Bezpłatny fragment - Rajd nad Nysę Łużycką

Wstęp

W niniejszej publikacji ukazano rajd 6 Korpusu Zmechanizowanego Gwardii pułkownika gwardii Wasilija Orłowa z 4 Armii Pancernej rozpoczęty nad Bobrem i w Bieniowie a zakończony w miejscowości Gross Gastrose na zachodnim brzegu Nysy Łużyckiej. Ta śmiała operacja została zakłócona przez niemieckie kontruderzenie, które wykorzystało lukę pomiędzy 13 Armią a 4 Armią Pancerną. Siły korpusu zostały wówczas rozdzielone i jego dowództwo zostało zmuszone do częściowego powrotu na poprzedni plac boju w rejonie Bieniowa.

O godzinie 13.25 13 lutego do sztabu 6 Korpusu Zmechanizowanego Gwardii dotarł szyfrogram z rozkazem dowódcy 4 Armii Pancernej generała pułkownika Dimitrija Leluszenki. Dowódca armii polecił w nim jak najszybciej przeprawić przez rzekę Bóbr wszystkie czołgi i rankiem 14 lutego uderzyć wszystkimi siłami wraz z 112 Dywizją Strzelecką na kierunku Lubsko (Sommerfeld) — Gross Gastrose. Przechwycić przeprawę przez Odrę i wysłać w kierunku Gubina (Guben) silną grupę operacyjną. Sztab korpusu natychmiast przystąpił do przygotowań i realizacji zadania. Część sił postanowiono pozostawić na miejscu w celu osłony prawego skrzydła 4 Armii Pancernej. Natomiast główny trzon korpusu miał uderzyć w kierunku wyznaczonego celu dwoma trasami. Interesująca nas trasa nr 1 biegła z Bieniowa (Benau), przez Biedrzychowice Dolne (Friedersdorf), Łukawy (Hermsdorf), Świbną (Zwippendorf), Jasień (Gassen), Lubsko (Sommerfeld), Brody (Pförten), Strzegów (Strega), Markosice (Markersdorf). O godzinie 14.00 rozkaz dowódcy 6 Korpusu Zmechanizowanego Gwardii pułkownika gwardii Wasilija Orłowa został dostarczony do wszystkich oddziałów. Jego realizację opóźnił nieco nalot 20 niemieckich samolotów które zbombardowały obszar koncentracji korpusu oraz jego sztab. Rany odnieśli oficerowie podpułkownik gwardii Szatałow i szef sztabu artylerii korpusu major Nikolski.

Wypełniając rozkazy dowódcy korpusu jako pierwsza wyruszyła 16 Brygada Zmechanizowana, która wraz z elementami 112 Dywizji Strzeleckiej zajęła Złotnik (Reinswalde), a później Lubomyśl (Waltersdorf), Surową (Syrau), Lubanice ( Laubnitz), Świbną (Zwippendorf) i wyruszyła w kierunku Jasienia(Gassen). Został on opanowany o godzinie 17.00 praktycznie bez walki.

O godzinie 16.00 49 Brygada Zmechanizowana opanowała Bieniów i odparła niemiecki kontratak wyprowadzony siłami dwóch kompanii piechoty z 2 czołgami, 3 działami szturmowymi i 4 transporterami opancerzonymi z rejonu Złotnik. Kontratak został odrzucony i brygada wyruszyła śladem poprzedniczki. Rajd nad Nysę Łużycką rozpoczął się.

Kierunek Nysa Łużycka

W nocy z 13 na 14 lutego 1945 roku 16 Brygada Zmechanizowana rozpoczęła walki uliczne w południowym skraju Lubska (Sommerfeld). W walce wspierały ją elementy następujących jednostek i oddziałów: 28 Pułk Czołgów, 1 Pułk Artylerii Samobieżnej Gwardii, 1433 Pułk Artylerii Samobieżnej oraz artyleria i moździerze. O godzinie 9.00 14 lutego 1945 roku 1 i 2 Batalion Zmotoryzowany wraz ze wsparciem opanowały południowo zachodnią część miasta. Centralna i północna cześć Lubska nie została oczyszczona w wroga. O godzinie 2.00 w nocy do miasta dotarły główne siły 49 Brygady Zmechanizowanej bez 1 Batalionu Zmotoryzowanego oraz 56 Pułku Pancernego. Wcześniej była ona w drugiej linii i przemieszczała się za wspomnianą 16 Brygadą Zmechanizowaną, która uwolniona w chwili przybycia kolejnej brygady mogła kontynuować dalszy marsz przez Chełm Żarski (Kulm) do Brodów (Pförten).

