Spis treści - UZALEŻNIENIA Mechanizmy Powstawania i Metody Leczenia
- Moduł I: Wprowadzenie do psychopatologii uzależnień
- 1. Klasyfikacja: uzależnienia substancyjne i behawioralne
- 2. DSM-5, ICD-11: kryteria diagnostyczne i kontrowersje
- 3. Spektrum zaburzeń: od używania szkodliwego po uzależnienie z utratą kontroli
- 4. Cztery C uzależnień. Zestaw cech opisujących podstawowe elementy zaburzeń związanych z używaniem substancji. Te cztery C obejmują przymus, kontrolę, pragnienie i konsekwencje
- 5. 4 fazy alkoholizmu: faza wstępna, faza ostrzegawcza, faza krytyczna oraz faza chroniczna
- 6. Jakie są etapy kaca?
- 7. TEST CAGE — kwestionariusz oceny ryzyka uzależnienia od alkoholu
- 8. Narzędzia do oceny stopnia uzależnienia (m.in. AUDIT, DAST, SOGS)
- 9. Rozpoznawanie współwystępujących zaburzeń (dual diagnosis)
- 10. Analiza funkcjonalna zachowań uzależnieniowych
- 11. Rola wywiadu motywacyjnego w diagnozie
- Moduł II: Neurobiologia uzależnień
- 1. Układ nagrody: dopamina, GABA, glutaminian, endogenne opioidy. Jak uzależnienia przeprogramowują mózg
- 2. Neuroadaptacja i tolerancja: od neuroplastyczności do patologii
- 3. Oś stresu HPA (podwzgórze–przysadka–nadnercza) i rola stresu w uzależnieniach
- 4. Mechanizmy cravingu
- 5. Zjawisko „hijackingu” układu motywacji
- 6. Epigenetyczne mechanizmy uzależnień
- 7. Uzależnienia a funkcje poznawcze — szczegółowe omówienie zaburzeń uwagi, pamięci roboczej i funkcji wykonawczych jako trwałych skutków i czynników ryzyka nawrotu
- Moduł III: Psychologiczne mechanizmy uzależnień
- 1. Teorie uzależnień: modele psychodynamiczne, behawioralne, poznawcze i systemowe
- 2. Wzmocnienie pozytywne vs. Negatywne
- 3. Modele uczenia się i pamięci uzależnień
- 4. Mechanizmy obronne, racjonalizacja i zaprzeczenie
- 5. Zaburzenia regulacji emocjonalnej
- 6. Rola traumy i zaburzeń przywiązania w rozwoju uzależnień
- 7. Uzależnienia jako forma ucieczki od dyskomfortu psychicznego (self-medication hypothesis)
- Moduł IV: Modele i strategie terapeutyczne
- 1. CBT, MET, ACT, DBT w uzależnieniach
- 2. Terapia skoncentrowana na traumie (np. EMDR, terapia somatyczna)
- 3. Terapia psychodynamiczna: praca z nieświadomymi wzorcami
- 4. Terapie integracyjne — łączenie modeli w praktyce
- 5. 12 kroków: psychologiczna analiza skuteczności
- 6. Terapia schematów i praca z głębokimi wzorcami
- 7. Nowoczesne podejścia: ACT, MBCT i terapia oparta na uważności
- 8. Dialog motywujący: budowanie motywacji do zmiany
- Moduł V: Leczenie farmakologiczne
- 1. Alkohol: naltrekson, akamprozat, disulfiram
- 2. Opioidy: buprenorfina, metadon, nowości (lofeksydyna)
- 3. Nikotyna
- 4. Psychodeliki, ketamina i nowe kierunki badań
- 5. Modele leczenia zintegrowanego: terapia, farmakologia, wsparcie społeczne
- Moduł VI: Uzależnienia behawioralne
- 1. Hazard, pornografia, gry, internet i zakupy
- 2. Neurobiologia i psychologia uzależnień behawioralnych
- 3. Różnice i podobieństwa w terapii uzależnień chemicznych i behawioralnych
- Moduł VII: Uzależnienia a zaburzenia osobowości i zaburzenia współwystępujące
- 1. Uzależnienia a zaburzenia osobowości — np. borderline, antyspołeczne, unikowe, które dramatycznie zmieniają dynamikę terapii
- 2. Uzależnienia u osób z PTSD i ADHD
- 3. Uzależnienia krzyżowe i zamiana uzależnień
- 4. Trauma jako rdzeń wielu uzależnień
- 5. Dual diagnosis: co najpierw leczyć?
- Moduł VIII: Praca z nawrotem i prewencja nawrotów
- 1. Model Gorskiego, neurobiologia nawrotu
- 2. Strategie zapobiegania nawrotom (relapse prevention): coping skills, mindfulness
- 3. Nowoczesne podejścia: biofeedback, VR exposure
- 4. Budowanie odporności psychicznej i umiejętności radzenia sobie
- 5. Praca z głodem i wyzwalaczami
- 6. Znaczenie środowiska społecznego w utrzymaniu abstynencji
- Moduł IX: Aspekty społeczne i rodzinne
- 1. Dynamika współuzależnienia
- 2. Interwencje systemowe i terapia rodzinna
- 3. Wpływ środowiska i grup rówieśniczych
- Moduł X: Nietypowe uzależnienia i nowe substancje
- 1. Dopalacze (NSP), kratom, kannabinoidy syntetyczne — nietypowe mechanizmy działania i uzależniania
- 2. Uzależnienia od leków na receptę: opioidy, benzodiazepiny, pregabalina
- 3. Rzadkie uzależnienia: tanoreksja, ortoreksja, uzależnienie od adrenaliny (sporty ekstremalne)
- 4. Zjawisko „uzależnienia od terapii”
- 5. Uzależnienia a duchowość
- Moduł XI: Uzależnienia i mikrobiom, oś jelito–mózg
- 1. Rola mikrobiomu jelitowego w uzależnieniach
- 2. Probiotyki i dieta jako potencjalne wsparcie w terapii
- Moduł XII: Uzależnienia u profesjonalistów
- 1. Nałogi wśród lekarzy, terapeutów, psychologów — cichy problem
- 2. Etyka i ochrona zdrowia psychicznego specjalisty
- Moduł XIII. Proces zdrowienia mózgu i redukcja szkód
- 1. Proces zdrowienia mózgu — ile naprawdę trwa neuroregeneracja po różnych substancjach?
- 2. Neuroregeneracja vs. trwałe deficyty
- 3. Co mówi neuroobrazowanie?
- 4. Redukcja szkód (harm reduction).