Bezpłatny fragment - Sulechów — Cigacice, przełom stycznia i lutego 1945

Wstęp

Co zrobisz drugiemu, oczekuj od niego.

Seneka Młodszy (4 p.n.e. — 65 n.e.)

Kilka zimowych dni, może tygodni wojny. Szybkie ataki Rosjan i z góry skazana na niepowodzenie, obrona Niemców. Oczekiwanie na cios ostateczny. Déjà vu? To opracowanie jest próbą odtworzenia kilku dni II Wojny Światowej. Kilku dni, w których Armia Radziecka przełamywała umocnienia wchodzące w skład VII grupy fortecznej, linii umocnień „Oderstellung” w okolicach miejscowości Cigacice.

Jan Wota

Kochanej żonie dedykuję z podziękowaniem za wsparcie oraz wyrozumiałość.

Od Wisły do Odry

Wojska radzieckie, na podstawie doświadczeń zdobytych we wcześniejszych walkach, z powodzeniem stosowały szybkie uderzenia wojsk pancernych, wzmocnionych innymi rodzajami wojsk. Prowadzenie tego typo działań narzucało dowództwo wydając odpowiednie instrukcje i dyrektywy. Fragment przykładowego dokumentu, wskazujący jak walczyć o miasta zamieszczam poniżej:

„…Opierając się na doświadczeniach działań bojowych o duże miasta, kierować się następującymi zasadami:

1. Działania czołgów i dział samobieżnych w dużym mieście posiada szereg wad, wynikających z ograniczonej możliwości manewru oraz ograniczonego pola widzenia i obstrzału a także trudności w kierowania nimi.

2. Czołgi i działa samobieżne przydadzą się głównie w składzie grup operacyjnych (wzmocniony pluton lub kompania piechoty) oraz w natarciu oddziałów (do wzmocnionego batalionu piechoty). W skład grupy operacyjnej /szturmowej/ wyznacza się 2—3 czołgi lub działa samobieżne. W skład natarcia oddziałów wyznacza się kompanię czołgów lub bateria dział samobieżnych.

3. Działające w składzie grup operacyjnych i oddziałów, czołgi i działa samobieżne posuwają się za szykami bojowymi grupy (oddziału), wspierając je ogniem wzdłuż ulic i prowadząc ogień w okna budynków, ukrycia i pojedynczym punktom ogniowym przeciwnika. Szczególną uwaga zwrócić na zastosowanie zmasowanego ognia karabinów maszynowych. Odległości pomiędzy czołgami i działami samobieżnymi, poruszającymi się wzdłuż ulic miasta, muszą gwarantować pomoc ogniową maszynie jadącej na czele jadącej w celu zabezpieczenia jej przed zarzucaniem z górnych kondygnacji granatów, butelek z mieszankami łatwopalnymi i przed rażeniem granatami «faust». Maksymalny dystans nie może być większy niż 75—100 m. Czołgi i działa samobieżne w żadnym razie nie powinny posuwać się «gęsiego». Jeżeli jeden czołg porusza się wzdłuż prawej strony ulicy, trzymając pod ogniem prawy rząd budynków, to drugi — wzdłuż lewej strony. Wszystkie włazy czołgów powinny być zamknięte.

4. Przy poruszeniu się czołgów po ulicach, skwerach, placach należy uwzględnić ewentualność obecności zamaskowanych jam, podziemi i piwnic. Czołgi i działa samobieżne powinny poruszać się ostrożnie, zapewniając bezpieczeństwo, maszynom jadącym z przodu. Czołgi, które utkwiły w jamie lub w pułapce, powinny zostać osłonięte ogniem piechoty i innych czołgów, działających łącznie z nimi, i uwalniane nocą lub w dzień pod osłoną dymów. Uwalnianie czołgów z jam powinny wspierać inne czołgi, saperzy i piechota. …” @media print {.ms-editor-squiggler { display: none! important; } }.ms-editor-squiggler { all: initial; display: block! important; height: 0px! important; width: 0px! important; }

Według opinii autora, Rosjanie wykorzystali Niemieckie doświadczenia z pierwszych lat wojny.

