Bezpłatny fragment - Sprawdź, czy jesteś… DDA

Wprowadzenie

To nie Twoja wina. Ale to może być Twój początek.

„Nie było aż tak źle…” — a jednak coś boli.

Być może trafiłaś(-eś) na ten e-book przypadkiem.

Może ktoś Ci go podesłał.

A może wpisałaś(-eś) w Google coś w rodzaju:

„Czemu boję się bliskości?”

„Dlaczego wszystko biorę na siebie?”

„Czemu jestem taka silna, a czuję się taka krucha?”

Jeśli jesteś dorosłą osobą i czujesz, że Twoje dzieciństwo z alkoholem w tle zostawiło ślad, ale nikt o tym z Tobą nigdy nie rozmawiał — to ten e-book jest dla Ciebie.

Nie po to, by Cię diagnozować.

Nie po to, by Ci coś udowadniać.

Tylko po to, żeby umożliwić Ci zatrzymanie się i powiedzenie sobie: „To, co czuję, ma sens”.

Kim są DDA?

DDA to Dorosłe Dzieci Alkoholików, czyli osoby, które dorastały w domach, gdzie alkohol był ważniejszy niż one same.

Nie zawsze chodziło o pijaństwo czy przemoc. Czasem było „w miarę normalnie”.

Ale emocjonalnie — było zimno. Niepewnie. Samotnie.

To dzieci, które:

• nigdy nie wiedziały, czy dziś będzie dobrze, czy źle;

• wstydziły się zapraszać koleżanki i kolegów;

• pilnowały, żeby mama nie zauważyła łez;

• opiekowały się tatą, który miał kaca;

• były same ze sobą, kiedy najbardziej potrzebowały kogoś obok.

Co zostaje z DDA w dorosłości?

Dorosłe Dzieci Alkoholików często:

• czują się nieustannie spięte;

• nie potrafią zaufać;

• mają trudności z odpoczywaniem i proszeniem o pomoc;

• żyją w poczuciu, że „muszą być silne”;

• boją się konfliktów, krytyki, bliskości, własnych emocji.

I myślą:

„To ja jestem zbyt wrażliwa”

„Z moją psychiką coś jest nie tak”

„Muszę się w końcu ogarnąć”

A prawda jest taka:

Zrobiłaś(-eś) wszystko, żeby przetrwać.

A teraz możesz zacząć żyć.

Co znajdziesz w tym e-booku?

• Prosty język bez specjalistycznych terminów.

• Praktyczne testy i ćwiczenia do samodzielnego wykonania.

• Delikatne i prawdziwe pytania, które pomagają zrozumieć siebie.

• Przestrzeń, aby móc czytać we własnym tempie i niczego nie musieć.

Nie musisz nic umieć.

Nie musisz mieć odwagi na wszystko.

Wystarczy, że chcesz dać sobie szansę.

Na koniec:

Jedno zdanie, które możesz sobie powtarzać:

To, że boli, znaczy, że coś było nie tak.

Ale to nie znaczy, że to moja wina.

Rozdział 1
Kim są DDA?

Ten rozdział pomaga czytelnikowi zrozumieć, czym naprawdę jest doświadczenie dorastania w rodzinie z problemem alkoholowym, bez medycznego żargonu i bez umniejszania własnych przeżyć.

---

Kim są DDA i DDD?

DDA (Dorosłe Dziecko Alkoholika) to osoba dorosła, która wychowywała się w rodzinie, gdzie przynajmniej jedno z rodziców miało problem z alkoholem.

DDD (Dorosłe Dziecko z Rodziny Dysfunkcyjnej) to osoba dorosła, która dorastała w rodzinie, gdzie panowały inne poważne trudności, takie jak przemoc, brak wsparcia emocjonalnego, choroba psychiczna rodzica lub bardzo surowe wychowanie.

Oba doświadczenia pozostawiają ślady w dorosłym życiu.

Co łączy DDA i DDD?

• Dorastanie w atmosferze napięcia, niepewności lub braku bezpieczeństwa.

• Trudności w dorosłych relacjach: lęk przed bliskością, brak zaufania, trudności w wyrażaniu potrzeb.

• Niskie poczucie własnej wartości.

• Poczucie osamotnienia i wstydu.

• Potrzeba ciągłego udowadniania innym swojej wartości.

Co różni DDA i DDD?

Przykłady z życia

Kasia (DDA) dorastała z ojcem alkoholikiem. Nigdy nie wiedziała, czy tata wróci spokojny, czy agresywny. Dziś ma trudności z zaufaniem ludziom.

Michał (DDD) wychowywał się w domu, gdzie mama stale go krytykowała. Choć nie było problemu alkoholowego, Michał dziś boi się wyrażać swoje potrzeby.

Co to znaczy być DDA?

Określenie to opisuje osobę, która:

• jako dziecko dorastała w rodzinie, gdzie jedno z rodziców lub oboje nadużywali alkoholu;

• nie miała poczucia bezpieczeństwa, stabilności ani emocjonalnej opieki;

• musiała się przystosować do chaosu, lęku, napięcia — i nauczyła się to ukrywać.

To nie etykietka.

To nie choroba.

To nazwa doświadczenia, które bardzo mocno wpływa na dorosłe życie — nawet jeśli minęły od niego już długie lata.

Ale przecież nie było aż tak źle…

To jedno z najczęstszych zdań, jakie wypowiadają DDA.

