Bezpłatny fragment - Na skraju prerii

Dla tych, którzy szli dalej, mimo wszystko.

Bardzo dziękuję ChatGPT za pomoc w napisaniu tej mikropowieści. To zawsze było moje marzenie.

Autorem zdjęć też jest ChatGPT.

Ale nieźle mu wyszło, prawda?

Droga czytelniczko, drogi czytelniku, mam nadzieję, że ta opowieść poruszy Cię tak, jak poruszyła mnie.

Autor

Wstęp

Ameryka, rok 1860.

Naród, który powstał z idei wolności, stanął na krawędzi wojny ze sobą samym. Na Wschodzie fabryki dymiły, gazety wrzały od debat, a pociągi niosły ludzi szybciej, niż umieli myśleć o kierunku. Na Południu plantacje trwały w cieniu przeszłości, a słowa takie jak „Bóg”, „własność” i „honor” znaczyły coś innego niż gdziekolwiek indziej.

Na Zachodzie była przestrzeń i milczenie.

Nie wszyscy chcieli wybrać stronę. Niektórzy chcieli tylko zacząć od nowa. Nie z polityki, nie z wiary, nie z interesu — ale z potrzeby. Bo to, co miało być domem, pękło. Bo rodziny się rozpadły, ziemia zwiędła, a ludzie patrzyli na siebie bez słów.

I dlatego wyruszali. Z Pensylwanii, z Ohio, z Vermontu. Samotni, opuszczeni, zakochani, z dziećmi, z winą, z wiarą albo bez niej. Szli, bo tam, gdzie nie było niczego, można było zbudować coś nowego.

Ta historia nie opowiada o bohaterach. Opowiada o tych, którzy nie wiedzieli, kim będą jutro, ale wstali rano i ruszyli przed siebie.

W ich śladach został tylko pył. Ale słowa, które wypowiedzieli, nie przepadły.

To jedna z tych historii.

P.S.

Droga czytelniczko, drogi czytelniku ponieważ obraz daję szansę na wyobrażenie sobie bohaterów naszej opowieści. Poznaj ich proszę. Oto Eliasz i siostry Ruth oraz Anna, tuż przed wyprawą, która ich czekała.

Rozdział I: Samotność

Luty, Pensylwania. 1860.

Śnieg padał od trzech dni bez przerwy. Gęsty, ciężki, cichy — jakby nie niebo, lecz ziemia go wydychała. Dom Eliasza był ciepły, ale samotny. Piec huczał w kuchni, drewno trzaskało posłusznie, a zapach czystego popiołu mieszał się z wilgocią desek. Cisza była tak głęboka, że można było usłyszeć własne myśli — i to było najtrudniejsze.

Eliasz siedział przy stole, pochylony nad książką, której nie czytał. Palce błądziły po marginesach, wzrok uciekał do okna. Na parapecie para — ślad oddechu domu. Za szybą — biało. I ciemniej niż powinno być o tej porze. Nadchodziła kolejna zamieć.

Dopiero po chwili zauważył, że coś się rusza. Najpierw cień. Potem drugi. Nie koń. Nie zwierzę. Dwie postacie — kobiety. Zbliżały się powoli, z trudem, jakby wiatr trzymał je za sukienki. Jedna miała chustę zsuniętą na kark, druga niosła coś w ramionach — może torbę, może siebie nawzajem.

Nie był pewien, kiedy wstał. Nie był pewien, dlaczego otworzył drzwi, zanim zapukały. Ale wiedział jedno: w takim śniegu się nie pyta — dlaczego przyszłyście?

W takim śniegu się mówi:

— Wejdźcie.

Eliasz cofnął się o krok, zostawiając drzwi uchylone. Śnieg osypał się z progu jak ciężki kurz.

Pierwsza weszła ta z chustą — ciemnowłosa, mocniejsza w ramionach, ale z ugiętymi kolanami. Szła jak ktoś, kto nie prosi, tylko nie ma już dokąd iść. Za nią druga — blada, drobniejsza, ze spojrzeniem, które coś w człowieku sprawdza, zanim się odezwie.

Nie zapytały, czy mogą. On nie zapytał, kim są.

Zamknął drzwi. Odciął wiatr.

Prowadził je do kuchni — bez słów, tylko ruchem dłoni. Piec był rozpalony, na ruszcie stał garnek z wodą, jeszcze nie zagotowaną. Kobiety usiadły przy ogniu. Bez zdjęcia płaszczy. Bez rozbierania milczenia.

Po chwili Eliasz postawił na stole dwa kubki z gorącą wodą.

— Dziękujemy — powiedziała cicho Ruth.

