Bezpłatny fragment - Przestępstwo oszustwa w orzecznictwie SN i sądów powszechnych

Katalog znamion oszustwa

Sąd Apelacyjny w Warszawie w wyroku z dnia 24 kwietnia 2023 roku (II AKa 512/21) podał, że:,,do wyczerpania znamion art. 286 k.k. niezbędne jest szczególne działanie sprawcy w celu osiągnięcia korzyści majątkowej a nadto doprowadzenie pokrzywdzonego do niekorzystnego rozporządzenia mieniem na pomocą fałszu — wprowadzenia w błąd, wyzyskania błędu lub niezdolności do należytego pojmowania przedsiębranego działania — a sprawca musi obejmować swoim zamiarem także ten sposób i skutek działania.”

Etapy pochodu przestępstwa oszustwa

Jak wynika z wyroku Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 26 lutego 2021 roku (sygn. II AKa 257/20) tzw.,,pochód przestępstwa oszustwa” kończy się w momencie realizacji jego znamion, a zatem w chwili, gdy w efekcie wprowadzenia pokrzywdzonego w błąd lub też wyzyskania jego błędu, dochodzi do niekorzystnego rozporządzenia mieniem rozumianego szeroko, jako ogólne pogorszenie sytuacji majątkowej pokrzywdzonego, przejawiające się m.in. jako zmniejszenie szans na zaspokojenie jego roszczeń w przyszłości.”

Pośrednie wprowadzenie w błąd

Zgodnie z wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 15 stycznia 2019 r. (sygn. II AKa 418/18):,,wprowadzenie w błąd pokrzywdzonego lub osoby rozporządzającej mieniem może być dokonane także za pośrednictwem innych osób.”

Odpowiedzialność gwaranta, a oszustwo

Jak wynika z wyroku Sądu Najwyższego z dnia 13 grudnia 2018 r. (sygn. III KK 528/17):,,zasada unormowana w art. 2 k.k. dotyczy również przestępstwa skutkowego z art. 286 §1 k.k.”

Istota strony podmiotowej oszustwa

Jak wynika z wyroku Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 9 listopada 2021 roku (sygn. II AKa 115/21):,,sposób działania sprawcy oszustwa względem innej osoby może polegać na: wprowadzeniu jej w błąd poprzez wywołanie u niej wyobrażenia o istniejącej rzeczywistości, która jest w istocie inna niż przedstawia jej sprawca; wyzyskaniu błędu pokrzywdzonego, tj. jego subiektywnego wyobrażenia o rzeczywistości, która jest w istocie odmienna i o czym sprawca wie; wyzyskaniu niezdolności pokrzywdzonego do należytego pojmowania przedsiębranego działania. Wprowadzenie w błąd może mieć postać zarówno działania (np. sprawca przedstawia pokrzywdzonemu nieprawdziwe informacje dotyczące transakcji, za którą ma otrzymać od niego wynagrodzenie), jak i zaniechania (np. sprawca zataja przed pokrzywdzonym istotne informacje dotyczące obciążeń własnego majątku czy wady prawnej przedmiotu transakcji). Opisane sposoby działania sprawcy muszą poprzedzać niekorzystne rozporządzenie mieniem przez pokrzywdzonego, stąd też istotnym znamieniem oszustwa jest związek przyczynowy między wprowadzeniem w błąd, czy wyzyskaniem błędu a niekorzystnym rozporządzeniem mieniem. Ustawowe znamię stanowiące skutek przestępstwa oszustwa określonego w art. 286 §1 k.k. wypełnione zostaje wtedy, gdy sprawca, działając w sposób opisany w tym przepisie, doprowadza inną osobę do rozporządzenia mieniem, które jest niekorzystne z punktu widzenia interesów tej osoby lub innej osoby pokrzywdzonej. Powstanie szkody w mieniu nie jest koniecznym warunkiem do przyjęcia, że doszło do tak pojmowanego niekorzystnego rozporządzenia. Kluczowe dla zdekodowania znamion występku z art. 286 §1 k.k. jest wykazanie tego, że gdyby strona transakcji wiedziała o zatajanej okoliczności lub odmiennym od deklarowanego zamiarze kontrahenta to by zobowiązania nie zaciągała.”