Może mówisz tak samo:

„Tata pił, ale mnie nie bił”

„Mama była fajna, tylko czasem znikała na parę dni”

„Nie chcę robić z siebie ofiary, inni mieli gorzej”

„Wszyscy pili — czemu akurat ja mam problem?”

Ale DDA nie zawsze dorastały w domach z przemocą.

Czasem było cicho.

Za cicho.

Czasem było duszno od napięcia, od tajemnic, od udawania, że wszystko jest w porządku.

I właśnie to milczenie — ten brak rozmowy, troski, obecności — raniło najbardziej.

DDA to dzieci, które…

• były „za grzeczne”, żeby nie sprawiać kłopotów;

• robiły wszystko, żeby dorosłym było łatwiej;

• opiekowały się rodzeństwem, matką, pijanym ojcem;

• miały wyrzuty sumienia, że czegoś chcą;

• wstydziły się mówić, co się dzieje w domu;

• słyszały: „Zrób coś z tym ojcem”, „Nie przynoś wstydu”, „Nie histeryzuj”.

A potem dorosły.

Co DDA nosi w sobie w dorosłości?

Choć lata mijają, wiele DDA nadal:

• boi się emocji — własnych i cudzych;

• ma trudność z odpoczynkiem i zaufaniem;

• żyje na wysokim „czujniku” — wszystko słyszy, wszystko czuje, wszystko kontroluje;

• nie potrafi poprosić o pomoc bez poczucia winy;

• reaguje bardzo silnie na krytykę, odrzucenie, podniesiony głos.

To nie znaczy, że jesteś przewrażliwiona(-y).

To znaczy, że Twoje ciało i psychika nauczyły się przetrwania — i długo nie mogły się zatrzymać.

Ćwiczenie: Jakie wspomnienia wracają najczęściej?

Weź kartkę i zapisz:

• Co najczęściej widzę, gdy pomyślę „dzieciństwo”?

• Jakie dźwięki, zapachy, sceny powracają?

• Czy są obrazy, których nie chcę pamiętać, ale same wracają?

• Co wtedy czułam(-em) jako dziecko?

Nie oceniaj tego.

Nie analizuj.

To nie są „bzdury z przeszłości”. To Twoja historia. A Ty masz prawo ją poznać.

Na koniec:

Być może wiele razy usłyszałaś(-eś), że „nie było tak źle”.

Ale jeśli dziś boisz się ufać, czujesz, że musisz wszystko ogarniać, nie umiesz odpoczywać i żyjesz w napięciu…

…to znaczy, że to, co się działo, zostawiło w Tobie ślad.

I masz pełne prawo go zobaczyć.

Nie po to, by kogoś oskarżać.

Ale po to, by zacząć siebie odzyskiwać.

Rozdział 2
Co mówi nauka? Diagnoza DDA w klasyfikacjach ICD i DSM

Rozdział wyjaśnia, dlaczego nie ma „oficjalnej” diagnozy DDA, ale jednocześnie pokazuje, gdzie i jak specjaliści rozpoznają objawy DDA w istniejących systemach medycznych.

---

DDA — nie ma takiego hasła w podręcznikach psychiatrii…

…i to bywa bardzo frustrujące.

Możesz iść do lekarza i powiedzieć:

„Jestem DDA, proszę o pomoc”.

A on zapyta:

„A co dokładnie pani/panu dolega?”.

Dlaczego?

Bo DDA to nie jednostka chorobowa.

To opis doświadczenia życiowego, które może prowadzić do różnych objawów psychicznych i emocjonalnych — ale samo w sobie nie jest diagnozą.

Czym są ICD i DSM?

ICD-10 i ICD-11 — Międzynarodowa Klasyfikacja Chorób, używana w Polsce i wielu krajach na świecie

DSM-5 — amerykański klasyfikator zaburzeń psychicznych, bardziej szczegółowy

To narzędzia dla lekarzy i psychoterapeutów — do opisywania, rozumienia i diagnozowania trudności psychicznych.

To, co przeżywa DDA, często mieści się pod innymi nazwami:

W ICD-10 (starsza wersja):

• F43.2 Zaburzenia adaptacyjne — silna reakcja na długotrwały stres (np. życie z osobą uzależnioną).

• F60 Zaburzenia osobowości — np. osobowość unikająca (lęk przed bliskością) albo zależna (potrzeba akceptacji).

• F41 Zaburzenia lękowe — przewlekły niepokój, trudność w odpoczynku, zamartwianie się.

• F32 Depresja — poczucie winy, bezsilność, smutek, niska samoocena.

W ICD-11 (nowsza wersja):

• Reakcje na stres i trudne doświadczenia życiowe — uwzględnia traumy dzieciństwa i ich skutki.

• Zaburzenia osobowości — z podkreśleniem wpływu wychowania i relacji rodzinnych.

• Zaburzenia więzi i trudności relacyjne — nieufność, trudność w budowaniu bliskości, wycofanie.

W DSM-5:

• Zaburzenia lękowe — szczególnie uogólnione i społeczne (strach przed oceną).

• Zaburzenia osobowości typu C — zależna, unikająca, obsesyjno-kompulsyjna.

• C-PTSD (złożony zespół stresu pourazowego) — wynik długotrwałego życia w napięciu i braku opieki emocjonalnej.

• Dystymia — przewlekła, „niewidoczna” depresja trwająca latami.

Co może „diagnozować” specjalista, a co naprawdę czuje DDA: