Bezpłatny fragment - Pranie brudnych pieniędzy w orzecznictwie SN i sądów powszechnych

Przedmiot ochrony przy przestępstwie prania brudnych pieniędzy

Zgodnie z wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 2 czerwca 2017 r. (sygn. II AKa 156/17):,,Przedmiotem ochrony czynu z art. 299 §1 k.k. jest po pierwsze prawidłowe funkcjonowanie obrotu gospodarczego, albowiem obrót ten jest zagrożony, w sytuacji, gdy wprowadzane są do niego środki pochodzące z przestępstw. Nie mniej ważnym przedmiotem ochrony jest wymiar sprawiedliwości, gdyż pranie pieniędzy utrudnia wykrywanie przestępstw, z których pochodzą nielegalne dochody. Kolejnym przedmiotem ochrony jest mienie w sytuacji, gdy przedmiotem czynności wykonawczej są przedmioty pochodzące z przestępstwa przeciwko mieniu. Pranie pieniędzy to proceder wielofazowy obejmujący różne następujące po sobie czynności. Ich celem jest asymilacja środków pochodzących z przestępstwa przez kapitał pochodzący z legalnych źródeł. Czynności te mogą polegać między innymi na ulokowaniu ich na pierwszym, pierwotnym koncie, by następnie poprzez mnożenie operacji finansowych, wykonanie jak największej liczby transakcji ukryć związek między współsprawcami przestępstwa w celu uniemożliwienia wykrycia źródła pochodzenia środków. Następnie dochodzi do włączenia tychże pieniędzy do kapitału pochodzącego z legalnych źródeł. Dla realizacji znamion z art. 299 k.k. nie jest konieczne działanie mające na celu wprowadzenie brudnych pieniędzy do obrotu. Odpowiedzialności prawnej podlega bowiem sprawca, który ukrywa pieniądze lub je przyjmuje także w innym celu np. w celu osiągnięcia korzyści majątkowej. Samo przyjęcie na rachunek bankowy środków pieniężnych pochodzących z przestępstwa wypełnia znamiona czynu z art. 299 §1 k.k. Nie ma konieczności udowadniania innych znamion zawartych w tym przepisie, a dotyczących innych czynności, gdyż nie ma to prawnego znaczenia dla czynności wykonawczej polegającej na przyjęciu środków pieniężnych. Określenie środków „pochodzących z korzyści związanych z popełnieniem czynu zabronionego” obejmuje zarówno wszelkie środki majątkowe pochodzące bezpośrednio z przestępstwa, jak i kolejne etapy prania pieniędzy, kiedy to pochodzące z przestępstwa korzyści zamieniane są na inne dobra majątkowe.”

Istota przestępstwa prania brudnych pieniędzy (I)

Jak wynika z wyroku Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 4 października 2018 r. (sygn. II AKa 97/18):,,W subsumcji przestępstwa prania brudnych pieniędzy istotne jest odróżnienie realizacji czynności wykonawczych z art. 299 §1 k.k. w stosunku do praw lub rzeczy związanych z popełnieniem czynu zabronionego. Występek ten nie polega na zachowaniu realizującym przestępstwo bazowe. Zabór mienia nie jest jednocześnie praniem brudnych pieniędzy, a dopiero asymilacja (,,integracja”) bezprawnie uzyskanych środków przez kapitał pochodzący z legalnych źródeł, dzięki temu skorzystanie z,,oczyszczonych” środków.”

Istota przestępstwa prania brudnych pieniędzy (I)

Zgodnie z wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 29 lipca 2016 r. (sygn. II AKa 171/16):,,Sprawcą przestępstwa z art. 299 §1 k.k. może być także ten, kto sam dopuścił się popełnienia przestępstwa, z którego pochodzą korzyści majątkowe, jednak w takim wypadku przestępstwo prania brudnych pieniędzy nie może być tożsame z przestępstwem, z którego pochodzą korzyści majątkowe stanowiące przedmiot czynności wykonawczych określonych w art. 299 k.k. Istota przestępczego zachowania penalizowanego w art. 299 k.k. polega na wprowadzeniu do legalnego obrotu finansowego środków uzyskanych z popełnionego przestępstwa, m.in. z tego powodu, by móc nimi swobodnie obracać w przyszłości i zatrzeć ślady pochodzenia. Stąd zachowanie polegające na przeznaczeniu pieniędzy uzyskanych z przestępczego procederu na jego kontynuowanie również nie wyczerpuje znamion przestępstwa z art. 299 k.k. Wszak „zainwestowanie” pieniędzy pochodzących z przestępstwa w kontynuowanie przestępczej działalności nie stanowi formy wprowadzenia ich do legalnego obrotu finansowego (a w konsekwencji ich „wyprania”), a zatem pieniądze te nie tracą w ten sposób, a wręcz przeciwnie, zachowują charakter „brudnych pieniędzy”.