Wnioskowanie o zamiarze oszustwa

Jak wynika z wyroku Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 4 grudnia 2020 r. (sygn.. II AKa 4/20):,,dopuszczalne jest wnioskowanie o istnieniu zamiaru oszustwa na podstawie zdarzeń i zachowań oskarżonego następujących ex post, to jest po zakończeniu czynności sprawczych wprowadzenia pokrzywdzonego w błąd.”

Skutkowy charakter oszustwa

Sąd Apelacyjny w Warszawie w wyroku z dnia 5 kwietnia 2023 roku (sygn. II AKa 175/22) zauważył, że:,,oszustwo jest przestępstwem materialnym, jego skutkiem zaś — niekorzystne rozporządzenie mieniem. Między zachowaniem sprawcy polegającym na wprowadzeniu w błąd, wyzyskaniu błędu lub wyzyskaniu niezdolności do należytego pojmowania przedsiębranego działania a niekorzystnym rozporządzeniem mieniem musi zachodzić związek przyczynowy.”

Oszustwo i czas jego dokonania

Sąd Okręgowy w Siedlcach w wyroku z dnia 19 lipca 2022 roku (sygn. II Ka 366/22) przyjął, iż:,,przestępstwo oszustwa z art. 286 §1 k.k. jest dokonane z chwilą niekorzystnego rozporządzenia mienia, a tą chwilą jest moment przyjęcia przez pokrzywdzonego lub nałożenia na pokrzywdzonego zobowiązania, a nie sam moment jego realizacji.”

Formy doprowadzenia pokrzywdzonego do powstania po jego stronie szkody w ramach oszustwa

Sąd Apelacyjny w Warszawie w wyroku z dnia 31 marca 2023 roku (II AKa 490/22) wskazał, iż:,,do znamion przestępstwa z art. 286 §1 k.k. należą trzy oszukańcze sposoby jego popełnienia: wprowadzenie innej osoby w błąd, wyzyskanie błędu, wyzyskanie niezdolności innej osoby do należytego pojmowania przedsiębranego działania. Pierwszy i drugi opiera się na błędzie pokrzywdzonego, którego wyobrażenie o rzeczywistości nie odpowiada faktom w zakresie istotnym dla podjęcia decyzji o określonym rozporządzeniu mieniem. Sprawca albo błąd ten wywołuje, przedstawiając pokrzywdzonemu fałszywy obraz rzeczywistości, albo wykorzystuje fakt, że pokrzywdzony z innego powodu jest już w błędzie. Trzeci sposób popełnienia oszustwa wiąże się ze szczególnymi cechami osoby dokonującej rozporządzenia mieniem. Jej niezdolność do należytego pojmowania przedsiębranego działania może mieć charakter trwały (niedojrzałość), jak i przejściowy (np. stan odurzenia). W przypadku oszustwa na szkodę jednostki organizacyjnej wprowadzenie w błąd (lub inne oszukańcze metody) dotyczy osób fizycznych wchodzących w skład organu tej jednostki lub też innych osób w jej strukturze uprawnionych do podejmowania decyzji majątkowych.”

Z kolei Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 14 października 2022 roku (sygn. V KK 347/22) zauważył, iż:,,przepis art. 286 §1 k.k. nie wymaga, aby w celu wprowadzenia w błąd sprawca podejmował szczególne czynności, polegające na działaniu podstępnym lub chytrym. Dla uznania, że mamy do czynienia z wprowadzeniem w błąd, wystarczające jest każde, jakiekolwiek działanie, które może doprowadzić do powstania błędnego wyobrażenia o rzeczywistości u osoby rozporządzającej mieniem.”

Charakter błędu przy oszustwie

Jak wynika z uchwały Sądu Najwyższego z dnia 6 maja 2021 roku (sygn. I DI 24/21):,,przepis art. 286 §1 k.k. nie wymaga ustalenia podejmowania przez sprawcę szczególnych, spektakularnych czynności. Wystarczające jest bowiem ustalenie jakiegokolwiek działania, które może spowodować błędne wyobrażenie o rzeczywistości u osoby rozporządzającej mieniem.”

