Bezpłatny fragment - Uzależnienie

Ogólnie o uzależnieniu

Co to jest uzależnienie?

Uzależnienie to sytuacja, na którą składa się wiele czynników. Od chwili narodzin człowiek zaczyna się uczyć i otwierać na wpływy świata zewnętrznego. W trakcie tego procesu dziecko musi opracować metodę radzenia sobie, aby chronić się przed sytuacjami, na które jest narażony.

Opracowana przez człowieka metoda radzenia sobie z różnymi sytuacjami może być zdrowa albo niezdrowa. Środowisko, w którym żyjemy, postawy rodziców i środowisko społeczno-kulturowe mają na to ogromny wpływ. Niezdrowe podejście rodziców do dzieci, historia uzależnienia któregokolwiek członka rodziny, niebezpieczne wybory dotyczące przyjaciół, nieudane życie edukacyjne oraz spojrzenie społeczeństwa na uzależnienie należą do czynników, które mogą stanowić ryzyko.

Z tego powodu, mówiąc o procesie powstawania uzależnienia, powinniśmy badać jednostkę od dzieciństwa, a nawet niemowlęctwa. Proces ten należy oceniać całościowo, uwzględniając cechy rodziny, społeczeństwa i kultury.

Wyróżnić można wiele uzależnień. Co ciekawe można wypracować w sobie nałóg tak naprawdę od wszystkiego. Do najpopularniejszych należą uzależnienie od papierosów, alkoholu, różnego rodzaju substancji psychoaktywnych. Jednak coraz popularniejszą formą uzależnienia są nałogi związane z nowinkami technologicznymi (internetu, gadżetów, itp.)

Jak powstaje uzależnienie?

Uzależnienie to sytuacja, na którą składa się wiele czynników. Od chwili narodzin człowiek zaczyna się uczyć i otwierać na wpływy świata zewnętrznego. W trakcie tego procesu dziecko musi opracować metodę radzenia sobie, aby chronić się przed sytuacjami, na które jest narażony. Wiele czynników, które w tym okresie wpływają na młodego człowieka przeważy, czy opracowana przez niego metoda radzenia sobie jest zdrowa, czy niezdrowa? Środowisko, w którym żyjemy, postawy rodziców i środowisko społeczno-kulturowe mają na to ścisły wpływ. Niezdrowe podejście rodziców do dzieci, historia uzależnienia któregokolwiek członka rodziny, niebezpieczne wybory dotyczące przyjaciół, nieudane życie edukacyjne oraz spojrzenie społeczeństwa na uzależnienie należą do czynników, które mogą stanowić ryzyko.

Z tego powodu, mówiąc o procesie powstawania uzależnienia, powinniśmy badać jednostkę od dzieciństwa, a nawet niemowlęctwa. Proces ten należy oceniać całościowo, uwzględniając cechy rodziny, społeczeństwa i kultury.

Jakie są objawy uzależnienia?

W wyniku długotrwałego stosowania substancji lub wykonywania innych „wciągających” czynności rozwija się uzależnienie fizjologiczne i psychiczne. Dochodzi do zakłóceń w życiu indywidualnym, społecznym i zawodowym, w wyniku czego ludzie popadają w nałóg. Ważnymi przykładami tych zakłóceń, jakie można podać są: niewykonywanie podstawowych obowiązków w pracy, szkole lub życiu domowym, problemy prawne związane z substancją lub dalsze używanie substancji pomimo pogłębienia się istniejących problemów, a także pogorszenie warunków życia w wyniku używania substancji lub powtarzania destrukcyjnych zachowań.

Należy jednak wziąć pod uwagę, że aby zdiagnozować zaburzenie związane z używaniem danej substancji, należy je powtarzać często i przez długi okres czasu. Tolerancja na przyjmowaną substancję rozwija się, chyba, że dana osoba ograniczy lub zaprzestanie zażywania substancji, chcąc uzyskać ten sam efekt. Nałogowiec potrzebuje substancji lub innych bodźców, aby złagodzić objawy, takie jak lęk, drżenie, bezsenność i niepokój.