Formalny charakter przestępstwa prania brudnych pieniędzy

Zgodnie z wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 10 lipca 2019 r. (sygn. II AKa 22/19):,,Pranie brudnych pieniędzy jest przestępstwem formalnym z narażenia, nie ma więc koniczności wykazania, że oskarżony zamierza zabrać pieniądze z konta, ale wystarczy, że udostępni konto do przyjęcia skradzionych pieniędzy. Cel osiągnięcia korzyści majątkowej dla sprawcy tego przestępstwa nie jest koniecznym znamieniem art. 299 §1 i §5 k.k.”

Sprawca przestępstwa bazowego, a sprawca przestępstwa prania brudnych pieniędzy

Jak wynika z wyroku Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 27 września 2019 r. (sygn. II AKa 116/19):,,Sprawcą przestępstwa z art. 299 §1 k.k. może być również sprawca czynu zabronionego, z którego popełnieniem związana jest korzyść stanowiąca przedmiot czynności wykonawczej, nadto, że przedmiotem czynności wykonawczej przestępstwa określonego w tym przepisie są m.in. środki płatnicze pochodzące bezpośrednio lub pośrednio z popełnienia czynu zabronionego.”

Relacja przestępstwa bazowego do przestępstwa prania brudnych pieniędzy (I)

Zgodnie z wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 16 grudnia 2021 r. (sygn. II AKa 490/21):,,Przestępstwo prania brudnych pieniędzy nie może być tożsame z przestępstwem, z którego pochodzą korzyści majątkowe stanowiące przedmiot czynności wykonawczych określonych w art. 299 k.k. Pierwotne więc wejście sprawcy przestępstwa źródłowego w posiadanie środków stanowiących korzyść z tego przestępstwa, będące znamieniem tego czynu, nie może równocześnie stanowić czynności, która oceniana przez pryzmat znamion czynu zabronionego z art. 299 §1 k.k., stanowić mogłaby podstawę do pociągnięcia sprawcy przestępstwa źródłowego (bazowego) do odpowiedzialności karnej za przestępstwo prania brudnych pieniędzy.”

Relacja przestępstwa bazowego do przestępstwa prania brudnych pieniędzy (II)

Zgodnie z wyrokiem Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 18 kwietnia 2018 r. (sygn. II AKa 22/18):,,Żadną miarą występek z art. 299 §1 k.k. nie może polegać na wykonaniu czynności, za pomocą których zostało dokonano bazowe przestępstwo przeciwko mieniu. Sprawca dokonując na przykład przywłaszczenia lub wyłudzenia mienia, nie dopuszcza się jednocześnie przestępstwa prania brudnych pieniędzy. Występek z art. 299 §1 k.k. nie może polegać na wykonaniu czynności, za pomocą których zostało dokonano bazowe przestępstwo przeciwko mieniu. Sprawca dokonując na przykład przywłaszczenia lub wyłudzenia mienia nie dopuszcza się jednocześnie przestępstwa prania brudnych pieniędzy. Czynu zabronionego z art. 299 §1 k.k. można dopuścić się dopiero po dokonaniu przestępstwa, w wyniku którego uzyskano korzyść majątkową.”

Przestępstwo bazowe, a skazanie za pranie brudnych pieniędzy (I)

Sądu Apelacyjny w Katowicach w wyroku z dnia 2 marca 2023 r. II AKa 208/22 uznał, że:,,Skazanie za przestępstwo bazowe nie jest warunkiem odpowiedzialności sprawcy czynu z art. 299 k.k.”

Przestępstwo bazowe, a skazanie za pranie brudnych pieniędzy (II)

Zdaniem Sądu Apelacyjnego w Warszawie wyrażonym w wyroku z dnia 14 czerwca 2022 r. (sygn. II AKa 47/22):,,Prawidłowo przeprowadzony przewód sądowy, a w konsekwencji prawidłowo przeprowadzone i ocenione dowody, powinny prowadzić do jednoznacznych ustaleń potwierdzających albo wykluczających byt czynu bazowego.”

Przestępstwo bazowe, a skazanie za pranie brudnych pieniędzy (III)

Jak wynika z wyroku Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 12 kwietnia 2022 r. (sygn. II AKa 101/21):,,Dla przypisania wyczerpania znamion przestępstwa z art. 299 §1 k.k. konieczne jest ustalenie poprzedzającego go czynu zabronionego oraz korzyści odniesionej przez sprawcę bezpośrednio lub pośrednio z niego, a znamię to powinno zostać udowodnione.”

Przestępstwo bazowe, a skazanie za pranie brudnych pieniędzy (IV)

Zgodnie z wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 24 czerwca 2021 r. (sygn. II AKa 248/20):,,Kluczowe jest prawidłowe ustalenie, na czym polegał czyn bazowy i jakie korzyści wygenerował, by dopiero działania podejmowane wobec tych korzyści mogły stanowić realizację znamion przestępstwa pochodnego, bo nie ulega wątpliwości, iż pranie brudnych pieniędzy jest czynem pochodnym względem czynu głównego, tak jak paserstwo czy poplecznictwo.”

