obowiązana poddać się osoba posiadająca taki wpis, w stosunku do pracowników przeprowadza się na podstawie skierowania wydanego przez pracodawcę, a orzeczenie lekarskie wydane na podstawie badań lekarskich, w obu przypadkach, traktuje się jako orzeczenie, o którym mowa w art. 229 §4 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy. Minister właściwy do spraw zdrowia w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw wewnętrznych określi, w drodze rozporządzenia: szczegółowy zakres oraz tryb przeprowadzania badań lekarskich i psychologicznych, którym jest obowiązana poddać się osoba ubiegająca się o wpis lub posiadająca wpis na listę kwalifikowanych pracowników ochrony fizycznej, jednostki o wyższym poziomie referencyjnym, o których mowa w art. 34 ust. 3 pkt 1, maksymalne stawki opłat za badania lekarskie i psychologiczne, wzór oświadczenia, o którym mowa w art. 33 ust. 2, oraz druków orzeczeń uwzględniając potrzebę zapewnienia, aby wyniki badań odzwierciedlały stan zdrowia osób poddających się badaniu, potencjał wykonawczy jednostki referencyjnej, w szczególności liczbę i kwalifikacje personelu medycznego, wyposażenie w sprzęt i aparaturę medyczną oraz możliwości diagnostyczno-terapeutyczne w określonej dziedzinie medycyny, oraz aby stawki opłat, o których mowa w pkt 2, odpowiadały kosztom przeprowadzonych badań. Art. 34. 1. Od orzeczenia lekarskiego i psychologicznego przysługuje odwołanie wnoszone na piśmie. Odwołanie, o którym mowa w ust. 1, przysługuje osobie ubiegającej się o wpis na listę kwalifikowanych pracowników ochrony fizycznej lub posiadającej taki wpis, pracodawcy oraz komendantowi wojewódzkiemu Policji, o którym mowa w art. 29 ust. 1. Odwołanie wraz z jego uzasadnieniem wnosi się w terminie 30 dni od dnia doręczenia orzeczenia, za pośrednictwem lekarza lub psychologa, który wydał orzeczenie, do jednego z podmiotów odwoławczych, którymi są: wojewódzkie ośrodki medycyny pracy, a w przypadku gdy odwołanie dotyczy orzeczenia lekarskiego wydanego w wojewódzkim ośrodku medycyny pracy — jednostka o wyższym poziomie referencyjnym; jednostki służby medycyny pracy podmiotów leczniczych utworzonych i wyznaczonych przez ministra właściwego do spraw wewnętrznych; podmioty lecznicze utworzone i wyznaczone przez Ministra Obrony Narodowej. Lekarz lub psycholog, za którego pośrednictwem jest wnoszone odwołanie przekazuje je wraz z dokumentacją badań oraz oświadczeniem lub dokumentacją, o których mowa w art. 33 ust. 2, do podmiotu odwoławczego w terminie 7 dni od dnia otrzymania odwołania. Badanie w trybie odwołania przeprowadza się w terminie 30 dni od dnia otrzymania odwołania. Orzeczenie lekarskie lub psychologiczne wydane w trybie odwołania jest ostateczne. Środki ochrony fizycznej osób i mienia oraz prawa i obowiązki pracownika ochrony Art. 36. 1. Pracownik ochrony przy wykonywaniu zadań ochrony osób i mienia ma prawo do: ustalania uprawnień do przebywania na obszarach lub w obiektach chronionych oraz legitymowania osób w celu ustalenia ich tożsamości; wezwania osób do opuszczenia obszaru lub obiektu w przypadku stwierdzenia braku uprawnień do przebywania na terenie chronionego obszaru lub obiektu albo stwierdzenia zakłócania porządku; ujęcia w granicach obszarów lub obiektów chronionych lub poza ich granicami osób stwarzających w sposób oczywisty bezpośrednie zagrożenie życia lub zdrowia ludzkiego, a także chronionego mienia, w celu niezwłocznego oddania tych osób Policji; użycia lub wykorzystania środków przymusu bezpośredniego, o których mowa w art. 12 ust. 1 pkt 1 lit. a, b i d, pkt 2 lit. a, pkt 7, 9, pkt 12 lit. a i pkt 13 ustawy z dnia 24 maja 2013 r. o środkach przymusu bezpośredniego i broni palnej (Dz. U. z 2018 r. poz. 1834): w granicach chronionych obiektów i obszarów w przypadkach, o których mowa w art. 11 pkt 2, 5, 8, 10 i 13 tej ustawy, poza granicami obiektów i obszarów chronionych w przypadku, o którym mowa w art. 11 pkt 9 tej ustawy; użycia lub wykorzystania broni palnej: w granicach chronionych obiektów i obszarów w przypadkach, o których mowa w art. 45 pkt 1 lit. a–c i pkt 2 oraz art. 47 pkt 3, 6 i 7 ustawy z dnia 24 maja 2013 r. o środkach przymusu bezpośredniego i broni palnej, z wyłączeniem przypadków przeciwdziałania czynnościom zmierzającym bezpośrednio do zamachów, o których mowa w art. 45 pkt 1 lit. a–c tej ustawy, poza granicami obiektów i obszarów chronionych w przypadkach, o których mowa w art. 45 pkt 1 lit. e oraz art. 47 pkt 3 i 6 ustawy z dnia 24 maja 2013 r. o środkach przymusu bezpośredniego i broni palnej. Wewnętrzna służba ochrony lub przedsiębiorca prowadzący działalność gospodarczą w zakresie usług ochrony osób i mienia prowadzą ewidencję notatek użycia lub wykorzystania środków przymusu bezpośredniego i broni palnej przez pracowników ochrony. Użycie i wykorzystanie środków przymusu bezpośredniego i broni palnej oraz dokumentowanie tego użycia i wykorzystania odbywa się na zasadach określonych w ustawie z dnia 24 maja 2013 r. o środkach przymusu bezpośredniego i broni palnej. Rada Ministrów określi, w drodze rozporządzenia, szczegółowy tryb działań, o których mowa w ust. 1 pkt 1–3. Art. 38a. 1. Pracownik ochrony podczas wykonywania zadań ochrony osób i mienia jest obowiązany: posiadać przy sobie legitymację, o której mowa w art. 9a ust. 1 lub art. 20 ust. 1 pkt 3, oraz okazywać ją na żądanie osoby, której czynności dotyczą w taki sposób aby zainteresowany miał możliwość odczytać i zanotować imię i nazwisko pracownika ochrony, numer legitymacji, dane podmiotu wystawiającego oraz zapoznać się z treścią pouczenia, o którym mowa w art. 9a ust. 2 pkt 5 lub art. 20 ust. 3 pkt 5; wykonywać polecenia osób działających w imieniu instytucji państwowych lub samorządowych wydane na podstawie przepisów prawa. Pracownik ochrony jest zwolniony z obowiązku okazywania legitymacji, o którym mowa w ust. 1 pkt 1, w przypadku gdy osoba, wobec której wykonuje czynności, swoim zachowaniem w sposób oczywisty zagraża życiu lub zdrowiu pracownika ochrony lub innych osób albo dobrom powierzonym ochronie. Art. 38b. 1. Kwalifikowany pracownik ochrony fizycznej ma obowiązek co 5 lat przejść kurs doskonalący umiejętności, o których mowa w art. 26 ust. 3 pkt 8, oraz przedstawić właściwemu komendantowi wojewódzkiemu Policji, zaświadczenie o odbyciu tego kursu. Z obowiązku, o którym mowa w ust. 1, jest zwolniona osoba pełniąca funkcję członka organu zarządzającego, prokurenta lub pełnomocnika ustanowionego do kierowania działalnością określoną w koncesji lub prowadząca koncesjonowaną działalność gospodarczą jako przedsiębiorca indywidualny lub wspólnik osobowej spółki handlowej, jeżeli osobiście nie wykonuje czynności, o których mowa w art. 3 pkt 1. Kurs doskonalący, o którym mowa w ust. 1, prowadzą podmioty wskazane w art. 26 ust. 7 pkt 4, 6 i 7. Minister właściwy do spraw wewnętrznych w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw oświaty i wychowania oraz ministrem właściwym do spraw szkolnictwa wyższego i nauki określi, w drodze rozporządzenia, szczegółową tematykę, formę oraz czas trwania kursu, o którym mowa w ust. 1, w wymiarze nieprzekraczającym 50 godzin, mając na względzie zapewnienie właściwego poziomu wyszkolenia pracowników ochrony fizycznej. Art. 38c. Osoba, która jest wpisana na listę kwalifikowanych pracowników ochrony fizycznej lub kwalifikowanych pracowników zabezpieczenia technicznego i pełni funkcję członka organu zarządzającego, prokurenta lub pełnomocnika ustanowionego do kierowania działalnością określoną w koncesji lub prowadzi koncesjonowaną działalność gospodarczą jako przedsiębiorca indywidualny lub wspólnik osobowej spółki handlowej, jeżeli osobiście nie wykonuje czynności, o których mowa w art. 3 pkt 1 lub 2, jest zwolniona z obowiązku określonego w art. 26 ust. 3 pkt 7 lub art. 27 ust. 2 pkt 3, jeżeli dysponuje orzeczeniem lekarskim uzyskanym w trybie przepisów ustawy z dnia 6 lipca 2001 r. o usługach detektywistycznych (Dz. U. z 2017 r. poz. 556 oraz z 2018 r. poz. 138, 398, 650 i 1629). Minister właściwy do spraw wewnętrznych określi, w drodze rozporządzenia, zasady uzbrojenia specjalistycznych uzbrojonych formacji ochronnych i warunki przechowywania oraz ewidencjonowania broni i amunicji. Art. 40. 