Wszystkim osobom którzy mnie wspierali i wspierają na mojej drodze: rodzicom, siostrze, żonie oraz córeczce.
Wprowadzenie
Rysunek jest jednym z podstawowych języków przekazywania informacji w wielu różnych dziedzinach. Gdy stosujemy pewne metody, na przykład pokazywania niewidocznych krawędzi, możemy poprzez rysunek przedstawić więcej informacji o formie, głębiej zrozumieć wewnętrzną strukturę obiektu oraz rozwinąć analityczny sposób myślenia.
Istnieją różne techniki i metody prowadzenia rysunku. W tej książce będzie omawiany sposób bazujący na analizie wewnętrznej konstrukcji obiektu, czyli tak zwany rysunek konstrukcyjny.
Trzeba pamiętać, że wszystkie ćwiczenia opisywane w tym kursie należy wykonywać od ręki, bez użycia linijki, dzięki temu uzyska się szybszy i skuteczniejszy postęp.
Rozdział I
Podstawowe ćwiczenia
Transformacja wizji w realny rysunek wymaga posiadania pewnych umiejętności. Zadania przedstawione w pierwszej części pozwalają nabyć podstawowe nawyki w technice rysunku. To jest tak zwany alfabet rysunku, pozwalający przejść później do rysowania bardziej skomplikowanych obiektów.
1.1. Rysunek linii
Podstawowym narzędziem w rysowaniu jest ołówek. Na początku zaleca się stosowanie ołówków twardszych, typu 2H, H, HB, ponieważ pozwalają one zachować pewną przejrzystość rysunku. Później należy stopniowo przechodzić do bardziej miękkich ołówków, typu B, 2B i tak dalej. Długość ołówka powinna wynosić nie mniej niż 10–12 cm, a jego końcówka powinna mieć kształt stożka (rys. 1).
Na początku pracy zaleca się trzymać ołówek dalej od ostrza, co pozwala zaczynać lekko i swobodnie rysunek (rys. 2).
Przy stopniowym dopracowaniu i wprowadzeniu detali ołówek trzyma się bliżej ostrza (rys. 3).
Trzeba także od razu powiedzieć podstawową zasadę prowadzenia rysunku: od ogółu do szczegółu.
Ćwiczenie 1. Rysunek linii prostych
Na dowolnym arkuszu poprowadzić linie proste w dowolnych kierunkach, zaczynając od linii długości 7–10 cm, zwiększając długość do 30–40 cm.
Narzędzia: ołówek HB, B, papier.
Linie proste w rysunku stosowane są jako linie pomocnicze, nadające rysunkowi pewną charakterystyczną urodę. Przy rysowaniu linii prostej stosuje się metodę wyznaczania kierunku dwoma punktami, a później łączenia tych punktów linią. Przed prowadzeniem linii na początku trzeba przedstawić jej trajektorię.
Metoda prowadzenia linii od punktu do punktu pozwala przyzwyczaić rękę do odpowiedniego ruchu wykreślenia prostych linii. Przy wykonaniu tego zadania można zauważyć, że łatwiej rysować linie pionowe, prowadząc je od góry do dołu, natomiast poziome — prowadząc ze strony lewej na prawą (rys. 4).
Ćwiczenie 2. Rysunek linii krzywych
Na dowolnym arkuszu poprowadzić linie krzywe w różnych kierunkach.
Przy wykonaniu tego ćwiczenia należy pamiętać o zmianie grubości linii. Wizualnie im linia grubsza, tym znajduje się ona bliżej widza na płaszczyźnie papieru. Im linia węższa, tym bardziej będzie ona sprawiać wrażenie odległości. Dzięki różnicy grubości można nawet przez same linie pokazać trójwymiarową przestrzeń na płaszczyźnie papieru (rys. 5).
1.2. Rysunek elipsy
Umiejętność rysowania elipsy jest ważnym elementem w procesie rozwoju nawyków rysunkowych. Wynika to z częstego zapotrzebowania na poprawne rysowanie elips, ponieważ formy wielu obiektów w otaczającym nas świecie zawierają elipsy lub okręgi, które w perspektywie są pokazywane jako elipsy.
Na rys. 6 pokazana jest elipsa z oznaczeniem głównych punktów. Dwie osie elipsy — duża AC i mała BD, prostopadłe do siebie. O — środek elipsy. Odcinki AO i OC oraz BO i OD są równe. Punkty F1 i F2 nazywają się ogniskami elipsy.
