Bezpłatny fragment - Środki prawne administracji

Administracja gospodarcza

Środki prawne działania administracji gospodarczej stanowią instrumenty, za pośrednictwem których osiągane są cele publicznej ingerencji w sferę gospodarki. To zarazem każde zachowanie, które w tym zakresie realizuje administracja, przy czym nie każdy ze środków w tym zakresie posiada ściśle ustaloną formę prawną. Występują w tym zakresie ogólne środki, takie jak plany gospodarcze, plany sektorowe, jak również programy.

To również środki o charakterze indywidualnym, które skierowane są do konkretnych grup podmiotów lub indywidualnie, w zakresie zakazów, nakazów, jak również środki oddziaływania ekonomicznego w rodzaju parametrów finansowy, bodźców finansowych, to także rozmaite koncesje, zezwolenia, licencje, to wreszcie różne formy kar, ale także sposoby i formy współdziałania w ramach partnerstwa publiczno-prywatnego. Inne przykłady w tym zakresie to działania wspierające takich instytucji jak PARP, jak również pośredniczenie w systemie dysponowania środkami unijnymi na projekty wspierające różne sfery gospodarki.

Z jednej strony środki te mają charakter przymusu, służą wykonywaniu prawa, a zatem przyczyniają się do tworzenia porządku i bezpieczeństwa w systemie gospodarczym, z drugiej zaś strony to narzędzia, które wykorzystują kategorie ekonomiczne, wpływają na motywację przedsiębiorców poprzez stwarzanie bodźców finansowych. Wśród typowych globalnych środków można wymienić ulgi systemu podatkowego, zmiany skal różnych rodzajów podatków, stopy procentowe, to również środki, takie jak subwencje, dotacje czy subsydia, skierowane na określone kategorie podmiotów życia gospodarczego, które uzyskują pomoc na przykład z uwagi na istotny wymiar społeczny, zwolnienia od podatku.

Odnosząc się do ustroju administracji gospodarczej, trzeba przy tym podkreślić, iż jej funkcjonowanie opiera się o zasadę pluralizmu organizacyjnego. To kooperacja wielu samodzielnych podmiotów, które wykonują zadania administracji gospodarczej. Nie należąc do administracji państwa lub samorządu funkcjonują w oparciu o zasadę decentralizacji. Przykładami jej organów są Prezesi UOKiK, jak również prezes Urzędu Komunikacji Elektronicznej czy Urzędu Regulacji Energetyki. Przykładem mogą być funkcje, jakie przypisane są Prezesowi UOKiK, obejmujące sprawowanie kontroli przestrzegania przez przedsiębiorców przepisów ustawy, wydawanie decyzji w sprawach praktyk ograniczających konkurencję, w sprawach koncentracji przedsiębiorców oraz w sprawach praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów, a także innych decyzji przewidzianych w ustawie, przygotowywanie projektów programów rozwoju konkurencji i polityki konsumenckiej, czy nakładanie kar w przypadku naruszenia zasad w tym zakresie.

Środki prawne

Środki stosowane przez organy administracji gospodarczej wiążą się z ich funkcjami. Zatem przykładowo prezes UKE może dokonywać czynności kontrolnych i nadzorczych, dba o równy dostęp do rynku telekomunikacyjnego, przeprowadza również regularną analizę rynków właściwych w zakresie wyrobów i usług telekomunikacyjnych. Ma również prawo nakładania wymogów na przedsiębiorcę telekomunikacyjnego, który posiada znaczącą pozycję rynkową. Innym przykładem są środki w postaci zakazów i nakazów, które wiążą się z reglamentowanie działalności gospodarczej, co wiąże się z podporządkowaniem określonego rodzaju działalności szczególnym wymogom. Wymóg uzyskania koncesji, zezwolenia, licencji czy zgody administracji jest w tym zakresie wyjątkiem. Inna forma to rozmaite rejestry, jak rejestr działalności gospodarczej, oraz rejestry specjalne, dla działalności objętej reglamentacją. Istnieją inne specyficzne dziedziny, gdzie administracja gospodarcza podejmuje istotne decyzje, regulując ich funkcjonowanie, co dotyczy między innymi działalności na polu użyteczności publicznej, bankowości, ubezpieczeń.

Celem interwencji publicznej rozumianej jako reglamentacja gospodarcza jest zapewnienie funkcjonowania gospodarki zgodnie z interesem publicznym przez ograniczenie swobody podejmowania i wykonywania działalności gospodarcze. Najbardziej spektakularnymi przykładami tego rodzaju reglamentacji gospodarczej są ograniczenia sposobu działalności gospodarczej zawarte m.in. w prawie: działalności gospodarczej, ochrony konkurencji i konsumentów, pomocy publicznej, regulującym działalność gospodarczą w tzw. sektorach infrastrukturalnych, zamówień publicznych. Funkcja reglamentacji wobec podmiotów gospodarujących może być wykonywana w sposób bezpośredni (za pomocą norm prawa publicznego gospodarczego, obowiązujących per se) bądź w sposób pośredni (poprzez normy prawa publicznego gospodarczego upoważniającego określone organy administracji gospodarczej do wydania aktów reglamentujących postępowania ich adresatów — w tym przypadku normy prawa publicznego gospodarczego). Funkcja reglamentacji gospodarki może być wypełniana za pomocą ogólnie obowiązujących przepisów prawnych zawierających normy reglamentacyjne, czyli normy, z których wynikają nakazy lub zakazy określonego postępowania w odniesieniu do obowiązujących wymogów bądź ograniczeń działalności gospodarczej. Normy te zostały określone jako normy stosowania bezpośredniego.

Normy reglamentacyjne wynikające z ogólnie obowiązujących przepisów prawa obowiązują bezpośrednio ich adresatów — zasadniczo bez konieczności konkretyzacji w formie aktów indywidualnych bądź czynności materialno-technicznych upoważnionych organów administracji gospodarczej. Należy jednakże zaznaczyć, iż ogólnie obowiązujące przepisy prawne nie są stanowione przez organy administracji publicznej. Nie są więc przejawem realizacji funkcji reglamentacji przez organy administracji publicznej. Funkcja tych organów w tym przypadku sprowadza się do kontroli i nadzoru ich przestrzegania oraz stosowania odpowiednich środków nadzoru, w tym także sankcji administracyjnych określonych w przepisach prawnych. Źródłem organicznej reglamentacyjnych są, obok zakazów i nakazów wynikających bezpośrednio z powszechne obowiązujących przepisów prawa publicznego gospodarczego, także normy wymagające konkretyzacji przez indywidualne akty administracyjne. Prawną formą realizacji funkcji reglamentacji gospodarczej są zatem indywidualne akty administracji gospodarczej wydane przez upoważnione organy administracji gospodarczej na podstawie przyznanych kompetencji wynikających z norm prawa publicznego gospodarczego. Normy te zawierają przesłanki, których zaistnienie skutkować może nadaniem, zmianą lub odebraniem określonych uprawnień bądź nałożenie, zmianę lub zwolnienie od obowiązku. Konieczność wydania indywidualnego aktu administracyjnego uzasadnia jedynie pośrednie określenie sytuacji adresata aktu, zakładającego powierzenie jej dokładnego określenia upoważnionemu organowi administracji publicznej.