Przestępstwo bazowe, a skazanie za pranie brudnych pieniędzy (V)

Zgodnie z wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 2 czerwca 2021 r. (sygn. II AKa 206/20):,,Uprzednie skazanie za popełnienie tzw. przestępstwa bazowego nie jest konieczne, gdyż dla realizacji znamion przestępstwa z art. 299 §1 k.k. wystarczające jest wskazanie w jego opisie, że określone wartości majątkowe pochodzą z określonej czynności mającej charakter konkretnego typu czynu zabronionego ustawą. Może to się odbyć poprzez opisanie takiego zachowania zawierającego ustawowe znamiona przestępstwa, użycie sformułowań równoważnych lub też poprzez wskazanie jego kwalifikacji prawnej.”

Przestępstwo bazowe, a skazanie za pranie brudnych pieniędzy (VI)

Jak wynika z wyroku Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 20 maja 2021 r. (sygn. II AKa 27/21):,,Dla realizacji znamion przestępstwa z art. 299 §1 k.k. nie jest wystarczające ustalenie, że określone wartości majątkowe pochodzą z jakiejkolwiek czynności bezprawnej czy też nieujawnionego lub,,nielegalnego” źródła. Nie jest także wystarczające w tym zakresie ogólne wskazanie, że korzyść majątkowa pochodzi z działalności przestępczej, jakiegoś bliżej nie określonego czynu zabronionego czy też pewnej grupy przestępstw (np. przestępstw przeciwko mieniu czy oszustw podatkowych) bez sprecyzowania, o jaki konkretnie typ przestępstwa chodzi.”

Przestępstwo bazowe, a skazanie za pranie brudnych pieniędzy (VII)

Sąd Apelacyjny w Szczecinie w wyroku z dnia 26 marca 2021 r. (sygn. II AKa 183/20), przyjął iż:,,Czerpanie korzyści z obrotu narkotykami, przyjmowanie zapłaty od odbiorców za te środki i włączenie ich do swojego majątku nie tracą związku z przestępstwem bazowym (pierwotnym), tj. obrotem narkotykami i nie można ich potraktować jako działania wtórnego wyczerpującego znamiona art. 299 §1 k.k.”

Przestępstwo bazowe, a skazanie za pranie brudnych pieniędzy (VIII)

Jak wynika z wyroku Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 18 października 2019 r. (sygn. II AKa 152/18):,,Dla realizacji znamion przestępstwa z art. 299 §1 k.k. nie jest wystarczające ustalenie, że określone wartości majątkowe pochodzą z jakiejkolwiek czynności bezprawnej czy też nieujawnionego lub,,nielegalnego” źródła. Nie jest także wystarczające w tym zakresie ogólne wskazanie, że korzyść majątkowa miała pochodzić z domniemywanej działalności przestępczej, jakiegoś bliżej nieokreślonego czynu zabronionego czy też pewnej grupy przestępstw (np. oszustw podatkowych) bez sprecyzowania o jaki konkretnie typ przestępstwa chodzi. Ocena świadomości oskarżonego winna być dokonana na moment popełnienia czynu a nie z perspektywy czasu i wiedzy uzyskanej już post factum.”

Przestępstwo bazowe, a skazanie za pranie brudnych pieniędzy (IX)

Sąd Okręgowy w Warszawie w wyroku z dnia 2 sierpnia 2019 r. (sygn. XVIII K 232/18) stanął na stanowisku, iż:,,Przy ustalaniu realizacji znamion przestępstwa z art. 299 §1 k.k., w tym znamienia pochodzenia,,wartości majątkowych stanowiących brudne pieniądze”, konieczne jest ustalenie przynajmniej tych przedmiotowych elementów czynu,,pierwotnego”, które pozwalają na jego zakwalifikowanie pod znamiona konkretnego czynu zabronionego zawartego w ustawie karnej — ustalenie, że określone wartości majątkowe pochodzą z określonej czynności mającej charakter konkretnego typu czynu zabronionego ustawą.”

Przestępstwo bazowe, a skazanie za pranie brudnych pieniędzy (X)

Sąd Apelacyjny we Wrocławiu w wyroku z dnia 24 lipca 2019 r. (sygn. II AKa 1/19) uznał, iż:,,W toku sprawy karnej o popełnienie przestępstwa prania brudnych pieniędzy konieczne jest ustalenie, z jakiego typu przestępstwa bazowego pochodzą te korzyści. Nie jest jednak wymagane, aby w sprawie przestępstwa bazowego zapadł wyrok skazujący.”

Przestępstwo bazowe, a skazanie za pranie brudnych pieniędzy (XI)