Bezpłatny fragment - Nad głębiami

I (Zmiennego bytu falo ty ruchliwa...)

Zmiennego bytu falo ty ruchliwa!

Co nas unosisz po wszechświata toni,

Daremnie wzrok nasz zatem wszystkiem goni,

Co pod powierzchnią twoją się ukrywa;

Choć nam w błyskawic blasku się odsłoni

Głąb niezmierzona, ciemna i straszliwa...

Trudno nam dotrzeć spojrzeniami do niej

Przez pianę zjawisk, co po wierzchu pływa.

Próżno nad głębią schyleni, jej ciemnic

Obraz chwytamy, gdyż ruchliwa fala,

Zamiast odwiecznych istnienia tajemnic,

Własną twarz naszą ukazuje zdala,

I nasz widnokrąg cały się powleka

Rzuconem w wszechświat odbiciem człowieka.

II (Wieczne ciemności, bezdenne otchłanie...)

Wieczne ciemności! bezdenne otchłanie!

Co otaczacie tajemnicą życie,

Próżno was ciągle pytamy: milczycie,

Głuche na nasze skargi i wołanie.

Próżna ciekawość! próżne serca bicie!

Nikt odpowiedzi od was nie dostanie,

Chyba nam echo odrzuci pytanie,

Przywtórzy myśli, tkwiącej w piersiach skrycie.

I nieraz biedni za prawdę bierzemy

Ten głuchy oddźwięk własnej wyobraźni,

Sądząc, że słyszym tajny głos natury,

Lecz wszechświat stoi tak jak przedtem niemy,

I otchłań póty milczeniem nas drażni,

Póki nas w mrok swój nie wciągnie ponury.

III (Łudząca Maja otworzy ci oczy...)

Łudząca Maja otworzy ci oczy,

Migając widzeń różnobarwną tęczą,

Splotami wrażeń zmysłowych otoczy

I siecią złudzeń usidli pajęczą.

Widzisz tłum zjawisk, co się wkoło tłoczy,

Słyszysz melodye, co ci w uszach dźwięczą,

I śnisz sen smutny, chwilami uroczy,

W którym cię widma zagadkowe dręczą.

Ścigając próżno przynęty zwodnicze,

Co się wciąż z twojej usuwają dłoni,

Pragniesz rozpoznać więzy tajemnicze

I swej piastunki zakryte oblicze;

Lecz ledwie rękę wyciągnąłeś do niej,

Łudząca Maja oczy ci zasłoni.

IV (Jak ptaki, kiedy odlatywać poczną...)

Jak ptaki, kiedy odlatywać poczną,

Bez przerwy ciągną w dal przestrzeni siną,

I horyzontu granicę widoczną

Raz przekroczywszy, gdzieś bez śladu giną...

Tak pokolenia w nieskończoność mroczną

Nieprzerwanemi łańcuchami płyną,

Nie wiedząc nawet, skąd wyszły?... gdzie spoczną?...

Ani nad jaką wznoszą się krainą?

W chmurach i burzy, lub w blasku promieni,

Podległe skrytych instynktów wskazówce,

Lecą, badając wązki szlak przestrzeni,

Który im znaczą poprzedników hufce,

I tę przelotną grę świateł i cieni,

Jaką w swej krótkiej zobaczą wędrówce.

V (Gdy nas ciemności otaczają wszędzie...)

Gdy nas ciemności otaczają wszędzie,

W swej zacieśnionej zatrzymując sieci,

Wzrok nasz nie sięga za drogi krawędzie

I nie pytamy: co za nią? jak dzieci.

Lecz niech kto światło na drodze roznieci,

To choć wzrok szerszy widnokrąg posiędzie,

Dokoła miejsca, które blask oświeci,

Otchłań ciemności jeszcze większą będzie.

Wraz z blaskiem wiedzy zdobytej płomienia,

W miarę jak widzeń krąg się rozprzestrzenia,

Wciąż obszar mroków nieprzebytych rośnie...

I to, co dostrzedz możemy, jest niczem,

Przed tem nieznanem, skrytem, tajemniczem,

Co nam mrok wieczny zasłania zazdrośnie.

VI (Na falach swoich toczy słońc miliony...)