Czy substancje uzależniające szkodzą tylko osobom, które ich używają?

Uzależnienie od substancji psychoaktywnych to jeden z najważniejszych problemów współczesnego świata, który z dnia na dzień narasta i powoduje poważne szkody w porządku społecznym. Substancje uzależniające powodują poważne obrażenia przede wszystkim u samego nałogowca, ale niestety także u jego rodziny i najbliższego społeczeństwa. Problematyczne dzieciństwo i okres dojrzewania, nieudane życie edukacyjne, nieregularne życie zawodowe, problematyczne życie małżeńskie i rodzinne. Uzależnienie odciska swoje piętno na wiele sytuacji, które negatywnie wpływają na życie indywidualne i społeczne.

Uzależnienie wpływa nie tylko na świat osoby uzależnionej. Należy oceniać tę chorobę na bardzo dużą skalę. Kiedy choćby jeden członek rodziny jest uzależniony, ma to bezpośredni wpływ na wszystkich pozostałych członków rodziny. Skala, o której mówimy, nie ogranicza się jednak do rodziny. Jest to choroba, która stopniowo wpływa i przekształca społeczeństwo, strukturę kulturową i wiele innych aspektów życia.

Czy uzależniają się tylko osoby o słabym charakterze i/lub problemach z zachowaniem?

Nałóg nie jest sytuacją, która zdarza się tylko określonym ludziom, pewnym środowiskom, pewnym kulturom i społeczeństwom. Wręcz przeciwnie, jest to sytuacja, z którą może spotkać się każdy. Istoty ludzkie walczą o przetrwanie, przywiązując się do rzeczy w świecie, z którego pochodzą. Są z natury bezbronne, a wraz z wiekiem rozwijają się różne uzależnienia. Osoby rozpoczynają ten proces wraz z rodzicami w pierwszych latach życia. Mogą uciekać się do narkotyków jako metody radzenia sobie z problemami, których doświadczają.

Zaobserwowano, że osoby uzależnione od substancji psychoaktywnych mają pewne wspólne cechy osobowości. Trudno jednak mówić o wspólnej cesze osobowości wszystkich osób uzależnionych, jak również ciężko stwierdzić czy są ludzie o określonych cechach osobowości, którzy nie mają absolutnie żadnych nałogów. Każdy może się uzależnić.

Jak możemy chronić nasze dzieci przed uzależnieniem?

Rola rodziny w zapobieganiu uzależnieniom pokazuje nam również, jak kluczowa jest relacja między rodziną a uzależnieniem. Poniżej podano kilka ważnych punktów dotyczących zapobiegania nałogom od najmłodszych lat:

— Rodzice są wzorami do naśladowania dla swoich dzieci. Z tego powodu powinni dawać przykład swoim dzieciom, nie używając żadnych substancji psychoaktywnych (papierosy, alkohol, kofeina, marihuana itp.);

— Rodzice są źródłem edukacji i informacji, z których czerpie wiedzę dziecko. Dlatego powinni oni informować swoje dzieci o substancjach nielegalnych, ich skutkach i konsekwencjach ich używania;

— Rodzice są kluczowymi osobami, które ustalają i egzekwują zasady panujące w rodzinie oraz ustalają politykę rodzinną dotyczącą alkoholu i substancji psychoaktywnych. Ważne jest, aby wprowadzili pewne zasady i ograniczenia w tym zakresie i egzekwowali je;

— Rodzice powinni organizować ciekawe wydarzenia rodzinne i uczestniczyć w nich. Powinno zmniejszyć częstotliwość zajęć, podczas których używany jest alkohol i inne używki, nie pozostawiając jednocześnie miejsca na nudę i bezczynność;