Istota błędu przy oszustwie

Jak wynika z wyroku Sądu Najwyższego z dnia 3 marca 2021 roku (sygn. VKK 609/19):,,dla bytu przestępstwa z art. 286 §1 k.k. okoliczność, że pokrzywdzony mógł błędu uniknąć, czy też nie zachował należytej ostrożności, nie jest istotna. Dla zaistnienia tego przestępstwa wystarczającym jest ustalenie, że pokrzywdzony nie zawarłby umowy, gdyby wiedział o okolicznościach, które były przedmiotem wprowadzenia go w błąd przez sprawcę. Dla wprowadzenia w błąd skutkującego niekorzystnym rozporządzeniem mieniem wystarczająca jest celowe wywołanie błędnego wyobrażenia o okolicznościach decydujących o rozporządzeniu mieniem.”

Oszustwo, a błąd przez zaniechanie

Sąd Apelacyjny w Poznaniu w wyroku z dnia 25 kwietnia 2022 roku (sygn. II Aka 207/21) uznał, iż:,,wprowadzenie w błąd przez zaniechanie — zatajenie istotnych z punktu widzenia decyzji o rozporządzeniu informacji musi występować łącznie z działaniem polegającym na przedstawieniu pokrzywdzonemu lub osobie dokonującej rozporządzenia jego mieniem innych informacji związanych z rozporządzeniem mieniem. W konsekwencji takiego złożonego działania i zaniechania sprawcy po stronie pokrzywdzonego lub osoby dokonującej rozporządzenia jego mieniem powstaje fałszywy obraz rzeczywistości, stanowiący podstawę rozporządzenia. W przypadku wprowadzenia w błąd przez zaniechanie — zatajenie informacji istotnych z punktu widzenia decyzji o rozporządzeniu — ważne jest to, że pokrzywdzony lub osoba rozporządzająca jego mieniem przed podjęciem przez sprawcę owego złożonego działania i zaniechania nie ma fałszywego wyobrażenia o rzeczywistości istotnej z punktu widzenia decyzji o rozporządzeniu mieniem.”

Oszustwo jako przestępstwo kierunkowe

Sąd Apelacyjny w Warszawie w ramach wyroku z dnia 1 czerwca 2023 roku (sygn. II AKa 276/22) przypomniał, iż:,,przestępstwo oszustwa z art. 286 §1 k.k. jest przestępstwem kierunkowym, a warunkiem odpowiedzialności jest działanie (zaniechanie) sprawcy w celu osiągnięcia korzyści majątkowej. Zamiar bezpośredni o szczególnym (ze względu na cel) zabarwieniu wymagany jest zarówno dla elementu,,wprowadzenia w błąd”, jak i,,wyzyskania błędu lub niezdolności do należytego pojmowania znaczenia przedsiębranego działania”.”

Umyślny charakter oszustwa

Sąd Apelacyjny w Warszawie w wyroku z dnia 29 marca 2023 roku (sygn. II AKa 4/23) wskazał, iż:,,karalne jest tylko takie doprowadzenie do niekorzystnego rozporządzenia mieniem, w przypadku którego sprawca obejmuje swą świadomością to, że wprowadza w błąd inną osobę albo wyzyskuje błąd i jednocześnie chce wypełnienia tych znamion.”

Także Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 8 lutego 2023 roku (sygn. I KK 508/22) zauważył, iż:,,przypisanie przestępstwa z art. 286 §1 k.k. wiąże się z wykazaniem, że sprawca obejmował swoją świadomością i zamiarem bezpośrednim kierunkowym wprowadzenie w błąd innej osoby oraz to, że doprowadza ją w ten sposób do niekorzystnego rozporządzenia mieniem. Musi to zostać udowodnione ponad wszelką wątpliwość. Karalne jest zatem tylko takie doprowadzenie do niekorzystnego rozporządzenia mieniem, w przypadku którego sprawca obejmuje swą świadomością to, że wprowadza w błąd inną osobę albo wyzyskuje błąd i jednocześnie chce wypełnienia tych znamion.”