Na falach swoich toczy słońc miliony

Wieczny Ocean bez dna i wybrzeży,

Którego nawet goniec uskrzydlony

Przestrzeni, promień świetlany nie zmierzy;

Ani fantazyi młodej polot świeży,

Ani błysk myśli, na zwiady rzucony,

Do krańców jego nigdzie nie dobieży

I tajemniczej nie przedrze zasłony.

Nieskończoności łańcuch wyciągnięty,

Biegnąc przez mroczne przestrzeni odmęty,

Wśród bezbrzeżnego znika nam ogromu,

Niemocą myśli przedwcześnie ucięty.

A z drugiej strony ginie pokryjomu

Gdzieś w nieskończonej małości atomu.

VII (Rzucone w przestrzeń złotych gwiazd kagańce...)

Rzucone w przestrzeń złotych gwiazd kagańce,

Te wirujących światów zbiorowiska,

Skupione bytów chwilowych ogniska,

Ten cały ogrom, za którego krańce

Nie możem sięgnąć przygodni mieszkańce,

Z nieskończoności toni bez nazwiska

Wzniósł się podobny wirującej bańce,

Która na fali tęczuje i pryska.

Niesie go z sobą ta nieznana fala,

Co poza bytem będąc, byt okala,

I wszystko z łona swego wyprowadza,

I nowe słońca w przestrzeniach zapala,

Gdy nią poruszy kierująca władza,

Co byt na głębiach nicestwa osadza.

VIII (Noc, noc wieczysta, głuszą przedbytową...)

Noc, noc wieczysta, głuszą przedbytową

Otacza kręgi drgające istnienia,

Noc i pierwotny eter bez skupienia,

Bez związku z światów fizyczną budową,

Swą jednolitą nicość rozprzestrzenia,

Z której dopiero falę światów nową,

Wirami mgławic skłębionych pierścienia,

W przyszłości twórcze wyprowadzi słowo.

Noc, noc wieczysta! W jej bezwładnej czczości,

Żaden istnienia odblask nie zagości;

Nic się nie zmienia, nie drga, nie posuwa

I nic nie mierzy tej pustej wieczności,

Tylko Duch świata bezustannie czuwa

I przyszłych istnień z siebie nić wysnuwa.

IX (Nieśmiertelności nie poszukuj w próchnie...)

Nieśmiertelności nie poszukuj w próchnie,

Albo w czynnikach, co się wnet rozprzęgną;

Nieśmiertelnemi nie są kość i ścięgno,

Ni żądz płomyki, które śmierć zadmuchnie.

Te dumne myśli, co się w głowie lęgną,

Pójdą na pastwę bladej przemian druchnie,

Jeśli za zlepek znikomy nie sięgną,

I osobistej sławy oddźwięk zgłuchnie.

Wszystko, co świeci w ludzkich cacek kramie,

Co przypadkowe, ułomne i liche,

Co nosi zachceń osobistych znamię,

Choć się przystraja w odrębności pychę,

Wraz z swą skorupą w prochy się rozłamie,

Na dno przepaści opadając ciche.

X (Tylko treść, która z całością się splata...)

Tylko treść, która z całością się splata,

To, czego żaden trąd nie upośledza,

Czego nie dzieli egoizmu miedza

Od wszystkich ogniw duchowych wszechświata;

To, co chwilowy zakres swój wyprzedza,

I z życiem przyszłych pokoleń się brata;

Tylko ta wspólnych źródeł samowiedza,

Co z gwiazd na gwiazdy wzlatuje skrzydlata,

I wszędzie siebie znajduje świadomie,

W minionych zmierzchach, w mgle przyszłych stuleci,

W sercach współbraci i światów ogromie,

I w każdym życiem drgającym atomie:

Ta jedna z czasu wyplątana sieci,

Nieśmiertelnością poza grób uleci.

XI (Ileż to zgonów, i narodzin ile...)

Ileż to zgonów, i narodzin ile,

W krótkim dni naszych przechodzim zakresie!

Tłum nowych pędów wciąż do życia rwie się,

Gdy to, co przedtem w pełnej kwitło sile,

Spada jak liście obumarłe w lesie...

Szybko mkną w przeszłość niepochwytne chwile,

A każda cząstki oderwane niesie

Z naszego wnętrza... i składa w mogile.

Wciąż coś przybywa i coś nam ucieka;

Myśli, uczucia rodzą się i giną;

Każdy dzień stwarza świeży kształt człowieka,

Który nad dawną wyrasta ruiną...

