Bezpłatny fragment - Sztuka i architektura Gotyku w Niemczech

Książka powstała w oparciu o własne archiwalne materiały autora, jak i przy pomocy materiałów Polskiej Wikipedii oraz portalu zdjęciowego Pixbey. Na okładce kościół pod wezwaniem Świętego Piotra w Kolonii

Gotycka Architektura sakralna

Aby spojrzeć na to zagadnienie w dziedzinie architektury gotyckiej w Niemczech musimy uzmysłowić sobie tylko jedną i to ważną niezmiernie rzecz, otóż od wieków moda z Paryża, niemal na wszystko, co było nam potrzebne do życia niemal zawsze pochodziło z tego miasta jak i z samej Francji. Wszelkie mody pochodzące z mojej drugiej ojczyzny zawsze były rozchwytywane jako najlepsze, najpiękniejsze i tak jest do dziś w każdej niemal dziedzinie życia. Możemy także podejść do samej architektury gotyku w Niemczech na różne sposoby, po pierwsze jak by niemal żartobliwie. Mianowicie w ten sposób iż jeśli nasza sąsiadka ma ładniejszą sukienkę, to rodzi się w nas lub w was? Moje czytelniczki natychmiast pożądanie posiadania jeszcze ładniejszej i piękniejszej sukni niż sąsiadka i staracie się mieź taką samą sukienkę natychmiast. A jeśli tamta pani ma sukienkę z Paryża, to już całkiem każda z pań spogląda na tą właścicielkę mody paryskiej z nieukrywaną zadrością. Z panami jest podobnie jeśli sąsiad ma lepsze auto to każdy z nas też chce mieć takie samo, albo o wiele lepsze. Za wyjątkiem dzisiejszych aut francuskich gdyż te z kolei są jakościowo daleko w tyle za tymi z Niemiec. Taki sam system porównań i wartości zadziałał w Niemczech, które jako sąsiedni kraj wobec Francji spozierały z zazdrością na chociażby, katedrę Notre Dame w Paryżu czy inną podobną budowlę gotycką wznoszoną w tym czasie niemal w każdym większym mieście Francji. Skąd właśnie z Paryża, sztuka gotyku przeszła granicę i znalazła natychmiast wielkie uznanie w Niemczech. Bowiem już w połowie XIII wieku na tereny Niemiec z Francji dociera ukształtowana tam architektura gotycka. Pierwszymi budowlami gotyckimi w Niemczech są zrealizowane przez budowniczych francuskich z Île de France i Szampanii, wobec czego kościoły w Trewirze powstały już około 1230 roku, natomiast w Marburgu i Magdeburgu nieco później.

Czy też prezbiterium katedry w Kolonii, powstało po 1248 roku, którego plan przypomina do złudzenia rozwiązania zastosowane w katedrze w Amiens. Plan wokół prezbiterium powstawał tak samo, najpierw obejście wraz z okalającym go wieńcem kaplic. Przyjęte z Francji rozwiązania konstrukcyjne i architektoniczne powodują odejście od wcześniejszych, romańskich form kościołów z dwoma chórami muzycznym i kapłańskim, czy też z podwójnymi transeptami, i bocznymi portalami. W kolejnych dziesięcioleciach, stopniowo, budowniczowie niemieccy odchodzą jednak powoli od wzorów francuskich. Gotyk niemiecki, w zależności od obszaru wykazuje nieco albo nawet bardzo odmienne cechy. Na północnych terenach, uboższych w surowce kamienne, i sklane bloki przeważają na ogół niewielkie ceglane kościoły halowe. Spotykane są także kościoły budowane z kamienia w układzie jedno i trójnawowych hal. Na terenach południowych częściej można spotkać budowle z kamienia w układzie bazyliki. Ukształtowane na terenie Niemiec budowle kościelne cechują się dość znacznymi uproszczeniami z czasem zanika nawa poprzeczna oraz obejście z wieńcem kaplic. Znacznie skrócone są prezbiteria, bezpośrednio do których dobudowywane są trzy albo jedna kaplica. Umieszcza się je w wielobocznych zazwyczaj na planie połowy dziesięcioboku lub dwunastoboku absydach, których wysokość zbliżona jest do wysokości naw bocznych. Zmniejszeniu ulegają okna, a nawy, zwłaszcza w kościołach zakonów dominikańskich i franciszkańskich, nie zawsze otrzymują sklepienia. Najbardziej widoczną cechą charakterystyczną brył kościołów są strzeliste wieże. Swoją smukłość zawdzięczają nie tylko proporcjom, ale także architektonicznej dekoracji podkreślającej ich wertykalizm a ażurowym hełmom wykonywanym z kamienia. Rzeźbiarskie dekoracje w okresie trwania gotyku także przeszły ewolucję stopniowo odchodząc od wzorów romańskich, poprzez zastosowanie rozwiązań inspirowanych szkołą francuską do wyraźnych związków z sztuką niderlandzką w północnej części kraju oraz poddania się nurtom mistycznym na południu jak. Piękne Madonny w okresie późnego gotyku. Najistotniejsza cechą rzeźby niemieckiej jest jej znaczny realizm. Zastosowane w architekturze rzeźby, jako ozdoba portali, w okresie wczesnogotyckim Magdeburg, Bamberg, Naumburg, czy Saale, cechuje jeszcze romański układ postaci i ich gestów. W okresie późniejszym rzeźby stają się bardziej realistyczne, komponowane są w sposób uporządkowany w grupach postaci rozmieszczonych w poziomych, rozdzielonych pasach jak katedry w Kolonii, i Ratyzbonie. W połowie XIV wieku elementy rzeźbiarskie i architektoniczne zaczynają przenikać się tworząc plastyczną dekorację jak na przykład kruchta kościoła Najświętszej Marii Panny w Norymberdze.

Architektura świecka

Wśród budowli świeckich najbardziej reprezentacyjny charakter miały ratusze budowane w bogatych miastach. Z czasem zmianom uległ ich program funkcjonalny parter zajęły karczmy lub sale zebrań, zamiast kramów kupieckich, które przeniesiono do osobnych hal. Kamienice bogtszych mieszczan to najczęściej budowle kilkukondygnacyjne z szczytami zwróconymi w kierunku ulicy i niewielkiego podwórka. Na parterze, oprócz bramy przejazdowej, lokalizowano warsztaty i kramy. Wyżej znajdowały się przeważnie dwie izby od ulicy zajmowana przez właściciela, pozostali domownicy mieli izby w najwyższej części kamienic. Kamienice w dolnej części budowano zazwyczaj z kamienia, część górna była realizowana w konstrukcji ryglowej. Poszczególne elementy konstrukcyjne często układano w ozdobny ornament. Kolejne kondygnacje zazwyczaj wysuwano z lica ściany tak, aby powiększyć powierzchnię mieszkalną. Klatki schodowe, cylindryczne lub na planie wieloboku z kręconymi schodami lokowano najczęściej od strony podwórza. Cechą charakterystyczną zachowanych w Norymberdze kamienic są niewielkie wykusze, w których początkowo mieściło się zakończenie domowych kaplic. Okres gotyku to także budownictwo obronne. Miasta otaczano murami zwieńczonymi blankami. Do miasta prowadziły warowne bramy, z których wiele zachowało się do naszych czasów, jak brama świętego Seweryna w Kolonii. Popatrzmy na następujące przykłady tych niemieckich zabytków w opisie. Oto katedra w Kolonii, budowana już w okresie wczesnoromańskim, w okresie gotyku otrzymuje w pierwszej kolejności w latach od roku 1248 do 1322 swoje prezbiterium. W roku 1347, po zburzeniu romańskiego korpusu rozpoczęto budowę pięcionawowej bazyliki. Zaplanowano kościół, którego długość wynosi 132 metry, a szerokość w transepcie 74 metry.