W listopadzie 1944 roku Radziecki Sztab Generalny podjął decyzję o rozpoczęciu „operacji berlińskiej” na początku stycznia 1945 roku. Operację tą planowano przeprowadzić siłami czterech frontów. Do walk planowano zaangażować 1, 2 i 3 Front Białoruski oraz 1 Front Ukraiński.

W skład 1 Frontu Białoruskiego włączony został 9 Korpus Pancerny, walczący później w okolicach Sulechowa. Od 12 listopada 1944 roku korpusem dowodził generał porucznik KIRICZENKO Iwan Fiodorowicz.

Generał Kiriczenko był postacią kontrowersyjną. Jego ciągoty do mocnych trunków oraz kobiet powodowały niechęć jego zwierzchników. Doszło do tego, że zainteresowały się nim służby NKWD, wysyłając mu pismo z poleceniem zaniechania tej działalności. Powyższe spowodowało udowadnianie swojej przydatności na stanowisku przez Kriczenkę „na siłę” i „po trupach”. Wiele jego rozkazów było nieprzemyślanych i powodowało znaczne straty w ludziach.

W okresie poprzedzającym operację nazwaną później „Operacją wiślańsko-odrzańską” przeprowadzono szereg czynności przygotowawczych.

Dla przykładu przeanalizuję działania podjęte przez 108 Bpanc walczącą później w okolicach Sulechowa.

Zgrywanie bojowe

Od 7 do 29 listopada 1944 roku brygada otrzymała na wyposażenie nowe czołgi T-34/85 w ilości 65 i przystąpiła do zgrywania bojowego załóg czołgów i zgrywaniu pododdziałów i oddziałów brygady.

Od 1.12.44 roku do 1.1.45 roku zaplanowano i wykonano:

Zgrywanie załóg czołgów — 10 dni

Zgrywanie plutonu czołgów — 6 dni

Zgrywanie kompanii czołgów — 7 dni

Zgrywanie batalionu czołgów — 6 dni

W toku zgrywania bojowego szczególną uwagę zwrócono na umiejętność strzelania, umiejętność korzystania z uzbrojenia czołgowego i współdziałania czołgów z piechotą.

Od 15.12.44 roku do 28.12.44 roku prowadzono strzelania pojedynczych czołgów oraz grup czołgów a także strzelania z broni osobistej. Prowadzono też strzelania artyleryjskie.

Do dnia 14.1.45 roku brygada była przygotowywana do działań bojowych.

Przygotowanie i planowanie bojowej operacji.

W dniu 9.1.45 roku, po nocnym marszu, o godzinie 8.00 brygada skoncentrowała się lesie 500 metrów na zachód od miejscowości JANOWICE /rejon pozycji wyjściowej/.

25 stycznia 1945 Józef Stalin wydał osobisty rozkaz dotyczący zdobycia przyczółków w rejonie rzeki Odra. Przyczółki te miały stać się bazą wyjściową do rozpoczęcia „operacji berlińskiej”.

Pododdziały 9 Korpusu Pancernego przegrupowały się w rejon Trzcielskiej pozycji przesłaniania.

Pozycji tej broniły:

— 192 Dywizja Zapasowa — odcinek Babimost-Kargowa-Bojadła,

— 433 Dywizja Zapasowa — odcinek od Międzychodu do Trzciela

— 463 Dywizja Zapasowa — odcinek Trzciel — Babimost

Obronę odcinka wzmocniły wycofujące się pozostałości 9 Armii, 466 batalion oraz oddziały Volkssturmu.

W czasie przemarszu brygadę zaatakowało niemieckie lotnictwo. Stało się to 26 stycznia 45 roku. Jednostką atakującą była 4 eskadra ze składu 3 Dywizji Lotniczej, wyposażona w samoloty Messerschmitt typu Bf 109G/K.

W dniu 28 stycznia, 44 Gwardyjska Brygada Pancerna dowodzona przez I. Gusakowskiego, w okolicach miejscowości Borowy Młyn między jeziorami Chłop i Wędromierz zaatakowała broniących się Niemców. Pierwszy atak nie przyniósł oczekiwanego rezultatu, dopiero następnego ranka udało się przerwać obronę i zorganizować przeprawę w tym rejonie.

