Bezpłatny fragment - Modell 1

Wstęp

Niniejsze opracowanie skupia się na mało zazwyczaj poruszanej kwestii, a mianowicie znakowaniach i oznaczeniach, jakie mogą występować na broni. A zwłaszcza tej pochodzącej z Gdańska, a wyprodukowanej przez Gewehrfabrik Danzig.

Przeanalizujemy jakie znakowania i gdzie je można odnaleźć na konkretnych modelach wyprodukowanej w Gdańsku. Jakie występują pomiędzy nimi różnice w powiązaniu z poszczególnymi jej wzorami oraz latami produkcji. Spróbujemy też również w miarę możliwości odczytywać ich znaczenie i przeznaczenie.

Na rynku wydawniczym jest bowiem odczuwalny dokuczliwy brak tego typu fachowej literatury dostępnej dla szerokiego grona pasjonatów historii, kolekcjonerów czy też muzealników oraz różnego rodzaju służb mundurowych.

Poszukując informacji w tym zakresie jesteśmy niejednokrotnie zmuszani do wertowania szeregu opracowań w poszukiwania informacji porozrzucanych po różnych źródłach i materiałach.

Opracowanie to jest próbą uzupełnienia tej luki, choćby w nieznacznym stopniu.

Należy potraktować je bardziej jako początek badań nad tym tematem, a nie definitywne jego podsumowanie i zamknięcie.

Introduction

This study focuses on a rarely discussed issue, namely markings and markings that may appear on weapons. Especially those originating from Gdańsk and manufactured by Gewehrfabrik Danzig.

We will analyze what markings and where they can be found on specific models manufactured in Gdańsk. What are the differences between them in relation to their individual models and years of production. We will also try to read their meaning and purpose as far as possible.

On the publishing market, there is a noticeable lack of this type of specialist literature available to a wide range of history enthusiasts, collectors or museum workers and various types of uniformed services.

When looking for information in this area, we are often forced to browse through a number of studies in search of information scattered across various sources and materials.

This study is an attempt to fill this gap, even to a small extent.

It should be treated more as the beginning of research on this topic than as its definitive summary and closure.

Historia powstania

Gdy na frontach I Wojny Światowej ucichły strzały, dla firm zbrojeniowych nadeszły ciężkie czasy. Ich dotychczasowi zleceniodawcy przestali ich potrzebować, zbyt na ich produkty przestał być nieograniczony jak do tej pory.

Zaczęło nagle z dnia na dzień brakować pracy dla tysięcy ludzi zatrudnionych do tej pory w przemyśle zbrojeniowym.

Mimo tego pozostało jednak otwarte bardzo małe okienko, a mianowicie produkcja na rynek cywilny. I przez to wąskie okienko zaczęli się pchać wszyscy którzy stracili swoje dotychczasowe lukratywne zlecenia rządowe.

Taki los spotkał między innymi Gewehrfabrik in Danzig czyli Fabrykę Karabinów w Gdańsku. W wyniku roszad w ówczesnym powojennym nowym porządku, fabryka została przekazana pod zarząd miasta Gdańska(?) i zaczęła funkcjonować jako de facto prywatna inwestycja pod nazwą „Gewehrfabrik Danzig”, choć z założeniem wsparcia działalności rządowymi dotacjami z Niemiec w razie konieczności. Jej działalność przypada na bardzo krótki okres w latach 1919—21, aż do chwili kiedy jej wyposażenie zostało przyznane i przekazane decyzją postanowień wersalskich nowo odrodzonemu Państwu Polskiemu.

History

When the gunfire on the fronts of World War I fell silent, hard times came for the armaments companies. Their previous clients stopped needing them, and the market for their products ceased to be as unlimited as it had been before.

Suddenly, from one day to the next, there began to be a shortage of work for thousands of people previously employed in the arms industry.

Despite this, a very small window remained open, namely production for the civilian market. And through this narrow window, all those who had lost their previous lucrative government orders began to squeeze in.

This fate befell, among others, Gewehrfabrik in Danzig, or the Rifle Factory in Gdańsk. As a result of changes in the then post-war new order, the factory was transferred to the management of the city of Gdańsk (?) and began to operate as a de facto private investment under the name „Gewehrfabrik Danzig”, although with the assumption of supporting the activity with government subsidies from Germany if necessary. Its activity covered a very short period in the years 1919—21, until its equipment was awarded and transferred to the newly reborn Polish State by the Versailles Treaty.

Wielkość produkcji

Nie ma żadnych informacji o tym modelu broni w prasie w postaci inseratów, a przynajmniej nie udało się do nich dotrzeć.

Nie jest też znana dokładna liczba wyprodukowanej broni. Szacowana jest obecnie na raczej niewielką liczbę 100—200 egzemplarzy (jeśli nie mniejszą nawet).

Jedyny znany obecnie ze zdjęć egzemplarz karabinka sportowego Modell 1 posiada numer seryjny S#44 (właściciel: Terry Ewald).

Na temat drugiego mogącego istnieć egzemplarza, nie ma żadnych informacji (zdjęć) mogących to potwierdzić.