I tylko pamięć wiąże w całość jedną

Mgliste obrazy, co w przelocie bledną.

XII (Wzniosłe dążenia, szlachetne pobudki...)

Wzniosłe dążenia, szlachetne pobudki,

Rozpaczne walki, zgliszcza i cmentarze,

Róże miłości, uczuć niezabudki,

I ukochanych jasne przedtem twarze,

We mgłach przeszłości nikną, jak sen krótki...

A czas powoli w pamięci zamaże

Najdroższe rysy i najcięższe smutki,

I echa wspomnień zgłuszy w dziennym gwarze.

Napróżno serce chce zatrzymać w głębi,

Gdy szron jesienny kurczy je i ziębi,

Wdzięczne obrazy błogości dziecięcej;

Próżno chce wskrzeszać bieg minionej chwili,

I tych, co z nami wspólnem życiem żyli:

To, co już przeszło, nie powraca więcej!

XIII (Przeszłość nie wraca jak żywe zjawisko...)

Przeszłość nie wraca, jak żywe zjawisko,

W dawnej postaci, jednak nie umiera:

Odmienia tylko miejsce, czas, nazwisko,

I świeże kształty dla siebie przybiera.

Zmarłych pokoleń idealna sfera

W żywej ludzkości wieczne ma siedlisko,

A grób proroka, mędrca, bohatera

Jasnych żywotów staje się kołyską.

Zawsze z tej samej życiodajnej strugi

Czerpiemy napój, co pragnienie gasi;

Żywi nas zasób pracy plemion długiej,

Ich miłość, sława, istnienie nam krasi;

A z naszych czynów i z naszej zasługi

Korzystać będą znów następcy nasi.

XIV (Po wszystkie czasy, przez obszar daleki...)

Po wszystkie czasy, przez obszar daleki,

Wiążą się istnień kolejne ogniwa;

Fala pokoleń, wielkie ludów rzeki,

Wszystko w ocean jeden wspólny spływa,

Który zasila coraz dalsze wieki...

Z rzeszą zniknionych ciągle rzesza żywa,

Jako strumienie, mieszają swe ścieki

I jedna drugą ze sobą porywa.

Wszyscy są wspólną związani macierzą:

Umarli, żywi, wielcy, czy też mali,

Wrogowie, bracia, dalecy lub blizcy,

Jedni od drugich nawzajem zależą,

Odpowiadając, na wypadków fali,

Każdy za wszystkich, za każdego wszyscy!

XV (Na dzieci spada win ojcowskich brzemię...)

Na dzieci spada win ojcowskich brzemię,

Lud pokutuje za grzechy zbrodniarza:

Każde gwałcące sprawiedliwość plemię,

Cierpień i nieszczęść ludzkości przysparza.

Złe, jak zaraza, w lot obiega ziemię...

A czy na sobie łachman ma nędzarza,

Czy też w książęcym kroczy dyademie,

Zatrutem tchnieniem cały świat zaraża.

Wobec praw, światem rządzących wszechwładnie,

Nikt ujść nie może złych wpływów przekleństwa;

Każdemu w dziale część winy przypadnie

Nawet za cudze zbrodnie i szaleństwa;

Bo każdy nosi w duszy swojej na dnie

Odpowiedzialność wspólną człowieczeństwa.

XVI (Dzień, w którym jeden z grzesznych braci koła...)

Dzień, w którym jeden z grzesznych braci koła,

Najświętsze prawa zdeptawszy niegodnie,

Rozpali krwawą pożarów pochodnię,

Widziadło mordów na ziemię przywoła

I zaćmi światła narodów przewodnie,

Dzień ten jest klęską dobrego anioła,

I ludzkość cała, chyląc kornie czoła,

Winna za syna pokutować zbrodnie;

Winna obchodzić we łzach i żałobie

Grzech, który nową klątwą ją obarczy

I zwróci z drogi ku jaśniejszej dobie...

Powinna szukać przeciw złemu tarczy,

Poznaniem prawdy potęgując w sobie

Miłość, co środków zbawienia dostarczy.

XVII (Co złość zniweczy, co występek zburzy...)

Co złość zniweczy, co występek zburzy,

To miłość z gruzów napowrót postawi.

Upadłą ludzkość z krwi i łez kałuży,

Gdzie ją spychają występni i krwawi,

Czyn poświęcenia podniesie i zbawi.