— Rodzice powinni udzielić wskazówek, jak radzić sobie w sytuacjach presji rówieśniczej, na jakie napotykają ich dzieci;

— Rodzice powinni wiedzieć, gdzie spędzają czas ich dzieci;

— Rodzice powinni współpracować z innymi rodzinami, aby znaleźć rozwiązania zapobiegające używaniu substancji psychoaktywnych przez dzieci;

— Rodzice powinni zachować czujność w życiu swoich dzieci i to oni pierwsi powinni diagnozować używanie substancji psychoaktywnych;

— Rodzice to osoby, które interweniują kiedy pojawi się problem używania substancji psychoaktywnych przez dziecko i kierują nim, podejmując prawidłowe kroki.

Ogólnie rzecz biorąc rodzice muszą być świadomi i posiadać umiejętność zarządzania własnymi emocjami, aby tworzyć działania uzdrawiające i pomagać swoim dzieciom walczyć z problemami.

Jaka struktura rodziny kładzie podwaliny pod uzależniającą strukturę osobowości?

Istnieje wiele czynników, które kładą podwaliny pod zachowania uzależniające. Jednym z nich i być może najważniejszym jest rodzina. Postawy wychowawcze rodziny i postrzeganie tych postaw przez jednostkę są kluczowymi elementami, które torują drogę do pojawienia się zachowań uzależniających i wpływają pozytywnie lub negatywnie na proces uzależnienia.

Jak wynika z badań, głównymi przyczynami są nieodpowiednia komunikacja werbalna w rodzinie, istnienie napiętego i konfliktowego środowiska oraz niezdrowe sposoby radzenia sobie z problemami narosłymi w rodzinie. Ponadto postawy, takie jak brak wsparcia społecznego, niewystarczające uznanie, niejasne komunikaty przekazywane dzieciom przez rodziców oraz niewystarczające lub dysfunkcyjne zasady pokazują, że torują one drogę do pojawienia się zachowań uzależniających.

Czy tylko dzieci o słabych charakterach i problemach są podatne na uzależnienia?

Nie da się jednoznacznie stwierdzi, co nazywamy „słabym charakterem”. Problematyczne rodziny są oczywiście czynnikiem ryzyka popadnięcia w uzależnienie. Ale jeden podstawowy fakt, jaki wiemy na temat uzależnienia, jest taki: uzależnienie nie jest powiązane z żadną rolą społeczną ani klasą.

Innymi słowy, człowiek może się uzależnić niezależnie od tego, czy jest bogaty czy biedny, czy jest wykształcony czy nie. Jeśli dana osoba nie zwraca uwagi na czynniki ryzyka, jest narażona na ryzyko uzależnienia, niezależnie od zawodu, roli społecznej czy klasy społecznej.

Które postawy rodzicielskie torują drogę do nałogu?

W czasie badań nad uzależnieniami zaobserwowano, że dzieci z rodzin pozbawionych miłości i opieki oraz w których konflikty i zaniedbania są intensywne, mają tendencję do sięgania po substancje psychoaktywne.

Rodzice mogą wykazywać postawy demokratyczne i autorytarne. W postawie demokratycznej, rodzice okazują rodzicielską miłość. Dziecko czuje się akceptowane i w zdrowy sposób kształtuje swoją pewność siebie. Dziecko akceptowane, rozwija zdrową strukturę psychologiczną i ma silną wiarę w siebie. Tworzy swoje środowisko społeczne, trzymając się z daleka od szkodliwego środowiska i złych nawyków, co wynika z zdrowego stanu wewnętrznego.

W postawie autorytarnej interesy, zdolności i pragnienia dziecka schodzą na dalszy plan. Priorytetem są oczekiwania, życzenia i wskazówki rodziców. Często obserwuje się, że manipulują oni emocjonalnie swoimi dziećmi, spotyka się również przemoc oraz kary fizyczne. Dziecko, które nie jest akceptowane w rodzinie jako jednostka i nie czuje się kochane, próbuje zyskać zainteresowanie, znaczenie i akceptację z zewnątrz i zaczyna odpowiednio tworzyć swoje środowisko społeczne.