1. Pracownik ochrony nosi, z zastrzeżeniem art. 41, przydzieloną broń palną tylko wtedy, gdy występuje w umundurowaniu lub ubiorze używanym przez specjalistyczną uzbrojoną formację ochronną. Przepisu ust. 1 nie stosuje się w przypadku, gdy pracownik ochrony wykonuje zadanie ochrony osób w miejscu publicznym. Art. 41. Pracownik ochrony nie może nosić przy sobie broni palnej, jeżeli wykonuje bezpośrednio zadania w zakresie utrzymania bezpieczeństwa i porządku publicznego podczas trwania masowych imprez publicznych. Art. 42. Pracownik ochrony podczas wykonywania zadań ochrony obszarów, obiektów i urządzeń podlegających obowiązkowej ochronie korzysta z ochrony prawnej przewidzianej w Kodeksie karnym dla funkcjonariuszy publicznych. Nadzór nad specjalistycznymi uzbrojonymi formacjami ochronnymi oraz kontrola stanu ochrony obszarów, obiektów i urządzeń przez nie chronionych Art.43.1. Komendant Główny Policji sprawuje nadzór nad działalnością specjalistycznych uzbrojonych formacji ochronnych, z zastrzeżeniem art. 44 i 44a, w zakresie: zasad i sposobów realizacji zadań ochrony osób i mienia; sposobów użycia przez pracowników tych formacji środków przymusu bezpośredniego lub broni palnej; posiadania przez pracowników ochrony niezbędnych kwalifikacji. Nadzór, o którym mowa w ust. 1, polega na: kontroli organizacji i zasad działania, uzbrojenia, wyposażenia oraz współpracy z innymi formacjami i służbami; kontroli zgodności aktualnego stanu ochrony jednostki z planem ochrony; wstępie na teren obszarów i obiektów, a także innych miejsc, w których jest prowadzona ochrona, oraz żądaniu wyjaśnień i udostępniania bądź wglądu w dokumentację ochronną; wstępie na teren siedziby przedsiębiorcy prowadzącego działalność w zakresie ochrony osób i mienia, w takich dniach i godzinach, w jakich jest prowadzona lub powinna być prowadzona działalność; wydawaniu pisemnych zaleceń mających na celu usunięcie stwierdzonych nieprawidłowości i dostosowanie działalności specjalistycznej uzbrojonej formacji ochronnej do przepisów prawa. Naruszenia przepisów prawa i nieprawidłowości stwierdzone w ramach sprawowanego nadzoru, o którym mowa w ust. 1, w terminie określonym w zaleceniu, usuwa: kierownik jednostki, w skład której wchodzą obszary, obiekty i urządzenia podlegające obowiązkowej ochronie; osoba działająca w imieniu lub interesie przedsiębiorcy, który uzyskał koncesję na wykonywanie działalności gospodarczej w zakresie ochrony osób i mienia, posiadającego świadectwo broni; kierownik jednostki, w której utworzono wewnętrzną służbę ochrony. Art. 44. 1. Minister Obrony Narodowej, w zakresie określonym w art. 43, sprawuje nadzór nad specjalistycznymi uzbrojonymi formacjami ochronnymi działającymi na terenach, o których mowa w art. 4 ust. 1 pkt 1. Kontrolę ochrony terenów, o których mowa w art. 4 ust. 1 pkt 1, przez specjalistyczne uzbrojone formacje ochronne może przeprowadzać Żandarmeria Wojskowa. Minister Obrony Narodowej określi, w drodze rozporządzenia, szczegółowe zasady ochrony terenów podległych, podporządkowanych lub nadzorowanych jednostek organizacyjnych, chronionych przez specjalistyczne uzbrojone formacje ochronne. Art. 44a. 1. Komendant Główny Straży Granicznej, na zasadach określonych w art. 43 oraz w przepisach dotyczących ochrony lotnictwa cywilnego, sprawuje nadzór nad specjalistycznymi uzbrojonymi formacjami ochronnymi w zakresie wykonywania zadań związanych z kontrolą bezpieczeństwa przeprowadzaną w portach lotniczych. Przepis art. 46 stosuje się odpowiednio. W zakresie, o którym mowa w ust. 1, Komendant Główny Straży Granicznej może powierzyć przeprowadzenie kontroli komendantom oddziałów Straży Granicznej. Przepisy art. 43, 44 i 44a nie naruszają uprawnień właściwych ministrów, kierowników urzędów centralnych w zakresie sprawowania przez nich nadzoru nad działalnością wewnętrznych służb ochrony oraz pracowników przedsiębiorców świadczących usługi ochrony osób i mienia w podległych, podporządkowanych lub nadzorowanych jednostkach organizacyjnych. Art. 46. 1. Funkcjonariuszowi Policji przysługuje prawo do wykonywania czynności, o których mowa w art. 43 ust. 2, po okazaniu legitymacji służbowej i pisemnego upoważnienia. Minister właściwy do spraw wewnętrznych określi, w drodze rozporządzenia, szczegółowe zasady wydawania upoważnień do kontroli oraz tryb wykonywania czynności, o których mowa w art. 43 ust. 2. Art. 47. Minister właściwy do spraw wewnętrznych określi, w drodze rozporządzenia, szczegółowe zasady współpracy specjalistycznych uzbrojonych formacji ochronnych z Policją, jednostkami ochrony przeciwpożarowej, obrony cywilnej i strażami gminnymi (miejskimi). Art. 48. Kto wbrew obowiązkowi nie zapewnia fizycznej lub technicznej ochrony obszaru, obiektu, urządzeń lub transportu, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2. Art. 49. Kto prowadzi działalność gospodarczą w zakresie usług ochrony osób i mienia bez wymaganej koncesji, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2. Art. 50. Pracownik ochrony, który przy wykonywaniu zadań przekroczył upoważnienia lub nie dopełnił obowiązku, naruszając w ten sposób dobro osobiste człowieka, podlega karze pozbawienia wolności do lat 5. Art. 50a. Kto, wbrew obowiązkowi określonemu w art. 43 ust. 3, nie usuwa, w terminie określonym w zaleceniu, stwierdzonych w ramach sprawowanego nadzoru Komendanta Głównego Policji naruszeń przepisów prawa lub nieprawidłowości, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2. Art. 50b. Kto osobie upoważnionej do przeprowadzania kontroli działalności gospodarczej wykonywanej w zakresie usług ochrony osób i mienia udaremnia lub utrudnia wykonanie czynności służbowej, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo karze pozbawienia wolności do lat 2. Zmiany w przepisach obowiązujących, przepisy przejściowe i końcowe Art. 55. 1. Zgody na powołanie Straży Przemysłowych (Portowych, Bankowych) oraz Straży Pocztowych tracą moc z dniem 31 grudnia 2000 r. Koncesje na działalność gospodarczą w zakresie usług ochrony osób i mienia, po spełnieniu przez przedsiębiorcę warunków określonych w ustawie, podlegają wymianie w terminie do dnia 31 grudnia 2000 r.; w pozostałych przypadkach tracą moc. Przedsiębiorcy ubiegający się o wymianę koncesji, o których mowa w ust. 2, obowiązani są złożyć organowi właściwemu do udzielenia koncesji wniosek o wymianę koncesji w terminie do dnia 30 września 2000 r. Art. 56. Wnioski o wydanie zgody na powołanie albo rozwiązanie Straży Przemysłowych (Portowych, Bankowych) oraz Straży Pocztowych lub o wydanie koncesji na świadczenie usług ochrony osób i mienia, złożone, lecz nierozpatrzone do dnia wejścia w życie ustawy, podlegają rozpatrzeniu w trybie i na zasadach określonych w niniejszej ustawie. Ustawa z dnia 20 marca 2009 o bezpieczeństwie imprez masowych z dnia 9 czerwca 2022 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu ustawy o bezpieczeństwie imprez masowych Na podstawie art. 16 ust. 1 zdanie pierwsze ustawy z dnia 20 lipca 2000 r. o ogłaszaniu aktów normatywnych i niektórych innych aktów prawnych (Dz. U. z 2019 r. poz. 1461) ogłasza się w załączniku do niniejszego obwieszczenia jednolity tekst ustawy z dnia 20 marca 2009 r. o bezpieczeństwie imprez masowych (Dz. U. z 2019 r. poz. 2171), z uwzględnieniem zmiany wprowadzonej ustawą z dnia 17 grudnia 2021 r. o ochotniczych strażach pożarnych (Dz. U. poz. 2490) oraz zmian wynikających z przepisów ogłoszonych przed dniem 8 czerwca 2022 r. Podany w załączniku do niniejszego obwieszczenia tekst jednolity ustawy nie obejmuje art. 57 ustawy z dnia 17 grudnia 2021 r. o ochotniczych strażach pożarnych (Dz. U. poz. 2490), który stanowi: „Art. 57. Ustawa wchodzi w życie z dniem 1 stycznia 2022 r., z wyjątkiem art. 44, który wchodzi w życie z dniem 1 lipca 2022 r.”.

