Bezpłatny fragment - Program Nauczania Wychowanie Fizyczne „Aktywny Start na Całe Życie”

Słowo od Autora

Drodzy Czytelnicy, Nauczyciele Wychowania Fizycznego,

Oddaje w Wasze ręce program nauczania, którego filozofia wykracza poza tradycyjne podejście do wychowania fizycznego. W dobie wyzwań cywilizacyjnych, gdzie siedzący tryb życia i stres stają się codziennością, nadrzędnym celem edukacji fizycznej jest ukształtowanie w młodym pokoleniu trwałego i pozytywnego stosunku do aktywności fizycznej oraz zdrowego stylu życia.

Kluczem do sukcesu jest zrozumienie roli Nauczyciela WF. Wasza rola to coś więcej niż prowadzenie zajęć — to bycie wzorem. Nauczyciel, który sam jest zmotywowany i aktywnie dba o własną sprawność, staje się autentycznym przewodnikiem. Pamiętajmy, że ocenianie na tym etapie edukacyjnym odchodzi od wyłącznej koncentracji na wynikach sportowych na rzecz podejścia prozdrowotnego i włączającego. Dlatego tak istotne jest, abyście nagradzali postęp i rozwój indywidualny każdego ucznia.

Największym osiągnięciem programu będzie moment, w którym każdy uczeń, niezależnie od swoich początkowych predyspozycji, aktywnie uczestniczy w zajęciach.

Nowoczesna organizacja zajęć, w tym elastyczność i wprowadzenie zajęć do wyboru w klasach VII — VIII (np. pilates, fitness, unihokej, gry terenowe), daje nauczycielom narzędzia do uwzględnienia indywidualnych zainteresowań i potrzeb młodzieży, czyniąc WF przedmiotem atrakcyjnym i rozwijającym pasje.

Niech ten program będzie inspiracją i wsparciem w Waszej misji, aby każde dziecko zakończyło edukację jako osoba świadoma, sprawna i gotowa na „Aktywny Start na Całe Życie”.

Z wyrazami szacunku,

Andrzej Buchcik

I. Podstawa Prawna

Program został opracowany w oparciu o obowiązujące akty prawne, w tym:

— Ustawa z dnia 14 grudnia 2016 r. — Prawo oświatowe (Dz. U. z 2021 r. poz. 1082 z późn. zm.).

— Rozporządzenie Ministra Edukacji z dnia 6 marca 2025 r.

— Rozporządzenie Ministra Edukacji z dnia 14 lutego 2017 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz podstawy programowej kształcenia ogólnego dla szkoły podstawowej (Dz. U. z 2017 r. poz. 356 z późn. zm.), z uwzględnieniem zmian wchodzących w życie od 1 września 2025 r.

— Rozporządzenie Ministra Edukacji z dnia 22 lutego 2019 r. w sprawie oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy w szkołach publicznych (Dz. U. z 2019 r. poz. 373)

— Rozporządzenie Ministra Edukacji z dnia 21 lipca 2025 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz podstawy programowej kształcenia ogólnego dla szkoły podstawowej.

— Bull F.C., Al-Ansari S.S., Biddle S. i wsp. World Health Organization 2020 guidelines on physical activity and sedentary behaviour. Br J Sports Med. 2020 Dec;54(24):1451-1462.

---

Wstęp — Filozofia Programu

Niniejszy program opiera się na nowoczesnym podejściu do wychowania fizycznego, którego nadrzędnym celem jest ukształtowanie u uczniów trwałego i pozytywnego stosunku do aktywności fizycznej oraz zdrowego stylu życia. Program odchodzi od modelu skoncentrowanego wyłącznie na ocenie wyników sportowych na rzecz podejścia prozdrowotnego, holistycznego i włączającego. Kluczowe jest wspieranie indywidualnego rozwoju każdego dziecka, budowanie jego motywacji wewnętrznej oraz wyposażenie go w wiedzę i umiejętności, które pozwolą mu świadomie dbać o własne zdrowie i sprawność przez całe życie.

Część I: Ramowy Program Nauczania

Etap I Edukacyjny (Klasy I — III)

Głównym celem na tym etapie jest rozbudzenie w dzieciach radości z ruchu poprzez zabawę oraz kształtowanie podstawowych nawyków prozdrowotnych w ramach edukacji wczesnoszkolnej.

Główne cele i treści:

— Wszechstronny rozwój motoryczny: Kształtowanie podstawowych zdolności motorycznych (szybkość, skoczność, siła, wytrzymałość, gibkość) głównie poprzez gry i zabawy ruchowe.

— Diagnoza, nie ocena: Przeprowadzanie obowiązkowych testów sprawnościowych w celu monitorowania rozwoju dziecka i identyfikacji jego potencjału.

— Kształtowanie postawy: Ćwiczenia gimnastyczne i korekcyjne zapobiegające wadom postawy.

— Podstawowe umiejętności ruchowe: Opanowanie naturalnych form ruchu (bieg, skok, rzut, chwyt) oraz posługiwanie się prostymi przyborami.

— Edukacja zdrowotna i bezpieczeństwo: Wprowadzenie do zasad zdrowego odżywiania, higieny osobistej oraz bezpiecznego zachowania podczas aktywności fizycznej.

— Ruch w naturze: Podkreślenie roli aktywności na świeżym powietrzu.

W zakresie fizycznego obszaru rozwoju uczeń osiąga:

1) podstawowe umiejętności ruchowe, tworzące fundament do nabywania złożonych umiejętności ruchowych;

2) świadomość w zakresie higieny i pielęgnacji ciała oraz zdrowego trybu życia;

3) umiejętność wykorzystania własnej aktywności ruchowej w różnych sferach działalności człowieka: zdrowotnej, sportowej i rekreacyjnej;

4) umiejętność respektowania zasad zabaw i gier ruchowych oraz gier zespołowych;

5) umiejętność organizacji bezpiecznych zabaw i gier ruchowych oraz gier zespołowych;

6) umiejętność poruszania się w miejscach publicznych z poszanowaniem przepisów ruchu drogowego, zasad kultury i odpowiedniego zachowania w przestrzeni publicznej i na terenach zielonych, w tym obszarach chronionych.

Wymagania Szczegółowe

1. Osiągnięcia w Zakresie Profilaktyki Zdrowia i Bezpieczeństwa

1. Współpracuje z rodzicami w codziennych działaniach na rzecz utrzymania zdrowia (np. zachowanie higieny ciała, wybór stroju sportowego zgodnego z miejscem prowadzenia zajęć oraz pogodą).

2. Wymienia przykłady aktywności fizycznej, które może wykonywać w domu, szkole i na świeżym powietrzu (np. wie, jak aktywnie spędzać przerwy, weekendy czy wakacje).

3. Rozpoznaje i nazywa różnorodne formy aktywności fizycznej.

4. Podejmuje aktywność fizyczną, mającą na celu utrzymanie zdrowia i zapobieganie wadom postawy.

5. Wykonuje rozgrzewkę i rozumie jej cel.

6. Systematycznie, wytrwale i świadomie wykonuje ćwiczenia fizyczne oraz podejmuje nowe wyzwania ruchowe.

7. Respektuje zasady zabaw i gier ruchowych oraz gier zespołowych.

8. Omawia zasady bezpiecznego poruszania się pieszo, na rowerze, hulajnodze i rolkach.

9. Omawia zasady bezpiecznego przebywania nad wodą i w górach — uwzględniając zasady zachowania w środowisku naturalnym oraz ochrony przyrody.

2. Osiągnięcia w Zakresie Sprawności Fizycznej

1. Posiada umiejętności związane z przemieszczaniem, tj. umiejętność dotyczącą:

— Chodzenia i maszerowania ze zmianą kierunku i tempa, z zachowaniem rytmu i koordynacji.

— Biegania krótkich dystansów ze zmianą kierunku i tempa.

— Skakania, podskakiwania i przeskakiwania (np. skoki obunóż i jednonóż w miejscu i ruchu, pokonywanie przeszkód o różnej wysokości i szerokości, skok w dal dowolnym sposobem z miejsca i z rozbiegu, skoki przez skakankę lub gumę).

— Wspinania się na niskich wysokościach.

— Czołgania w różnych kierunkach i pod przeszkodami.

2. Posiada umiejętności związane z posługiwaniem się przyborami i manipulowaniem nimi, tj. umiejętność dotyczącą:

— Rzucania jednorącz małymi przyborami do celu nieruchomego i ruchomego.

— Podawania przyborów oburącz sprzed klatki piersiowej i znad głowy, w miejscu i ruchu oraz chwytania przyborów w miejscu i ruchu.

— Uderzania piłki (kopnięcia) w miejscu i ruchu, do partnera lub celu, z różną siłą i w różnych kierunkach.

— Odbijania piłki — oburącz lub jednorącz w górę i w kierunku partnera.

— Uderzania przyborem (np. kijem, rakietą).

— Toczenia, podnoszenia i przenoszenia przyborów.

— Celowania i trafiania do wyznaczonego celu — rzucając, kopiąc, odbijając i uderzając przybór.

3. Posiada umiejętności związane z utrzymywaniem równowagi, kontroli ciała i orientacji w przestrzeni, tj. umiejętności dotyczące:

— Utrzymania równowagi w pozycjach statycznych i dynamicznych z przyborem i bez.

— Wykonywania rotacji ciała wokół osi pionowej i poziomej (np. obrót w miejscu i ruchu, przewrót w przód z przysiadu podpartego).

— Wykonywania skrętów i zwrotów w sposób kontrolowany.

— Przenoszenia ciężaru ciała z jednej strony na drugą.

— Utrzymywania prawidłowej postawy w różnych pozycjach.

3. Osiągnięcia w Zakresie Zabaw i Gier Ruchowych, Gier Zespołowych oraz Rekreacyjnych

1. Wykonuje ćwiczenia rytmiczne przy muzyce.

2. Uczestniczy w zabawach i grach ruchowych, grach zespołowych, z wykorzystaniem dostępnego sprzętu sportowego.

3. Wykonuje podstawowe elementy techniczne z piłką lub innym przyborem charakterystycznym dla gier zespołowych: kozłowanie w miejscu i ruchu, podawanie i chwytanie, odbijanie, uderzanie i prowadzenie, rzucanie, uderzanie do celu.

4. Współpracuje z innymi przy tworzeniu i realizacji zabaw ruchowych.

5. Korzysta z dostępnego sprzętu sportowego, takiego jak: rolki, łyżwy, sanki, hulajnoga i rower, dostosowując sposób jazdy do warunków i zasad bezpieczeństwa.

6. Przestrzega zasad fair play w zabawach i grach ruchowych oraz grach zespołowych

Etap II Edukacyjny (Klasy IV — VIII)

Na tym etapie program staje się bardziej usystematyzowany. Nacisk kładziony jest na podejście kompetencyjne — łączenie wiedzy z praktycznymi umiejętnościami, które uczeń może wykorzystać w dorosłym życiu.

Główne cele i treści:

— Świadomość własnego ciała: Uczeń uczy się rozpoznawać i oceniać własną sprawność fizyczną na tle norm zdrowotnych, a nie tylko sportowych.

— Trening zdrowotny: Planowanie i realizacja prostych planów treningowych ukierunkowanych na poprawę wybranych komponentów sprawności.

— Różnorodność form ruchu: Poznawanie zasad, techniki i taktyki w zespołowych grach sportowych, sportach indywidualnych (lekkoatletyka, gimnastyka) oraz nowoczesnych formach aktywności (fitness, taniec, joga).

— Holistyczna edukacja zdrowotna: Omawianie fizycznych, psychicznych i społecznych aspektów zdrowia, profilaktyki chorób cywilizacyjnych i zasad pierwszej pomocy.

— Bezpieczeństwo i organizacja: Nauka asekuracji, bezpiecznego korzystania ze sprzętu oraz samodzielnej organizacji prostych form rekreacji.

— Sport w służbach mundurowych (fakultatywnie w klasach VII—VIII): Zapoznanie z ćwiczeniami i testami sprawnościowymi typowymi dla rekrutacji do służb mundurowych.

Organizacja Zajęć w Klasach IV — VIII

Zgodnie z filozofią nowej podstawy programowej, kluczowe jest zwiększenie elastyczności zajęć i uwzględnienie indywidualnych zainteresowań uczniów, aby budować ich wewnętrzną motywację do aktywności fizycznej. W tym celu, w ramach 4 godzin wychowania fizycznego tygodniowo w klasach VII—VIII, zaleca się wprowadzenie następującej organizacji zajęć:

— 2—3 godziny lekcyjne realizowane są w systemie klasowo-lekcyjnym. Ich celem jest realizacja treści podstawy programowej,

—

— 1—2 godziny lekcyjne przeznaczone są na zajęcia do wyboru przez uczniów. Zajęcia te powinny być zorganizowane na podstawie diagnozy zainteresowań i potrzeb uczniów, a ich oferta może wykraczać poza tradycyjne ramy przedmiotu.

Cel godzin do wyboru:

Głównym celem jest umożliwienie uczniom rozwijania swoich pasji, odkrywania nowych form ruchu oraz budowanie poczucia odpowiedzialności za własną aktywność fizyczną.

Przykładowe formy zajęć do wyboru:

Oferta szkoły może być stała lub zmieniać się semestralnie i obejmować takie aktywności jak:

— Nowoczesne formy taneczne (np. hip-hop, zumba, tabata)

— Trening funkcjonalny i fitness

— Joga i stretching

— Sztuki walki (np. podstawy samoobrony, judo)

— Gry terenowe i biegi na orientację

— Unihokej, Serwobieg, Kwadrant, Tenis stołowy, Zbijak, Dwa ognie,

— Gry i zabawy ruchowe,

— Sporty sezonowe (np. łyżwiarstwo, narciarstwo biegowe, jazda na sankach)

Zajęcia do wyboru mogą być prowadzone w grupach międzyoddziałowych, co sprzyja integracji społeczności szkolnej.

Wymagania szczegółowe dotyczące wiedzy i umiejętności Klas IV

Dział I. Ćwiczenia ogólnorozwojowe

1. Wykonuje cztery ćwiczenia zwinnościowo-akrobatyczne: przewrót w przód z przysiadu, kołyska na plecach, podskoki obunóż na odskoczni, przejście nad skrzynią sposobem naturalnym,

2. Wykonuje ćwiczenia wzmacniające mięśnie brzucha i poprawiające ruchomość kręgosłupa;

3. Wykonuje ćwiczenie kształtujące: siłę - deska przodem

4. Wykonuje ćwiczenia wspomagające utrzymywanie prawidłowej postawy ciała;

5. Wykonuje co najmniej dwa ćwiczenia poprawiające równowagę i koordynację wzrokowo-ruchową.

Dział II.

Potrafi wykonać oraz stosować w grach uproszczonych, mini-grach i zabawach podstawowe elementy techniczne charakterystyczne dla gier zespołowych, takich jak:

— a) w przypadku koszykówki — przyjmowanie postawy koszykarskiej, kozłowanie, podania i rzuty do kosza,

— b) w przypadku piłki nożnej — prowadzenie piłki, podania i strzały do bramki,

— c) w przypadku piłki ręcznej — kozłowanie, podania i rzuty,

— d) w przypadku siatkówki — przyjmowanie postawy siatkarskiej, odbicia piłki i gra w rzucankę siatkarską;

— e) Uczestniczy w dwóch grach zespołowych: Serwobieg (Kwadrant), Dwa ognie.

— f) uczestniczy w wybranej zabawie lub grze ruchowej

Dział III. Lekkoatletyka

a) Wykonuje bieg i chód z zachowaniem poprawnej techniki;

b) Uczestniczy w grach i zabawach sztafetowych;

c) Wykonuje pchnięcie i rzut lekkim przyborem z miejsca i wolnego biegu; uczestniczy w grach i zabawach rzutnych

d) Wykonuje bieg krótki ze startu wysokiego; uczestniczy w grach i zabawach szybkościowych;

e) Wykonuje bieg krótki ze startu wysokiego; uczestniczy w grach i zabawach szybkościowych;

f) Wykonuje marszobiegi; uczestniczy w grach i zabawach wytrzymałościowych w sali i terenie.

Dział IV. Taniec

Wykonuje dowolny układ taneczny przy muzyce w oparciu o własną ekspresję ruchową.

Dział V. Relaksacja i odprężenie