— Nie trzeba dziękować — odpowiedział Eliasz. — Taki śnieg nie potrzebuje pozwolenia.

— Możemy zostać na noc? — zapytała Anna, spokojnie, ale z napięciem.

— Tyle, ile trzeba. Nie pytam o więcej — odparł.

— Tylko na noc. Jutro pójdziemy — dodała Ruth.

— Zobaczymy, co powie śnieg — mruknął Eliasz.

Ogień trzaskał. Woda parowała. Z butów ciekło. Czas się zatrzymał.

Następnego ranka siostry szykowały się do drogi. Anna stała przy drzwiach, jedna dłoń spoczywała na brzuchu. Ruth siedziała na ławie, wpatrzona w ogień, który syczał cicho, jakby bał się zgasnąć.

— Możemy iść — powiedziała Anna cicho. Nie brzmiało to jak decyzja. Raczej jak pytanie.

Eliasz spojrzał na nie, długo, uważnie. Potem przesunął wazę na stole i nalał trzy miski zupy.

— Jest jeszcze chleb — mruknął.

Ruth uniosła wzrok. Anna nie ruszyła się z miejsca.

Cisza między nimi była ciężka, ale nie pusta. Było w niej coś jak zawieszone porozumienie — coś, co nie potrzebowało słów.

Tak zostali.

Na razie nie byli rodziną. Nie byli nawet znajomymi. Byli trojgiem ludzi, których wiatr zmieścił w jedno miejsce. I może to właśnie był początek.

Rozdział II: My

Zima minęła cicho. Nie było przełomowego dnia, w którym świat nagle zrzucił białe płaszcze. Śnieg topniał niepostrzeżenie, każdym porankiem odrobina mniej, każdym wieczorem więcej wilgoci w desce pod progiem. Eliasz nie odhaczał dni. Ruth i Anna też nie. Ale ciała wiedziały, że idzie zmiana.

Dom pachniał gotowaną cebulą, mydłem, drewnem. Eliasz naprawił zamek w drzwiach spiżarni. Ruth nauczyła się piec placki, które nie opadały w piecu. Anna zaczęła porządkować szuflady po zmarłej żonie Eliasza.

Kiedy siostry porządkowały stare rzeczy, Eliasz nie wchodził do pokoju. Słyszał tylko przesuwanie szuflad, szelest materiału, czasem śmiech, krótki, niepewny, jakby chciały złagodzić ciężar wspomnień. Eliasz siedział wtedy na ganku z nożem w dłoni i kawałkiem drewna. Strugał bez celu.

W jednej z szuflad Anna znalazła koronkowy czepek. Ruth podniosła mały notes, zapisany wąziutkimi literami. Pismo jego żony. Były tam jej wspomnienia, przepisy, fragmenty modlitw. Ruth nie przeczytała ich. Schowała z powrotem.

Eliasz wszedł dopiero pod wieczór. Pokój był uporządkowany. Szuflady domknięte. Rzeczy ułożone. Anna siedziała na podłodze, Ruth na brzegu łóżka.

Spojrzał na nie, a potem na biurko, przy którym jego żona pisała.

— Może nie powinienem… — zaczął. — Może to zbyt wcześnie.

Ruth wstała. — Eliaszu. To nie czas decyduje, czy coś jest prawdziwe.

Anna dodała: — Nie wyrzuciłyśmy niczego. Po prostu zrobiłyśmy miejsce.

Eliasz skinął głową, ale nie odpowiedział od razu. Podszedł do parapetu, gdzie stał stary kubek z zasuszonymi ziołami. Jego żona zbierała je latem. Eliasz uniósł go, obejrzał, po czym odłożył powoli.

— Czasem mam wrażenie, że ją zdradzam — powiedział cicho.

— A może właśnie to znaczy żyć dalej — szepnęła Ruth.

— Może — powiedział Eliasz. — Ale to nie sprawia, że mniej boli.

To było jednak chwilowe wahanie. W ciszy codziennych zajęć narodziło się „my” — nie z przysięgi, ale z upartego trwania obok siebie.

Któregoś dnia Anna zatrzymała dłonie na brzuchu i powiedziała: — Ruszyło. Ruth tylko skinęła głową. Wiedziała. Jej własne dziecko od tygodni przypominało o sobie, raz radośnie, raz boleśnie. Eliasz spojrzał wtedy tylko na nie obie, jakby pytał, czy już czas, by zbudować drugą kołyskę.

Byli szeptem w miasteczku. Ludzie nie tylko unikali wzroku Eliasza — zaczęli omijać jego sklep szerokim łukiem. Jednego ranka ktoś wylał mleko na próg. Innego — wbito kołek z przyczepionym kartonem, na którym wypisano „Hańba”. Eliasz nie komentował. Anna raz powiedziała:

— Może teraz naprawdę się nas boją.