W XVI wieku około roku 1560, część południowa korpusu otrzymała sklepienia i budowę przerwano. Dopiero w 1842, na podstawie autentycznych planów, rozpoczęto remont istniejącej części i budowę brakującej części kościoła. Z tego okresu pochodzi też większa część fasady środkowy portal to dzieło Petera Fuchs’a z lat 1872 do roku 1880, po jego prawej stronie zachowały się fragmenty dekoracji z końca XIV wieku. Prace ukończono w roku 1880. Słynna katedra kolońska wraz z charakterystycznymi, strzelistymi wieżami o wysokości 157 metrów 55 centymetrów od frontu i smukłą sygnaturką nad skrzyżowaniem naw, pochodzi zatem w swojej przeważającej części już z XIX wieku. Czy też Kościół Najświętszej Marii Panny w Trewirze zwany tu Liebfrauenkirche ma niecodzienny, jak dla budowli gotyckich, układ. Został zbudowany w okresie wczesnogotyckim na planie centralnym a jego sklepienia nie są podparte łękami oporowymi. Plan kościoła to układ krzyża greckiego, którego ramię nawy głównej przechodzi w krótkie prezbiterium zakończone, podobnie jak pozostałe ramiona, połówkami dziesięciobocznych absyd. Pomiędzy ramionami krzyża umieszczono niewielkie kaplice z dwoma absydami. Budowę kościoła ukończono już w roku 1244. Lub Kościół świętej Elżbiety w Marburgu, zbudowany z ciosów kamiennych w latach 1235 do roku 1283. Jest to trójnawowa hala z jednonawowym transeptem, którego ramiona, podobnie jak krótkie prezbiterium, kończą absydy zbudowane na planie połowy dwunastoboku. Poszczególne przęsła naw jedyne przęsło prezbiterium otrzymały sklepienia krzyżowe. Fasadę flankują dwie wieże. Czy też Katedra w Ratyzbonie budowana w latach 1275 do roku 1534, na planie trójnawowej bazyliki z transeptem w obrysie korpusu gdzie ramiona nie wychodzą poza linię naw bocznych. Nawy boczne i prezbiterium kończą trzy absydy na planie połowy ośmioboku. W ścianach nawy głównej umieszczono wysokie triforia a jest to układ występujący w architekturze gotyckiej w Niemczech sporadycznie. Nawy otrzymały sklepienia krzyżowe. Od strony wejścia umieszczono dwie wieże, zwieńczone dopiero w roku 1869. Poza obrysem naw bocznych, po bokach prezbiterium, znajdują się jeszcze zakrystia i skarbczyk dobudowane w latach późniejszych. Katedra we Fryburgu Bryzgowijskim, do istniejącej romańskiej nawy poprzecznej, w XIII wieku dodano korpus bazyliki z bardzo wysoką nawą główną. Od frontu umieszczono wysoką wieżę przykrytą ażurowym hełmem. Prezbiterium z obejściem i wieńcem kaplic zbudowano dopiero w drugiej połowie XIV wieku. Kościół Najświętszej Marii Panny w Norymberdze, to już trójnawowa hala zbudowana w latach 1354 do roku 1361,wraz z prezbiterium zakończonym wielobocznie. Wnętrze poprzedza reprezentacyjny przedsionek z emporą zbudowany w roku 1355. A był to reprezentacyjny kościół Karola IV Luksemburskiego. Cechą charakterystyczną kościoła są kolumny rozdzielające nawy o gładkich trzonach z głowicami ozdobionymi ornamentami roślinnymi i figurkami ludzkimi u nasady żeber sklepiennych. Kościół farny w Ulm, określany zazwyczaj mianem katedry, pięcionawowa hala zbudowana w latach 1377 do roku 1477. Wszystkie nawy boczne, przykryte są sklepieniami gwiaździstymi, mają jednakową wysokość, nawa główna przechodzi bezpośrednio już bez transeptu w krótkie prezbiterium zakończone połową dwunastoboku. Od frontu znajduje się wieża wysokości 161metrów 32 centymetry, czyli jest ogromna, nawet na nasze dzisiejsze czasy Po jej bokach, w obrysie korpusu, umieszczono dwie kaplice. Dwie mniejsze wieże znajdują się po bokach prezbiterium. Kościół Mariacki w Lubece, został wybudowany od 1276 roku, jest to ceglana, trójnawowa, sklepiona krzyżowo bazylika z trzema kaplicami na planie połowy ośmioboku.

Od frontu umieszczono dwie wieże, wysokie na 124 metry 95 cntymetrów. Architektura świecka w Niemczech dzieli się również na różne frakcje że tak powiem i odłamy patrząc na jej wygląd, Jako przykład niech posłuży nam Ehrenfels, trzynastowieczny, gród rozbudowany w XV wieku. Czy znana na całym świecie z porcelany Miśnia ze sklepieniami z końca XV wieku, i do tej grupy często zaliczane są zamki krzyżackie znajdujące się na terytorium Polski w tym największy z nich zamek w Malborku. Oraz zamki obronne w samych Niemczech. Jak ten w Norymberdze, zbudowany w latach 1332 do roku 1340, rozbudowany w latach późniejszych a zwłaszcza w XVIII, XIX wieku.Cz też w Kolonii, z XV wieku rozbudowanej w drugiej połowie XVI wieku czy też Münster, w latach 1335 do roku 1395. Orz przeróżne ratusze w Niemczech. także kamienice mieszczańskie, zwłaszcza zachowane fragmenty zabudowy w Norymberdze. O tym wszystkim opowiemy w tej książce.

Brama Holsztyńska w lubece

W języku niemieckim to Holstentor czyli zbudowana z cegły brama miejska w Lubece, część średniowiecznych fortyfikacji tego miasta. Od początku XX wieku, brama jest także symbolem Lubeki. Można zauważyć że jest trochę pochyła. Jest jednym z najznamienitszych zabytków lubeckiego hanzeatyckiego Starego Miasta, które w 1987 roku, zostało wpisane na listę dziedzictwa kulturowego UNESCO. Ta czterokondygnacyjna brama składa się z dwóch wież, mianowicie południowej zwanej Südturm i północnej jako Nordturm. oraz łukowatego przejścia pomiędzy nimi. Zachodnia strona bramy, wychodząca na zewnątrz miasta, nazywana jest stroną polną czyli tu Feldseite, natomiast strona wschodnia, skierowana do wnętrza miasta, to strona miejska z niemeckiego to Stadtseite. Dla patrzących od strony miasta obydwie wieże i przejście tworzą jedną całość. Patrząc na bramę od strony zewnętrznej widać, jak wieże i blok bramy z przejściem wyraźnie odcinają się od siebie. Wieże stoją w odległości 3 i pół metra od przejścia. Każda z nich zwieńczona jest stożkowatym dachem a samo przejście ma przejazd pod szczytem. Historycznie rzecz ujmując w przeszłości przejazd zamykano od strony zewnętrznej ogromnymi drzwiami. Brona czyli opuszczana krata została zamontowana dopiero w 1934 roku, i nie jest elementem oryginalnego wyposażenia bramy. Na podstawie przekazów historycznych wiadomo, że w tym miejscu znajdowały się w przeszłości tak zwane organy jak nazywano belki umieszczone pionowo w bramie, zawieszone na łańcuchach, podnoszone i opuszczane indywidualnie). Pojedyncze opuszczanie belek umożliwiało pozostawienie przejścia dla własnych żołnierzy wycofujących się za mury miasta. Nad przejazdem, zarówno od strony miejskiej, jak i polnej, znajdują się pamiątkowe inskrypcje. Od strony miasta czytamy: 1477 S.P.Q.L. 1871. Pierwsza data to domniemany rok budowy bramy jednak prawidłowa data to 1478 rok, druga data wyznacza powstanie II Rzeszy Niemieckiej. Pochodzący z 1871 roku, napis jest inspirowany skrótem rzymskiej formuły S.P.Q.R. po łacinie to Senatus populusque Romanus, a tłumacząc to na język polski znaczy. Senat i lud rzymski. S.P.Q.L. miało odpowiadać łacińskiemu Senatus populusque Lubecensis, a po polsku to znaczy Senat i lud Lubeki.

Od strony zewnętrznej nad przejściem znajduje się napis następującej treści. Concordia domi foris pax czyli. Zgoda w domu czy w kraju, a za granicami pokój. Również i ta inskrypcja pochodzi z roku 1871, i jest skróconą wersją tekstu znajdującego się na wyburzonym przedbramiu, czyli Concordia domi et foris pax sane res est omnium pulcherrima. Tłumacząc to na język polski znaczy. Zgoda w domu, pokój na zewnątrz są dla wszystkich najlepsze. Strony miejska i polna różnią się znacznie od siebie. Strona wewnętrzna ozdobiona jest licznymi oknami. Po stronie polnej, bezpośrednio narażonej na ataki, dominują otwory strzelnicze. Również mury są tu znacznie grubsze mają 3 i pół metra w porównaniu z 1 metrowym murem po stronie miejskiej. Po stronie polnej, na parterze, pierwszym i drugim piętrze obydwu wież znajdowały się pomieszczenia artyleryjskie. Pod koniec XIX wieku, ówczesny parter zapadł się na prawie 50 centymetrów pod ziemię, co było spowodowane powolnym osiadaniem budowli i jej dużym odchyleniem od pionu. Na pierwszym piętrze obok wspomnianych pomieszczeń artyleryjskich, były jeszcze dwa mniejsze otwory strzelnicze. Małe otwory znajdują się również na ostatnim piętrze, skąd można było strzelać z broni ręcznej. Część środkowa bramy nie posiada żadnych otworów strzelniczych. Jedynie nad przejściem znajdują się małe okna, z których można było wroga oblać smołą lub wrzątkiem.