W przebiegu uzależnienia ogromne znaczenie ma odporność psychiczna i środowisko społeczne. Kiedy rodzina nie jest wystarczająco świadoma i wykazuje niezdrowe postawy, łatwiej będzie osobie wychowanej w takim domu sięgnąć po narkotyki i stworzyć środowisko społeczne, które będzie prowadzić do szkodliwych nawyków.

Co ciekawe w czasie licznych badań ustalono, że ryzyko uzależnienia jest wyższe u dzieci z rodzin o postawach nadmiernie opiekuńczych. Gdy na to wszystko spojrzymy, wyraźnie widać, jak ważne są postawy i zachowania rodzin w zapobieganiu uzależnieniom, które z dnia na dzień stają się coraz większym zagrożeniem. U dzieci wychowywanych w autorytarnych postawach rodzicielskich obserwuje się spadek samooceny, nadmierne uzależnienie od środowiska i używanie substancji psychoaktywnych.

Co powinny robić rodziny, aby chronić swoje dzieci przed uzależnieniem?

Rodzice muszą być właściwymi wzorami do naśladowania. Nie wystarczy, że rodzice nie są alkoholikami, ponieważ dziecko nie bierze za wzór do naśladowania rodzica alkoholika. Wręcz przeciwnie, wiemy, że dzieci, które dorastają w ten sposób, bardziej nienawidzą alkoholu.

Jednak częste spożywanie alkoholu w rodzinie jako środka rozrywki przy różnych okazjach, przedstawianie alkoholu jako czegoś bardzo dobrego i przekazywanie go dziecku jako element kultury ułatwiają mu spożywanie alkoholu. A jeśli w przyszłości pojawią się predyspozycje genetyczne, stres lub problemy, może to przerodzić się w uzależnienie. Z drugiej strony bardzo ważna jest także komunikacja rodzica z dzieckiem.

U młodych ludzi, którzy mają słabą komunikację z rodzicami często widać, że są poniżani, pogardzani, karceni za wszystko, co robią i stale krytykowane. Aby poradzić sobie z presją i stresem, uciekają się do alkoholu i narkotyków. Z drugiej strony, niebezpieczeństwo powstania nałogu jest również bardzo wysokie u młodych ludzi, którzy są zbytnio rozpieszczeni, którym nie wyznacza się żadnych ograniczeń, którym od najmłodszych lat pozwala się na niekontrolowane przebywanie poza domem do późnych godzin nocnych, nie wiedząc, kiedy przychodzą, a kiedy wychodzą.

Skąd rodzice wiedzą, że ich bliski jest uzależniony?

Uzależnienie jest chorobą, która rozwija się powoli i postępuje cyklicznie. Uzależnienie jest zwykle zauważane, gdy pojawiają się objawy uzależnienia. Kryteria uzależnienia są następujące:

— Osoba spędza większość czasu pod wpływem alkoholu/substancji lub przegląda social media częściej, niż to konieczne;

— Kiedy osoba przestanie używać alkoholu/substancji: zaobserwować można objawy odstawienia, takich jak bezsenność, pocenie się, drżenie, drażliwość, niepokój;

— Nieudane próby rzucenia palenia;

— Kontynuowanie stosowania używek pomimo zauważenia szkód wynikających z używania;

— Negatywny wpływ stosowanej substancji na zdrowie fizyczne i psychiczne człowieka;

— Negatywny wpływ na rodzinę, przyjaciół, szkołę lub życie zawodowe.