Przekraczając granice przeklętej Germanii

Oto i ona — przeklęta Germania (Wot ona prokljataja Germania).

9 Korpus Pancerny, w dniu 25 stycznia 1945 roku o godzinie 24.00, wychodzi z podporządkowania operacyjnego 33 Armii i przekazany zostaje w tymczasowe podporządkowanie dowódcy 7 gwardyjskiego korpusu kawalerii. Do dnia 28 stycznia 45 roku ma dokonać zmiany oddziałów w rejonie Sulechów. Oddziałem zwiadu ma osiągnąć ten rejon do dnia 27 stycznia 1945 roku. Oddziałem tym zdaje się być 142 samodzielny batalion czołgów.

W nocy z 27 na 28 stycznia 1945 roku dowódca 1 Frontu Białoruskiego marszałek Gieorgij Żukow wydał rozkaz nakazujący 33 Armii natarcie zakończone forsowaniem rzeki Odra, a tym samym utworzenie przyczułków w celu prowadzenia natarcia na stolicę III Rzeszy. Walki w okolicach Sulechowa (niem. Zűllichau) były wynikiem działań bojowych rozpoczętych rankiem 28 stycznia 1945 roku. Na odcinku tym nacierała 33 Armia pod dowództwem generała pułkownika Wiaczesława Cwietajewa podporządkowana 1 Frontowi Białoruskiemu. W jej skład wchodziły między innymi:

— 9 Korpus Pancerny (dowódca gen. lejtnant Kiriczenko Iwan Fiedorowicz)

— 23 Brygada Pancerna (dowódca płk Kuzniecow Siemion Wasilewicz)

— 267 samodzielny batalion czołgów

— 269 samodzielny batalion czołgów

— 3 samodzielny batalion czołgów

— 23 batalion zmotoryzowany

— 95 Brygada Pancerna (dowódca ppłk Sekunda Naum Markowicz)

— 142 samodzielny batalion czołgów (dowódca mjr Popow Aleksander Pietrowicz)

— 195 samodzielny batalion czołgów (dowódca kpt Denisow Paweł Michajłowicz)

— 3 samodzielny batalion czołgów

— batalion zmotoryzowany

— 108 Brygada Pancerna (dowódca — płk Wasilij Nikiforowicz Baraniuk, Szef sztabu — ppłk Jakow Stiepanowicz Zagorodnyj, Zastępca dowódcy do spraw politycznych ppłk Seliwierstr Iwanowicz Kopiłow )

— 63 samodzielny batalion czołgów (dowódca mjr Rosjakow Aleksiej Aleksandrowicz)

— 257 samodzielny batalion czołgów (dowódca mjr Stiepanenko Piotr Ignacjewicz)

— 3 samodzielny batalion czołgów (dowódca mjr Filimonienkow Wasilij Wasiliewicz)

— batalion zmotoryzowany

— 8 Brygada Piechoty Zmotoryzowanej (dowódca Szemiakin M.P.)

— 36 Pułk Czołgów Ciężkich

— 286 samodzielny gwardyjski dywizjon moździerzy

— 868 pułk artylerii lekkiej

— 1455 pułk artylerii samobieżnej

— 696 samodzielny batalion łączności

— 109 samodzielny batalion saperów

— 76 samodzielna kompania obrony przeciwchemicznej

— 9 samodzielna kompania transportu samochodowego do zaopatrzenia w paliwa i smary

— 79 polowa baza remontu czołgów

— 102 polowa baza remontu samochodów

— łączność lotnicza, od 01.05.1943 r — авиазвено связи

— 31 polowa piekarnia samochodowa

— 1935 Kasa polowa Banku Państwowego

— 925 wojskowa stacja pocztowa

— 16 Korpus Strzelecki(dowódca gen dyw Dobrowolski, Erofiej Władimirowicz)

