Bezpłatny fragment - Prewencja powikłań nadciśnienia tętniczego oraz przygotowanie chorego do samo opieki w środowisku domowym

Wstęp

Choroba nadciśnieniowa należy do najbardziej rozpowszechnionych współcześnie zagrożeń zdrowotnych. Występuje ona u co trzeciej osoby dorosłej w naszym kraju. Rozwija się często początkowo bez objawów, głównie w przypadku nadciśnienia pierwotnego, co oznacza, że pacjenci zgłaszają się na leczenie dopiero w zaawansowanym stadium tej choroby, kiedy objawy takie jak bóle głowy, zaburzenia widzenia, nudności czy zawroty głowy oraz inne objawy skłonią nas do wizyty u lekarza.

W przypadku blisko 10 procent pacjentów nadciśnienie tętnicze ma charakter wtórny, czyli jest ono wynikiem innej choroby toczącej się w organizmie (aorty, naczyń tętniczych). Jest ono nazywane cichym zabójcą, którego działaniu sprzyjają czynniki modyfikowalne, takie jak palenie papierosów, otyłość, brak ruchu, zła dieta.

W profilaktyce nadciśnienia tętniczego istotne jest najbardziej działanie edukacyjne na każdym etapie rozwoju, które powinno obejmować naukę nawyków zdrowego trybu życia oraz unikanie nałogów. Jest to temat zaniedbywany przez rodziców i dorosłych, a także przez osoby, które potencjalnie są istotnie narażone na rozwój nadciśnienia.

Potrzebna jest nie tylko praca pielęgniarki i lekarza, ale praca całego społeczeństwa na rzecz braku akceptacji dla wszystkich czynników ryzyka wystąpienia nadciśnienia, z których ogromna większość wiąże się z promowanym złym stylem życia, w którym dominuje stres, złe, wysokokaloryczne jedzenie, tzw. fast foody.

Sprawienie, aby priorytetem stało się zdrowe życie nie jest zadaniem łatwym, a skłonienie ludzi do rezygnacji z najprostszych nawyków jest często bardzo trudne. Inercja ta nie może jednak stanowić usprawiedliwienia, bo nasze zdrowie jest w naszych rękach w przypadku tej właśnie jednostki chorobowej.

1. Kryteria nadciśnienia tętniczego

Wyróżniamy nadciśnienie tętnicze pierwotne, które stanowi trwałe podwyższenie ciśnienia tętniczego, spowodowane czynnikami środowiskowymi oraz genetycznymi, w tym jednak przypadku wskazuje się raczej na ogół czynników niż na jedną konkretną przyczynę. Kwestie te będą przedmiotem dalszych rozważań w niniejszej pracy.

Nadciśnienie tętnicze w populacji naszego kraju dotyczy nie mniej niż 30 procent osób dorosłych, jest to problem bardzo poważny, bowiem wraz z wiekiem występuje ono częściej, w wieku powyżej 65 roku życia dotyczy ono już 59 procent osób dorosłych.

Mężczyźni są w grupie ryzyka znacznie wcześniej niż kobiety, u których ciśnienie tętnicze znacząco rośnie dopiero po okresie menopauzalnym. W rozwoju tej jednostki chorobowej odgrywają szczególną rolę między innymi układ RAA, układ współczulny oraz peptydy natriuretyczne, oraz substancje, które tworzone są przez śródbłonek naczyniowy.

Pierwotne nadciśnienie tętnicze stanowi podwyższenie ciśnienia w krążeniu dużym o charakterze trwałym, spowodowanym różnymi czynnikami. Jest ono diagnozowane po wykluczeniu nadciśnienia wtórnego, i wymaga podjęcia leczenia w skali całego życia, co jest istotne, gdyż często starsi pacjenci, którzy lepiej się poczują, odstawiają leki w przekonaniu, iż są wyleczeni. Jego przyczyny są zróżnicowane, w każdym przypadku jednostkowym istnieje szczególna kompozycja czynników genetycznych, środowiskowych i szeregu innych predyspozycji. Jest to więc rodzaj omawianej tutaj jednostki chorobowej, który wymaga szczególnej uwagi i analizy.

Wśród czynników genetycznych zwraca się uwagę na geny odpowiedzialne za kodowanie elementów układu RAA. W przypadku czynników środowiskowych zwraca się uwagę na role nadmiernego spożycia soli, która szczególnie źle działa na grupę osób tzw. sodo wrażliwych, co jest związane z nadciśnieniem niskoreninowym, starszym wiekiem, insulino opornością, cukrzycą, wzmożoną aktywnością układu współczulnego czy niewydolnością nerek. Istotny jest również siedzący tryb życia, jako czynnik ryzyka wystąpienia powikłań oraz otyłość i stres, który wpływa negatywnie poprzez zwiększanie napięcia układu współczulnego.

Tabela poniżej przedstawia szczegółowe związki zachodzące między elementami, które wpływają na pojawienie się nadciśnienia pierwotnego.

Tabela 1. Wybrane czynniki nadciśnienia tętniczego pierwotnego