Kiedy rodzina obserwuje zmiany psychiczne, fizyczne i behawioralne u swoich bliskich, jest to sygnał, że mogą oni używać alkoholu/substancji. Działanie zastosowanych substancji może się różnić w zależności od substancji. Bez konkretnych informacji na temat używania przez daną osobę alkoholu/substancji psychoaktywnych rozmowa z nią na ten temat może sprawić, że poczuje się niekomfortowo. Zdrowe byłoby, gdyby rodzina nie spieszyła się z rozmową, poczekała, aż nałogowiec będzie gotowy do rozmowy na ten temat, przekazywała słowa wsparcia zamiast okazywać oskarżycielską i osądzającą postawę, podchodziła do sprawy z empatią i aby pozwolić osobie uzależnionej także mówić. Dodatkowo bardzo istotne dla przebiegu uzależnienia i uczestnictwa w leczeniu jest wspierające podejście rodziny do leczenia.

Czy zakazy mogą mieć niekorzystny wpływ na ludzi, wzbudzając ciekawość „zakazanym owocem”?

Niektóre zasady ograniczające lub zabraniające używania alkoholu i substancji psychoaktywnych są wdrażane na poziomie krajowym i międzynarodowym. Chociaż uważa się, że polityka prohibicyjna ma negatywny wpływ na uzależniające zachowania jednostek, w rzeczywistości głównym celem jest utrudnianie lub uniemożliwianie jednostkom dostępu do alkoholu/substancji. Badania pokazują, że polityki te przyczyniają się do zmniejszenia ilości spożywanego alkoholu i substancji psychoaktywnych.

Ludzie zazwyczaj spotykają się z zakazami używania alkoholu/substancji. Często jednak błędnie interpretuje się fakt, że w niektórych krajach niektóre substancje są swobodnie stosowane. Celem tych praktyk jest ograniczenie szkód poprzez zapewnienie kontroli używania substancji i zapobieganie dalszemu ich używaniu.

Czy można leczyć uzależnienie?

Uzależnienie jest chorobą o cechach podobnych do chorób przewlekłych. Jednak przy zastosowaniu odpowiednich metod leczenia można osiągnąć sukces. Od pacjenta oczekuje się chęci i motywacji do leczenia. Leczenie uzależnień prowadzone jest na ogół w trybie ambulatoryjnym i szpitalnym. Po zakończeniu leczenia zalecane jest uczestnictwo jednostki w programach terapeutycznych i rehabilitacyjnych, niepowracanie do dawnego życia społecznego i kontynuowanie zdrowego trybu życia.

Czy leczenie osoby uzależnionej powinno odbywać się wyłącznie za jej zgodą?

Istnieje bardzo małe prawdopodobieństwo, że dana osoba będzie zmuszona zaprzestać używania substancji, chyba że będzie tego chciała. Badania pokazują, że osoby uzależnione, które dobrowolnie poddają się leczeniu, zwiększają skuteczność leczenia. Ogólnie rzecz biorąc, osoby używające substancji mogą bać się instytucji leczniczych i słowa „leczenie”. Często nie wierzą w potrzebę leczenia, dlatego należy zachęcać osobę do podjęcia próby wyjścia z nałogu.

leczenie szpitalne czy ambulatoryjne jest skuteczniejsze w leczeniu uzależnień?

Leczenie uzależnień nie musi odbywać się w trybie szpitalnym. Decyzję podejmuje się na podstawie stopnia uzależnienia, wsparcia społecznego danej osoby, tego, czy ma ona problemy psychologiczne i psychiatryczne, czy też stanu zdrowia.

Priorytetem jest leczenie ambulatoryjne. Jeżeli jednak dana osoba zażywa bardzo intensywnie, nie może w ogóle zaprzestać stosowania używki, kontynuuje zażywanie bez przerwy przez długi czas, jeśli rozwinęły się jakieś problemy zdrowotne, problemy psychiatryczne lub leczenie ambulatoryjne nie powiodło się, wówczas leczenie szpitalne leczenie jest konieczne.

Jak można chronić osobę przed nawrotem choroby po leczeniu?