Bezpłatny fragment - Ogród przyjazny zwierzętom

Wstęp

Na kwiatach przysiadają wielobarwne motyle. Z zarośli wyłania się jeż. W tle słychać melodyjne ptasie trele. W cieniu drzew chętnie wyleguje się pies. Rajska kraina? Nie, Twój przyszły ogród. Własny przydomowy skrawek zieleni to nie tylko idealne miejsce do uprawy roślin i wypoczynku na świeżym powietrzu. Ogród to mieszkanie, stołówka i schronienie dla wielu gatunków zwierząt. Każdego dnia to właśnie w nim koncentruje się życie pracowitych pszczół, zjawiskowych motyli, rozśpiewanych ptaków czy nieco nieśmiałych jeży. W przydomowych ogrodach zwierzęta nierzadko znajdują swój azyl. Pośród betonowych ulic często pozostają one jedynym miejscem, gdzie mogą w spokoju odpocząć, znaleźć pożywienie i bezpieczną przestrzeń do rozrodu.

Chociaż zdaje się, że dzicy mieszkańcy ogrodów zwykle pozostają w ukryciu, w rzeczywistości to właśnie dzięki nim ogród tętni życiem. Bo jak tu relaksować się na łonie natury bez rozlegającego się wokół śpiewu ptaków? Jak cieszyć się pięknem kwiatów bez wirujących w powietrzu motyli? Jak spacerować po zielonej murawie, nie napotykając co chwilę ptaków pożywiających się na trawniku czy owadów wznoszących swoje misterne budowle? Nawet najpiękniejsze rośliny będą jedynie ciekawą kolekcją muzealną, jeśli w ogrodzie zabraknie zwierząt.

Aby ogród stał się prawdziwą zieloną oazą, warto zaprosić do niego różne gatunki zwierząt. W świecie przyrody nikt nie jest zbędny. Każdy ma do odegrania niepowtarzalną rolę: od pracowitej mrówki aż po sprytną wiewiórkę. Jednak aby w ogrodzie zamieszkał jeż, a na drzewie uwiły sobie gniazdo ptaki, nie wystarczy na oścież otworzyć bramę ogrodu i wywiesić wielką tablicę z napisem: „Zapraszamy”.

Wyobraź sobie, że stajesz przed jedną z najważniejszych decyzji w swoim życiu. Chcesz znaleźć swoje miejsce na ziemi, bezpieczną przystań, w której spędzisz kolejne kilkanaście lub kilkadziesiąt lat swojego życia. Czego będziesz poszukiwać? Ciszy i spokoju? A może raczej sąsiedztwa sklepów i lokali usługowych? Gdzie powinien znaleźć się Twój wymarzony dom? Jeśli jesteś wielbicielem natury, pewnie w malowniczym, ustronnym zakątku, tuż za lasem lub w górach. A jeśli wolisz miejski gwar, docenisz mieszkanie położone w samym centrum zatłoczonej aglomeracji.

Swoje decyzje mieszkaniowe dzicy lokatorzy podejmują w podobny sposób jak ludzie. Wybierając miejsce zamieszkania, kierują się swoimi naturalnymi potrzebami i upodobaniami. Zamieszkają więc u Ciebie tylko wtedy, gdy znajdą tam wszystko, czego potrzebują: od bezpiecznego miejsca do snu i wypoczynku, przez stołówkę pełną smakowitych przekąsek, po romantyczne zakątki dla zakochanych par.

Aby założyć ogród przyjazny zwierzętom, trzeba zadbać o odpowiednią aranżację otoczenia i atrakcyjną roślinność. Nieważne, czy od wielu lat jesteś właścicielem ogrodu, czy raczej po raz pierwszy przystępujesz do jego zakładania — Twoja okolica może stać się wyjątkowym osiedlem mieszkaniowym dla dzikich lokatorów. Zacznij więc tworzyć zwierzęcą oazę już dziś…

Dlaczego warto założyć ogród przyjazny zwierzętom?

Stało się. Właśnie udało Ci się zrealizować marzenie o własnym domku za miastem, a może niewielkiej rekreacyjnej działce. Wokół Ciebie tylko zieleń i niczym nieograniczona przestrzeń. Masz niepowtarzalną okazję, by stworzyć od zera coś naprawdę niezwykłego. Ptasią ostoję. Motyli raj. A może kolorowy, wielogatunkowy ekosystem? Aranżując ogród przyjazny zwierzętom, nie tylko pomożesz przyrodzie, ale również zyskasz wyjątkowe miejsce, gdzie będziesz mógł całkowicie zatopić się w naturze i na chwilę zapomnieć o codziennych problemach. Sprawdź, dlaczego warto zaprosić do swojego ogrodu różne gatunki zwierząt.

Ochrona ginących gatunków

Postępująca degradacja środowiska naturalnego i niszczenie siedlisk powodują znaczące zmiany w świecie zwierząt. Tereny niegdyś pełne zielonych łąk i lasów obecnie stają się miejskimi pustyniami — pokrytymi asfaltem i niemal pozbawionymi roślinności. Dzikie zwierzęta coraz częściej są więc zmuszone do opuszczania swoich dotychczasowych siedlisk i poszukiwania nowych miejsc do życia.

Idea tworzenia ogrodów przyjaznych zwierzętom jest ściśle związana z troską o przyrodę. Odpowiednio zaaranżowane ogrody mogą stanowić ostoję dla dzikich zwierząt. Przydomowe zielone enklawy rozszerzają przestrzeń życiową różnych gatunków i stwarzają dla nich dodatkową bazę do żerowania czy rozrodu. Projektowanie takich miejsc ma kluczowe znaczenie dla zachowania bioróżnorodności — zarówno w skali mikro, jak i makro. Aranżując przydomową zieloną oazę, przyczynisz się więc do ochrony ginących gatunków.

Stymulacja zmysłów

Ogród pełen zwierząt zapewnia różnorodne wrażenia zmysłowe. Dzięki dzikim lokatorom można poznawać otoczenie wszystkim zmysłami, co daje poczucie niezwykłego związku z naturą. Obcowanie ze zwierzętami wyostrza zmysły i skłania do większego skupienia się na tym, co dzieje się wokół. Odwiedzające ogród ptaki czy owady dostarczają przyjemnych wrażeń słuchowych i wizualnych. Latające i biegające zwierzaki dodają dynamiki ogrodowi. W ogrodzie przyjaznym zwierzętom nie brakuje również elementów aranżacji pobudzających zmysły. Kolorowe kwiaty, pachnące rośliny miododajne, krzewy i drzewa owocowe, zbiorniki wodne czy stosy liści — sprawiają, że nie sposób tu się nudzić.