Zaczynamy rysować elipsę od prostopadłych do siebie osi, zatem odkładamy od środka elipsy równe odcinki na tych osiach. Ostatnim krokiem będzie prowadzenie krzywej elipsy przez cztery wyznaczone na osiach punkty (rys. 7).
Dalej będzie opisana metoda znalezienia dodatkowych czterech punktów dla ułatwienia rysunku elipsy.
Metoda znalezienia dodatkowych czterech punktów:
1. Wyznaczone na osiach punkty trzeba połączyć prostymi, tworząc prostokąt.
2. Należy poprowadzić diagonale.
3. Każda diagonala dzieli się punktem O na dwa odcinki.
4. Odcinek OA dzielimy na trzy równe odcinki.
5. Punkt B jest właściwym znalezionym punktem.
6. W podobny sposób można znaleźć pozostałe punkty.
Ta metoda służy dla ułatwienia rysunku elips, kiedy cztery punkty nie wystarczają dla wykreślenia krzywej elipsy (rys. 8).
Ćwiczenie 3. Rysunek elips
Na dowolnym arkuszu poprowadzić elipsy różnej wielkości w różnych kierunkach. Wykonując ćwiczenie, należy pamiętać o tym, że rysujemy obiekty w przestrzeni, więc istotne będą zmiany grubości linii w zależności od tego, jaka część elipsy będzie bliżej, a jaka dalej od widza (rys. 9).
1.3. Pojęcie perspektywy
Zjawisko perspektywy możemy obserwować wszędzie i zawsze, ponieważ wynika ono z charakteru naszego postrzegania wzrokowego. Przykładem może być biegnąca do horyzontu droga (rys. 10).
W rysunku perspektywa jest jednym ze sposobów przedstawienia trójwymiarowej przestrzeni na płaszczyźnie. Istota tej metody polega na rzutowaniu punktów znajdujących się w przestrzeni na płaszczyznę obrazu za pomocą teoretycznych promieni względem wybranego punktu widzenia.
Perspektywa pokazuje nie tylko formę obiektu, ale i wzajemne usytuowanie widza w stosunku do obiektu — stąd wynikają zmiany w wielkościach i grubościach przedstawionych obiektów. Przy rysowaniu perspektywy wszystkie osie i linie obiektów schodzą się w jednym lub kilku punktach zbiegu.
Oprócz perspektywy istnieją inne sposoby pokazania trójwymiarowej przestrzeni na płaszczyźnie, na przykład aksonometria. W aksonometrii część krawędzi są równoległe do siebie i nie schodzą się w punktach zbiegu (rys. 11).
1.3.1. Podstawowe pojęcia perspektywy
1. Linia horyzontu (h) — teoretyczna linia, znajdująca się na poziomie wzroku widza.
2. Punkt zbiegu — punkt, w którym schodzą się teoretyczne linie po przedłużeniu krawędzi przedmiotów.
1.3.2. Zasady perspektywy
1. Obiekty o jednakowej wielkości w rzeczywistości na obrazie będą miały różną wielkość w zależności od tego, czy znajdują się bliżej, czy dalej w stosunku do widza.
2. Obiekt znajdujący się bliżej w stosunku do widza jest większy od podobnego przedmiotu znajdującego się dalej.
3. Linie równolegle odchodzące od widza zbliżają się i schodzą się w punktach zbiegu znajdujących się na linii horyzontu.
4. Linia horyzontu zawsze jest na poziomie wzroku widza. Obiekty znajdujące się niżej linii horyzontu widzimy od góry, a znajdujące się wyżej od dołu (rys. 12).
1.3.3. Rodzaje perspektywy
1. Perspektywa z jednym punktem zbiegu — cechą charakterystyczną jest to, że część krawędzi przedmiotu jest równoległa do płaszczyzny obrazu (rys. 13).
2. Perspektywa z dwoma lub więcej punktami zbiegu — cechą charakterystyczną jest to, że krawędzie przedmiotu znajdują się pod różnymi kątami w stosunku do płaszczyzny obrazu (rys. 14).
1.3.4. Perspektywa prostych form geometrycznych
Rysunek prostych form geometrycznych jest pewnym kluczem do opanowania nauki rysunku, ponieważ każdy najbardziej skomplikowany obiekt można sprowadzić do form prostych, z których się składa.
Na przykładzie kilku wybranych prostych form geometrycznych będą omówione najważniejsze zasady techniki rysunku.