Niekorzystne rozporządzenie mieniem jako istotne znamię oszustwa (I)

Sąd Apelacyjny w Gdańsku w wyroku z dnia 28 kwietnia 2023 roku wskazał, iż:,,przy przestępstwie oszustwa istotne jest to, czy pokrzywdzony rozporządziłby swoim mieniem, gdyby wiedział, jaki jest rzeczywisty stan rzeczy.”

Niekorzystne rozporządzenie mieniem jako istotne znamię oszustwa (II)

Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 29 kwietnia 2022 roku (sygn. IV KK 111/22) przyjął, że:,,za,,niekorzystne rozporządzenie mieniem”, o którym mowa w art. 286 §1 k.k., może być uznane takie rozporządzenie, które jest niekorzystne z punktu widzenia osoby pokrzywdzonej. Powstanie szkody w mieniu nie stanowi przy tym koniecznego warunku do przyjęcia, że znamię to zostało spełnione. Uznaniu, że doszło do niekorzystnego rozporządzenia mieniem nie sprzeciwia się nawet fakt, że świadczenie wzajemne zostało w całości zaspokojone przez sprawcę. O niekorzystnym rozporządzeniu mieniem można mówić także wtedy, gdy pokrzywdzony otrzymuje świadczenie ekonomicznie ekwiwalentne, ale inne niż by sobie życzył.”

Niekorzystne rozporządzenie mieniem jako istotne znamię oszustwa (III)

Sąd Apelacyjny w Warszawie w wyroku z dnia 16 grudnia 2021 roku (sygn. II AKa 18/21) uznał, iż:,,ocena rozporządzenia jako niekorzystnego winna być powiązana także z innymi niż finansowe czynnikami warunkującymi podjęcie decyzji o rozporządzeniu. W przypadku oszustwa nie chodzi wyłącznie o ochronę przed uszczupleniem majątku. Równie istotna jest w tej perspektywie ochrona innych obiektywnie uzasadnionych oczekiwań jakie dysponent wiąże z czynnościami dokonywanymi w stosunku do własnego mienia. Ustalenie niekorzystności powinno polegać na zbadaniu czy całokształt okoliczności faktycznych zaistniałych na skutek rozporządzenia jest co najmniej równoważny względem takich możliwych przewidywań i oczekiwań jakie obiektywny wzorzec osobowy znający cechy i sytuację konkretnego pokrzywdzonego uznałby za uzasadnione w związku z konkretnie dokonanym rozporządzeniem.”

Niekorzystne rozporządzenie mieniem jako istotne znamię oszustwa (IV)

Zgodnie ze stanowiskiem wyrażonym przez Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 10 grudnia 2020 roku (sygn. V KK 212/20):,,niekorzystne rozporządzenie mieniem, o którym mowa w art. 286 §1 k.k., to rozporządzenie, które jest niekorzystne z punktu widzenia osoby pokrzywdzonej, zaś samo powstanie szkody w mieniu nie stanowi koniecznego warunku do uznania, że doszło do realizacji tego znamienia.”

Korzyść majątkowa znamieniem oszustwa (I)

Sąd Apelacyjny w Warszawie w roku z dnia 8 lutego 2023 roku (sygn. II AKa 259/20) wskazał, iż:,,istota korzyści majątkowej polega na polepszeniu sytuacji materialnej sprawcy i może to być nawet czasowe, przejściowe polepszenie tej sytuacji. Jest to termin znacznie szerszy niż zakres przywłaszczenia mienia, a więc w przypadku przestępstwa oszustwa wiąże się ona z jakąkolwiek poprawą sytuacji majątkowej sprawcy lub innej osoby, przejawiającej się choćby w krótkotrwałym lecz bezprawnym korzystaniu z cudzego mienia.”

Korzyść majątkowa znamieniem oszustwa (II)

Sąd Apelacyjny w Szczecinie w wyroku z dnia 19 maja 2022 roku (sygn. II AKa 256/21) uznał, iż:,,korzyścią majątkową stanowiącą cel działania sprawy przestępstwa z art. 286 §1 k.k. jest ogólne polepszenie sytuacji majątkowej, co może polegać na zwiększeniu aktywów lub zmniejszenia pasywów.”

Korzyść majątkowa znamieniem oszustwa (III)

Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 15 listopada 2021 roku (sygn. IV KK 525/21) przyjął, iż:,,do znamion przestępstwa z art. 286 k.k. nie należy,,osiągnięcie korzyści majątkowej”, lecz,,działanie w celu jej osiągnięcia”.”

Sprawca oszustwa jako jednocześnie podmiot wprowadzający w błąd oraz podmiot rozporządzający mieniem

Zgodnie ze stanowiskiem wyrażonym w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 19 maja 2021 roku (sygn. III KK 156/21):,,przesłanką odpowiedzialności karnej sprawcy oszustwa jest tożsamość podmiotu wprowadzonego w błąd i podmiotu rozporządzającego mieniem.”

Zatajenie sytuacji przed kontrahentem biznesowym, a oszustwo

W wyroku z dnia 17 maja 2023 roku (sygn. IV KK 631/21) Sąd Najwyższy stwierdził, iż:,,do oszustwa określonego w art. 286 §1 k.k. dochodzi, gdy sprawca świadomie zataił przed kontrahentem obiektywnie istniejącą sytuację, która ma wpływ na możliwość realizacji warunków transakcji wynikających z umowy.”

Współsprawca przy przestępstwie oszustwa (I)

Sąd Apelacyjny we Wrocławiu w wyroku z dnia 13 maja 2021 roku (sygn. II AKa 414/19) uznał, iż:,,jeśli oskarżona potwierdzała słownie okoliczności posiadania kamienic, ich świetnego stanu, zaawansowanego procesu ich remontu, występowania osób zainteresowanych zakupem nieruchomości, stwierdzała, że czego jej mąż się dotknie to zamienia w złoto bądź gestami i uśmiechami potwierdzała jego słowa mające przedstawić go, jako doskonałego biznesmena świetnie prowadzącego inwestycje i udane inwestycje, co powodowało określone zachowania pokrzywdzonych to nie popełnił błędu sąd ustalając, że i ona wypełniła sprawczą formę współdziałania, o której mowa w art. 18 §1 k.k. To, między innymi, na skutek jej zachowania spokrewnieni z oskarżonym członkowie rodziny ulegli namowom oskarżonego i przekazali mu pieniądze. Ona także z tych pieniędzy korzystała, bowiem doświadczenie życiowe uczy, że właśnie tak zdobyte środki służyły do pokrycia wydatków rodziny oskarżonych (remontu mieszkania, wyjazdów zagranicznych, zakupu drogich mebli, sprzętu sportowego). Przy czym nie może być wątpliwości, że dochody własne oskarżonej, ale i oskarżonego nie dawały żadnych szans na zwrot,,pożyczonych” pieniędzy. Oskarżona nie tylko utwierdzała pokrzywdzonych w ich odbiorze jej męża, jako doskonałego inwestora, ale także miała świadomość, że w istocie nie tylko on, ale i ona nie mieli wystarczających środków, aby zrealizować zobowiązania, które na siebie wobec pokrzywdzonych oskarżony podejmował. Mimo tego zapewniała o rzetelności i doskonałym przynoszącym tylko zyski działaniu oskarżonego mimo świadomości, że są to iluzje, co nie pozostawia wątpliwości, że obejmowała swą wolą także ten skutek wspólnego działania iż pokrzywdzeni są oszukiwani.”

Współsprawca przy przestępstwie oszustwa (II)

Sąd Apelacyjny w Szczecinie w wyroku z dnia 19 grudnia 2018 roku (sygn. II AKa 199/18) zauważył, iż:,,w sytuacji osób działających wspólnie i w porozumieniu nie każda z nich musi wykonać własnoręcznie wszystkie czynności czasownikowe danego przestępstwa. Istotne jest aby doszło do porozumienia pomiędzy współsprawcami co do dokonania danego przestępstwa i aby każdy ze współdziałających obejmował swoją świadomością wszystkie jego znamiona, nawet jeżeli osobiście nie wszystkie z nich realizował. Oskarżony wprawdzie osobiście i wprost nie wprowadzał nikogo w błąd, ale miał pełną świadomość podjęcia takich działań przez X.Z., a jego działanie w ramach podziału ról polegało na założeniu firmy i faktycznie pozorowaniu działalności gospodarczej w celu nabycia i droższego sprzedania rur pokrzywdzonej spółce, a więc w celu doprowadzenia jej do niekorzystnego rozporządzenia mieniem.”