Możliwość bliskiego obcowania z naturą

Ogród przyjazny zwierzętom to idealna przestrzeń do prowadzenia przyrodniczych obserwacji. Tutaj, jak nigdzie indziej, przyroda jest dosłownie na wyciągnięcie ręki. Wielbiciele zwierząt nie muszą już wyjeżdżać do lasu czy odwiedzać ogrodu zoologicznego, by cieszyć się z towarzystwa różnych gatunków. W dzikim ogrodzie można spotkać liczne rodzime zwierzaki, należące do gromad: ssaków, ptaków, płazów, gadów, pajęczaków czy owadów. Ogród bioróżnorodności daje niepowtarzalną szansę na lepsze poznanie bogactwa gatunkowego swojego otoczenia oraz podpatrywanie niezwykłych zachowań zwierząt.

Edukacyjny wymiar dzikiego ogrodu ma szczególne znaczenie dla dzieci. To właśnie przebywanie w nim może obudzić u młodych odkrywców przyrodniczą pasję. Żywe lekcje w ogrodzie stanowią doskonałą okazję do kształtowania u dzieci szacunku do przyrody i odpowiedzialności za stan środowiska.

Łatwość pielęgnacji i niskie koszty utrzymania

Ogrody przyciągające dzikie zwierzęta nie wymagają skomplikowanej pielęgnacji. Pod względem aranżacji przypominają naturalne zbiorowiska roślinne. Z tego powodu właściciele takich ogrodów nie muszą martwić się częstymi zabiegami pielęgnacyjnymi: odchwaszczaniem, przycinaniem, koszeniem, podlewaniem czy nawożeniem. Dzikie ogrody są praktycznie bezobsługowe, dlatego stanowią świetną propozycję dla osób zapracowanych, którym brakuje czasu na pielęgnację zieleni. Właściciele ogrodów naturalistycznych nie muszą ponosić również wysokich kosztów związanych np. z nawadnianiem czy nawożeniem roślin.

Atrakcyjny wygląd

Ogrody przyjazne dla zwierząt są wyjątkowe nie tylko z powodów ekologicznych. Taka przestrzeń może stać się oryginalną ozdobą otoczenia. Ogród bioróżnorodności z pewnością będzie cieszył Twoje oczy przez lata. Za sprawą dużej różnorodności gatunkowej i bogactwa rodzimych gatunków roślin taka przestrzeń jest niezwykle barwna i atrakcyjna wizualnie. Dodatkowo zazwyczaj dobrze wpisuje się okoliczny pejzaż, stanowiąc jego rozszerzenie.

Dzikie ogrody wyróżniają się także bujną roślinnością, która swobodnie się rozrasta. Ich wygląd naturalnie ewoluuje z każdą kolejną porą roku i z upływem lat, dlatego nigdy nie wyglądają tak samo. Można podziwiać je wiosną, latem, jesienią i zimą. Zawsze są piękne.

Podstawowe zasady aranżacji dzikiego ogrodu

Wszystko zaczyna się od dobrego projektu. Jeśli chcesz stworzyć w sąsiedztwie swojego domu prawdziwy raj dla zwierząt, musisz uwzględnić kilka ważnych aspektów.

Wielkość ogrodu

Im większa powierzchnia ogrodu, tym bardziej różnorodna i złożona powinna być jego aranżacja. W dużych ogrodach możliwe jest stworzenie oddzielnych zakątków przyjaznych pszczołom, ptakom, małym ssakom czy płazom. Z kolei na mniejszej przestrzeni znacznie lepszym rozwiązaniem może być zaaranżowanie zwierzęcego azylu w jednym miejscu ogrodu (np. ustronnym zakątku położonym za domem czy w nasłonecznionej części działki).

Styl ogrodu

Ogród przyjazny dla zwierząt można urządzić w różnych stylach. Jego charakter najlepiej jednak współgra ze stylem naturalistycznym i rustykalnym (wiejskim). W ogrodach zaprojektowanych w innych stylach przestrzeń przyjazną dla dzikich zwierząt warto zaprojektować na skraju (np. z tyłu ogrodu, przy ogrodzeniu) lub wydzielić za pomocą elementów architektonicznych bądź dekoracji.

Warunki środowiskowe panujące w ogrodzie

Aranżację ogrodu zawsze należy dopasować do naturalnych warunków panujących w otoczeniu, takich jak m.in.: nasłonecznienie, wilgotność, typ gleby, rzeźba terenu. Na podmokłym terenie warto stworzyć oczko wodne lub rabaty bagienne, które staną się idealnym siedliskiem dla płazów i owadów. Z kolei silnie nasłonecznioną część ogrodu można wykorzystać do założenia łąki kwietnej — przyciągającej motyle, pszczoły i inne owady zapylające.

Lokalizacja ogrodu

Przestrzeń ogrodu powinna być niejako rozszerzeniem natury. Najlepiej więc zaplanować wszystkie nasadzenia, inspirując się roślinnością występującą w okolicy. Jeśli mieszkasz w pobliżu lasu, z powodzeniem możesz stworzyć ogródek leśny. W ogrodzie zlokalizowanym w sąsiedztwie łąki dobrym rozwiązaniem będzie natomiast zaaranżowanie łąki kwietnej.

Naturalne uwarunkowania przyrodnicze

Aranżację swojego ogrodu powinieneś dopasować do wymagań dzikich zwierząt, które zamieszkują Twoją okolicę. Jeśli nie mieszkasz w pobliżu lasu czy parku, raczej nie uda Ci się przyciągnąć do swojego ogrodu wiewiórki ani dzięcioła. Na niewiele się więc zda sadzenie drzew z apetycznymi orzeszkami. Zadbaj raczej o atrakcyjną przestrzeń dla gatunków, które na co dzień możesz spotkać podczas spacerów po okolicy.

Indywidualne potrzeby i upodobania

Dziki ogród powinien być przyjazny zarówno dla zwierząt, jak i dla ludzi. Z tego powodu musisz tak rozplanować wszystkie jego strefy, by potrzeby i wymagania zwierząt nie kolidowały z Twoimi. Nie projektuj więc stołówki dla ptaków w pobliżu głównej ścieżki ani ulicy. Zadbaj również o odpowiedni dystans między zakątkiem dla owadów a placem dziecięcych zabaw czy strefą wypoczynku. Koniecznie zaplanuj w ogrodzie miejsca zapewniające dobrą widoczność, z których będziesz mógł bezpiecznie i dyskretnie obserwować dzikich mieszkańców Twojego ogrodu.