Fizylierzy 49 Brygady Zmechanizowanej przejęli ciężar walk o Lubsko. Walczyli nadal w południowej części miasta, a 1 Batalion Zmotoryzowany został wysłany do centrum. O godzinie 10.00 sowieckim żołnierzom udało się opanować zachodnią część Lubska.

Oto opis walk stoczonych przez 49 Brygadę Zmechanizowanej w Lubsku zawarty w jej Dzienniku Bojowym:

(…) W nocy z 13 na 14 lutego 1945 roku elementy 49 Brygady Zmechanizowanej, to jest: 2 i 3 Batalion Zmotoryzowany, 127 Pułk Pancerny oraz artyleria i moździerze rozpoczęły natarcie z Bieniowa w kierunku Lubska. Tyły tej, nacierającej kolumny osłaniał 1 Batalion Zmotoryzowany. Po krótkiej walce brygada zdobyła przedmieścia Lubska i o godzinie 2.00 14 lutego 1945 roku rozpoczęła bój o wschodni skraj miasta, gdzie natknęła się na niespodziewanie silny opór. Rejon ten broniły 4 karne kompanie niszczycieli czołgów szczodrze wyposażone w pancerfausty. Oczyszczanie miasta z wroga trwało do godziny 7 rano, gdy to czerwonoarmiści wyszli na zachodni skraj Lubska. Tam natknęli się na rozproszoną, niemiecka obronę po północnej i południowej stronie szosy do miejscowości Brody. (…) [Źródło: Журнал боевых действий 49 мбр ЦАМО, Фонд: 3434, Опись: 1, k. 18].

Jednocześnie o godzinie 9.00 do wschodniego skraju miejscowości dotarła grupa operacyjna 6 Korpusu Zmechanizowanego Gwardii z 2 działami samobieżnymi SU-85 i 2 czołgami. Niespodziewanie została ona ostrzelana przez nieprzyjaciela z broni maszynowej i ręcznej. Kierujący grupą, naczelnik sztabu korpusu pułkownik gwardii Korecki, natychmiast zorganizował kontrakcję i zlikwidował oddział niemieckich żołnierzy. Po walce, o godzinie 11.00, grupa operacyjna zajęła kwatery w południowo zachodniej części Lubska. Okazało się jednak, że po przejściu 49 Brygady Zmechanizowanej w północnej części miasta pozostali ukryci niemieccy obrońcy. Nie wiadomo dlaczego zwiad brygady nie zdołał ich wykryć. Co więcej — o godzinie 12.00 niemieccy żołnierze zaczęli przenikać z centralnej części Lubska do południowej i południowo zachodniej. Cel był jasny — niemieccy dowódcy chcieli odzyskać miejscowość i odciąć drogę Lubsko — Brody, którą kilka godzin wcześniej poruszały się pojazdy obu brygad. Grupa operacyjna została ostrzelana z broni maszynowej, a nieprzyjaciel dotarł 300—400 metrów od drogi.

Naczelnik sztabu korpusu pułkownik gwardii Korecki zmobilizował dostępnych oficerów oraz żołnierzy i zorganizował obronę na północ od szosy — w rejonie zakładu przemysłowego w południowo zachodniej części miasta. Tam także zajęły pozycje 2 działa samobieżne SU-85 i 1 czołg. W ciągu dwóch godzin walki grupa operacyjna odrzuciła trzy niemieckie kontrataki podejmowane siłami do dwóch kompanii piechoty. Podczas boju szczególnie wyróżnił się oficer łączności korpusu major gwardii Papeta oraz starsi lejtnanci: Gniedoj i Sidorenia, którzy nie tylko dowodzili powierzonymi grupami żołnierzy, ale również osobiście brali udział w walce. O godzinie 16.00 pod ciągłym ogniem nieprzyjaciela grupa operacyjna opuściła Lubsko i udała się do miejscowości Brody. Po tym niemieccy żołnierze ponownie opanowali południowy skraj miasta i rozpoczęli organizację obrony okrężnej.

O godzinie 18.00 w rejon Budziechowa (Baudach) dotarła kombinowana grupa bojowa złożona z tyłów 49 Brygady Zmechanizowanej, 13 i 28 Pułku Czołgów Ciężkich, baterii 396 Pułku Artylerii Przeciwlotniczej i dwóch baterii rakietowych 52 Samodzielnego Dywizjonu Moździerzy. W trakcie zbliżania się do Lubska tylna cześć rozciągniętej kolumny została ostrzelana przez nieprzyjaciela. Maszyny 13 i 28 Pułku Czołgów wprawdzie zdołały na moment „uspokoić” żołnierzy wroga, ale ze względu na brak piechoty obawiały się atakować przeciwnika w mieście. Dowództwo nad zgrupowaniem przejął dowódca artylerii korpusu pułkownik gwardii Gudimow i polecił zajęcie pozycji obronnych na przedpolach Budziechowa.