Popatrzmy na ten zabytek z zewnątrz oto. Bramę opasują dwa rzędy dekoracyjnych płytek z terakoty o boku 55 centymetrów. Każda płytka ozdobiona jest jednym z trzech ornamentów, jak figurą heraldyczna złożoną z czterech kwiatów lilii z francuskiego przyjęto to jako francuskie fleur de lis, czyli symetryczną kratką albo czterema listkami ostu. Symbole te nie są ułożone według jakiegoś określonego porządku. Mniej więcej po ośmiu płytkach z tym samym motywem pojawia się inna płytka w formie tarczy herbowej przedstawiającej herb Lubeki albo wizerunek drzewa. Tarcze te są podtrzymywane z obydwu stron przez ludzkie postaci. Dekoracje terakotowe zostały odtworzone w czasie prac restauratorskich prowadzonych w latach 1865 do roku 1870. Tylko trzy z oryginalnych płytek zachowały się do dnia dzisiejszego i można je oglądać w muzeum historii miasta. Nowe płytki oddają wprawdzie stare motywy, ale restauratorzy pozwolili sobie na dość dużą swobodę przy pracy. Stąd też na przykład herb Lubeki nie jest wierny oryginalnemu wzorowi. Również szczyt nie został dokładnie odtworzony. W tym przypadku jednak nie można winą obarczać restauratorów, ponieważ w XIX wieku, szczyt w zasadzie już nie istniał a jego oryginalny projekt był nieznany. Obraz ołtarza w lubeckim Burgkloster pokazuje Bramę Holsztyńską z pięcioma wieżami na szczycie. Ponieważ jednak na tym samym obrazie umieszczono też wyimaginowany krajobraz z górami i lasami, wiarygodność tego przedstawienia jest podważana. Dzisiaj na szczycie bramy znajdują się trzy wieże, widoczne jedynie od strony wewnętrznej. Zajrzyjmy do wnętrza wież. Są one urządzone w jednakowym stylu. Parter oraz pierwsze piętro są wysokie, podczas gdy wyższe piętra wyraźnie mniejsze. Pomiędzy częścią środkową a wieżami znajdują się wąskie, kręte schody i z każdej strony bramy. Poszczególne poziomy wież są połączone specjalnymi przejściami z piętrami części środkowej. W 1934 roku, w czasie prowadzonych prac restauratorskich w wieży północnej usunięto sufit pomiędzy drugim a trzecim piętrem tak, że sale się tu znajdujące stworzyły jedno większe pomieszczenie. Nad pomieszczeniami artyleryjskimi zainstalowane były specjalne haki, do których przywiązywano armaty, by złagodzić siłę odrzutu przy wystrzałach. Armaty znajdujące się obecnie na drugim piętrze nie pochodzą z oryginalnego wyposażenia bramy. Bramy Holsztyńskie z około roku 1700, wyglądają następująco. Pierwsza z przodu to Druga Zewnętrzna Brama Holsztyńska, za którą mamy bramy. Pierwszą bramę Zewnętrzną oraz Środkową. Po drugiej stronie mostu Holstenbrücke widać Wewnętrzną Bramę Holsztyńska

Bogate miasto, jakim stała się Lubeka, odczuwało potrzebę budowy grubych murów obronnych i potężnych umocnień, by chronić się przed najeźdźcami. Wjazdu do miasta strzegły już trzy bramy. Jak Brama Zamkowa z niemieckiego Burgtor na północy, Brama Młyńska jako Mühlentor od południa oraz Brama Holsztyńska to Holstentor od zachodu. Od wschodu miasto było chronione przez wysokie wody rzeki Wakenitz. Tu stała najmniej ufortyfikowana Hüxtertor. Na początku bramy miejskie były zwykłymi prostymi budynkami, które w miarę upływu lat systematycznie umacniano, tak że w końcu każda z nich składała się z kilku elementów zewnętrznych i wewnętrznych. Dzisiejsza Brama Zamkowa to brama wewnętrzna i bramy środkowa i zewnętrzna nie przetrwały do naszych czasów. Z trzech części Bramy Młyńskiej nie zachowała żadna. Aktualna Brama Holsztyńska to jest Środkowa Brama Holsztyńska. Historia Bramy Holsztyńskiej to w rzeczywistości opowieść o czterech bramach: wewnętrznej, środkowej oraz dwóch zewnętrznych. Najstarsza Brama Holsztyńska, czyli wewnętrzna leżała bezpośrednio nad brzegiem rzeki Trave. Droga z miasta do Holsztyna wiodła przez bramę, a następnie przez drewniany most. Na podstawie relacji kronikarskich, uważa się, że most oraz brama zostały odnowione w roku 1376. Pojęcie o ówczesnym wyglądzie bramy, daje drewniana płaskorzeźba Eliasa Diebela z roku 1552, który przedstawił bramę jako wieżę z drewnianą galerią w górnej części. W XVII wieku, Wewnętrzna Brama Holsztyńska została zastąpiona prostą bramą z muru pruskiego połączoną z domem celników. Następnie w roku 1794 w miejsce bramy postawiono konstrukcję metalową, którą wyburzono w 1828. Wraz z bramą zburzono także siedzibę służby celnej oraz mury obronne wzdłuż Trave. Spekuluje się, że po drugiej stronie Trave kiedyś również znajdowała się brama. Nic jednak bliżej na jej temat nam dziś nie wiadomo. W XV wieku, kompleks bram stał się niewystarczający z obronnego punktu widzenia. Upowszechnienie się broni palnej oraz armat wymusiło dodatkowe umocnienia, zdecydowano się wybudować Zewnętrzną Bramę Holsztyńską, później znaną jako Środkowa Brama Holsztyńska, a obecnie jako Brama Holsztyńska. Budowa bramy pod kierunkiem majstra Hinricha Helmstede trwała od 1464 do 1478 roku. Wzniesiona została na usypanym wcześniej kopcu 7 metrowej wysokości. Już wtedy podłoże okazało się niestabilne. Południowa wieża zaczęła się obsuwać na grząskim gruncie. Próbowano temu przeciwdziałać, starając się zrekompensować odchylenie budynku jeszcze w trakcie budowy. Zewnętrzna Brama Holsztyńska zwana była także Bramą Renesansową znaną tu jako Renaissancetor, czyli przedbramiem albo Krzywą Bramą. Została wzniesiona w 1585 roku, na usypanym na zachód od bramy środkowej kopcu. Jej wschodnie wyjście znajdowało się zaledwie 20 metrów od bramy środkowej, tak że nowa budowla całkowicie zasłoniła starą bramę. Pomiędzy bramami powstała otoczona murem przestrzeń, czyli międzymurze. Przedbramie Środkowej Bramy Holsztyńskiej mogło wydawać się niepozorne w porównaniu z bramą właściwą, było jednak dobrze umocnione od strony polnej. Strona miejska była bardzo skromna. Przedbramie jako pierwsze w zespole bram otrzymało łacińską inskrypcję po stronie miejskiej: Pulchra res est pax foris et domi concordia MDLXXXV. Tłumacząc na polski znaczy to. Piękny jest pokój na zewnątrz i zgoda w domu 1585. Napis ten został później lekko zmieniony i przeniesiony na stronę polną: Concordia domi et foris pax sane res est omnium pulcherrima, a tłummacząc na polski to. Zgoda w domu, pokój na zewnątrz są dla wszystkich najlepsze. Brama była połączona z domem strażnika, który troszczył się o utrzymanie zabudowań obronnych w należytym stanie. Budowniczym Bramy Renesansowej był najprawdopodobniej majster Hermann von Rode, który projektując fasadę bramy wzorował się na podobnych budowlach holenderskich, jak bramie Nieuwe Oosterpoort w Hoorn. Brama stała równo 250 lat. Została zburzona w roku 1853, by zrobić miejsce pod budowę lubeckiego dworca kolejowego jako Lübscher Bahnhof. Dworzec nie przetrwał do naszych czasów. Obecny lubecki dworzec główny, czyli tu w Niemczech Lübeck Hauptbahnhof, stoi około 500 metrów na zachód od swojego poprzednika.