Myśl, która dobru powszechnemu służy,

Wiedzie za sobą duchów zastęp duży,

Jak łańcuch w niebo lecących żórawi.

Cichych poświęceń nieustanna praca

I serc szlachetnych dobroć promienista

Grzesznej spuścizny przekleństwo odwraca,

I coraz głębiej przenikając, czysta,

Powszechny skarbiec duchowy wzbogaca,

Z którego każdy czerpie i korzysta.

XVIII (Tak złe, jak dobre wspólną jest zdobyczą...)

Tak złe, jak dobre wspólną jest zdobyczą:

I ci, co czynem ewangelią głoszą,

I ci, co ziemię zbrodniami pustoszą,

Dzielą się plonem i spadek dziedziczą;

I wszyscy następstw ciężary ponoszą,

Wszyscy w dorobku ciężkim uczestniczą,

Który napawa bólem lub rozkoszą

Ludzkiego rodu duszę tajemniczą.

Ten wzajemności twardy obowiązek,

Zależność losów i wspólnictwo winy

Z pnia odwiecznego wyrosłych gałązek,

Utrwala wielki religijny związek,

Łączący członków rozpierzchłej rodziny

W Duchu, co wszystko ożywia jedyny!

XIX (Dopiero w związku z wszechświata ogromem...)

Dopiero w związku z wszechświata ogromem

Człowiek granice istnienia rozszerza;

Na mocy swego z naturą przymierza

Już się nie czuje bezsilnym atomem,

Tonącym w wnętrzu nicestwa łakomem;

Lecz odzyskuje odwagę żołnierza,

Co wie, że za nim stoi armia świeża,

I że świat cały jest dla niego domem.

Jako cząsteczka tej wielkiej potęgi,

Co się rozciąga w nieskończoność wszędzie...

Może ogarniać wszystkie widnokręgi,

Odczuć się w światów niewstrzymanym pędzie,

I na tle czasu wijącej się wstęgi

Żyć w tem, co było, co jest i co będzie.

XX (W nieprzerwalności zbiorowego bytu...)

W nieprzerwalności zbiorowego bytu

Duch współistnienia wieczystego świadom,

Może z spokojem, z jasnego błękitu,

Swego pochodu przyglądać się śladom:

Cząstkowym zgonom, pozornym zagładom,

Burzliwej fali ciemnemu korytu,

Lecącym w otchłań stuleci kaskadom,

Pomrokom nocy i jutrzenkom świtu.

Jemu nie wydrze błogiego spokoju,

Ziemskich męczarni małoduszna trwoga,

Nie wprawi w rozpacz dziki zamęt boju,

Ani dziejowej klęski noc złowroga;

Gdyż mu widnieje pewna w przyszłość droga,

Gdzie śmierć jest stopniem wyższego rozwoju.

XXI (W coraz-to wyższe przeradza się wzory...)

W coraz to wyższe przeradza się wzory

Pył ożywiony, co w przestrzeni krąży;

Ledwie się w cieniu śmiertelnym pogrąży,

Wnet go z martwości świt rozbudzi skory.

Śmierć, to ciągłego postępu chorąży!

Który na nowe świat prowadzi tory,

Wschodzącym kiełkom usuwa zapory

I z rzeszą istot w nieskończoność dąży.

Z jego opatrznej, choć surowej łaski

Świat nie zastyga pod próchnem i pleśnią,

Ale młodości wciąż przebrzmiewa pieśnią,

I w coraz nowe przystraja się blaski,

I coraz dalej mknąc na fali chyżej,

Po stopniach przemian posuwa się wyżej.

XXII (Naprzód i wyżej!...)

Naprzód i wyżej! przez ból i męczarnie,

Przez ciemną otchłań, przez śmierci podwoje,

Przez szereg istnień padających marnie,

Lecą bez końca tłoczące się roje.

Senne zarodki, tkwiące w swojem ziarnie,

Głazy zakute w bezwładności zbroję,

Czekają tęsknie na zbudzenie swoje,

Gdy je dreszcz życia przejmie i ogarnie.

Naprzód i wyżej! w gwiaździste ogromy,

Prąd życia coraz przyśpieszonym ruchem,

Porywa z głębi bezwiedne atomy...

I w to, co było i martwem i głuchem,

Rzuca blask myśli, sam siebie świadomy,

Przenika światłem i wypełnia duchem.