Wieczorem, gdy Ruth myła naczynia, Eliasz zapytał cicho: — A wy? Ruth nie zrozumiała od razu. — Czy wy się mnie nie boicie? — powtórzył. Ruth spojrzała mu w oczy. — Bałyśmy się wszystkiego. Przez wiele miesięcy. Ale nie ciebie.

Tego samego wieczoru Ruth usiadła przy stole, gdy Anna poszła spać. Eliasz jak zwykle czytał, ale zamknął książkę, zanim Ruth coś powiedziała.

— Powinnam ci powiedzieć, dlaczego przyszłyśmy. Eliasz milczał. — Był jeden mężczyzna. Jeden dla nas obu. Obie byłyśmy z nim, każda myślała, że jest jedyna. Obie zaszłyśmy w ciążę prawie jednocześnie. A on odszedł.

Eliasz nie drgnął.

— Nie miałyśmy gdzie pójść. Matka nie przyjęła nas z powrotem. Ojciec nie żył. Było zimno. A ty miałeś światło w oknie.

Eliasz tylko skinął głową. — Czasem światło wystarczy. — powiedział. — Mnie też kiedyś wystarczyło.

Ruth usiadła naprzeciwko niego, z dłońmi splecionymi na kolanach. Jej twarz była zmęczona, ale uważna.

— Eliaszu — zaczęła bez wstępu, — musimy coś powiedzieć. Zanim świat się rozpocznie naprawdę.

Eliasz spojrzał na nią, nie poruszając się.

— Mów, Ruth.

Zacisnęła palce mocniej.

— Nie wiemy, kim dla ciebie jesteśmy. Ale zanim będziemy matkami… nie chcemy być kobietami. Nie jeszcze.

Eliasz skinął powoli głową. Odchylił głowę do tyłu, patrząc w ciemność nad nimi.

— To ja przyszedłem do was — powiedział cicho. — I wszystko, co wam dam, musi być darem. Nie żądaniem. Nie prawem.

Zapadła cisza. Nie ciężka — jakby coś się rozprostowało między nimi.

Po chwili Ruth wstała. Ale zanim wróciła do pokoju, nachyliła się lekko w jego stronę.

— Gdy będziemy gotowe… ty się dowiesz. Ale nie wcześniej.

— Wiem — odparł. — I będę czekał, aż obie powiecie „tak”. I nawet wtedy — nie z roszczenia. Z uczucia.

Później tej samej nocy, Anna leżała z otwartymi oczami. — On ci powiedział o niej? — spytała cicho, w ciemności. Ruth kiwnęła głową, choć siostra nie mogła tego zobaczyć. — Umarła nagle. Dwa lata temu. Na gorączkę. Podobno Eliasz nie odszedł od jej łóżka ani na chwilę. Anna odwróciła się powoli. — On ją kochał. Ruth szepnęła: — I wcale przez to nie kocha mniej nas. Ale wiesz — On się nas nie dotknie. Nie zanim dzieci się urodzą. — Anna tylko kiwnęła głową, z wdzięcznością, i ulgą.

Następnego dnia Eliasz przyniósł z drewutni stare deski. Nie powiedział, po co. Ale wszyscy troje wiedzieli. Kołyska. Dla jednego dziecka. I dla drugiego. Dla przyszłości, której jeszcze nie nazwali, ale już nie chcieli zgubić.

Rozdział III: Czyje to dzieci?

Wiosna przyszła nagle. Jakby świat zrzucił ciężar zimy w jednym westchnieniu. Strumień za domem Eliasza wreszcie ruszył, a słońce zaczęło przebijać się przez zaparowane okna kuchni. Ruth i Anna otworzyły okiennice, Eliasz rozebrał zaspy przy drodze. Wszystko zdawało się być na nowo.

Ale miasteczko się nie rozpuściło razem ze śniegiem.

Najpierw przestali przychodzić niektórzy sąsiedzi. Potem zamknęła się furtka do ogrodu pastora. Kiedy Anna przyszła do sklepu z Ruth, dwie kobiety wyszły bez słowa. Jedna z nich spojrzała na ich brzuchy jak na zgorszenie. Inna z szeptem: „Którego to dzieci?”

Ruth nie powiedziała nic. Anna odwróciła się do Eliasza, ale on tylko spakował chleb i cukier do papierowego worka, podał bez komentarza.

Wieczorem Ruth spytała: — Dlaczego milczysz? Eliasz odpowiedział: — Bo cokolwiek powiem, nie zmieni tego, co chcą myśleć.