Natomiast Druga Zewnętrzna Brama Holsztyńska miała nieco inną historię.Na początku XVII wieku Lubeka rozbudowała system umocnień za fosą miejską. Pracami kierował niderlandzki budowniczy Johann von Brüssel. W 1621 roku, wzniesiono czwartą bramę holsztyńską z ośmiokątną wieżą, doskonale wpasowaną w wysoki wał obronny. Na łukach bramnych znajdowały się następujące inskrypcje jak. Si deus pro nobis, quis contra nos, co znaczy po Polsku. Jeśli Bóg jest z nami, to któż przeciwko nam, to po stronie miejskiej oraz Sub alis altissimi, co znaczy dosłownie. Pod ochroną Najwyższego, to po stronie polnej. Przed bramą wybudowano most Puppenbrücke umożliwiający przejście nad fosą miejską. Brama powstała wprawdzie jako ostatnia w zespole bram holsztyńskich, ale jako pierwsza została zburzona w roku 1808. W okresie postępującej industrializacji obwarowania miejskie były uważane za barierę w dalszym rozwoju miasta. Na początku XIX wieku, zaczęto po kolei wyburzać poszczególne elementy fortyfikacji. Najpierw wynurzono. Drugą Zewnętrzną Bramę Holsztyńską w roku 1808, później Wewnętrzną Bramę Holsztyńską w roku 1828, oraz Zewnętrzną Bramę Holsztyńską w roku 1853. Wyburzenie bramy środkowej wydawało się wtedy tylko kwestią czasu. W 1855 roku, jednak do senatu miasta wpłynął wniosek obywatelski zawierający 683 podpisy, a wzywający do wyburzenia bramy, by zrobić miejsce pod nowe tory kolejowe. Jednakże już w tym czasie ruch obrony zabytków był silny. Walka o utrzymanie bramy trwała bardzo długo. W końcu w 1863 roku, podjęto ostateczną decyzję a przeważył jeden głos, by budowli nie tylko nie burzyć, ale by poddać ją gruntownej renowacji. Brama była jednak w bardzo złej kondycji, ponieważ wybudowana na grząskim gruncie, od lat zapadała się w ziemię. Część otworów strzelniczych znajdowała się już pół metra pod ziemią, a odchylenie budynku od pionu przybierało niebezpieczne wymiary. Doszło do tak drastycznych zmian w statyce budynku, że obawiano się zawalenia budowli. W 1871 roku, przeprowadzono gruntowną restaurację budynku. Po udanej restauracji lubeczanie zmienili swoje nastawienie do Bramy Holsztyńskiej. Budowla przestała być postrzegana jako szpetna ruina, lecz jako symbol świetnej przeszłości miasta. W 1901 roku, znana lubecka firma produkująca marcepan Niederegger, użyła wizerunku bramy w swoim znaku firmowym. Wiele innych firm poszło w jej ślady. W 1925 roku, zjazd miast niemieckich znany jaako Deutsche Städtetag, wybrał bramę na swój oficjalny znak. Na początku XX wieku, wieże odchylały się coraz bardziej, tak że znowu nie można było wykluczyć zawalenia. Niezbędna stała się kolejna renowacja, którą przeprowadzono w latach 1933 do roku 1934. By poprawić stabilność wież zainstalowano wtedy swoiste betonowo-stalowe kotwice. Przeprowadzono również zmiany, które nie odpowiadały oryginalnemu wyglądowi bramy, jak już wspomniane połączenie wyższych kondygnacji w wieży północnej. Narodowi socjaliści urządzili w bramie muzeum Ruhmes und Ehrenhalle, które miało ukazywać lubecką i niemiecką historię z punktu widzenia ideologii narodowego socjalizmu. Od marca 2005 roku do grudnia roku 2006, przeprowadzono kolejną restaurację Bramy Holsztyńskiej. Koszty prac wyniosły ponad 1 milion euro, przy czym kwota 498 tysięcy euro z początkowo zaplanowanych wydatków, pochodziła z Niemieckiej Fundacji Ochrony Zabytków. Zwanej tu Deutsche Stiftung Denkmalschutz, oraz z Fundacji Possehl po niemiecku to Possehl Stiftung. Pozostałe koszty pokryto ze zbiórek oraz darowizn firm i osób prywatnych. W czasie prac nieznani sprawcy ukradli z bramy swastykę, zamontowaną tam w roku 1934. Była to ostatnia swastyka zachowana na budynku publicznym w Niemczech i miała zostać przykryta blachą. W miejscu skradzionej swastyki zamontowano tablicę z datą 2006 upamiętniającą prace restauratorskie. Od 1950 roku, to w Bramie ponownie mieści się muzeum historii miasta Lubeki, które posiada kolekcję obiektów z dawnych Liubic prezentuje modele rozwoju miasta w średniowieczu oraz modele statków hanzeatyckich. W 2002 roku, muzeum zostało zmodernizowane. Od roku 2006, muzeum zarządzane jest przez Fundację Kultury Hanzeatyckiego Miasta Lubeka, czyli Kulturstiftung Hansestadt Lübeck. Przed Bramą znajduje się mały park projektu Harriego Maasza, którego główną atrakcją są monumentalne posągi lwów autorstwa Christiana Daniela Raucha. Po drugiej stronie ulicy znajduje się brązowa statuetka antylopy Fritza Behna.

Wizerunek Bramy Holsztyńskiej wykorzystywany jest chętnie na banknotach i monetach. Na przykład w latach 1962 do roku 1991, widniał na banknotach 50 markowych, a w 2006 roku, umieszczono go na rewersie pamiątkowej monety 2 Euro. W 1948 roku, brama pojawiła się też na znaczkach pocztowych. W 2000 roku, wydano kolejny znaczek z jej wizerunkiem z serii Atrakcje turystyczne. Brama Holsztyńska leży dokładnie pomiędzy głównym dworcem kolejowym Lubeki a centrum miasta. Sąsiaduje z historycznymi składami soli, siedzibą Niemieckiego Zrzeszenia Związków Zawodowych, oraz zabytkową Holstentorhalle, która w latach 2005 do roku 2007, dzięki środkom Fundacji Possehl została przebudowana na sale zajęć i ćwiczeń dla lubeckiej Wyższej Szkoły Muzycznej.

Isator gotycka brama miejska w Monachium

Isartor jest to gotycka wschodnia brama miejska w Monachium. Jedna z trzech bram, obok Sendlinger Tor i Karlstor, innych średniowiecznych fortyfikacji zachowanych do dzisiaj. Jej nazwa pochodzi od nieopodal płynącej rzeki Izary. Obecnie w Isartor mieści się Valentin Karlstadt Musäu Brama wznosi się na wschodnim krańcu ulicy Tal w tzw. dzielnicy Graggenauer, znajdującej się dawniej na Szlaku Solnym i tworzącej główną oś wschód zachód historycznego starego miasta. Brama oddziela historyczne stare miasto od przedmieść Isarvorstadt i Au. Przed bramą znajduje się Isartorplatz, obecnie część obwodnicy wokół starego miasta. Powstała tu bowiem na początku XIV wieku, stale rosnąca liczba mieszkańców Monachium spowodowała konieczność rozbudowy miasta. W związku z tym król Ludwik IV Bawarski zlecił rozbudowę miasta i wzniesienie drugiego muru miejskiego. Wówczas też, w ramach drugiej fortyfikacji w latach 1285 do roku 1347, wzniesiono Isartor w roku 1337.

W 1827 roku, Peter von Cornelius zaapelował do króla Ludwika I Wittelsbacha o uratowanie Isartor, która na przestrzeni wieków popadła w ruinę. Aby pokreślić historyczne znaczenie bramy, von Cornelius przywołał legendę o tryumfalnym wjeździe przez Isartor do miasta cesarza Ludwika IV Bawarskiego po zwycięstwie nad Fryderykiem III Pięknym w bitwie pod Ampfing w roku 1322, i zaproponował, by uwiecznić to wydarzenie we fresku na bramie. Wjazd ten jednak nie mógł się odbyć w Monachium, ponieważ Isartor zbudowano dopiero piętnaście lat po bitwie. W 1833 roku, Ludwik I Wittelsbach zlecił Friedrichowi von Gärtnerowi restaurację bramy. W ramach prac restauracyjnych wykonano malowidła herbów na wieżach bocznych oraz freski po zewnętrznej stronie korpusu środkowego nad przejściami, ukazujące zwycięstwo cesarza Ludwika IV Bawarskiego w bitwie pod Ampfing w 1322 roku. W 1860 roku, wieża środkowa otrzymała zegar, który pierwotnie był przeznaczony dla bramy zachodniej Karlstor, która uległa zniszczeniu w eksplozji prochu czarnego. Podczas II wojny światowej brama została poważnie uszkodzona. W latach 1945 do roku 1957, budowlę zabezpieczono, by uchronić ją przed zawaleniem. Zamontowano wówczas na wieży środkowej zegar. W latach 1971 do roku 1972, przeprowadzono restaurację bramy, uwzględniając jej średniowieczny charakter i korygując pewne zmiany przeprowadzone w ramach prac w XIX wieku. Zdemontowano wówczas zegar z dwoma szklanymi cyferblatami.

Podczas prac ziemnych w związku z budową centrum zarządzania dla banku Stadtsparkasse München przy Thomas Wimmer Ring, odkryto w połowie lat 80 tych XX wieku, fundamenty muru miejskiego oraz wieży strażniczej. Natomiast przy ulicy Lueg ins Land pozostałości muru miejskiego i wież przebudowano na domy, które w 1944 roku, przetrzymały naloty bombowe. Od 1959 roku, w pomieszczeniach obydwu wież znajduje się Valentin Karlstadt Musäum. Isartor składa się z dwóch wież oraz korpusu środkowego z trzema przejściami i wieżą środkową, górującą nad budowlą. Korpus zdobi malowidło Bernharda von Nehera z 1835 roku, przedstawiające Tryumfalny przejazd Ludwika IV Bawarskiego po zwycięskiej bitwie z Habsburgiem Fryderykiem Pięknym pod Mühldorf w roku 1322,po niemicku to brzmi, Triumphzug Ludwigs des Bayern nach seiner siegreichen Schlacht gegen den Habsburger Friedrich den Schönen bei Mühldorf im Jahre 1322.