XXIII (Choć w praw niezmiennych poruszasz się kole...)

Choć w praw niezmiennych poruszasz się kole,

Jeśli rozpoznasz twórcze ich zamysły,

I ten ich związek z dobrem świata ścisły,

I cel ich wieczny w swoją wcielisz wolę,

Wtedy swobodne masz do czynu pole:

Opadło jarzmo, więzy twoje prysły,

I jako czynnik chętny, niezawisły,

W rozwoju świata grasz świadomą rolę.

Lecz gdy chcesz działać ku powszechnej szkodzie,

Gwałcić istotne zadania człowiecze,

Trudem Danaid wszelka twoja praca;

Jarzmo niewoli kark ci wtenczas bodzie,

Wyższa potęga przemocą cię wlecze

I przeciw tobie czyny twoje zwraca.

XXIV (Przez chwilę możesz ślepą być zaporą...)

Przez chwilę możesz ślepą być zaporą,

Niszczącą siłą, jadowitym lekiem,

Którym natura leczy ludzkość chorą,

Tamą rzuconą przed strumieni ściekiem,

Ażeby w wielkie rozlały jezioro,

A którą zaraz, z jutrem niedalekiem,

Wezbrane wody skruszą i zabiorą:

Tylko już wolnym nie będziesz człowiekiem!

Z wolności wieczne prawa cię wywłaszczą,

A tych nie zwalczysz żadną ziemską władzą,

Ni żądłem żmii, ni tygrysa paszczą,

Choć tryumf zgubnym twym dążnościom dadzą,

Z chwilą, gdy tajne cele przeprowadzą,

Wraz z tobą dzieło twoje zaprzepaszczą!

XXV (Jako cząsteczka wszechświata myśląca...)

Jako cząsteczka wszechświata myśląca,

Szukam w nim celu i o celu myślę,

Bo ten się wiąże z mem pojęciem ściśle,

Tak jak odczucie światła lub gorąca.

Znam tylko bowiem jedną z form tysiąca

Natury, w moim odbitej umyśle,

Sądzę ją z tego, co mi sama przyśle

I czem o władze mi dane potrąca.

Natura twórcza, wieczna, bezcelowa,

Nie da się zmieścić w naszych pojęć ramie,

Więc wiecznym prawom, co w swem łonie chowa,

I konieczności, co nas wszystkich łamie,

Ludzkiej dążności narzucamy znamię,

Na ludzki język tłómacząc jej słowa.

XXVI (Pierwotną białość słonecznych promieni...)

Pierwotną białość słonecznych promieni

Ziemski widnokrąg rozszczepia i łamie

Na chmurach, w tęczy różnobarwnej bramie,

I fala światła inaczej się mieni

W błękitach morza, w żywej łąk zieleni,

W złocistych łanach i zórz krwawej plamie...

I każdy z kwiatów innej barwy znamię

W grze malowniczych odbija odcieni.

Podobnie światło prawdy w ziemskiej sferze,

Przez mgły spływając w tęcze się rozwionie,

Gdy ludzkim duszom niesie blaski świeże:

Każda z nich w siebie inne barwy chłonie,

Każda za całość jednę cząstkę bierze:

Tę, którą sama w swem odbija łonie.

XXVII (Smutny jest schyłek roku w mgieł pomroce!...)

Smutny jest schyłek roku w mgieł pomroce!

Gdy wiatr jesienny zwiędłym liściem miota,

Ostatnie kwiaty, ostatnie owoce,

Strąca i grzebie pod całunem błota.

Smutniejszy! koniec bezsilny żywota,

Osamotnienie starości sieroce,

I długie, ciemne, pełne cierpień noce,

W których się ludzka rozprzęga istota.

Lecz najsmutniejszy jest duchowy schyłek

Zamierającej powoli epoki,

Gdy w niwecz poszedł pokoleń wysiłek,

Strawiwszy wszystkie żywotniejsze soki,

A w spadku szereg błędów i pomyłek

Na dni ostatnie rzuca cień głęboki!

XXVIII (Ci, którzy jasność żegnają zniknioną...)

Ci, którzy jasność żegnają zniknioną

Gdy burza całe zniweczyła żniwo,

Nad spustoszoną rozpaczając niwą,

Myślą, że wszystko ciemności pochłoną,

Dalszych rozkwitów mrożąc siłę żywą.