— 89 Dywizja Strzelecka

— 339 Dywizja Strzelecka

— 383 Dywizja Strzelecka

— 38 Korpus Strzelecki (dowódca gen por Tereszkow Aleksiej Dmitriewicz)

— 64 Dywizja Strzelecka (dowódca gen mjr Szkrylew Timofiej Kalinowicz)

— 95 Dywizja Strzelecka (dowódca gen mjr Safarjan Nwer Georgiewicz)

— 323 Dywizja Strzelecka (dowódca gen mjr Masłow Wasilij Timofiejewicz)

— 62 Korpus Strzelecki (dowódca gen mjri Worobiow Jakow Stiepanowicz)

— 49 Dywizja Strzelecka

— 222 Dywizja Strzelecka

— 362 Dywizja Strzelecka

Podając powyższe zestawienie oddziałów wojskowych główną uwagę skupiłem na oddziałach związanych z walkami o Sulechów i Cigacice.

Poniżej „imienne rozliczenie bojowe” 3 samodzielnego batalionu czołgów 108 BPanc, pododdziału bezpośrednio walczącego o przyczółek cigacicki:

— dowództwo batalionu

— d-ca batalionu — mjr Filimonienkow Wasilij Wasilijewicz (Филимоненков Василий Васильевич)

— czołg dowódcy batalionu

— d-ca — st. sierż. Własow Wasilij Ewdokimowicz (Власов Василий Евдокимович)

— kierowca-mechanik — st. sierż. Stacjuk Nikołaj Arsientiewicz (Стацюк Николай Арсентьевич)

— celowniczy —

— ładowniczy — plut. Bobrow C.W. (сержант Ц. В. Бобров)

— strzelec radiotelegrafista — st. sierż. Sitnikow Wieniamin Iwanowicz (Ситников Вениамин Иванович )

— sztab batalionu

— Oficer polityczny — Kokorin Aleksandr Jefimowicz (КОКОРИН АЛЕКСАНДР ЕФИМОВИЧ)

— 2 kompania czołgów — 10 T-34

— czołg dowódcy kompanii

— d-ca — kpt. Bołotow Paweł Wasiliewicz — (Болотов Павел Васильевич)

— kierowca-mechanik —

— celowniczy —

— ładowniczy —

— strzelec radiotelegrafista —

— 1 pluton — 3 T-34

— Czołg 2/1/1

— d-ca — porucznik Dagbajew Dasza-Doży Cyrienowicz (лейтенант Дагбаев Даши-Доржи Цыренович)

— kierowca-mechanik —

— celowniczy —

— ładowniczy —

— Strzelec radiotelegrafista —

— Czołg 2/1/2

— d-ca — podporucznik Bonin Wiktor Egorowicz (Младший лейтенант Бонин Виктор Егорович)

— kierowca-mechanik — st. sierż. Malinka Konstantin Arsientiewicz (старшина Малинка Константин Арсентьевич)

— celowniczy — st.sierż. Łapszyn I. D. (старший сержант И. Д. Лапшин)

— ładowniczy — szer. Sudenko N. A. (рядовой H. А. Суденко)

— Strzelec radiotelegrafista — st. sierż. Grigorian E. O. (старший сержант Е. О. Григорян)

— Czołg 2/1/3

— d-ca — podporucznik Sieriegin K.I. (младший лейтенант К. И. Серегин)

— kierowca-mechanik — st. sierż. Aleksandrow Gienadij Pietrowicz (старшина Александров Геннадий Петрович)

— celowniczy — sierż. Łacypa I.G. (сержант И. Г. Лацыпа)

— ładowniczy — st. szer Monin W.F. (ефрейтор В. Ф. Монин)

— Strzelec radiotelegrafista — sierż. Łogunow N.N. (сержант H. H. Логунов)

— 2 pluton — 3 T-34

— Czołg 2/2/1

— d-ca — st. porucznik Torszin D.W. (старшего лейтенант Д. В. Торшин)

— kierowca-mechanik — st. sierż. Gładyszew S.S. (старшина С. С. Гладышев)

— celowniczy — st. sierż. Piczugin M.S. (старший сержант М. С. Пичугин)