4 listopada 2005 roku, na wieży środkowej zamontowano ponownie duży zegar. Od zachodu cyferblat jest lustrzanym odbiciem cyferblatu po przeciwnej stronie, dlatego wskazówki zegara po stronie zachodniej biegną w stronę przeciwną niż przyjęte. Zabieg ten nawiązuje do zdania, jakie miał wypowiedzieć Willy Brandt

Alter Hof w Monachium

Alter Hof to tłumacząc na język polski jest to Stary Dwór jest to stary zespół średniowiecznych gotyckich budowli w Monachium w Niemczech, będących pozostałością po pierwszej rezydecji książąt Bawarii, a następnie Świętych Cesarzy.Prace archeologiczne prowadzone na terenie Starego Dworu wykazały w tym miejscu ciągłość zabudowy od XII wieku. Po pierwszym podziale Bawarii w 1255 roku, zamek, usytuowany w północno-wschodniej części ówczesnego miasta, został siedzibą księcia Górnej Bawarii Ludwika II Bawarskiego. Za czasów jego syna, Ludwika IV Bawarskiego dzisiejszy Alter Hof stał się pierwszą stałą siedzibą Świętego Cesarza. W latach 50-tych XX wieku, został odbudowany po zniszczeniach II wojny światowej. W latach 2003 do roku 2008, odbudowano skrzydło Lorenzistock według projektu Petera Kulka. Zespół ten dziś składa się obecnie z pięciu budowli, zwanych następująco Burgstock, Zwingerstock, Lorenzistock, Pfisterstock i Brunnenstock. Położona w północnej części kompleksu kaplica pod wezwaniem świętego Wawrzyńca zwana w tu Lorenzikapelle, zburzona została w XIX wieku, a była przez pewien okres miejscem przechowywania cesarskich insygni koronnych. Wkrótce Stary Dwór okazał się zespołem zbyt trudnym do obrony i po kilkukrotnym zajęciu go przez wrogów Wittelsbachowie przenieśli się na początku XV wieku do budowanej od podstaw nowej rezydencji. W skrzydle Burgstock znajduje się muzeum miejskie i punkt informacji turystycznej.

Architektoniczny Słowniczek Podręczny

1. Pinakiel, to pionowy element dekoracyjny w postaci smukłej kamiennej wieżyczki, zakończonej od góry iglicą, której krawędzie udekorowane są żabkami i która zwieńczona jest kwiatonem. W postaci bardziej ozdobnej miał kształt ażurowej kapliczki z maswerkami.

2.Oktagonalny, jest to wzór dekoracyjny który ma osiem kątów mający kształt oktagonu.

3. Maswerk to dekoracyjny, geometryczny wzór architektoniczny odkuty z kamienia lub zrobiony z cegieł, używany do wypełnienia górnej części gotyckiego okna, przeźrocza, rozety itp. Występuje także jako dekoracja ścian, murów, wimperg, blend. Taki element jest nazywany ślepym maswerkiem.

4. Wimperga to dekoracyjne wykończenie w kształcie wysokiego trójkąta, wieńczące szczyt portalu albo ostrołuk okna charakterystyczne w architekturze gotyckiej oraz stosowane w zdobnictwie neogotyckim. Wykonany z kamienia lub cegły. Pole trójkąta rzeźbione ślepym lub ażurowym maswerkiem lub gładkim.

5. Tympanon, czyli naczółek detal architektoniczny. W architekturze klasycznej terminem tym określano wewnętrzne trójkątne pole pomiędzy gzymsami frontonu, gładkie lub wypełnione rzeźbą, stanowiące charakterystyczny element monumentalnych budowli Grecji i Rzymu.

6. Relief jest to kompozycja rzeźbiarska wykonana na płycie kamiennej, metalowej lub drewnianej z pozostawieniem na niej tła. Dzieło uzyskuje się poprzez rzeźbienie, kucie lub odlewanie. Pomimo że płaskorzeźby powstawały jako dekoracja architektoniczna, to często stanowią odrębne, pełnowartościowe dzieło sztuki.

7. Archivolta to zdobione ornamentami, profilowane lico łuku, arkady zamykającej portal lub każdy inny łukowo u góry zakończony otwór w ścianie budowli, najczęściej bogato zdobione. Archiwoltę stosowano w architekturze wszystkich okresów i kierunków. Archiwolta występująca samodzielnie na płaszczyźnie muru nazywa się archivoltą ślepą.

8.Węgar to pionowy element przy otworze okiennym lub drzwiowym otrzymany przez wysunięcie cegieł dla ścian murowanych lub dostawienie pionowych słupków dla ścian drewnianych lub kamiennych. Stanowi on oparcie dla ościeżnicy.

9. Transept, nawa poprzeczna, część kościoła, nawa prostopadła do osi kościoła, położona pomiędzy prezbiterium, a resztą jego budynku. Transept może być jedno lub wielonawowy. W romańskich bazylikach dwuchórowych występują dwa transepty, wschodni i zachodni.

10. Empora, jest to chór muzyczny i element architektoniczny występujący najczęściej w kościele w postaci odrębnej kondygnacji o charakterze antresoli, usytuowanej nad kruchtą lub nadwieszonej nad głównym wejściem do świątyni. Empora jest galerią wspartą na kolumnach lub filarach, otwartą do wnętrza kościoła.

11. Notre Dame w języku francuskim znaczy dokładnie Nasza Pani jest tym mianem określane, bardzo wiele katedr i kościołów we Francji.

12. Apsyda jest to pomieszczenie na rzucie półkola, półelipsy lub wieloboku, dostawione do bryły świątyni i otwarte do jej wnętrza. Zazwyczaj zamyka prezbiterium, czasem nawy boczne i ramiona transeptu lub westwerk. Apsyda jest zwykle mniejsza lub równa bryle części budynku, która jest przez nią zamknięta.

13. Narteks to w architekturze wczesnochrześcijańskiej, bizantyjskiej oraz w okresie wczesnośredniowiecznym, kryty przedsionek przy przedniej ścianie kościoła. Narteks powstał z podcienia otaczającego dziedziniec przed kościołem. Przeznaczony był przede wszystkim dla katechumenów i pokutników.

14. Tambur czyli inaczej bęben, jest to wieloboczna, eliptyczna lub cylindryczna część budynku, stanowiąca podbudowę pod kopułą, hełmem lub latarnią. Często w ścianach bębna umieszczane były okna, będące głównym źródłem światła dziennego, które doświetlały przestrzeń pod kopułą.

15. Palatium jest to nazwa używana dla określenia starożytnego lub średniowiecznego głównego budynku zamku, pałacu cesarza, króla lub biskupa. W budynku znajdowały się, sala reprezentacyjna, komnaty władcy i na ogół kaplica zamkowa.

16. Antaba lub hantaba przejęty termin z niemieckiego języka jako, die Handhabe czyli rękojeść, jest to stały lub ruchomy uchwyt z metalu umieszczany na skrzyni, kufrze, drzwiach, bramie. To ruchomy uchwyt składa się z dwóch części. Antaba umieszczona na drzwiach lub bramach furtach, najczęściej w postaci lwiej głowy z ruchomą obręczą, służyła często za kołatkę. Antaba występowała głównie w sztuce romańskiej i gotyckiej. Współcześnie używana jest jako element dekoracyjny. Stara polska nazwa antaby to dzierżak.

17. Bordiura w ogólnym rozumieniu jest to dekoracyjne obramowanie tkaniny, płaskorzeźby, kompozycji malarskiej lub graficznej, w formie pasa z ornamentem roślinnym lub geometrycznym, niekiedy z motywami figuralnymi.

18. Westwerk jest to rozbudowana, umieszczona poprzecznie do nawy, zachodnia część bazyliki charakterystyczna dla architektury przedromańskiej. Westwerk wznoszono na ogół na planie kwadratu lub prostokąta. Umieszczano w nim kaplicę, w której odprawiano okolicznościowe nabożeństwa, udzielano chrztu.

19. Perizonium jest to drapowana opaska bioder ukrzyżowanego Jezusa Chrystusa a w ikonografii, często przyjmująca rozmaite formy.

Katedra w Kolonii pod wezwaniem świętego Piotra i Marii

W jezyku niemieckim ten istny cud architektury gotyckiej Niemiec nazywamy. Kölner Dom, a oficjalnie przyjmuje się także nazwę Hohe Domkirche Sant Peter und Maria. Jako że jest to moim zdaniem a i pewno wielu innych historyków także, jest to najpiękniejsza i najwspanialsza archikatedra, największy i najważniejszy kościół nie tylko w niemieckiej Kolonii, ośmielę się postawić tezę że jest to także najpiekniejsza katedra na świecie. Wyprzedzając kunsztem budownictwa nawet paryską katedrę Notre Dame. Popatrzmy zatem wspólnie na jej historię, otóż. Już w latach 1313 do 1782 roku, świątynia ta była siedzibą biskupstwa, od 1795 roku, do dziś dnia jest nadal siedzibą arcybiskupstwa kolońskiego. Budowa obecnej gotyckiej świątyni rozpoczęła się w roku 1248,i trwała z przerwami ponad 600 lat do 1880 roku. Usytuowana jest na miejscu dawnej rzymskiej świątyni z IV wieku, oraz późniejszego kościoła z czasów karolińskich. Tuż nieopodal rzeki Ren. Katedra kolońska ma 144 metry długości i 86 metrów szerokości oraz dwie wieże o wysokości 157 metrów 37 centymetrów. Po ukończeniu wież, około roku 1870,katedra była najwyższą budowlą świata do roku 1884. Jest drugą co do wysokości gotycką budowlą sakralną na świecie, tuż po katedrze w Ulm i trzecią co do wielkości katedrą świata pod względem powierzchni, tuż po katedrze Świętej Marii w Sewilli i katedrze Narodzin Świętej Marii w Mediolanie. Powierzchnia kościoła wraz z wieżami to 7000 metrów kwdratowych. W 1996 roku, katedra została wpisana na listę światowego dziedzictwa UNESCO. Budowla jest wizytówką zarówno Kolonii, jak i całych Niemiec, masowo odwiedzaną przez pielgrzymów i turystów, na przykład w 2001 było to blisko 6 mln osób. W 2005 roku, katedra była jednym z głównych punktów programu Światowych Dni Młodzieży pod przewodnictwem papieża Benedykta XVI.

Budowę świątyni rozpoczęto nie tylko na potrzeby liturgiczne, lecz także dla umieszczenia w niej sprowadzonych z Mediolanu relikwii Trzech Króli. Wysokie prezbiterium jest ideowym nawiązaniem do średniowiecznych relikwiarzy. Relikwie uczyniły Kolonię ważnym ośrodkiem pielgrzymkowym w średniowieczu, obok takich miejsc jak Rzym, Jerozolima, Santiago de Compostela i Akwizgran. Pod względem architektonicznym katedra stanowi cenny przykład recepcji francuskiego gotyku katedralnego oraz rozpowszechnionej na terenie krajów Rzeszy metody wielokrotnego stosowania elementów wertykalnych wewnątrz i na elewacjach zewnętrznych. W XIX wieku, była jednym z najważniejszych źródeł inspiracji dla architektury neogotyckiej. Ukończenie budowy kolońskiej katedry było cenną okazją do poznania średniowiecznej sztuki budowlanej, inspiracją dla kształtującego się w Niemczech romantyzmu, do kształtowania idei umocnienia niemieckiego katolicyzmu, głoszonych przez Augusta Reicherspergera. Wystrój wnętrza tworzy cenny zbiór sztuki średniowiecznej, nowożytnej i nowoczesnej. Spośród nich wyróżniają się dominujący nad gotyckim ołtarzem głównym z II połowy XIII wieku, jest relikwiarz Trzech Króli, przedromański krucyfiks Gerona, czy też gotyckie ołtarze Świętej Klary z XIV wieku, oraz Ołtarz Patronów Miasta, ten drugi z nich jest dziełem Stefana Lochnera. Ponadto gotyckie rzeźby Marii, Jezusa, Apostołów oraz Madonny Mediolańskiej i Pięknej Madonny, gotyckie stalle, liczne witraże z XIII do XX wieku. Na wieżach katedry wisi dwanaście dzwonów, w tym cztery gotyckie z XIV i XV stulecia oraz największy bijący dzwon w Europie, Dzwon Świętego Piotra.

W czasach rzymskich, w pobliżu miejsca, gdzie usytuowana jest obecna świątynia znajdowała się północna strona murów dawnego miasta obozu założonego przez Agrypinę. Miejsce to od tamtych czasów miało charakter sakralny, znajdowała się tu świątynia wzniesiona przez Merkuriusza Augusta. W IV wieku, kiedy to do Kolonii dotarło chrześcijaństwo dawną, pogańską świątynię zastąpiono świątynią wzniesioną przez arcybiskupa Maternusa. W dobie Cesarstwa Karolińskiego w latach 818 do roku 870, powstała dwuchórowa bazylika z transeptem, a chór zachodni dedykowano Świętemu Piotrowi, zaś wschodni Najświętszej Marii Pannie, takie wezwanie kolońskiej świątyni dotrwało do dziś. Za czasów pontyfikatu arcybiskupa Bruno poszerzono korpus nawowy o południową i północną nawę, odtąd świątynia była pięcionawowa.

Ponadto na wschód od katedry wzniesiono kościół Najświętszej Marii Panny, pełniący funkcję kolegiaty, zwanym Santa Maria ad Gradus, który był wielokrotnie przebudowany zwłaszcza w okresie gotyckim, istniał on do XIX wieku. Dawna katedra kolońska uległa pożarowi dnia 30 kwietnia 1248 roku. W 1164 roku, Rainald z Dassel, arcybiskup miasta, kanclerz cesarza Fryderyka Barbarossy przywiózł z Mediolanu do Kolonii relikwie Trzech Króli. Złożono je w bogato zdobionym relikwiarzu wykonanym przez Mikołaja z Verdun. Prace złotnicze rozpoczęły się w 1181 roku, a zostały ukończone przez wspomnianego artystę i rzemieślników kolońskich prawie czterdzieści lat później. Relikwiarz złożono w starej katedrze, która wkrótce okazała się zbyt mała, by sprostać ogromnej masie pielgrzymów. Nota bene, to Kolonia wówczas urosła do największego po Ziemi Świętej, Rzymie i Santiago de Compostela ośrodka pielgrzymkowego. W 1225 roku, zapadła decyzja o budowie nowej katedry. Podczas gdy większość budowli sakralnych w Nadrenii powstawała w stylu romańskim ówczesna katedra kolońska mogła budzić uznanie w samej Kolonii i w okolicach, jednakże w stosunku do głównych świątyń dwóch potężnych arcybiskupstw nadreńskich katedr w Moguncji i Trewirze była niewielką świątynią, nie mówiąc już o zachodniej Europie. Inicjatorami wzniesienia nowej większej katedry byli arcybiskupi Engelbert a jego lata urzędu przypadały na lata od roku 1216 do 1225 roku, przede wszystkim Konrada von Hochstaden, był to pierwszy reprezentant elektoratu kolońskiego, który sprawował rządy w latach 1238 do roku 1261. Budowniczy którzy obrali jako wzorzec katedry francuskie wzniesione w nowym strzelistym stylu gotyckim. Zastosowanie w budowie form francuskiego gotyku katedralnego było rezultatem orientacji politycznej arcybiskupa von Hochstaden, de facto w celu podkreślenia prestiżu arcybiskupstwa kolońskiego, katedralnej kapituły i katedry jako ośrodka kultu religijnego trzeba było wybrać jak najbardziej wysublimowany wzór, stąd wykorzystanie nowych doświadczeń budowlanych i artystycznych zachodniego sąsiada z teologicznego i ideowego punktu widzenia było najlepszym wyborem. Ambicje arcybiskupstwa kolońskiego wzrosły po wykonaniu relikwiarza Trzech Króli, będącym summa wszystkich relikwiarzy, dlatego też nowa katedra miała być także summą wszystkich katedr.

Kamień węgielny pod budowę katedry położył w 1248 roku, arcybiskup Konrad von Hochstaden. Pierwszym budowniczym katedry był Gerhard von Rile. Kolejni budowniczowie znani są nam także z imion, byli to mistrzowie Arnold i Johannes. Głównym materiałem do budowy katedry był trachit sprowadzany z Siedmiogórza na wschodnim brzegu Renu. Rezultatem trwających ponad 70 lat prac jest obecne czteroprzęsłowe, poligonalne zamknięte prezbiterium z ambitem i wieńcem wielobocznych kaplic wschodnich zwanych z francuska chevet. Zastosowano tu w pełni formy klasycznego gotyku katedralnego, zarówno w układzie przestrzennym, jak i w formie architektonicznej ściśle podporządkowanej nowym myślom teologicznym. Uroczystego poświęcenia prezbiterium dokonano w roku 1322.

W 1410 roku, wieżę południową podciągnięto do drugiego piętra i wkrótce zawieszono dzwony, i tak dzwon Trzech Króli umieszczono w 1418 roku, Pretiosa w 1448 roku, oraz Speciosa w roku 1449. Tempo prac budowlanych zaczęło słabnąć pod koniec XV wieku. Około roku 1510, wstrzymano budowę z powodu problemów finansowych i braku zainteresowania. Prace zarzucono ostatecznie w roku 1560, pozostawiając ukończoną wieżę południową wraz z niższymi partiami nawy i fasady. Na ponad trzysta lat sylwetkę miasta zdominowała niedokończona budowla z ogromnym żurawiem pochylonym nad wieżą południową. Z tego okresu pochodzi powiedzenie, że wcześniej przyjdzie koniec świata niż katedra będzie gotowa.