Najważniejsze elementy dzikiego ogrodu

Zastanawiasz się, czego tak naprawdę szukają dzikie zwierzęta w Twoim ogrodzie? Dobrze zaprojektowany ogród bioróżnorodności powinien zapewniać zwierzakom:

— łatwy dostęp — dzikie zwierzęta muszą mieć możliwość nie tylko swobodnego przemieszczania się po ogrodzie, ale także łatwego wchodzenia do niego i wychodzenia z niego. W ogrodzie nie należy zatem tworzyć żadnych ślepych zaułków, które mogą stać się dla dzikich gości swoistą pułapką, z której nie będą mogły się wydostać.

— schronienia — aby ogród był dla dzikich zwierząt atrakcyjny, muszą czuć się w nim bezpiecznie. Warto więc zaaranżować w nim liczne kryjówki i zimowe schronienia.

— miejsca do rozmnażania — w ogrodzie przyjaznym dla zwierząt nie może zabraknąć różnorodnej roślinności i elementów architektonicznych idealnych do budowy gniazd.

— pożywienie i wodę — wszystkie zwierzęta szukają w ogrodach przede wszystkim pokarmu. Dziki ogród musisz zatem zaaranżować w taki sposób, by znalazły się w nim liczne źródła pożywienia: owoce, nasiona, kwiaty, orzechy, zioła, kora, martwa materia organiczna, insekty. Niezbędne jest także wzbogacenie ogrodu zbiornikami wodnymi.

By dzicy mieszkańcy czuli się w Twoim ogrodzie komfortowo, w swoim projekcie powinieneś uwzględnić obecność kilku kluczowych elementów.

Kompostownik

Kompost nie bez powodu nazywany jest czarnym złotem ogrodników. Ten naturalny nawóz, powstający z odpadów roślinnych i zwierzęcych, doskonale użyźnia glebę i poprawia jej strukturę. Kompost zwiększa zawartość próchnicy w podłożu, poprawia jego pojemność wodną i powietrzną, a także wspomaga rozwój pożytecznych mikroorganizmów, dzięki czemu bardzo przydaje się w uprawie roślin ogrodowych. Kompostowanie idealnie wpisuje się w ideę zero waste — pozwala wykorzystać powstające w kuchni i ogrodzie odpady z pożytkiem dla środowiska.

Co jednak kompost ma wspólnego z ogrodową bioróżnorodnością? Jak się okazuje, całkiem sporo. Przede wszystkim kompost jest nawozem w pełni naturalnym, a co za tym idzie — bezpiecznym dla środowiska, roślin i zwierząt. Praktycznie nie sposób go przedawkować. Kompost stanowi alternatywę dla nawozów sztucznych, których nieracjonalne stosowanie może zaburzyć równowagę panującą w przyrodzie, a przez to przyczynić się do śmierci niektórych ogrodowych mieszkańców. Co więcej, kompost poprawiając warunki glebowe, stwarza dogodne warunki do rozwoju mikroorganizmom glebowym.

W proces kompostowania szczególnie zaangażowanie są dżdżownice. Żywiące się resztkami organicznymi pierścienice przyspieszają rozkład materii organicznej. Dżdżownice pełnią w ogrodzie niezwykle pożyteczną funkcję — spulchniają i napowietrzają podłoże oraz zapewniają równomierne rozmieszczenie w ogrodzie materii organicznej i większą przyswajalność składników pokarmowych dla roślin. Dodatkowo stanowią one atrakcyjny pokarm dla innych sympatycznych ogrodowych lokatorów — jeży, ptaków czy płazów. Ich obecność w glebie może więc zwabić do ogrodu wielu gości.

Odpadki wykorzystywane do wytwarzania kompostu mogą stać się również pożywieniem dla owadów, które — podobnie jak dżdżownice — pełnią pozytywne funkcje w ogrodzie i jednocześnie stanowią pokarm dla innych dzikich ogrodowych stołowników.

Jeśli chcesz, by Twój ogród zaroił się od dżdżownic i innych małych zwierząt, powinieneś wygospodarować w nim odpowiednie miejsce na kompostownik. Kompostowanie najlepiej prowadzić w miejscu zacienionym, ciepłym i osłoniętym od wiatru (np. znajdującym się w rogu działki). Chociaż istnieją różne rodzaje kompostowników, aby wspierać bioróżnorodność, warto zdecydować się na najprostszą i najbardziej naturalną wersję, czyli otwartą pryzmę kompostową. Kompostownik w takiej formie to po prostu specjalnie uformowany stos złożony z materii organicznej.

Pryzma kompostowa powinna znaleźć się bezpośrednio na podłożu — dzięki temu będą mogły swobodnie przedostać się do niej organizmy glebowe (np. dżdżownice). Najlepiej zbudować ją na wzór trapezu o szerokości: u dołu ok. 1,2— 1,5 m, u góry ok. 0,8 — 1 m i wysokości: ok. 0,8 — 1,2 m. Bardzo istotne jest odpowiednie ułożenie poszczególnych warstw. Na dnie kompostownika powinna znaleźć się 20-centymetrowa warstwa drenażowa (z pociętych gałązek i pędów), wyżej: warstwa ściętej trawy i soczystych, zielonych części roślin, a następnie: warstwa dojrzałego kompostu lub ziemi ogrodowej wymieszanej z obornikiem. Dopiero na tak przygotowanej pryzmie można umieszczać resztki organiczne naprzemiennie z warstwą torfu.

Co nadaje się do kompostowania? Idealnymi materiałami będą m.in.:

— gałązki,

— liście,

— ścięta trawa,

— pędy roślin,

— kora,

— słoma,

— trociny,

— odpadki kuchenne (m.in. owoce, skorupki, fusy po kawie, obierki),

— odpadki zwierzęce (m.in. pióra, wełna).

Aby zwabić do kompostownika dżdżownice, dodatkowo warto umieścić w nim odpadki kuchenne bogate w cukier. Bardzo dobrze sprawdzą się wytłoki owocowe czy resztki owoców.

Nie należy natomiast kompostować:

— mięsa,

— kości,

— odpadów z solą czy octem,

— chwastów z nasionami,

— popiołu drzewnego i brykietowego,

— skórek i resztek owoców egzotycznych,

— części pozyskanych z chorych i porażonych roślin.

Samo kompostowanie nie jest procesem skomplikowanym. Do uzyskania naturalnego nawozu niezbędne jest jedynie przerzucanie kompostowanego materiału raz na kilka miesięcy oraz jego podlewanie w razie potrzeby. Kompostowanie najczęściej trwa od 6 do 12 miesięcy. Dojrzały kompost powinien mieć kruchą strukturę i przyjemny, leśny zapach.