Karabinki sportowe Modell 1 i Modell 2 wprowadzono do produkcji prawdopodobnie równocześnie. Jednak najprawdopodobniej karabinek Modell 1 wycofano wkrótce z produkcji po krótkiej serii.

Mogła to być zapewne odpowiedź samego rynku zbytu. Uznano bowiem zapewne że produkcja dwóch modeli karabinków, tak naprawdę niewiele się różniących od siebie jest niecelowa. Ponieważ bazowym mógł pozostać karabinek Modell 2, który dawał dodatkowo możliwość montowania celownika optycznego.

Production volume

There is no information about this model of weapon in the press in the form of inserts, or at least I did not get to them.

The exact number of weapons produced is also unknown. It is currently estimated at a rather small number of 100—200 pieces (if not even less).

The only currently known example of the Modell 1 sports rifle from photos has the serial number S#44 (owner: Terry Ewald).

There is no information (photos) about the second possible example that could confirm this.

The Modell 1 and Modell 2 sports rifles were probably introduced into production at the same time. However, most likely the Modell 1 rifle was withdrawn from production shortly after a short series.

This could have been the response of the sales market itself. It was probably considered that the production of two models of rifles, which did not differ much from each other, was pointless. Because the Modell 2 rifle, which additionally provided the possibility of mounting an optical sight, could have remained the base model.

Znakowanie broni

Występują pewne różnice w znakowaniu broni pomiędzy karabinkami sportowymi Modell 1 i Modell 2 produkcji Gewehrfabrik Danzig w latach 1919—1921.

Godło

Co prawda schemat znakowania głównego na górze komory zamkowej jest podobny. Jest tam umieszczony stylizowany herb miasta Gdańska. Jest to godło fabryki „Gewehrfabrik Danzig” podkreślające własność miasta Gdańska do tej fabryki w tamtym czasie.

Godło to składa się z tarczy herbowej w której umieszczona jest trójpłatkowa korona o nieco innym kształcie w detalach niż w karabinku Modell 2. Pod nią znajdują się dwa krzyże ustawione w słup nie wchodzące w koronę. Krzyże posiadają uproszczoną formę i wykonane są w postaci prostych linii w odróżnieniu od krzyży znajdujących się w herbie miasta Gdańska.

Na bocznej szynie komory zamkowej brakuje jednakowoż oznaczenia „Gewehrfabrik Danzig” (pisanej gotykiem), jakie występowało na karabinku Modell 2 (i sztucerze myśliwskim 8mm Modell „Danzig”).

Oznaczenie modelu broni

Bezpośrednio pod godłem umieszczone jest oznaczenie typu broni w postaci napisu „Mod. 1.”, będącego skrótem od oznaczenia „Modell 1”.

Oznaczenie kalibru

Oznaczenie kalibru amunicji jaka jest przeznaczona do użycia w karabinku Modell 1, jest wybity na lufie broni pod szczerbinką (po lewej stronie) w postaci oznaczenia „Fl.22long”.

Numer seryjny

Wymieniony egzemplarz który jest w posiadaniu p. p. Terry Ewald posiada numer seryjny S#44. Numer seryjny na broni jest wybity podwójnie, na komorze zamkowej oraz powtórzony na lufie. Podobnie jak w karabinku Modell 2.

Znaki odbioru i akceptacji

Inną ciekawostką z oznaczeniami na tej broni są punce odbioru jakościowego. Jako że fabryka broni w Gdańsku znalazła się de facto poza system nadzoru państwa niemieckiego w zakresie produkcji broni Ponadto nie funkcjonował wtedy w Gdańsku żaden urząd który zajmował by się normalizacją w tej materii.

Wprowadzono zatem własne znakowania dotyczące odbioru jakościowego poszczególnych elementów broni. Były to zatem wewnętrzne ustalenia fabryki, co z resztą widać po braku konsekwencji w stosowaniu tych znakowań.

Kto był uprawniony do nanoszenia tych znakowań nie wiadomo. Mógł tę funkcję pełnić na przykład pracownik (lub pracownicy), który wcześniej w fabryce również się zajmował tymi czynnościami i pozostał po wojnie w Gdańsku. Odbiór techniczny odbywał się zapewne na takich samych zasadach jakie funkcjonowały wcześniej (jeszcze podczas niedawnej wojny).

Na lufie umieszczano znakowanie w postaci „pruskiego orła”, który występował na każdym znanym egzemplarzu broni w różnych kombinacjach z takimi znakowaniami jak:

— gotyckie D z koroną

Spotykane są również inne znakowania i oznaczenia na broni. Wśród innych znaków odbioru i akceptacji dość często pojawia się też „L z koroną”.

Znakowania te można znaleźć na innych elementach broni jak:

— kurek

— spust

— spód komory zamkowej

Znakowanie eksportowe

Na kolbie karabinka po prawej blisko stopki kolby i równoległe do niej umieszczano również znakowanie eksportowe w postaci napisu w języku angielskim „Germany”. Napis był wypalany w drewnie rozgrzaną matrycą.