Wraz z narodzinami romantyzmu i związanym z nim kultem gotyku wznowiono prace nad ukończeniem katedry. Szczęśliwym trafem odnaleziono również oryginalne plany fragmentów katedry, w tym rysunek elewacji zachodniej wraz z wieżami jako plan F. W roku 1814, w Darmstadt Georg Moller znalazł część planów sporządzonych przez drugiego budowniczego katedry Arnolda. Na drugą ich część natrafił w 1816 roku, w Paryżu Sulpiz Boisserée, który obok Josepha Görresa stał się głównym propagatorem idei ukończenia budowy katedry. Ponadto patronat nad pracami objął August Reichensperger, polityk tworzącej się wówczas partii Centrum, propagator odnowienia katolicyzmu w Niemczech i sztuki gotyckiej. Kamień węgielny pod dalszą budowę położył w 1842 roku, król pruski Fryderyk Wilhelm IV oraz ówczesny koadiutor, a późniejszy arcybiskup Johannes von Geissel. Położenie kamienia węgielnego poprzedziło powstanie kolońskiego towarzystwa budowy katedry, które zajęło się zbiórką pieniędzy. Prace nad katedrą wspomagało finansowo państwo pruskie. Dziełem tym kierowali znani architekci doby neogotyku, Ernst Friedrich Zwirner, Karl Eduard Richard Voigtel, Vincenz Statz i inni architekci. Natomiast prace nad dekoracją rzeźbiarską powierzono licznemu warsztatowi, który reprezentował, Peter Fuchs i wspomniany Ernst Zwirner. Katedrę ukończono po ponad 600 latach w roku 1880.

Podczas II wojny światowej, gdy większość starego miasta Kolonii została niemalże zrównana z ziemią wskutek bombardowań lotnictwa alianckiego, katedra pomimo kilku trafień bomb ocalała od poważniejszych zniszczeń. W kilku miejscach zniszczony został dach i fragmenty sklepień, ponadto na elewacjach zanotowano liczne uszkodzenia wskutek odprysków po eksplozjach pocisków. W ostatnich dekadach katedra ucierpiała jednak najbardziej, wskutek zanieczyszczenia powietrza. Kwaśne deszcze przeżerały kamień, a spaliny zafarbowały go na ciemno szaro. W latach 2004 do roku 2006, katedra znajdowała się na liście zagrożonych obiektów światowego dziedzictwa UNESCO. Prace restauratorskie trwają nieprzerwanie, by na bieżąco wymieniać uszkodzone fragmenty elewacji. Dnia 15 listopada 1980 roku, podczas swojej pielgrzymki do RFN papież, Jan Paweł II odwiedził katedrę, w której odprawił uroczystą mszę świętą. Na wspomnienie jego wizyty Elmar Hillebrand wykonał w roku 1985,pamiątkową płytę wmurowaną w jeden z północnych filarów nawy głównej. W sierpniu 2005 roku, katedra była jednym z głównych punktów obchodów Światowych Dni Młodzieży, którym przewodniczył Benedykt XVI. Katedra w Kolonii stała się treścią licznych dzieł malarstwa i grafiki. Spośród najbardziej znanych przykładów, serię przedstawień otwierają zachowane do dziś plany niektórych części świątyni ze znanym nam planem F na czele, ponad czterometrowym rysunkiem, projektem fasady zachodniej wykonanym na pergaminie uwzględniający najdrobniejsze detale architektoniczne. Pozostałe rysunki ilustrują fragmenty elewacji bocznych i rzuty. Charakterystyczny widok katedry od strony Renu z ukończonym prezbiterium i budowaną wieżą południową znany jest przede wszystkim z serii malowideł zdobiących relikwiarz Świętej Urszuli wykonanych przez Hansa Memlinga. W podobnym stanie budowy katedra prezentuje się w sławnym drzeworycie ukazującym panoramę Kolonii wykonanym w 1531 roku, przez malarza i grafika Antona Woensama.

Architektura wzniesionej w całości z kamienia katedry jest jednym z największych osiągnięć budownictwa gotyckiego i jest dobrym świadectwem nie tylko znajomości, lecz także indywidualnej redakcji form klasycznego gotyku katedralnego, który narodził się we Francji. Układ przestrzenny prezbiterium wraz z ambitem i wieńcem kaplic, proporcje oraz diafaniczność czy idealna przezroczystość konstrukcji) zostały tu konsekwentnie zastosowane, przez co wschodnia część katedry jest osiągnięciem myśli teologiczno artystycznej znanej od czasów rządów opata Sugera który patronował rozbudowie opackiego kościoła Saint Denis koło Paryża. Formy architektoniczne katedry kolońskiej nawiązują do głównych osiągnięć XII i XIII wiecznego gotyku francuskiego, jak Sainte Chapelle oraz katedr w Reims i Amiens. Co więcej, budowniczym udało się w katedrze kolońskiej na swój sposób podsumować osiągnięcia architektury na terenie monarchii Kapetyngów. Od strony ideowej, według francuskich wzorców prezbiterium ma przypominać swoim bogactwem i wielością motywów architektonicznych dzieła złotnicze. Mieszczące się w starszym późnoromańskim relikwiarzu szczątki Trzech Króli umieszczono w swego rodzaju wielkim architektonicznym relikwiarzu. Dwuwieżowa fasada katedry znana z XIV wiecznych rysunków odbiega od klasycznych form, ku rozwiązaniom indywidualnym, powszechnym na terenie Rzeszy. Katedra w Kolonii w obecnym kształcie ma plan krzyża łacińskiego. Jest orientowaną pięcionawową bazyliką, z trójnawowym transeptem i prezbiterium z ambitem i wieńcem kaplic. Od zachodu widzimy dwie wieże na planie kwadratu. Układ świątyni, gdzie obejście ma kontynuację w bocznych nawach transeptu, a następnie w korpusie nawowym nawiązuje do układu przestrzennego średniowiecznego kościoła pielgrzymkowego. Wszakże relikwie Trzech Króli miały być planowo usytuowane na skrzyżowaniu naw, po wzniesieniu prezbiterium usytuowano je we kaplicy Trzech Króli usytuowanej w kluczu kościoła, na wschodzie, wprost za ołtarzem głównym. W skrajnych, zachodnich kaplicach bocznych ambitu znalazły się dwa inne ważne dzieła o charakterze kultowym, jak krucyfiks Gerona po stronie północnej oraz Madonna Mediolańska po stronie południowej. W rezultacie wszystkie te ułożone hieratycznie dzieła, tworzą trójkąt skierowany na wschód, stąd ambit z wieńcem kaplic był ostatnim odcinkiem pielgrzymkowego szlaku, którego punkt kulminacyjny został usytuowany ściśle we wschodniej części. Prezbiterium, które od reszty świątyni odgradzała przegroda chórowa było zastrzeżone dla duchowieństwa. Plan katedry charakteryzuje się klarownością i niemal w pełni uporządkowanymi proporcjami. Zestawione ze sobą poszczególne przęsła tworzą harmonię opartą na kwadratach wielkości przęsła które tworzy skrzyżowanie naw.

Czytelna jest tu także ideowa hierarchia, to właśnie na skrzyżowaniu naw, miał być planowo usytuowany relikwiarz Trzech Króli. Każdemu kwadratowi wielkości powyższego przęsła odpowiadają po dwa prostokątne przęsła w nawie głównej środkowej części transeptu i prezbiterium oraz po cztery w pozostałych nawach. W konsekwencji szerokość par naw bocznych oraz nawy głównej jest taka sama. W przypadku nawy poprzecznej dokonano redukcji o jedną z naw z każdej strony, przy czym nie naruszyło to proporcji całej świątyni. Część wschodnia to zamknięcie prezbiterium z ambitem i wieńcem kaplic a tworzy z resztą katedry jednolitą całość. Cześć zachodnia, z wieżami choć ma podobne proporcje do reszty jest wyraźnie wydzielona. Najstarszą częścią katedry jest część wschodnia, którą tworzą czteroprzęsłowe prezbiterium, zamknięte poligonalnie 7 na 12 boków, z obejściem i wieńcem kaplic, z których siedem wschodnich mają wieloboczny, centralizujący plan, pozostałe mają plan prostokątny, przy czym skrajne kaplice ambitu Świętego Krzyża i Najświętszej Maarii Panny, są większe od pozostałych. Transept liczy dziewięć przęseł z kwadratowym skrzyżowaniem naw pośrodku, zaś korpus nawowy ma sześć przęseł, przy czym nawa główna wraz z chórem muzycznym liczy osiem przęseł.

Dwóm zachodnim przęsłom nawy głównej odpowiadają po cztery przęsła znajdujące się w przyziemiu wież. Kaplice w ambicie, od strony północnej, znajduja się kaplica Świętego Krzyża, kaplica Świętego Engelberta, kaplica Świętego Maternusa, kaplica Świętego Jana Chrzciciela, kaplica Trzech Króli, kaplica Świętej Agnieszki, kaplica Świętego Michała, kaplica Świętego Szczepana, oraz kaplica Najświętszej Marii Panny Wnętrze katedry jest w całości nakryte sklepieniem krzyżowo żebrowym wspartym na bogato profilowanych służkach przylegających do murów lateralnych. W przypadku arkad międzynawowych w dolnych partiach służki przylegają do filarów wiązkowych. Służki u nasady sklepień są ozdobione kapitelami o różnorodnych formach dekoracji. Konsekwentnie powtórzono dwie wysokości wnętrza jak, jednolita wysokość ma nawa główna, prezbiterium i najwyższa nawa transeptu oraz pary naw bocznych korpusu nawowego, obejście z kaplicami i nawy boczne transeptu. Ściany prezbiterium i nawy głównej zostały podzielone na trzy strefy, najniższą, którą tworzą arkady międzynawowe, środkową z ciągiem ażurowych czterodzielnych triforiów oraz wyższą z wielkimi czterodzielnymi oknami o bogatej dekoracji maswerkowej. Wysokość najniższej i najwyższej strefy jest taka sama, co jest zgodne z proporcjami najważniejszych katedr francuskich jak katedry w Chartres, Reims, Beauvais. Ostatni z tych przykładów ma charakterystyczną formę triforiów, do których podobne są triforia kolońskiej katedry. Układ służek i kapiteli które zdobią nasadę kapiteli cechuje lekkość, co jest przykładem indywidualnej redakcji form przejętych z Île de France. Formy francuskiego gotyku klasycznego zastosowano na zewnątrz katedry, przede wszystkim w konstrukcji.