Naturalne nawozy i środki ochrony roślin

W ogrodzie bioróżnorodności panuje naturalna równowaga. Ogrodowe szkodniki mają tutaj swoich naturalnych wrogów, którzy ograniczają ich liczebność i zapobiegają inwazjom. Sikorki czy szpaki z chęcią pałaszują gąsienice motyli, a jeże zjadają ze smakiem ślimaki. Biedronki i pasikoniki są z kolei sprzymierzeńcami w walce z mszycami. W dobrze prowadzonym naturalnym ogrodzie najczęściej nie ma więc potrzeby sięgania po silne i szkodliwe dla środowiska środki ochrony roślin. Jeśli jednak zajdzie taka potrzeba, warto skorzystać z leczniczej mocy darów natury.

Naturalne środki ochrony roślin — w przeciwieństwie do ich chemicznych odpowiedników — nie zanieczyszczają gleby i wód ani nie stanowią zagrożenia dla mikroorganizmów i zwierząt żyjących w otoczeniu. Do przygotowania ekologicznych preparatów ochrony roślin można wykorzystać zioła zebrane na pobliskiej łące lub w samym ogrodzie, np. pokrzywę, żywokost, wrotycz, skrzyp polny, rumianek, mniszek lekarski. Przydatne w walce ze szkodnikami czy chorobami będą również czosnek i cebula.

Naturalne preparaty ochrony roślin mogą mieć formę naparów, herbatek, gnojówek lub wyciągów. W sklepach dostępne są ponadto gotowe ekologiczne środki na szkodniki zawierające olejki eteryczne (np. z eukaliptusa, sosny, mięty, tymianku, szałwii) lub biopreparaty z bakteriami Bacillus thuringiensis — będącymi naturalnym wrogiem ciem i motyli. Zamiast chemicznych środków na szkodniki można zastosować także pułapki lub bariery mechaniczne, które zabezpieczą cenne rośliny przed zjedzeniem przez żarłoczne zwierzaki.

W ogrodzie przyjaznym zwierzętom trzeba wyjątkowo troszczyć się o glebę i zasiedlające ją mikroorganizmy. By wspomagać zdrowie podłoża, warto regularnie stosować nawozy organiczne. Uzyskuje się je z substancji organicznej, dzięki czemu są przyjazne dla środowiska i praktycznie nie sposób je przedawkować. Tego typu nawozy doskonale stymulują rozwój pożytecznych mikroorganizmów glebowych.

Do najpopularniejszych nawozów organicznych należą: kompost, obornik, nawozy zielone (np. łubin żółty, wyka, seradela, gorczyca biała, peluszka, facelia) i biohumus. Nawozy organiczne działają powoli, dlatego z reguły wystarczy stosować je co 3 — 4 lata. Nawożenie organiczne najlepiej przeprowadzać wczesną wiosną lub jesienią.

Zbiornik na deszczówkę

W ostatnich latach długotrwałe susze stały się powszechnym zjawiskiem. Niedobór wody na Ziemi ma katastrofalne skutki dla całej przyrody. Niegdyś pełne życia, rozległe zielone polany dziś przypominają pustynie. Naturalne zbiorniki wodne coraz częściej wysychają, a z upraw rolniczych niewiele zostaje. Wszystko to przekłada się na życie dzikich zwierząt. Niejednokrotnie mają one poważne problemy ze znalezieniem miejsc do rozrodu czy pożywienia.

Z drugiej strony równie poważnym zagrożeniem bywają ulewne deszcze. W czasie nawałnic może spaść nawet 50 l wody/m2. Ziemia nie jest w stanie wchłonąć takiej ilości wody, przez co wiele z niej po prostu spływa po powierzchni i wyparowuje. W każdej ogrodowej oazie powinien znaleźć się więc zbiornik na deszczówkę, który pomoże oszczędzać wodę.

Dzięki zbiornikowi na deszczówkę można efektywnie gromadzić wodę deszczową i później wykorzystywać ją w gospodarstwie domowym lub ogrodzie. Dodatkowo prosty zbiornik na wodę opadową bez pokrywy (np. w formie misy) może służyć zwierzętom jako źródło wody — stając się dla nich kolejnym wodopojem.

Zbiornik wodny

Woda to źródło życia, także tego ogrodowego. Obecność elementów wodnych w ogrodzie jest niezbędna do zaspokojenia jednej z podstawowych potrzeb dzikich zwierząt, czyli ugaszenia pragnienia. Dodatkowo woda jest potrzebna płazom czy owadom do rozrodu. Nie można zapomnieć również o pozytywnym wpływie zbiornika wodnego na mikroklimat otoczenia. Woda w ogrodzie zwiększa wilgotność oraz obniża temperaturę, dzięki czemu stwarza dogodne warunki do wypoczynku nie tylko dla ludzi, ale także dla dzikich zwierząt.

Najprostszym sposobem na stworzenie w ogrodzie wodopoju jest zakup poidełka lub misy. Takie akcesoria warto umieścić w kilku punktach ogrodu, na różnych wysokościach, by mogły z nich korzystać różne gatunki zwierząt. Zbiorniki wodne powinny być usytuowane w miejscach przynajmniej częściowo zacienionych — zbyt silna ekspozycja na słońce sprawi, że woda będzie szybciej się nagrzewać, parować i psuć.

Jeśli dysponujesz dużą wolną przestrzenią w ogrodzie, pomyśl o założeniu oczka wodnego lub stawu. Taki ogrodowy akwen może stać się oazą dla dzikich zwierząt i mieszkaniem dla ryb hodowlanych.

Naturalne materiały

Aby Twój ogród był wymarzonym miejscem do życia dla różnych gatunków zwierząt, powinien być wykonany z naturalnych materiałów. Dzikie zwierzęta chętnie wykorzystają je do budowy swoich gniazd czy noclegowni. Wybierając ogrodowe wyposażenie, postaw więc na akcesoria z drewna, wikliny, kamienia, gliny czy cegły.

Zadbaj, by w Twoim ogrodzie znalazły się materiały przydatne dla dzikich zwierząt. Przygotuj dla owadów bambusowe rurki, pęczki trzciny i słomy, kawałki drewna lub cegły z otworami — z pewnością chętnie wykorzystają je do gniazdowania. Postaraj się, aby w ogrodzie nie zabrakło drobnych gałązek, naturalnych włókien bawełnianych czy siana — materiały te mogą posłużyć ptakom do budowy gniazd. Z myślą o jeżach czy płazach powinieneś natomiast pozostawić w ogrodzie stosy liści, które będą stanowić zimowe schronienie dla sympatycznych kolczastych gości. W dzikim ogrodzie możesz umieścić także głazy i konary, które przydadzą się motylom czy płazom do wygrzewania się w promieniach słońca wiosną i latem.

Ściółka

Ściółkowanie to jeden z najważniejszych zabiegów pielęgnacyjnych w ogrodzie bioróżnorodności. Ta prosta z pozoru czynność ma korzystny wpływ na obieg materii w ogrodzie oraz panujące w nim warunki środowiskowe. Ściółkowanie ogranicza parowanie wody z gleby i chroni podłoże przed nadmiernym nagrzewaniem oraz wychładzaniem się.