Etyka zawodowa pracownika ochrony

Etyka  zainteresowanie sprawami których dotyczy towarzyszy ludziom od zarania dziejów. Tak jak nasi przodkowie, tak i my współcześni stoimy wobec tych samych pytań: jak żyć, jak postępować wobec innych, jak się realizować, by o naszym życiu, aktywności i pracy można było powiedzieć, że są dobre i sprawiedliwe. W czasach nowożytnych zaobserwować można pewien trend podziału pracy. Pojawienie się w związku z tym nowych zawodów i rodzajów zatrudnieni legły u podstaw powstania nie istniejących wcześniej etyk zawodowych. Niestety można zaobserwować, że podczas tego procesu ignoruje się tradycje myśli etyki klasycznej i dochodzi do pewnego rodzaju pomieszania pojęć i błędnych rozumowań. Pod koniec ubiegłego wieku zostały zapoczątkowane pewne zmiany ustrojowe, które okazały się brzemienne w skutkach. Oprócz skutków pozytywnych obserwujemy również negatywne — między innymi powodujące wzrost zagrożenia bezpieczeństwa państwa i bezpieczeństwa obywateli. Zaistniała potrzeba poszukiwania nowych rozwiązań prawnych związanych z problematyką bezpieczeństwa publicznego oraz bezpieczeństwa obywateli poza systemem instytucjonalnym. Jako rozwiązanie przyjęto model pewnej prywatyzacji zadań policji. Przekazała ona niejako część swoich dotychczasowych zadań podmiotom niepublicznym sektorowi prywatnemu. Należą do nich obowiązki wynikające z zapewnienia ochrony w obiektach państwowych: portach lotniczych, jednostkach wojskowych, muzeach itp. jak również użyteczności publicznej np. bankach czy centrach handlowych. Utrwalił się porządek prawny, na straży którego stoją z jednej strony instytucje powołane przez państwo: policja, sądy, prokuratury i wiele innych, a z drugiej prywatne firmy z branży ochrony osób i mienia, które uzyskały stosowną koncesję wydaną przez Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji. System taki sytuuje te podmioty jako element bezpieczeństwa państwa. Formacje tego typu w zakresie podstawowej ochrony obywateli, mienia państwowego i prywatnego spełniają takie same zadania, jak państwowe formacje mundurowe i są wyposażone w podobne instrumenty od siły fizycznej począwszy na broni palnej skończywszy. Szczególne podobieństwo występuje w stosunku do pionu prewencji policji. Tym samym od 1990 r obserwujemy powstanie nowego zawodu- pracownika ochrony. Do chwili obecnej według różnych szacunków zawód ten wykonuje przeszło 200 tyś osób. Pomimo podobnego w pewnym wymiarze zakresu obowiązków zauważyć należy różnice w funkcjonowaniu formacji komercyjnych i państwowych. Zarówno żołnierze i funkcjonariusze wojska, policji, Straży Granicznej itp. jak i służb ochrony są powołani do tego, by chronić. Formacje państwowe opierają się na przysiędze w której mowa o służbie Ojczyźnie i staniu na straży konstytucji jest to wyznacznik ich działań. Dla firm z branży ochrony wyznacznikiem jest osiągnięcie celu finansowego poprzez realizację usług ochrony osób i mienia. Na poziomie formacji widzimy więc różnicę zarysowaną w profilu działania. Różnice te zacierają się jednak na poziomie szeregowych funkcjonariuszy, ich codziennych zadań i podejmowanych działań. Osoby poszkodowane, czy zagrożone bezprawiem wzywając pomocy oczekują przede wszystkim skutecznej i profesjonalnej interwencji, która może być przeprowadzona zarówno przez służby ochrony jak i przez policję. Członkowie obu tych formacji są jednakowo narażeni na stres, utratę zdrowia, a nawet życia podczas służby. Podobnie również czyhają na nich pułapki w postaci korupcji, możliwości nadużywania władzy, stosowania siły, którym mogą stawić czoła dzięki odpowiedniej postawie moralnej. Praktyka wykazuje następujące zjawisko: od prywatnej ochrony wymaga się przede wszystkim skuteczności. Od państwowej policji działań z zachowaniem wszelkich zasad również etycznych. W zawodzie pracownika ochrony pożądane jest występowanie większości cech charakterystycznych dla zawodów zaufania społecznego takich jak: praworządność, zachowanie tajemnicy służbowej i państwowej, wzajemne zaufanie. Cechy takie w połączeniu z zasadami etycznymi stosowanymi na co dzień przez pracowników ochrony pozwolą na ubieganie się o status zawodu zaufania publicznego. Naturalnym jest, że służby państwowe posiadają swój etos i etykę zawodową więc i służbom ochrony, skoro działają w podobny sposób etyka taka wydaje się potrzebna. Akty prawne, często niespójne, a nawet sprzeczne pozostawiają szeroki margines niedopowiedzeń, a w sferze tak delikatnej jak prawa i godność człowieka zachowania nieetyczne, niemoralne mogą wyrządzić dużą szkodę. Fakty te przemawiają za tym, aby wśród osób zajmujących się zawodowo komercyjną ochroną osób i mienia rozpocząć edukację etyczną. Rozpowszechnienie i przestrzeganie zasad etycznych zestawionych pod kątem funkcjonowania służb ochrony nie tylko spowoduje wzrost jakości świadczonych usług, ale również w znaczący sposób przyczyni się do poprawy bezpieczeństwa obywateli i dóbr powierzonych ochronie. Prawidłowość podejmowanych działań zależy w dużym stopniu od postawy moralnej, jaką prezentować będą pracownicy ochrony. Wagę tych zagadnień dostrzegają autorzy publikacji formacji pokrewnych, przede wszystkim policji, gdzie tematy te znajdują odzwierciedlenie w piśmiennictwie. Szeroko obserwowane jest odniesienie do międzynarodowych aktów prawnych dotyczących wolności i praw człowieka, które są traktowane jako najważniejszy punkt odniesienia. Niestety jak już wspomniałem na wstępie występuje tam przemieszanie pojęć i odejście od nurtu etyki klasycznej, szczególnie do 1989 roku, gdzie podstawą dla takiej etyki była filozofia marksistowska. Po przemianie ustrojowej etykę zawodową policji opierano na filozofii Immanuela Kanta oraz Tadeusza Kotarbińskiego. Pojawiają się również nieśmiałe próby oderwania etyki formacji mundurowych od tych założeń wyrażone w stanowisku, że etyka jest w stanie uzasadnić normy etyczne odwołując się do założeń filozofii klasycznej, a nie tylko do wyniku badań socjologicznych. W taki właśnie sposób etykę zawodową określa Mieczysław Gogacz „etyka zawodowa rozważana jako fakt to zespół usprawnień moralnych człowieka, potrzebnych do wykonania danej pracy.” Kształtowanie tych usprawnień zależy od przyjętej koncepcji pracy (Mieczysław Gogacz wskazuje na trzy: marksistowską, strukturalistyczną i chrześcijańską) i wobec tego etyka zawodowa będzie się zmieniać, gdyż jest uzależniona od tych koncepcji. Mieczysław Gogacz postuluje, aby spośród różnych etyk opartych o powyższe koncepcje wybrać taką, aby „ujmowana od strony jej koncepcji jawiła się jako odpowiedzialność za wyniki pracy, podjętej w warunkach dobrego przygotowania czyli posiadania zarówno sprawności moralnych jak i intelektualnych, a więc w warunkach proporcjonalnej doskonałości człowieka. Etyka według tej koncepcji jest teorią wyboru takich działań, którymi chroni się osoby. Pierwszą i główną zasadą wyboru jest mądrość. To ona skłania wolę do wyboru takich działań, które powodują trwanie relacji miłości, wiary i nadziei. Chronienie osób to tworzenie tych relacji. Drugą zasadą postępowania jest kontemplacja. Jej zadanie to łączenie prawdy z dobrem i dostarczanie informacji, że między osobami nawiązane są relacje miłości, wiary i nadziei. Trzecia zasada postępowania to sumienie. Pobudza nas ono do posługiwania się zarówno kontemplacją jak i mądrością. Te trzy zasady są fundamentem etyki chronienia osób Pracownik ochrony w czasie podejmowania decyzji mających wpływ na jego postępowanie nie jest zawieszony w próżni. Na owych decyzjach znacząco ważą zasady etyczne, które go ukształtowały. Nie są one sztywnymi przepisami czy normami w sensie prawnym. Są moralnymi wskazówkami, które mają na celu jak najlepsze wypełnienie obowiązków wynikających z faktu bycia funkcjonariuszem publicznym, w tym przypadku pracownikiem ochrony. Oto kilka najważniejszych: Zasada poszanowania godności człowieka, Zasada poszanowania życia i zdrowia człowieka, Zasada znajomości i poszanowania prawa Zasada uczciwości, Zasada rzetelności i profesjonalizmu, Zasada lojalności Oprócz ogólnych zasad i cech charakteru z nich wynikających warto wspomnieć w tym rozdziale o innych cechach osobowości i charakteru, które są potrzebne w zawodach związanych z ochroną mienia. Są to: chęć świadczenia pomocy wszystkim potrzebującym, dyskrecja, ofiarność i męstwo, Szacunek do symboli narodowych i kulturowych, szczerość i prawdomówność, bezstronność i obiektywizm, świadomość swojej wartości. Niejasne, niespójne prawo nie sprzyja ułatwieniu podejmowania decyzji w sytuacjach konfliktowych. Szczegółowe instrukcje rygorystycznie traktują każde odejście od zasady bezpieczeństwa dóbr powierzonych ochronie, niejako nie dostrzegając, że w sytuacji konieczności niesienia pomocy potrzebującym wartość życia czy zdrowia ludzkiego musi być traktowana nadrzędnie w stosunku do nich. Nie można zachować wrażliwości na krzywdę innych pomijając aspekt etyczny swoich działań. Bywały już w historii przykłady żołnierzy, strażników czy funkcjonariuszy ślepo nauczonych słuchać rozkazów i regulaminów. Dość wygodną jest postawa przyjmująca, że w każdej sytuacji znaleźć można istniejący przepis, którego zastosowanie pozwoli wybrać najbardziej odpowiednie postępowanie. Doświadczenia ostatnich lat wskazują, że zastąpienie osądu moralnego literą prawa doprowadzić może nawet do praktyk zbrodniczych. Rządzący nazbyt często ulegali pokusie by utożsamić, a w efekcie zastąpić etykę paragrafami. Jeśli prawa stanowione nie wypływały z prawa naturalnego były rozbieżne z zasadami moralności. W sytuacji takiej brak wytycznych ze strony etyki zawodowej powoduje swoiste odwrócenie biegunów i funkcjonariusz zamiast roli służebnej w stosunku do społeczeństwa pełni rolę nadzorcy aparatu restrykcji. Jest to bardzo groźna sytuacja, której jedną z bezpośrednich przyczyn jest brak etycznych zasad postępowania, które zastąpiono prawodawstwem. Można stwierdzić z dużym prawdopodobieństwem, że uświadomienie faktu istnienia prawa naturalnego oraz jego nadrzędności w stosunku do praw stanowionych u np. funkcjonariuszy MO strzelających do demonstrantów na pewno spowodowałoby u nich namysł nad celowością takiego ostrzału. Zabrakło w tamtym okresie wiedzy na temat moralności, etyki, powinności i odpowiedzialności za własne czyny. Takie przykłady ilustrują, jak ważne jest oparcie etyki zawodowej na odpowiedniej podstawie etyki ogólnej. Mając na uwadze charakter pracy w branży ochrony, jej specyfikę i odniesienie wszystkich zadań do ludzi wydaje się, że najbardziej odpowiednią postawą dla etyki zawodowej pracownika ochrony będzie etyka chronienia osób, która gwarantuje nakierowanie działań właśnie na dobro osób.