Rysunek koła w perspektywie — koło w perspektywie przebiera formę elipsy (rysunek elipsy był omówiony w poprzednim rozdziale). Ale istnieje ważna różnica, o której należy pamiętać, gdy chcemy narysować koło w perspektywie — skrót perspektywiczny (rys. 15). Na rysunku jest pokazane, jak oś koła w perspektywie jest przesunięta względem osi elipsy.
Kiedy rysujemy tylko elipsę, to zjawisko nie ma dużego znaczenia, tak samo jak rysujemy po prostu walec w perspektywie. Natomiast gdy walec będzie miał otwór, to trzeba pamiętać o tym, że środek walca tak naprawdę jest przeniesiony trochę dalej, zgodnie z zasadami perspektywy, i otwór będzie miał różnicę w grubościach (rys. 16).
Rysunek sześcianu w perspektywie
Sześcian można przedstawić w perspektywie z jednym (rys. 13) lub kilkoma punktami zbiegu (rys. 14). W otaczającym nas świecie jednak najczęściej mamy do czynienia z perspektywą mającą kilka punktów zbiegu, dlatego rysunek z zastosowaniem takiego rodzaju perspektywy będzie omówiony w szczególności. Rys. 17 pokazuje metodę rysowania sześcianu z wykreśleniem teoretycznych linii zbiegu i z oznaczeniem punktów zbiegu na linii horyzontu. Taka metoda ułatwia przedstawienie skrótu perspektywicznego:
1. Prowadzimy poziomą linię horyzontu h (krok 1).
2. Względem tej linii oznaczamy położenie naszego obiektu, prowadząc pionową linię, która będzie określać najbliższą widoczną krawędź naszego sześcianu (krok 2).
3. Oznaczamy na linii krawędzi punkty A i B, które określą wysokość sześcianu, oraz punkty 1, 2 jako punkty zbiegu na linii horyzontu (krok 3).
4. Łączymy te punkty ze sobą (krok 4).
5. Na teoretycznych liniach zbiegu odkładamy kolejne punkty C, D, E, F i łączymy je z punktami na linii horyzontu (krok 5).
6. Skrzyżowanie linii pozwala znaleźć ostatnie punkty G i H (krok 6).
Można również narysować sześcian bez prowadzenia dodatkowych linii, wystarczy tylko pamiętać o zasadach perspektywy omówionych wcześniej. Na rys. 18 pokazane jest, jak krawędzie sześcianu lekko się zwężają, dzięki czemu sześcian jest pokazany w perspektywie. Ten zabieg nawiązuje do wcześniej omawianej metody rysowania za pomocą teoretycznych linii zbiegu i punktów, z tym że teraz już ich nie pokazujemy na rysunku, tylko pamiętamy o nich.
Ważną rzeczą w tej metodzie jest wyczucie proporcji obiektu — to umiejętność, która się pojawia z czasem, podczas praktyki rysunku.
Ćwiczenie 4. Rysunek sześcianów
Na dowolnym arkuszu narysować sześciany różnej wielkości i pod różnymi kątami, pamiętając o zasadach perspektywy (rys. 19).
Rysunek walca w perspektywie
1. Oznaczamy główną oś obrotu walca i prostopadłe do niej duże osie elips będących górną i dolną podstawą (krok 1).
2. Na osiach odkładamy równe odcinki i prowadzimy elipsy, pamiętając, że im dalej znajduje się elipsa od linii horyzontu, tym ma ona większą otwartość, zgodnie z zasadami perspektywy, a im znajduje się bliżej linii, tym większy występuje skrót perspektywiczny (kroki 2–4).
3. Łączymy pionowymi prostymi liniami górną i dolną część elipsy i oznaczamy grubością, która część elipsy jest bliżej nam, a która dalej (krok 5). (rys. 20).
Ćwiczenie 5. Rysunek walców
Na dowolnym arkuszu narysować walce różnej wielkości i pod różnymi kątami, pamiętając o zasadach perspektywy. Elipsa znajdująca się dalej od widza zawsze będzie bardziej rozwarta (nr 2 na rysunku), ponieważ według zasad perspektywy widzimy ją pod większym kątem (rys. 21).
Rysunek stożka w perspektywie
Rysunek stożka sprowadza się do wyznaczenia prostopadłych do siebie osi, narysowania elipsy i połączenia liniami prostymi elipsy z punktem wyznaczonym na osi głównej (rys. 22).
Ćwiczenie 6. Rysunek stożków
Na dowolnym arkuszu narysować stożki różnej wielkości i pod różnymi kątami, pamiętając o zasadach perspektywy (rys. 23).
Kup książkę, aby przeczytać do końca.