Ściany nawy głównej, środkowej nawy transeptu oraz prezbiterium niemal w całości są przeprute oknami. Każde przęsło oddzielone jest skomplikowanym, lecz uporządkowanym systemem łuków oporowych o wysublimowanej artykulacji i licznych elementów wertykalizujących świątynię, głównie fiale o wyszukanej formie. Okna obramione są wimpergami ze ślepymi maswerkami z motywami liściastych masek. Koronę murów wieńczą maswerkowe balustrady z fialami. Część zachodnia katedry, wraz z dwoma wieżami jest w większości efektem XIX wiecznych prac budowlanych, przy czym jej forma jest całkowicie podporządkowana XIV wiecznym projektom, przede wszystkim planowi F. Wysokie, 157 metrowe wieże czynią katedrę symbolem i dumą miasta, od 1880 do 1981 roku, wzniesienie wieży telewizyjnej zwanej Coloniusem, były najwyższymi w mieście. Po wieży katedry w Ulm i kopule kościoła w bazyliki Matki Bożej Królowej Pokoju w Jamusukro, na Wybrzeżu Kości Słoniowej, są one najwyższymi na świecie wieżami budowli o charakterze sakralnym. Najstarszą częścią fasady jest dolna partia wieży południowej dwie kondygnacje, wraz z portalem zwanym Bramą Świętego Piotra prowadzącym pośrednio do nawy południowej.

Dwie dolne kondygnacje są podzielone na pięć osi, po dwie w wieżach oraz osi środkowej mieszczącej na dole główne wejście z XIX wiecznym portalem i wielkim oknem z bogatą dekoracją maswerkową. Oś środkową fasady wieńczy trójkątny szczyt z laskowaniami. Wieże mają w przyziemiu plan kwadratowy ich długość i szerokość w przybliżeniu odpowiadają dwóm przęsłom naw bocznych. Dwie górne kondygnacje przechodzą w plan ośmioboku. W narożach, ponad druga kondygnacją wznoszą się strzeliste wieżyczki sięgające koronę murów czwartej kondygnacji wież. Obie wieże wieńczą ażurowe, strzeliste, ostrosłupowe hełmy z bogatą dekoracją maswerkową podzieloną na dziewięć stref. Hełmy wieńczą krzyże o podwójnych ramionach jako symbole godności arcybiskupiej. W trzeciej kondygnacji wieży południowej oraz w wieżyczce na sygnaturkę wisi zespół jedenastu dzwonów, który w opinii kampanologii należy do największego w Niemczech. Pięć z nich pochodzi z czasów budowy gotyckiej katedry, przede wszystkim Dzwon Trzech Króli przelany w 1880 roku, Pretiosa i Speciosa. Najstarsze dzwony to niewielkie dzwony wtórnie zawieszone na sygnatyrce Angelus i Wandlungsglocke które datowane są na początek XIV wieku. Dzwon Angelusglocke wybijał na Anioł Pański natomiast Wandlungsglocke bił podczas eucharystycznego aktu przeistoczenia Chleba i Wina. Największy dzwonem jest Dzwon Świętego Piotra, potocznie nazywany Grubym Piotrkiem, z niemieckiego to Dicke Pitter, który de facto jest obecnie największym bijącym dzwonem na świecie. Dzwoni w święto Trzech Króli, Święto Apostołów Piotra i Pawła, święta maryjne i w najważniejsze uroczystości kościelne. Do 1918 roku, istniał także Dzwon Cesarski, zwaany tu Kaiserglocke odlany był przez ludwisarza Andreasa Hamma na pamiątkę zwycięskiej wojny francusko pruskiej w roku 1871. Miał dźwięk cis0, ważył 27000 kilogramów, w tym serce około 1000 kilogramów. Pod koniec I wojny światowej dzwon został zarekwirowany przez wojsko i przetopiony na artylerię. Do dziś zachowało się jego serce które usytuowano na zewnątrz katedry przy narożu nawy południowej i zachodniej nawy transeptu. Wnętrze katedry kolońskiej zachowało liczne dzieła sztuki, przede wszystkim średniowiecznej. Lwia część dzieł nowożytnych została usunięta w ramach całkowitej regotycyzacji katedry, niektóre m.in. ołtarze Świętej Klary i Świętych Patronów Kolonii są dziełami umieszczonymi w katedrze wtórnie, pochodzą głównie z nieistniejących już świątyń w Kolonii. Także XIX-wieczna faza budowlana zostawiła wewnątrz liczne dzieła plastyczne (gł. rzeźby i witraże) których charakter i forma są w większości dopasowane do gotyckiej architektury i dawnego wystroju. Prezbiterium wraz z ambitem i wieńcem kaplic stanowi rdzeń katedry, od strony architektonicznej, ideowej, a także pod kątem wystroju wnętrza. W części chórowej zachowało się niemalże kompletne wyposażenie, przy czym główne dzieło to relikwiarz Trzech Króli został wtórnie umieszczony za mensą ołtarza głównego. Podłogę prezbiterium stanowi mozaika podłogowa projektu Augusta Essenweina, ułożona w latach 1885 do roku 1892, z której pierwsze pole przedstawia arcybiskupa Hildebolda. We wschodniej części prezbiterium znajduje się ołtarz główny, który w obecnej formie tworzy datowana na rok 1322, rokiem kamienna mensa ozdobiona wykonaną z marmurów bogatą dekoracją figuralną.

Za nią na wysokim postumencie, w nowoczesnej, specjalnie wykonanej z szyb pancernych gablocie mieści się najważniejsze i najbardziej znaczące dzieło sztuki, ideowa podstawa całej katedry, arcybiskupstwa kolońskiego, a także całej dawnej Rzeszy, Relikwiarz Trzech Króli. Poświęcony dnia 27 września 1322 roku, i dedykowany świętemu Piotrowi ołtarz główny zachował gotycką mensę swego rodzaju stół ołtarzowy, którego płyta wierzchnia wykonana jest z czarnego marmuru. Podstawę jej tworzą cztery ściany pokryte rzeźbioną z białego marmuru dekoracją figuralno architektoniczną. Tworzą ją ostrołukowe arkady zwieńczone stylizowanymi wimpergami o bogatej dekoracji. Część oryginalnych rzeźb nie zachowała się do dziś, kilka z nich znajduje się w kolońskim Muzeum Alexandra Schnütgena. Na osi środkowej wyeksponowano reliefowe przedstawienie Koronacji Marii przez Zbawiciela. Po bokach znajdują się pełnoplastyczne figurki Dwunastu Apostołów. Najbliżej głównej sceny znajdują się przedstawienia świętych Piotra i Pawła. W podobny sposób zakomponowano pozostałe boki stołu. Na osiach krótszych boków zostały przedstawione sceny Ofiarowania Chrystusa w świątyni i Zwiastowanie Najświętszej Marii Panny, zaś od strony wschodniej znajduje się, scena Pokłonu Trzech Króli.

Najcenniejszym obiektem katedry jest znajdujący się w przestrzeni ołtarza głównego relikwiarz Trzech Króli, jest to dzieło średniowiecznej sztuki złotniczej w Europie. Wykonany został pomiędzy 1181 a około 1230 rokiem. Relikwiarz jest w typie domkowym, składa się z trzech sarkofagów które tworzą swego rodzaju trójnawową bazylikę, dwa sarkofagi stojące obok siebie tworzą podstawę dla trzeciego sarkofagu. Wykonany jest z drewna, całkowicie pokrytego złotą i srebrną okładziną i wyszukanymi dekoracjami z metali szlachetnych oraz ponad tysiąca kamieni szlachetnych, gemm i kamei. Na ścianach relikwiarza przedstawiono biblijną historię świata oraz postaci proroków i apostołów. Wewnątrz mieszczą się relikwie Trzech Króli, a ponadto świętych Nabora i Feliksa i Grzegorza ze Spoleto. Cenny przykład sztuki około 1200 roku, nurtu klasycznego w sztuce wczesnogotyckiej. Autorem tego dzieła jest Mikołaj z Verdun i jego warsztat. W 1322 roku, umieszczony był w kaplicy Trzech Króli, z okazji poświęcenia prezbiterium, gdzie został najpewniej udostępniony ogółowi wiernych.