Etyka zawodowa pracownika ochrony 21.10.2003 opracował MARCIN NIEDOPYTALSKI

instruktor ochrony osób i mienia

Działania pracownika ochrony w strukturach ochrony osobistej

Bodyguard jako najważniejsze ogniwo w systemie ochrony VIP-a Bodyguard to strażnik ciała lub strażnik życia. W literaturze sensacyjnej, zwłaszcza anglojęzycznej, pojawia się słowo „goryl”. Zdaniem profesjonalistów określenie to jest tak samo obraźliwe, jak nazwanie policjanta gliną czy dziennikarza pismakiem. Wielkie mięśnie, szybkie oko, sprawne ręce to cechy wyróżniające goryli osiłków bez większego przygotowania. Bodyguard to przede wszystkim osoba myśląca, odpowiedzialna. Działanie w służbie ochrony osobistej to zaledwie 20 proc., 80 proc. stanowi zapobieganie, prewencja, a w tej kwestii sprawność fizyczna, siła i wygląd nie zawsze są najważniejsze. Bardzo ważne jest wyszkolenie i ciągłe samodoskonalenie. Trenować trzeba przez cały czas wykonywania tego zawodu. Jeżeli trening jest zły, praca również nie będzie należała do najlepszych. Bodyguard w swojej pracy powinien kierować się następującymi zasadami Zasada żelaznej zasady nigdy nie powinien robić odstępstw od przyjętych przez siebie metod postępowania; Zasada kameleona powinien umieć dostosować się do otoczenia poprzez właściwy ubiór błędem jest np. ochrona na plaży w garniturze); Zasada kamiennej twarzy nie może pokazywać po sobie, że jest zaskoczony; Zasada małomówności należy mówić tyle, ile potrzeba, to VIP ma być bardziej rozmowny niż ochroniarz; Zasada pozostawania w cieniu nie może ujawniać o sobie zbyt wielu informacji; Zasada tłumienia emocji najważniejsze jest wykonanie zadania; Zasada oceny ryzyka nie może brać na siebie zadań, których nie wykona; Zasada kluczenia dotyczy ochrony podczas przejazdów; Zasada sługi i pana VIP decyduje, gdzie pójdzie i co będzie robił, natomiast bodyguard wskazuje, jak tam się dostać i jakie środki bezpieczeństwa przedsięwziąć Szczególną rolę w ochronie osobistej pełnią kobiety[2]. Po pierwsze dlatego, że są miejsca, gdzie w przypadku ochrony VIP-a kobiety mężczyznom po prostu nie wypada wejść (toaleta, garderoba itp.). Zabójca wykorzystałby to bez wahania. Po drugie, do niektórych zadań kobiety nadają się lepiej niż mężczyźni. Świetnie dostrzegają szczegóły, na które mężczyźni zwykle nie zwracają uwagi. Mają intuicję, która wielokrotnie przydaje się podczas działań ochronnych. Kobiety mają łagodniejszy wygląd, są zazwyczaj lekceważone przez przeciwników, co daje im ogromną przewagę i element zaskoczenia. Przykładem jest bohaterka filmu „Na linii ognia” grana przez Rene Russo. Wśród kobiet bodyguardów można wyróżnić dwie kategorie: Ekspert od broni, walki wręcz zwykle małe, niepozorne o dziewczęcej urodzie; Seksapil kobiety o bardzo atrakcyjnym wyglądzie, wysokie, eleganckie Ubiór i wyposażenie bodyguarda Kabura firmy Fobus Kabura na magazynek i kajdanki Kabura na magazynek i kajdanki Zestaw kamuflowany firmy Motorola Zestaw kamuflowany firmy Motorola Kamizelka kuloodporna firmy JMD Kamizelka kuloodporna firmy JMD. Bodyguard wykonujący zadania ochronne musi być odpowiednio ubrany i wyposażony. Same umiejętności nie wystarczą w przypadku starcia z dobrze wyposażonym zamachowcem. Profesjonalny bodyguard kojarzy się z rosłym, barczystym mężczyzną w garniturze i ciemnych okularach. Oczywiście w niektórych sytuacjach i typach ochrony (np. oficjalna ochrona prezydencka) strój taki jest jak najbardziej właściwy. Jednak ubiór powinien być dostosowany do VIP-a oraz do otoczenia, w jakim pracujemy. Jeżeli ochraniamy VIP-a podczas gry w tenisa, grupa ochrony osobistej również powinna być ubrana w luźną, sportową odzież. Inaczej będzie wyglądała grupa chroniąca rezydencję, inaczej jednostka wsparcia jadąca za pojazdem VIP-a. Oficjalnym ubraniem bodyguarda jest garnitur, w skład którego wchodzi: marynarka najlepiej koloru ciemnego, bez elementów jaskrawych, odznaczających się. Musi być w miarę luźna, aby zakrywała sprzęt noszony na pasie oraz maskowała noszoną pod koszulą kamizelkę kuloodporną. Nie powinna posiadać zbyt wielu elementów, o które łatwo zahaczyć przy wyjmowaniu broni; koszula jasna, ale nie biała (zbyt się odznacza). Powinna być trochę większa niż zwykle nosimy, ponieważ pod nią musi się zmieścić kamizelka kuloodporna; krawat elegancki, ale niezbyt wyróżniający się. Dopasowany kolorystycznie do koszuli. Krawat powinien być przecięty i umocowany pod kołnierzykiem na gumce, która urwie się, gdy ktoś będzie próbował nas dusić. spodnie bez mankietów. Luźny krój, szerokie i mocne szlufki (pas musi być również szeroki); buty i skarpetki w tym samym kolorze, buty sznurowane, podeszwa koniecznie gumowa (nie może być skórzana, ponieważ jest śliska); kurtka z kapturem należy unikać długiego płaszcza, aby wygodnie można było wsiadać do samochodu i wysiadać z niego. Kolor powinien być dostosowany do garnituru. Bodyguard nie powinien nosić czapki i rękawiczek. Nieodzownym elementem ubioru są natomiast okulary przeciwsłoneczne. Po pierwsze, chronią przed jaskrawym słońcem, poza tym przeciwnik nie wie, gdzie bodyguard w tym momencie patrzy. Wyposażenie okularów w mini lusterka powoduje, że możemy obserwować, co się dzieje za naszymi plecami. W przypadku ubioru mniej oficjalnego obowiązują te same zasady musi być luźny, kolorystycznie stonowany, zakrywać elementy wyposażenia. Sprzęt, który ma przy sobie pracownik ochrony osobistej, jest uzależniony od miejsca ochrony oraz stopnia zagrożenia ochranianego. Należy jednak wymienić elementy wyposażenia, które bodyguard zawsze powinien mieć przy sobie. Są to: Broń palna pistolet, nie może posiadać elementów, które mogą przeszkadzać podczas wyjmowania. Bardzo dobrym rozwiązaniem jest pistolet Glock 17, kaliber: 9 mm. Jest płaski, jego magazynek ma pojemność 17 nabojów, szkielet wykonany z polimerów powoduje, że broń jest stosunkowo lekka. Można bezpiecznie nosić ją w stanie załadowanym, ponieważ bezpiecznik znajduje się w języku spustowym. Sposób noszenia broni zależny jest od preferencji użytkownika. Jednak najbardziej sprawdzonym i skutecznym miejscem jest pas. Zasada jest następująca: broń należy nosić zawsze w tym samym, ustalonym miejscu, niezależnie, czy będzie noszona na pasie, czy na szelkach. Kabura powinna być stabilna, tak aby przy szybkim przemieszczaniu się nie wypadła z niej broń. Dobrym zabezpieczeniem jest tzw. wcisk. Środki łączności telefon komórkowy oraz radiotelefon do łączności pomiędzy członkami bezpośredniej eskorty. Radiotelefon nie powinien być zbyt duży, aby nie zajmował miejsca pod marynarką. Powinien być do niego dołączony kamuflowany zestaw nadawczo-odbiorczy. Pakiet pierwszej pomocy składa się z opatrunku osobistego, rękawiczek jednorazowych oraz jednorazowej maseczki do sztucznego oddychania. Jest zapakowany w foliowe opakowanie. Latarka może to być latarka taktyczna (np. amerykańskiej firmy Surefire), jednak dobrym rozwiązaniem jest mała, poręczna latarka diodowa w kształcie długopisu. Daję siłę światła ok. 4 lumenów i jest to wystarczające do oświetlenia np. kosza na śmieci przy pirotechnicznej kontroli obiektu czy małego zaciemnionego pomieszczenia. Kamizelka kuloodporna lekka, wykonana z kewlaru, mieszcząca się pod koszulą. Do pozostałego wyposażenia, używanego w miarę potrzeb i będącego na wyposażeniu grupy ochrony osobistej, należą: gaz obezwładniający w postaci ręcznych miotaczy gazowych; paralizatory elektryczne (np. amerykański TASER); kajdanki (metalowe lub jednorazowe z tworzywa sztucznego); pałki wielofunkcyjne (tonfa lub tzw. baton); latarki akumulatorowe, szperacze dalekosiężne; neseser z ceramiczną lub kewlarową kuloodporną roletą rozwijaną w momencie ataku; nosi ją bodyguard idący bezpośrednio za VIP-em; sprzęt obserwacyjny lornetki i noktowizory; sprzęt wykrywający podsłuchy, skanery itp.; maski przeciwgazowe; dobrze wyposażona apteczka pierwszej pomocy; powinna zawierać zestaw leków, które VIP musi przyjmować w przypadku, jeżeli cierpi na przewlekłą chorobę; sprzęt do poszukiwania ładunków wybuchowych (lusterka na wysięgnikach, stetoskopy, specjalne latarki.