Naturalne ściółki najczęściej ulegają rozkładowi w ciągu maksymalnie kilku lat, wzbogacając ziemię w cenną próchnicę. Dzięki temu ściółkowanie wpływa pozytywnie na życie biologiczne gleby oraz liczebność miko- i makroorganizmów glebowych. Jako naturalne ściółki w ogrodzie przyjaznym zwierzętom można stosować korę, torf, szyszki, zrębki lub słomę.

Zarośla

Dzikie zwierzęta nie lubią być w centrum zainteresowania. W ogrodzie będą więc szukać ustronnych, zacisznych i gęsto zarośniętych zakątków. Jeśli chcesz stworzyć dogodne warunki do bytowania dzikich lokatorów, zaplanuj na swojej działce zwarte nasadzenia z krzewów lub naturalistyczne zarośla z traw. Chaszcze będą służyć Twoim gościom jako kryjówki, miejsca rozrodu czy stołówki.

Zarośla — w zależności od aranżacji ogrodu — mogą przybierać różne formy. Dobrym wyborem będą zarówno kompozycje tworzone z krzewów, jak i zbiorowiska roślinne w formie łąk kwietnych. Czasami nawet skrawek nieskoszonego trawnika może stać się atrakcyjnym siedliskiem dla owadów, ptaków czy małych ssaków. Zarośla najlepiej zaaranżować na skraju działki, w pobliżu szczelin, którymi dzikie zwierzęta mogą przedostawać się do ogrodu.

Roślinne ogrodzenia

Chcesz, aby Twój ogród był prawdziwą zieloną oazą, odgrodzoną od zgiełku, wzroku ciekawskich sąsiadów czy szumu samochodów? Nie musisz budować wysokiego płotu, by zyskać poczucie prywatności. Rozwiązaniem skrojonym na miarę ogrodu przyjaznego zwierzętom są zielone ogrodzenia, czyli żywopłoty. Zielone ogrodzenia nie tylko świetnie sprawdzą się jako osłona przed hałasem i wiatrem, ale także poprawią mikroklimat otoczenia, urozmaicą przestrzeń ogrodu i stworzą siedliska dla wielu gatunków dzikich lokatorów.

Żywopłoty są niezbędny elementem ogrodów przyjaznych ptakom. Wśród gęstych krzewów czy drzew ptasi lokatorzy mogą ukryć się przed wzrokiem drapieżników. Nierzadko żywopłoty stanowią także idealne miejsce do uwicia sobie gniazdka, w którym ptasie potomstwo będzie całkowicie bezpieczne. Żywopłoty z kwitnących krzewów mogą dodatkowo przyciągnąć do ogrodu owady, zaś te z owocami — dostarczyć smakowitych przekąsek dla pierzastych gości.

W ptasim ogrodzie można zaprojektować zarówno żywopłot formowany, jak i nieformowany (o naturalnym pokroju). Ten pierwszy lepiej sprawdzi się w roli zacisznej kryjówki dla ptaków, zaś ten drugi — będzie świetną stołówką. Jeśli chcesz utworzyć żywopłot formowany, pamiętaj o odpowiednich porach jego przycinania. Zrezygnuj z formowania żywopłotu w porach ptasich lęgów i odchowu piskląt.

Naturalne nawierzchnie

Nawierzchnie z betonu lub kostki brukowej z pewnością nie powinny znaleźć się na dzikim osiedlu. Ścieżki i podjazdy tworzone ze sztucznych materiałów nie tylko zubożają ogrodowy pejzaż, ale również powodują fragmentaryzację siedlisk, zmniejszenie zielonej powierzchni ogrodu, a także zakłócenie naturalnego obiegu wody. Z tych powodów wpływają niekorzystnie na bioróżnorodność oraz zniechęcają zwierzaki do przebywania w okolicy.

Jeśli chcesz zbudować dzikie osiedle w swoim ogrodzie, zaprojektuj w nim naturalne szlaki komunikacyjne dla zwierząt. Przyjazne dla dzikich mieszkańców będą nawierzchnie ze żwiru, piasku, kory lub kamyków. Jeśli nie zamierzasz całkowicie rezygnować z kostki brukowej lub płyt chodnikowych, spróbuj połączyć je z naturą, wypełniając szczeliny między poszczególnymi elementami mchem, trawą lub roślinami okrywowymi.

Szczeliny — połączenie z naturą

Dobra komunikacja to podstawa. Poszukując nowego mieszkania czy działki, z pewnością zwracasz uwagę na łatwość dojazdu do pracy, sklepu czy szkoły. Dzikie zwierzaki mają naturę prawdziwych wędrowców. W poszukiwaniu dogodnych warunków do życia przemierzają często wiele kilometrów. Niestety, coraz częściej na trasie swoich wędrówek natrafiają na przeszkody. Szczelne ogrodzenia ogrodów stanowią poważną barierę dla wielu gatunków małych ssaków czy płazów. Nie możesz liczyć na to, że jeż, który raz przybył do Twojego ogrodu, pozostanie w nim na zawsze. Nawet najlepiej zaaranżowany ogród nie jest w stanie w pełni zaspokoić zróżnicowanych potrzeb dzikich lokatorów. Muszą mieć oni swobodny kontakt z naturą. Spróbuj więc stworzyć ogród przynajmniej częściowo otwarty na świat zewnętrzny.

Zamiast szczelnego płotu lub gęstej siatki wybierz ogrodzenie ażurowe — ze szczelinami i otworami, przez które będą mogły przechodzić małe zwierzaki. Zwróć uwagę zwłaszcza na to, czy prześwity znajdują się u dołu. Unikaj wysokiej podmurówki, która może stanowić przeszkodę dla mniej sprawnych zwierzaków. Zrezygnuj także z ogrodzenia z ostrymi elementami, które mogłyby poranić zwierzaki.

Postaraj się otworzyć swój ogród na świat, pozostawiając niewielki otwór w jego części sąsiadującej z łąką czy lasem. Ciekawym pomysłem może okazać się również stworzenie ogrodu bez ogrodzenia, który jest zatopiony w okolicznej przyrodzie i stanowi jej rozszerzenie. Taki ogród pozbawiony jest sztucznych barier, dzięki czemu odwiedzają go ci sami dzicy goście, którzy zamieszkują okoliczne łąki, lasy, pola czy brzegi stawów. W ogrodzie otwartym można często spotkać wiele gatunków, które z pewnością nigdy nie zajrzałyby za płot, np. kuropatwy, bażanty, zające, sarny.