Tymczasem pod tą ciemności osłoną,

Pod dobroczynną martwości pokrywą,

Tysiącem kiełków drży już ziemi łono,

Ręką natury rozrzuconych skrzętną.

W spowiciu nocy, w zimowej zamieci,

Bijące wewnątrz nie ustaje tętno.

I życie w głębi walką wre namiętną,

By się wydobyć, kiedy je oświeci

Brzask nowych wiosen lub nowych stuleci.

XXIX (Póki w narodzie myśl swobody żyje...)

Póki w narodzie myśl swobody żyje,

Wola i godność i męstwo człowiecze,

Póki sam w ręce nie odda się czyje

I praw się swoich do życia nie zrzecze,

To ani łańcuch, co mu ściska szyję,

Ani utkwione w jego piersiach miecze,

Ani go przemoc żadna nie zabije,

I w noc dziejowej hańby nie zawlecze.

Zginąć on może z własnej tylko ręki:

Gdy nim owładnie rozpacz senna, głucha,

Co mu spoczynek wskaże w grobie miękki,

I to zwątpienie, co szepcze do ucha:

Że jednem tylko lekarstwem na męki

Jest dobrowolne samobójstwo ducha.

XXX (Taką, jak byłaś, nie wstaniesz z mogiły!...)

Taką jak byłaś, nie wstaniesz z mogiły!

Nie wrócisz na świat w dawnej swojej krasie;

Musisz porzucić kształt przeszłości zgniły,

Na którym teraz robactwo się pasie,

Musisz zatracić nie jeden rys miły,

I wdzięk w dawniejszym uwielbiany czasie...

Lecz nową postać wziąć i nowe siły

I nowych wieków oręż mieć w zapasie.

Grób cię nie odda światu widmem bladem,

Z mogilnej pleśni i zgnilizny plamą,

Do wnętrza śmierci przesiąkniętą jadem...

Lecz przystrojona w królewski dyadem,

Musisz do życia wkroczyć życia bramą:

Musisz być inną, choć będziesz tą samą!

XXXI (Odkąd znów padło w proch twe czoło dumne...)

Odkąd znów padło w proch twe czoło dumne,

Na synów twoich dziwna zeszła trwoga;

Ich wzrok bezmyślny widzi tylko trumnę,

Na której wsparła się zwycięzcy noga.

Oni nie wiedzą, że ty prochom dziatek

Dziś posłuchanie dajesz tam u Boga,

I śmią narzekać, o najlepsza z matek!

Żeś porzuciła ich na pastwę wroga;

Lecz ty wymową cichą, apostolską,

Ucz ludy zginać przed tobą kolana,

I bądź w błękitach tą harfą eolską,

Po której wichry głoszą imię Pana.

Jasnym sztandarem duchów bądź o Polsko!

Póki nie wstaniesz z prochu nieskalana.

XXXII (Nie myśl o szczęściu! nie myśl o miłości!...)

Nie myśl o szczęściu! nie myśl o miłości!

Dla nas ten owoc nigdy nie dojrzewa:

My rwiemy inny z przeklętego drzewa,

Co daje wiedzę bytu i nicości.

My znać nie możem uniesień młodości,

Bo już w kolebce truciznę nam wlewa

Widmo haniebnej i krwawej przyszłości,

I do snu pieśni straszliwe nam śpiewa.

Więc młodość nasza mija bezpowrotnie

Jak błyskawica wśród bezpłodnej burzy,

Serce się nasze wypali i znuży,

I nic nie zdoła podnieść go istotnie,

A gdy nie możem żyć i cierpieć dłużej...

To na wygnaniu giniemy samotnie.

XXXIII (Pośród narodów, wyście nędzarzami!...)

Pośród narodów, wyście nędzarzami!

Z dumą hidalgów nosicie łachmany,

I odkrywacie światu swoje rany,

Aby zarabiać na chleb krwią i łzami.

Własną nikczemność znacie dobrze sami,

Więc się chowacie w pamiątek kurhany,

I gdy kto skargę podniesie stroskany,

Wołacie: że on świętość grobu plami.

Trzeba mieć litość nad wami, nędzarze,

Trzeba wam życzyć o biedni, ułomni!

Żebyście ciche zalegli cmentarze,

I z tego świata zeszli bezpotomni;

Śmierć wam tę jedną nadzieję ukaże:

Że o was Polska i przyszłość zapomni!