Rozpoznawanie i analiza zagrożenia Podstawą ochrony osobistej jest umiejętność oszacowania zagrożenia. Jeśli pozna się jego rodzaje i stopnie, będzie można właściwie określić rodzaj potrzebnych środków do zapewnienia bezpieczeństwa ochranianemu. Nie można chronić VIP-a wszędzie i przed wszystkim, ponieważ zbudowanie takiego systemu ochrony byłoby bardzo kosztowne, a co najgorsze, całkowicie pozbawiłoby go swobody. Przecież celem ochrony nie jest odizolowanie ochranianego od świata. To byłoby najprostsze, ale nie o to tutaj chodzi. Najlepsze działanie ochronne to takie, które zapewnia właściwy poziom bezpieczeństwa przy minimalnej ingerencji w normalny tryb życia VIP-a. Celem oszacowania zagrożenia jest określenie istniejącego ryzyka i rozdzielenie ryzyka możliwego do uniknięcia od tego, którego uniknąć się nie da. Przecież zamach, atak na VIP-a nie jest jedynym ryzykiem. Jest najważniejszym czynnikiem, ale należy brać pod uwagę również inne zagrożenia, takie jak choroba, wypadek drogowy, pożar. Ogólnie rzecz biorąc, ochrona osobista dba o spokój psychiczny VIP-a, o jego prywatność. Oszacowanie ryzyka powinno być porównane z zapobiegawczymi środkami ochrony, jakie mogą być zastosowane. Lepiej zapobiegać, niż naprawiać. Podstawowymi elementami procesu szacowania zagrożenia są: Sporządzenie jasnej listy wszystkich zagrożeń, ale bez szukania dla nich rozwiązań. W miarę dopływu nowych informacji lista ta może się zmieniać; Uporządkowanie zagrożeń według stopnia niebezpieczeństwa dla VIP-a; Dobór niezbędnych środków bezpieczeństwa w celu minimalizacji tych zagrożeń; Ustalenie profilu VIP-a. Profilowanie jest to ostatni punkt procesu szacowania ryzyka, jednak wyniki poczynionych ustaleń dotyczących osoby ochranianej mają bardzo istotny wpływ np. na listę zagrożeń oraz na środki bezpieczeństwa dostosowane do tych zagrożeń. Prawdę mówiąc, należy wiedzieć wszystko o VIP-ie, nie tylko to, co zechciał przekazać swojej ochronie. Im więcej się ona o nim dowie, tym łatwiejsze będzie oszacowanie zagrożenia (np. to, że zleceniodawca jest miłośnikiem nurkowania). Należy przyjąć zasadę, że każda informacja, choćby wydawała się mało znacząca, może okazać się użyteczna przy szacowaniu zagrożenia. Dlatego bardzo pomocne będzie trzymanie się szablonu „Siedmiu P” (w nawiasach podano nazwy w języku angielskim): Ludzie (people). Miejsca (places). Osobowość (personality). Uprzedzenia (prejudices). Historia osobista (personal history). Poglądy polityczne i religijne (political and religious persuasion). Życie prywatne (private life). Udzie Zleceniodawca może mieć różne powiązania z ludźmi, poprzez więzy pokrewieństwa, pracę itp. Znajomość ta może mieć różny charakter. Niektóre z tych powiązań mogą oznaczać problemy — np. niebezpieczny flirt miłosny w pracy, zazdrosna żona, wspólnik bez skrupułów. Zatem musimy poznać ludzi, z którymi VIP się kontaktuje. Miejsca Należy dowiedzieć się, gdzie VIP się urodził, gdzie mieszkał, obecnie pracuje i spędza wolny czas. Miejsca dla jednych bezpieczne, dla innych mogą takie nie być. Bodyguard zawsze musi pamiętać o związku osoby ochranianej z miejscem i wpływie tego powiązania na stopień zagrożenia. Osobowość Istnieją pewne typy osobowości, które po prostu przyciągają kłopoty. Są to zwykle osoby szorstkie, kłótliwe, mające wojownicze usposobienie. Tacy są często przedsiębiorcy, właściciele firm. Szybko potrafią się zaprzyjaźnić, ale równie szybko narobić sobie wrogów. Bodyguard nie musi lubić osoby, dla której pracuje, jednak wiedza o jej osobowości powinna sprawić, że ochrona będzie jeszcze bardziej czujna. Uprzedzenia Zwłaszcza te głęboko zakorzenione w człowieku są szczególnie niebezpieczne. Zwykle powodują reakcję łańcuchową jeżeli np. ktoś nie lubi przedstawicieli rasy czarnej, zwykle znajdują się uprzedzeni do uprzedzonych wobec Afroamerykanów. Bodyguard powinien znać te uprzedzenia, aby w razie zagrożenia wynikającego z nich mógł właściwie zareagować. Historia osobista Powinna obejmować nazwiska ludzi, którzy znali VIP-a w przeszłości, jego dawne powiązania, historię małżeństwa (lub kilku małżeństw), służbę wojskową, miejsca zamieszkania, historię pracy zawodowej. Należy to porównać z informacjami zawartymi w źródłach publicznych (prasa, książki, encyklopedia). Bodyguard powinien znać historię chorób VIP-a, jego grupę krwi i ewentualne alergie, przyjmowane regularnie leki itp. Poglądy polityczne i religijne Należy poznać poglądy polityczne zleceniodawcy i jego przynależność do organizacji politycznych. Poglądy i praktyka religijna również mogą mieć wpływ na stopień zagrożenia. Prywatne życie Najbardziej kontrowersyjny punkt profilowania VIP-a. Musimy wiedzieć, czy nadużywa alkoholu, czy widuje się z prostytutkami, czy ma kochankę, co jada, gdzie lubi przebywać (ulubione restauracje, hotele). Lista ta powinna być bardzo dokładnie sporządzona przez służbę ochrony, a odpowiedzi na te pytania muszą być przez VIP-a udzielone zgodnie z prawdą.