Stare drzewa

Na Twojej działce znajdują się wiekowe drzewa z murszejącym drewnem? Jesteś prawdziwym szczęściarzem — dysponujesz niezwykłą bazą lokalową dla dzikich zwierząt. Martwe, próchniejące drzewa to wymarzone miejsce do zamieszkania i idealna stołówka dla wielu gatunków ptaków. Silnie związane ze starymi drzewami są zwłaszcza dzięcioły. Te sympatyczne dziuplaki chętnie wykuwają dziuple w starych drzewach oraz szukają ukrywających się pod ich korą owadów i innych bezkręgowców.

Dziuple — zarówno wybudowane przez dzięcioły, jak i powstałe na skutek naturalnego rozkładu drewna — to także rezydencje dziuplaków wtórnych, które nie potrafią samodzielnie budować swoich mieszkanek i muszą poszukiwać na rynku lokalowym tych niezamieszkałych lub opustoszałych. Stare drzewa z dziuplami przyciągną więc do ogrodu takie gatunki jak np. sikorki, szpaki, pełzacze, kowaliki, wróble, mazurki, muchołówki. Ze skrzydlatymi lokatorami o najlepsze dziuplaste apartamenty często rywalizują małe ssaki. Wiewiórki chętnie stworzą w nich gniazdo lub zimową spiżarnię wypełnioną orzechami. Schronienia w dziuplach szukają również nietoperze.

Murszejące drewno stanowi bogatą stołówkę dla owadożernych ptaków i ssaków. Jeśli nie masz w swoim ogrodzie starych drzew, nic straconego. Umieść w swojej zielonej oazie konary lub pnie. Przyciągną one do ogrodu różne gatunki płazów (m.in. traszki, żaby, ropuchy) czy gadów (np. zaskrońce). Stare pnie to świetne miejsce do wylegiwania się dla gadów. Zwierzaki te wykorzystują je także jako jadłodajnie, schronienia lub miejsca zimowania.

Oświetlenie

Tworząc ogrodową przestrzeń dla zwierząt, nie możesz zapomnieć o gatunkach, które są aktywne po zmierzchu. Jeże, nietoperze czy sowy będą czuły się pewniej w ogrodzie, jeśli nie będzie on intensywnie oświetlony. Jeżeli nie chcesz całkowicie rezygnować z oświetlenia ogrodu, wybierz lampy emitujące światło żółte — ciepłe, zbliżone do naturalnego.

Nie oświetlaj całej przestrzeni ogrodu — pozostaw nieoświetloną ustronną część dla nocnych gości. Zrezygnuj także z oświetlenia w formie girland świetlnych, w które mogą zaplątać się skrzydlaci goście.

Kompozycje wielogatunkowe

Monokultury i jednolite monotonne nasadzenia z całą pewnością nie są tworem natury. Nie tylko znacznie zubożają krajobraz, ale również utrudniają zwierzętom znalezienie pokarmu czy elementów do budowy schronień i gniazd. Jeśli chcesz stworzyć w ogrodzie wielogatunkowy mikroekosystem, poszukaj inspiracji w samej naturze.

Spróbuj na chwilę powrócić do najpiękniejszych miejsc, w jakich byłeś. Co widzisz? Zapewne mieszankę kolorów, faktur, kształtów, wznoszące się pagórki i ukryte doliny, trawiaste polany otoczone wysokimi drzewami. Różnorodność to podstawowa zasada w świecie przyrody. Gatunki roślin tworzące kolejne piętra lasów czy gór stanowią miejsce bytowania dla różnych gatunków — od mikroorganizmów glebowych i owadów, przez małe ssaki, aż po drapieżne ssaki czy ptaki. Chcesz, by w Twoim ogrodzie znalazło się miejsce zarówno dla jeży, motyli, jak i dzięciołów czy wiewiórek? Unikaj monotonii!

Ogród przyjazny zwierzętom powinien obfitować w liczne gatunki roślin — różniące się kolorami, fakturami, pokrojami, terminami kwitnienia i owocowania. Nie należy jednak przesadzać z mieszaniem roślin. Choć przyroda jest niezwykle różnorodna, zawsze tworzy harmonijne połączenia. Najlepiej sadzić więc przynajmniej po kilka sztuk roślin jednego gatunku. Warto łączyć ze sobą gatunki, które w naturze występują w podobnych siedliskach i mają zbliżone wymagania środowiskowe. Im bogatszy gatunkowo będzie Twój ogród, tym więcej zwierząt zechce w nim zamieszkać.

Chwasty

W ogrodzie przyjaznym dla zwierząt nie ma niepotrzebnych elementów. Nawet chwasty są w nim mile widziane — zwiększają bowiem różnorodność gatunkową i przyciągają do ogrodu dzikich lokatorów. Nie należy więc ich eliminować — ani z trawnika, ani z rabat. Niewskazane jest częste koszenie murawy ani dokładne odchwaszczanie rabat. Warto pomyśleć o rabatach naturalistycznych, na których chwasty mogą rosnąć razem z roślinami ozdobnymi. Zamiast tradycyjnego trawnika lepiej natomiast założyć łąkę kwietną, którą wzbogacą nawet pospolite chwasty.

Ogrody przyjazne zwierzętom w różnych stylach

Ogród wiejski (rustykalny)

Z pewnością nieraz wracasz myślami do czasów dzieciństwa. Smak jabłek z babcinego sadu. Radosne zabawy wśród kwiatów. Natura praktycznie na wyciągnięcie ręki. I ten jedyny w swoim rodzaju sielski klimat… Ta wspaniała kraina to miejsce, do którego chętnie powróciłyby również dzikie zwierzęta. Jeśli lubisz naturalność, artystyczny nieład, różnorodność barw i faktur oraz rodzime gatunki roślin, ogród wiejski może okazać się doskonałą propozycją dla Ciebie. Oto podstawowe zasady aranżacji ogrodu w stylu rustykalnym.

— Postaw na naturalność — zrezygnuj z geometrycznych rabat, równych odstępów między roślinami, dokładnie przystrzyżonego trawnika i formowanych krzewów.

— Wybieraj akcesoria i meble wykonane z naturalnych, tradycyjnych materiałów — drewna, wikliny, cegły czy kamienia.

— Zaplanuj ścieżki w formie łuków, wijące się i zakręcające wśród roślinności.

— Jako zbiornik wodny w ogrodzie wiejskim wykorzystaj naturalny staw.

— Zamiast formowanego żywopłotu wybierz ten naturalny — z ozdobnych lub owocowych krzewów.

— Zastąp trawnik łąką kwietną lub zaplanuj rabaty/wyspy kwiatowe bezpośrednio w trawniku.

— Wybieraj do ogrodu gatunki rodzime i miododajne, o wyrazistych barwach.

— Jako obrzeża ogrodowe zastosuj drewniane lub wiklinowe płotki bądź niskie murki z kamienia czy cegły.

— Zaplanuj nawierzchnie ogrodowe ze żwiru, drewna, kamienia lub zielone nawierzchnie porośnięte mchem bądź niskimi roślinami okrywowymi.

— Ustaw donice z roślinami kwitnącymi na parapetach.

— Łącz ze sobą rośliny różniące się barwami, wysokościami, fakturami i kształtami.

— W projekcie ogrodu uwzględnij cześć użytkową — z sadem, jagodnikiem, zielnikiem i warzywnikiem.

— W części frontowej ogrodu stwórz rabaty z dekoracyjnymi kwitnącymi roślinami.

— Posadź kwitnące rośliny przy ścianach budynków oraz przy wejściu do domu.

— W głównej części ogrodu zaprojektuj rozbudowaną strefę wypoczynkową i jadalną — z krzesłami i stołem z drewna, huśtawką i tradycyjnym paleniskiem zamiast grilla.

— Pozostaw w ogrodzie chaszcze i gęsto zarośnięte zakątki.

— Korzystaj z całej palety kolorów. Na jednej rabacie łącz różne kolory. Nie bój się kontrastujących połączeń. Polecane barwy do ogrodu wiejskiego to m.in. czerwień, żółć, róż, fiolet.

— Pozwól roślinom swobodnie się rozrastać i rozprzestrzeniać za pomocą kłączy lub poprzez samosiew.

— Uwzględnij w aranżacji ogrodu elementy nawiązujące do wiejskiego krajobrazu. Stare lub celowo postarzane przedmioty, takie jak taczki, beczki, konewki, opony, studnie czy wiatraki, wprowadzą do ogrodu sielski klimat. Wiele z nich możesz wykorzystać również jako oryginalne kwietniki.

Rośliny do ogrodu wiejskiego

— Brzoza (Betula)

— Chaber bławatek (Centaurea cyanus)

— Czeremcha zwyczajna (Prunus padus)

— Dalia ogrodowa (Dahlia hybrida)

— Dziewanna ogrodowa (Verbascum hybridum)

— Firletka kwiecista (Lychnis coronaria)

— Floks (Phlox)

— Głóg (Crataegus)

— Goździk (Dianthus)

— Groszek pachnący (Lathyrus odoratus)

— Hiacynt (Hyacinthus)

— Hortensja (Hydrangea)

— Jarząb pospolity (Sorbus aucuparia)

— Jaśminowiec (Philadelphus)

— Jesion (Fraxinus)

— Kalina koralowa (Viburnum opulus)

— Kocimiętka Faassena (Nepeta ×faassenii)

— Kosmos (Cosmos)

— Krokus (Crocus)

— Lilak pospolity (Syringa vulgaris)

— Lipa drobnolistna (Tilia cordata)

— Łubin trwały (Lupinus polyphyllus)

— Mak polny (Papaver rhoeas)

— Malwa różowa (Alcea rosea)

— Naparstnica purpurowa (Digitalis purpurea)

— Niezapominajka (Myosotis)

— Orlik ogrodowy (Aquilegia ×hybrida)

— Ostróżka ogrodowa (Delphinium elatum)

— Róża dzika (Rosa canina)

— Rudbekia (Rudbeckia)

— Słonecznik zwyczajny (Helianthus annuus)

— Sosna (Pinus)

— Stokrotka pospolita (Bellis perennis)

— Tulipan (Tulipa)

— Wierzba (Salix)

— Wyżlin większy (Antirrhinum majus)

— krzewy owocowe (np. porzeczka)

— drzewa owocowe (np. jabłoń, grusza, śliwa)

Ogród naturalistyczny

Natura potrafi tworzyć najpiękniejsze pejzaże. Ogród naturalistyczny może być wspaniałą dziką oazą. Z założenia ma on naśladować naturę i stapiać się z okolicznym krajobrazem. Ingerencja w taki ogród ograniczona jest do minimum — w dużej mierze żyje on swoim życiem i zmienia się z upływem czasu.

Ogród naturalistyczny powinien dobrze komponować się z okolicznym krajobrazem, dlatego warto założyć go na wsi lub na obrzeżach miasta. Ogrodom miejskim trudno będzie nadać naturalistyczny charakter. Przy projektowaniu ogrodu naturalistycznego należy wziąć pod uwagę lokalną szatę roślinną, ukształtowanie terenu, specyficzny mikroklimat i uwarunkowania przyrodnicze danej okolicy. Planując aranżację takiego ogrodu, powinieneś więc poszukać inspiracji w naturze.

— Zrób dokładny rekonesans otaczającej Cię roślinności. Dobierz do ogrodu gatunki, które występują w Twojej okolicy.

— W zależności od miejsca, w jakim mieszkasz, częścią Twojego ogrodu naturalistycznego może być wrzosowisko, łąka kwietna, ogródek leśny, alpinarium lub ogród żwirowy.

— Zrezygnuj z sadzenia w ogrodzie roślin egzotycznych, szczepionych na pniu czy nietypowych odmian mieszańcowych.

— Wybieraj gatunki rodzime i szlachetne, stare odmiany roślin.

— Zadbaj o różnorodność roślin z różnych grup: drzew, krzewów, bylin i roślin jednorocznych. Nie przesadzaj jednak z liczbą gatunków — łącz ze sobą rośliny, które w naturze rosną razem.

— Sadź rośliny w większych grupach, tworząc z nich skupiska i plamy barwne.

— Unikaj sadzenia roślin „od linijki” — rozmieść je w sposób naturalny.

— Zrezygnuj z piętrowości rabat — nasadzenia powinny mieć swobodny, nieco chaotyczny charakter.

— Zaplanuj gęste nasadzenia, pozostaw jednak nieco wolnego miejsca, by rośliny mogły się swobodnie rozsiewać i rozrastać na rabatach.

— Nie eliminuj chwastów z rabat i trawnika — są one częścią dzikiej natury.

— Pozwól roślinom znaleźć sobie najlepsze stanowiska — nie ingeruj w kompozycje powstałe poprzez samosiew czy rozmnażanie wegetatywne.

— Zrezygnuj z formowania i przycinania roślin.

— Jeśli to możliwe, pozostaw ogród otwarty — bez ogrodzenia. Możesz również zaplanować zielone ogrodzenie z nieformowanych krzewów.

— Zamiast fontanny czy oczka wodnego stwórz w ogrodzie duży staw otoczony roślinnością bagienną i szuwarową.

— Zamiast trawnika załóż łąkę kwietną lub zaprojektuj kobierce z roślin okrywowych.

— Do dekoracji ogrodu wykorzystaj głazy, kamienie i konary drzew — nie umieszczaj ich jednak na pierwszym planie, lecz wkomponuj w roślinność.