Anna nie spała tej nocy. Siedziała na progu i patrzyła w ciemność. Gdy Eliasz wyszedł rano z domu, zastał ją taką — bladą, zamyśloną, z dłonią na brzuchu.

— Może powinniśmy odejść.

Eliasz przystanął.

— A dokąd?

Anna nie odpowiedziała.

— Kiedyś wybraliśmy ciszej niż słowami, że to jest nasze miejsce. I jeśli coś ma się zmienić, niech to będzie przez nas, nie przez cudze spojrzenia.

Tego dnia przyszedł tylko jeden klient. Starszy mężczyzna, co zawsze kupował tabakę. Zatrzymał się przy drzwiach i powiedział: — Nie moje to sprawy, panie Eliaszu. Ale niektórzy tu już zapomnieli, co to znaczy chrześcijańskie miłosierdzie.

Eliasz odprowadził go wzrokiem. Potem odwrócił szyld „otwarte” na „zamknięte” i wrócił do kuchni, gdzie Anna i Ruth słodziły herbatę odmierzoną troskliwie jak modlitwę.

Dwa dni później, późnym wieczorem, ktoś zostawił kartkę pod drzwiami sklepu. Była złożona niedbale, litery nierówne, rozmazane od deszczu.

„Zgłosimy cię. Bigamia to przestępstwo. Nie jesteś lepszy od przemytnika i złodzieja. Zrób, co trzeba — zanim zrobi to ktoś inny.”

Eliasz czytał to w ciszy, stojąc przy kuchennym stole. Ruth patrzyła mu przez ramię. Anna szyła ubrania dla dzieci i nie pytała, co tam jest — wiedziała.

— Myślisz, że to poważne? — zapytała Ruth.

Eliasz zgniótł kartkę i wrzucił do pieca.

— Myślę, że nie chodzi im o prawo — odparł. — Chodzi o to, że nie mogą znieść tego, czego nie rozumieją.

Ruth podeszła bliżej. — Ale mogą nas skrzywdzić.

Eliasz przytulił ją jednym ramieniem. Anna też podeszła, z cichym oddechem na ustach.

Eliasz usiadł przy kuchennym stole, ręce oparł na kolanach, jakby bał się je unieść.

Mógł im powiedzieć, że powinny odejść. Że to niebezpieczne. Że nie da się żyć w miejscu, które mówi „nie” codziennym spojrzeniem.

Ale gdy wyobraził sobie dom bez głosów Ruth i Anny, bez ich kroków, cichych rozmów nad herbatą — poczuł pustkę głębszą niż po śmierci żony.

Może to nie była rodzina, jakiej oczekiwali ludzie. Może to nie była rodzina, jakiej uczył się w dzieciństwie. Ale to była jego rodzina.

I nie chciał już więcej zostać sam.

— Dlatego musimy iść. Ale nie ze strachu — powiedział Eliasz. — Tylko dlatego, że gdzieś może być miejsce, gdzie nie trzeba się tłumaczyć z miłości.

Tamtego wieczoru nikt już nie wspominał o liście. Milczeli, jakby każde słowo miało zostać podsłuchane przez ściany. Anna siedziała na pryczy, powoli rozczesując włosy siostry. Ruth nie odzywała się, z zamkniętymi oczami chłonęła ciszę i ciepło ognia.

Palce Anny poruszały się mechanicznie, splatając grube pasma. Raz po raz zbyt mocno szarpnęła, choć nie miała takiego zamiaru.

— Przepraszam — mruknęła. Ruth tylko skinęła głową.

Cisza między nimi była znajoma, wygodna, ale dziś coś się w niej zmieniło.

Anna spojrzała na kark siostry, na drobną bliznę za uchem, którą znała od dzieciństwa. Myśli Anny były jak cichy wiatr — nieproszony, ale obecny. Poczuła nagły, niemal bolesny smutek. A potem zazdrość.

Nie o to, że Eliasz częściej patrzył na Ruth. Nie o to, że słuchał jej opinii. Ale o to, że Ruth umiała w tym nowym życiu oddychać — a ona wciąż szukała powietrza.

Nie trzeba było pytać, czy idą. Jeszcze nie teraz. Jeszcze nie. Ale być może wkrótce.

Rozdział IV: Próg

Sierpniowe poranki były ciężkie od wilgoci. Powietrze stało w miejscu, jakby ziemia nie chciała oddychać. Dom pachniał ziołami, potem i czymś trudnym do nazwania — oczekiwaniem.