Organizacja zespołów ochrony osób stanowi kolejną fazę procesu planistycznego, którego celem jest likwidacja zagrożenia życia i zdrowia ludzi objętych działaniami ochronnymi. Czynności te powinny być poprzedzone zdobyciem gruntownej wiedzy z zakresu prawnych podstaw ochrony osób oraz powinny opierać się na analizie realnych i potencjalnych zagrożeń mogących wystąpić w trakcie realizacji zadań ochronnych. Stąd też organizacja zespołu ochrony osobistej należy do zadań ważnych, odpowiedzialnych i wymagających posiadania zarówno wiedzy praktycznej, jak i teoretycznej. Uzasadnieniem i poparciem wagi oraz znaczenia działań realizowanych na rzecz bezpieczeństwa osób jest wartość dobra powierzonego ochronie. Zapewne każdy zgodzi się, że ludzkie życie i zdrowie należą do najważniejszych wartości. Dlatego też wszelkie działania mające na celu likwidację zagrożeń chronionych osób zasługują na miano priorytetowych decydujących o zachowaniu hierarchii egzystencjalnych wartości. Organizacja zespołów ochrony osób staną się między innymi zagadnienia dotyczące rodzajów szyków ochronnych, taktyk ich formowania, a także pierścieni bezpieczeństwa. Wiadomości te pozwolą zrozumieć podstawowe zasady taktyki przeciwdziałania zamachom na chronione osoby oraz stanowić będą bazę do poznania głównych obowiązków i uprawnień pracowników ochrony osobistej. Analiza treści dydaktycznych modułu pozwoli również na zapoznanie się z rozmieszczeniem poszczególnych pracowników w szykach ochronnych oraz roli pierścieni bezpieczeństwa w organizowaniu zabezpieczenia osób. Szyki ochronne pracownicy ochrony zapewniający bezpieczeństwo osób powinni tworzyć różnego rodzaju szyki ochronne. Szyk ochronny to sposób ustawienia agentów ochrony bezpośredniej w stosunku do osoby ochranianej oraz nawzajem względem siebie. Wielkość oraz rodzaj zastosowanego szyku ochronnego zależy od liczby agentów wchodzących w skład ochrony bezpośredniej, stopnia zagrożenia osoby ochranianej i miejsca zabezpieczenia. Agenci wchodzący w skład szyku ochronnego tworzą strefę bezpieczeństwa między sobą a osobą ochranianą” Podstawowym celem szyku ochronnego jest przeciwdziałanie atakom na osoby. Dodatkowym zadaniem jest zagwarantowanie osobie chronionej spokoju poprzez odizolowanie jej od otoczenia, a także zapobieganie różnego rodzaju formom naruszenia jej nietykalności. Szyki ochronne mają charakter dynamiczny i uzależnione są od charakteru otoczenia inną formę przyjmują w miejscach zatłoczonych (szyk zwarty), a inną, gdy teren pozwala na stosowanie szyku rozluźnionego. Ważne jest jednak, aby pracownicy ochrony znajdowali się w odpowiedniej odległości od osoby chronionej odległości pozwalającej na natychmiastową i skuteczną reakcję na wszelkie zagrożenie. Skuteczność działań ochronnych uzależniona jest w dużym stopniu od właściwej lokalizacji pracowników ochrony w szyku oraz odpowiednim przydziale tzw. obszaru obserwacji strefy odpowiedzialności wokół klienta. Strefa odpowiedzialności każdego pracownika ochrony powinna lekko zachodzić na strefę innych członków szyku ochronnego. Istotne jest jednak to, aby członkowie szyku zabezpieczali 360-stopniowy obszar wokół osoby ochranianej. Poniżej przedstawiono rysunki ukazujące różne rodzaje szyków ochronnych wraz z ich opisem. Podstawowym kryterium określającym rodzaj szyku będzie liczba pracowników ochrony oraz ich usytuowanie w szyku. Ochrona jednoosobowa Szyk ten tworzy dowódca ochrony, który zapewnia 360-stopniowe pokrycie obszaru wokół osoby chronionej. Dowódca znajduje się z tyłu osoby chronionej, zwykle z jej prawej strony, w odległości około jednego metra (mniej więcej na długość wyciągniętej ręki). W razie ewentualnego ataku z przodu taka lokalizacja pozwala na szybką reakcję, a jednocześnie nie utrudnia przemieszczania się klienta. Pozycja dowódcy ochrony w tym szyku nie jest stała — ustawia się on z tej strony, z której zagrożenie jest w danej chwili największe.

Ochrona dwuosobowa szyk ten składa się z dowódcy ochrony i pracownika ochrony (pracownika rozpoznania). Każdy z nich odpowiada za 180-stopniowe pokrycie obszaru wokół klienta. Tak jak w przypadku obsady eskortowej dowódca ochrony zajmuje miejsce z tyłu, z prawej strony, a pracownik ochrony z przodu z lewej strony. Pracownik stanowi ochronę przed atakiem z przodu i po bokach. Dowódca odpowiada zaś za osłonę i ewakuację w razie zagrożenia.

Ochrona trzyosobowa szyk ten składa się z: dowódcy ochrony, pracownika rozpoznania i pracownika ochrony (dowódca zmiany). Każdy z nich odpowiedzialny jest za 120-stopniowe pokrycie obszaru wokół klienta. Tak jak w przypadku mniejszych szyków ochronnych dowódca zajmuje pozycję z tyłu z prawej strony, pracownik ochrony z lewej strony, a pracownik rozpoznania znajduje się z przodu. Szyk ten stosowany jest często w miejscach zatłoczonych.

Ochrona czteroosobowa Szyk ten składa się z obstawy czteroosobowej: dowódcy ochrony, pracownika rozpoznania i dwóch pracowników ochrony. Dowódca ochrony zajmuje pozycję z tyłu z prawej strony klienta, jeden z pracowników usytuowany jest także z tyłu za osobą chronioną i dowódcą, drugi pracownik znajduje się z tyłu z lewej strony. Pracownik rozpoznania zajmuje pozycję z przodu szyku ochronnego. Dowódca koncentruje uwagę wyłącznie na osobie chronionej, podczas gdy pozostali pracownicy ochrony odpowiedzialni są za 120 stopniowe pokrycie obszaru wokół osoby chronionej.

Ochrona pięcioosobowa szyk ten składa się z obsady pięcioosobowej: dowódcy ochrony, pracownika rozpoznania i trzech pracowników ochrony. Dowódca ochrony zajmuje pozycję z tyłu z prawej strony klienta. Jeden pracownik znajduje się z tyłu osoby chronionej, drugi z jej prawej strony, trzeci zaś z lewej. Pracownik rozpoznania przemieszcza się w szyku ochronnym z przodu. Dowódca koncentruje swoją uwagę wyłącznie na kliencie, pozostali członkowie szyku pokrywają 90-stopniowy obszar wokół tej osoby. Romb jest szykiem ochronnym charakteryzującym się dużą elastycznością i w zależności od sytuacji może przekształcić się w inną formację ochronną.