Pomocnik, a współsprawca przy przestępstwie oszustwa (I)

Sąd apelacyjny we Wrocławiu w wyroku z dnia 26 stycznia 2023 roku (II AKa 105/22) wskazując na współsprawstwo przyjął, iż:,,sąd prawidłowo ocenił znaczenie takich czynności sprawczych oskarżonego jak:

— udział w spotkaniach z pokrzywdzonymi w czasie których jego żona nakłaniała klientów do zaciągania zobowiązań;

— zawożenie żony oraz pokrzywdzonych jego samochodem do banków, które często było połączone z jego obecnością przy tym jak pokrzywdzeni, łudzeni przez żonę wysokimi zyskami przekazywali jej pieniądze pochodzące z zaciągniętych kredytów;

— dokonywanie przez niego wpłat należnych rat tytułem spłaty tych kredytów, co miało utwierdzić ich w przekonaniu nie ma ryzyka w zaciąganiu kolejnych kredytów i przekazywaniu jego żonie pochodzących z nich środków finansowych, skoro poprzednie kredyty są spłacane;

— korzystanie z tych środków ze świadomością ich pochodzenia.”

Pomocnik przy oszustwie kredytowym, a zakres jego odpowiedzialności (I)

Sąd Apelacyjny w Warszawie w wyroku z dnia 16 maja 2023 roku (sygn. II AKa 231/21) uznał, że:,,nie jest tak, że inne osoby jedynie wykorzystały,,zdolność do podpisywania” oskarżonego, który nie pojmował całokształtu działania, gdyż przeczą temu wyjaśnienia, jakie sam złożył. Celem działania oskarżonego było osiągnięcie korzyści majątkowej i by cel ten osiągnąć stawił się dwukrotnie, by uzyskać kredyt o wysokości prawie miliona złotych. Żaden dowód nie wskazuje, że oskarżony stawiał się do podjęcia czynności, o której znaczeniu nie miał pojęcia.”

Pomocnik przy oszustwie kredytowym, a zakres jego odpowiedzialności (II)

Zgodnie z wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 5 lutego 2020 r. (sygn. II AKa 356/19):,,oskarżony wiedział, że pracownicy firmy pożyczkowej są wprowadzani w błąd co do jego miejsca pracy i osiąganych dochodów i że w konsekwencji przedstawiane przez niego w dokumentach nieprawdziwe informacje przyczyniły się do udzielenia mu pożyczki w kwocie 3.500.000 zł, która została faktycznie przekazana na rzecz innych osób (sprawców czynu z art. 286 §1 k.k.). Fakt współdziałania szeregu osób w przestępczym wyłudzaniu fikcyjnych kredytów nie jest okolicznością pozwalającą na uznanie, iż oskarżonemu nie może być przypisane pomocnictwo do przestępstwa oszustwa z art. 286 §1 k.k.”

Wykorzystanie fałszywych dokumentów podczas popełnienia przestępstwa oszustwa

Jak wynika z wyroku Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 17 czerwca 2021 roku (sygn. II AKa 213/20):,,odwołując się do zdrowego rozsądku, nie sposób przyjąć nawet hipotetycznie, że pokrzywdzone przedsiębiorstwo, wiedząc, że gwarancje bankowe w sposób zasadniczy mające zabezpieczać ich interes finansowy są sfałszowane, mimo tego weszłoby w tak poważne relacje formalne, finansowe i gospodarcze. Ewentualne wywiązanie się przez oskarżonych ze zobowiązań mimo istnienia w obrocie prawnym tych sfałszowanych gwarancji bankowych, nie prowadziłaby do uznania, że ich zachowanie nie wyczerpuje znamion oszustwa, skoro do znamion tego przestępstwa przeciwko mieniu nie należy konieczność powstania szkody materialnej, wyrażonej w pieniądzu, co najwyżej miałoby to przełożenie na ocenę stopnia społecznej szkodliwości przypisanego przestępstwa oraz innych rozstrzygnięć choćby w postaci obowiązku naprawienia szkody.”