— Wybieraj kamienne i drewniane dodatki do ogrodu w naturalnych barwach, które łatwo stopią się z naturą.

Rośliny do ogrodu naturalistycznego

— Arcydzięgiel litwor (Angelica archangelica)

— Barwinek pospolity (Vinca minor)

— Bodziszek łąkowy (Geranium pratense)

— Dziurawiec zwyczajny (Hypericum perforatum)

— Dzwonek rozpierzchły (Campanula patula)

— Fiołek leśny (Viola reichenbachiana)

— Firletka poszarpana (Lychnis flos-cuculi)

— Goździk kropkowany (Dianthus deltoides)

— Jałowiec pospolity (Juniperus communis)

— Jarząb pospolity (Sorbus aucuparia)

— Klon jawor (Acer pseudoplatanus)

— Klon pospolity (Acer platanoides)

— Lebiodka pospolita (Origanum vulgare)

— Lipa drobnolistna (Tilia cordata)

— Macierzanka piaskowa (Thymus serpyllum)

— Mak polny (Papaver rhoeas)

— Malwa różowa (Alcea rosea)

— Naparstnica purpurowa (Digitalis purpurea)

— Narecznica samcza (Dryopteris filix-mas)

— Niezapominajka leśna (Myosotis sylvatica)

— Ostróżka ogrodowa (Delphinium)

— Parzydło leśne (Aruncus dioicus)

— Rozchodnik ostry (Sedum acre)

— Róża dzika (Rosa canina)

— Sosna zwyczajna (Pinus sylvestris)

— Stokrotka polna (Bellis perennis)

— Szałwia łąkowa (Salvia pratensis)

— Śliwa tarnina (Prunus spinosa)

— Śnieżyczka przebiśnieg (Galanthus nivalis)

— Wawrzynek wilczełyko (Daphne mezereum)

— Zawilec wielkokwiatowy (Anemone sylvestris)

Ogród leśny

Las to dla wielu osób wymarzone miejsce do wypoczynku. Świeże powietrze, unikalny mikroklimat, a do tego niezwykłe krajobrazy tworzone przez naturę… Las to jednak nie tylko cudowna formacja roślinna, ale również dom wielu gatunków zwierząt. Jeśli kochasz leśny klimat, a na dodatek chciałbyś gościć w swoim ogrodzie sympatyczne leśne zwierzaki, możesz założyć na swojej działce ogród w stylu leśnym.

Ogródek leśny to idealny wybór dla osób, które mieszkają w pobliżu lasu. W takim przypadku świetnie wpisze się w okoliczny krajobraz i będzie jego naturalnym przedłużeniem. Jeżeli Twoja działka nie leży w sąsiedztwie lasu, możesz zaplanować niewielki leśny zakątek w zacienionej i wilgotnej części swojego ogrodu. Ogrody leśne najlepiej prezentują się jednak na dużej przestrzeni. Aby stworzyć zjawiskowy ogród leśny, postaraj się nadać swojej zielonej przestrzeni odpowiedni klimat.

— W miarę możliwości w ogrodzie wykorzystaj naturalną roślinność. Jeżeli na terenie Twojej działki rosną drzewa lub krzewy, włącz je do aranżacji ogrodu.

— Udaj się do najbliższego lasu i sporządź listę gatunków występujących na jego terenie. Zaplanuj aranżację ogrodu na bazie gatunków rodzimych.

— Unikaj odmian i gatunków egzotycznych.

— Ogród leśny nie powinien mieć płaskiej powierzchni. Zaprojektuj w nim skarpy, wzniesienia i spadki, dzięki czemu nie będzie wyglądał monotonnie.

— Aranżację ogrodu leśnego uzupełnij wodospadem lub naturalistycznym strumieniem.

— Zaprojektuj w swoim ogrodzie różne piętra roślinności, wzorując się na naturalnej piętrowości lasu. Górne piętro stwórz z wysokich drzew, podszyt: z krzewów, a najniższe piętro: z roślin okrywowych, bylin i niewielkich krzewinek.

— Zrezygnuj z tradycyjnego trawnika na rzeczy roślin zadarniających, które doskonale poradzą sobie w leśnych warunkach.

— Do ogrodu leśnego wybierz drewniane lub kamienne meble i akcesoria, które będą dobrze komponować się z leśnymi roślinami.

— W otoczeniu roślinności zaplanuj leśne polany, gdzie będziesz mógł wypocząć na łonie natury.

— Dostosuj roślinność w ogrodzie do pH podłoża. Na kwaśnych glebach możesz założyć leśny ogródek z roślinami iglastymi lub wrzosowiskiem.

— Jeśli chcesz przygotowywać posiłki na świeżym powietrzu, zamiast grilla wybierz palenisko.

— Do ogrodu leśnego świetnie pasują nieutwardzone ścieżki. Możesz wysypać je ziemią, korą, żwirem lub kamieniami, a ich krawędzie obsadzić niskimi roślinami.

Rośliny do ogrodu leśnego

— Barwinek pospolity (Vinca minor)

— Berberys (Berberis)

— Bez czarny (Sambucus nigra)

— Bluszcz pospolity (Hedera helix)

— Borówka brusznica (Vaccinium vitis-idaea)

— Brzoza (Betula)

— Cis pospolity (Taxus baccata)

— Dąb bezszypułkowy (Quercus petraea)

— Dąb szypułkowy (Quercus robur)

— Dąbrówka rozłogowa (Ajuga reptans)

— Dzika róża (Rosa canina)

— Funkia (Hosta)

— Głóg (Crataegus)

— Grab (Carpinus)

— Jałowiec (Juniperus)

— Jarząb pospolity (Sorbus aucuparia)

— Jaśminowiec (Philadelphus)

— Jeżyna (Rubus fruticosus)

— Jodła (Abies)

— Kalina koralowa (Viburnum opulus)

— Klon (Acer)

— Konwalia majowa (Convallaria majalis)

— Lipa drobnolistna (Tilia cordata)

— Mahonia pospolita (Mahonia aquifolium)

— Malina (Rubus idaeus)

— Miodunka (Pulmonaria)

— Modrzew (Larix)

— Naparstnica purpurowa (Digitalis purpurea)

— Olcha (Alnus)

— Orlik ogrodowy (Aquilegia× hybrida)

— Paproć (Polypodiopsida)

— Parzydło leśne (Aruncus dioicus)

— Przylaszczka pospolita (Hepatica nobilis)

— Sasanka (Pulsatilla vulgaris)

— Sosna (Pinus)

— Śnieżyczka przebiśnieg (Galanthus nivalis)

— Świerk (Picea)

— Topola (Populus)

— Trzmielina (Euonymus)

— Wierzba (Salix)

— Wrzos zwyczajny (Calluna vulgaris)