Ochrona sześcioosobowa szyk ten składa się z: dowódcy ochrony, pracownika rozpoznania i czterech pracowników ochrony. Dowódca ochrony zajmuje pozycję z tyłu z prawej strony klienta. Jeden z pracowników ochrony zajmuje pozycję z tyłu za osobą chronioną i dowódcą, drugi z prawej strony tej osoby, trzeci z lewej, a czwarty z tyłu z lewej strony. Pracownik rozpoznania przemieszcza się na przedzie. Dowódca ochrony koncentruje swoją uwagę wyłącznie na kliencie, natomiast zadaniem pozostałych pracowników ochrony jest zapewnienie 72-stopniowego pokrycia obszaru wokół tej osoby. Tak jak w przypadku ochrony pięcioosobowej romb rozszerzony charakteryzuje się dużą elastycznością i może przekształcić się szybko w inną formację ochronną.

Pierścień ochronny szyk ten stosuje się w sytuacjach nadzwyczajnego zagrożenia osoby chronionej oraz konieczności przemieszczenia jej przez agresywnie zachowujący się tłum. Wszyscy pracownicy ochrony z wyjątkiem dowódcy stoją tyłem do osoby chronionej. W sytuacji wzmożonego zagrożenia łączą się ramionami, formując pierścień ochronny uniemożliwiający dostęp do klienta. Dowódca znajduje się w środku pierścienia ochronnego wraz z osobą chronioną. Jego zadaniem jest kierowanie klientem. Pierścieniem bezpieczeństwa nazywamy odpowiednie rozstawienie ochrony wokół osoby ochranianej, które ma na celu zapewnienie tej osobie bezpieczeństwa i niedopuszczenie do niej osób postronnych”

„Każdy kolejny obwód (pierścień) przepuszcza coraz mniejsze liczby osób dzięki efektywnemu filtrowaniu. Jeśli ktoś niepowołany przedrze się przez pierścień zewnętrzny, powinien być wykryty i zatrzymany przy pierścieniu środkowym lub wewnętrznym. Ukształtowanie obwodów zależy od zagrożenia, stanu liczbowego sekcji i dostępnych zasobów”. „Pierścień wewnętrzny to obszar wyznaczony bezpośrednio wokół osoby ochranianej. Znajdują się w nim agenci ochrony bezpośredniej. Jest to pierścień najbardziej ograniczający dostęp i zawsze należy go obsadzać agentami w pierwszej kolejności. Swobodny dostęp do tego obszaru mogą mieć tylko osoby bezpośrednio związane z osobą ochranianą (bliscy współpracownicy, członkowie rodziny itp.). Pierścień środkowy to obszar wokół wewnętrznej strefy ochrony. Znajdują się w nim agenci ochrony niewłączeni do zespołu ochrony bezpośredniej. Pierścień ten jest obsadzony agentami zaraz po tym, jak zostaną rozmieszczeni agenci pierścienia wewnętrznego. Dostęp do tego obwodu mają ludzie czasowo współpracujący z osobą ochranianą, na przykład urzędnicy obsługujący daną wizytę. Pierścień zewnętrzny stanowi pierwszą linię obrony. Jest to obszar najbardziej oddalony od osoby ochranianej. Mają do niego dostęp osoby zaangażowane w określone zabezpieczenie, kierowcy, pracownicy instytucji współpracujących przy wizycie, a także pozostali agenci zabezpieczenia” „Oddzielenie od siebie poszczególnych pierścieni bezpieczeństwa wymaga wprowadzenia barier fizycznych utrudniających dostęp do osoby chronionej. Mogą to być: barykady stałe, czyli ściany, ogrodzenia, formy ukształtowania terenu naturalnego, zbiorniki wodne, budynki, stałe pachołki itp., barykady tymczasowe, czyli podpory, liny, łańcuchy, przenośne ogrodzenia drewniane lub metalowe, taśmy, ścianki działowe w pomieszczeniach, zasłony okienne, meble, drut kolczasty, pojazdy, drogowe bariery ochronne itp.” Podstawowymi zadaniami pierścieni bezpieczeństwa jest przeciwdziałanie napadowi na chronioną osobę poprzez: wprowadzenie punktów kontrolnych, zamontowanie urządzeń technicznych pozwalających na wykrycie zagrożenia, obserwację wszystkich osób zbliżających się do pierścienia wewnętrznego, alarmowanie pracowników ochrony zajmujących stanowiska wewnątrz kolejnych pierścieni o zbliżającym się zagrożeniu, współpracę podczas reagowania na zaistniałe zagrożenia. Poszczególne pierścienie bezpieczeństwa powinny posiadać punkty kontrolne, które uniemożliwiałyby dostęp osób postronnych. Pracownicy ochrony powinni, dokonując kontroli, wymagać od osób przekraczających poszczególne pierścienie bezpieczeństwa: poddania się sprawdzeniu na liście osób upoważnionych do wstępu, przedstawienia dokumentu tożsamości, przejścia przez bramkę wykrywającą metal. Rozpoznaniu osób mogących przebywać w kolejnych pierścieniach bezpieczeństwa służą różnego typu identyfikatory. Oprócz funkcji ułatwiających identyfikację pełnią one również zadania prewencyjne odstraszają osoby nieuprawnione do wkraczania na niedozwolony dla nich teren. Członkowie ochrony osobistej posiadają identyfikatory stałe. Identyfikatory tymczasowe (goście, dziennikarze itp.) mogą być zróżnicowane pod względem koloru i/lub kształtu w zależności od strefy (pierścienia bezpieczeństwa), w której mają przebywać osoby uprawnione. Podstawowym celem pierścieni bezpieczeństwa jest utrudnienie dostępu osób postronnych do osoby chronionej. Pierścienie bezpieczeństwa dzielimy na: wewnętrzne, środkowe i zewnętrzne. Pierścień zewnętrzny stanowi pierwszą barierę dostępu do osoby chronionej, pierścień wewnętrzny ostatnią. Każdy pierścień bezpieczeństwa powinien posiadać punkty kontrolne. Tworząc pierścienie bezpieczeństwa można wykorzystać znajdujące się na danym terenie naturalne i architektoniczne bariery. Szyki ochronne formowane są w wewnętrznym pierścieniu ochronnym. Rozmieszczenie pracowników ochrony podczas zabezpieczenia linii ogrodzeniowej

Wejście do windy pracowników ochrony

Rozmieszczenie pracowników ochrony w klatce schodowej lub schodach ruchomych

Rozmieszczenie pracowników ochrony podczas przemówienia lub konferencji prasowej

Taktyka działań ochronnych przy użyciu pojazdów. Ochrona osób realizowana jest w różnych okolicznościach, miejscach oraz za pomocą wielu środków technicznych. Jednym z nich jest samochód. W niniejszym module kursu, zajmiemy się omówieniem ochrony osób prowadzonej w trakcie przejazdu samochodem. Już na wstępie należy podkreślić, że pracownicy zatrudnieni w komercyjnych strukturach ochronnych nie posiadają uprawnień, z których mogą korzystać funkcjonariusze służb należących do struktur rządowych (np. Policja, Biuro Ochrony Rządu). Podobnie samochody używane do ochrony osobistej nie są pojazdami uprzywilejowanymi, a poruszanie się nimi wymaga bezwzględnego stosowania przepisów ruchu drogowego przepisów właściwych wszystkim innym pojazdom cywilnym. Stąd też specyfika działań ochronnych realizowanych samochodami wymaga zaangażowania odmiennych metod oraz algorytmów postępowania zarówno w sytuacjach typowych, jak i wzmożonego zagrożenia.