Wykorzystanie nierzetelnych sprawozdań finansowych do popełnienia oszustwa

Zgodnie z wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 18 grudnia 2019 r. (sygn. II AKa 269/19):,,nierzetelny jest dokument lub oświadczenie pisemne, gdy zawierają informacje nieprawdziwe (choć niestanowiące jednocześnie poświadczenia nieprawdy; chodzi zatem o wiadomości nieprawdziwe, które w dokumencie lub oświadczeniu znalazły się w wyniku niezachowania staranności przez autora) lub niepełne bądź ujęte w taki sposób, że mogą sugerować adresatowi stan rzeczy niezgodny z rzeczywistością. Jeżeli sprawozdania finansowe nie zawierają informacji odzwierciedlających rzeczywistą sytuację finansową spółki, albowiem określony obrót towarami i uzyskiwane z tego zyski nie miały miejsca, są sprawozdaniami nierzetelnymi. Dla ustalenia tej kwestii nie ma potrzeby dopuszczania dowodu z opinii biegłych.”

Wypełnienie weksla in blanco jako forma oszustwa

Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 19 stycznia 2023 roku (sygn. IV KK 426/22) uznał, że:,,abstrakcyjność i samodzielność zobowiązania wekslowego nie wyłącza możliwości przyjęcia, że wypełnienie weksla in blanco stanowi element oszukańczych zabiegów, o których mowa w art. 286 §1 k.k.”

Ocena zachowania osoby udostępniającej rachunek bankowy sprawcy oszustwa (I)

Sąd Apelacyjny we Wrocławiu w wyroku z dnia 10 maja 2023 roku (sygn. II AKa 428/22) przyjął, iż:,,w sprawie nie ma żadnego dowodu wskazującego na świadomość oskarżonej, że przekazane przez nią dane zostaną wykorzystane do popełnienia przestępstwa oszustwa z art. 286 §1 k.k. oraz prania pieniędzy z art. 299 §1 k.k. Oskarżona nie chciała, aby podane przez nią dane zostały wykorzystane do oszukania kogokolwiek oraz do „prania pieniędzy”. Działała też w dobrej wierze przekonana, że udziela pomocy upadłemu przedsiębiorcy, a nie, ze udziela pomocy do popełnienia przestępstwa. Te dwie przesłanki wyłączają zamiar oskarżonej, niezależnie od tego, że przy bardziej rozważnym czy mniej naiwnym postępowaniu tego błędu można było uniknąć.”

Ocena zachowania osoby udostępniającej rachunek bankowy sprawcy oszustwa (II)

Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 6 grudnia 2022 roku (sygn. IV K 98/22) przyjął, że:,,trudno uznać za wiarygodne to, że w warunkach normalnego funkcjonowania w obrocie bankowym właściciel rachunku pozbywa się ważnej dokumentacji, nie reaguje na zagubienie karty, nie interesuje go też i to, czy w wyniku utraty tej karty ktoś niepowołany uzyskał dostęp do jego środków pieniężnych itp. Jedynym logicznym wytłumaczeniem takiej sytuacji jest to, że oskarżony nigdy nie był zainteresowany prowadzeniem tego rachunku i założył go dla innej osoby, która chciała się nim posłużyć, nie ujawniając swojej tożsamości.”

Przerzucenie ryzyka własnych transakcji w ramach umów cywilnoprawnych, a oszustwo

Sąd Apelacyjny w Gdańsku wyroku z dnia 29 grudnia 2022 roku (sygn. II AKa 258/22) uznał, iż:,,oskarżony o przestępstwo oszustwa nie może się skutecznie ekskulpować od zarzutu z art. 286 §1 k.k. podnosząc, że nie otrzymał należności od swoich kontrahentów i z tego powodu nie wywiązał się z obowiązku świadczenia na rzecz swoich wierzycieli. Sprawca nie może bowiem przerzucać ryzyka własnych transakcji na swojego kontrahenta.”

Wyłudzenie usługi jako oszustwo