Anna obudziła się z trudem. Przewróciła się na bok i znów wróciła do tej samej pozycji. Brzuch bolał ją od środka, jakby dziecko szukało wyjścia.

— Nie możesz tak długo leżeć — powiedziała Ruth, pomagając jej wstać. — Musisz chodzić. Ruch to oddech.

Anna nie odpowiedziała. Oparła się o ramię siostry i westchnęła tylko: — Czuję się, jakbym była domem. Ale takim, który pęka od fundamentów.

Ruth uśmiechnęła się, ale w oczach miała cień niepokoju. Jej własne ciało nie było lżejsze. Ale była starsza. Mocniejsza. Przynajmniej chciała taka być.

Eliasz zrobił im herbatę z dzikiej maliny i mięty. Podał bez pytania. Wiedział, że nie trzeba teraz słów.

W ciągu dnia zbudował w rogu pokoju miejsce dla dzieci. Drewniane ściany osłonił brezentem, dno wymościł kocami i starymi skórami. Później przybił do ściany skromny obrazek — widok gór.

Ruth dotknęła brzegu kołyski i powiedziała: — Myślisz, że to wystarczy?

Eliasz spojrzał na nią poważnie: — Nic nigdy nie wystarczy. Ale to jest wszystko, co mamy.

Po południu Anna zaczęła się skarżyć na skurcze. Ruth podała jej gorący kompres i ułożyła ją w cieniu.

Wieczorem burza zawisła nad lasem. Powietrze gęstniało. Eliasz wyszedł na ganek. Usiadł na progu.

Dom oddychał za niego.

Za drzwiami Ruth nuciła cicho, choć nie znała melodii. Anna spała niespokojnie, ale spała. Z pokoju dochodziło skrzypienie desek, jakby sam dom chciał powiedzieć: jestem.

Eliasz spojrzał w ciemność. Myślał o tym, że nie był ich ojcem. Nie był też mężem. Nie był nikim nazwanym.

Ale był tym, kto trzymał drzwi otwarte.

„Nie wiem jeszcze, jak to zrobię,” pomyślał. „Ale jeśli ma przyjść nowy dzień, muszę umieć go nazwać. I ich — z nimi. Jako rodzinę.”

Rozdział V: Narodziny

Wrzesień przyszedł chłodniej, niż się spodziewali. Poranki były wilgotne, a wieczory pachniały ziemią. Ruth przykrywała okna kocami, Anna nosiła już tylko wełnianą suknię. Ciała miały ciężkie, ruchy powolne, ale dom był cichy, spokojny. Gotowy.

Pierwsza zaczęła Anna. W nocy. Ruth obudziła się pierwsza i usłyszała, jak siostra woła ją szeptem. Eliasz przyniósł wodę, ścierki, gorące kamienie do ogrzania podłogi. Nie pytał, nie komentował. Był.

Poród trwał długo, ale nie tragicznie. Ruth trzymała Annę za dłonie, szeptała, oddychała razem z nią. Gdy dziecko przyszło na świat, przez chwilę nikt nic nie powiedział. Tylko płacz. Mały, prawdziwy, pewny płacz. Anna rozpłakała się razem z nim.

Kilka tygodni później przyszła pora na Ruth. Było ciężej. Dłużej. Więcej krwi. Więcej milczenia. Eliasz nie odchodził z kuchni, dopóki nie usłyszał kolejnego płaczu. Tym razem dziewczynka. Ruth miała zamknięte oczy i szeptała tylko: — Żyje? Anna kiwnęła głową, choć łzy zasłaniały jej widok.

Gdy minął pierwszy tydzień, dom pachniał mlekiem, potem i czymś nowym. Życiem.

Pewnego wieczoru Eliasz usiadł z nimi przy kominku. Ruth bujała dziewczynkę, Anna karmiła syna.

Eliasz patrzył przez chwilę w ogień, a potem powiedział: — Nie wiem, czy świat zrozumie to, co mamy. Ale ja już nie chcę tego trzymać w cieniu.

Obie spojrzały na niego.

— Chciałbym, żebyście były ze mną. Nie tylko teraz. Zawsze. Jeśli tego chcecie.

Ruth spojrzała na Annę. Anna nie odwróciła wzroku, ale coś w niej drgnęło.

— A nie boisz się? — zapytała. — Że ludzie nie zapomną. Że nasze dzieci będą słyszały szepty za plecami. Że kiedyś nam powiesz, że to był błąd a dzieci to bękarty.

Eliasz potrząsnął głową. — Nie przysięgam, że będzie łatwo. Ale przysięgam, że was nie zostawię. Ani was, ani ich.

Zapadła cisza. Ruth ścisnęła koc na kolanach.