Bezpłatny fragment - Minisłownik kulinarny polsko - grecki

Wstęp

Mini słownik kulinarny polsko — grecki został napisany z myślą o osobach, które chciałyby poznać słownictwo greckie związane z jedzeniem i kuchnią. Znajdziecie tutaj, podstawowy wykaz tradycyjnych dań greckich, nazwy lokali gastronomicznych, posiłków, a także słówka związane z każdą grupą produktów spożywczych. Dzięki tej praktycznej pomocy poradzisz sobie w codziennych sytuacjach w Grecji, robiąc zakupy lub wybierając potrawę w restauracji. Słowniczek może zainteresować również osoby uczące się i równocześnie chcące poszerzyć swoje słownictwo z tematyki kulinarnej.

Z wyjątkiem listy tradycyjnych potraw greckich, pozostałe hasła zostały ułożone w kolejności alfabetycznej, aby łatwiej było odszukać potrzebne słówko.

Wyrazy w języku greckim zostały poprzedzone odpowiednim rodzajnikiem:

ο — dla rodzaju męskiego (czytamy o)

η — dla rodzaju żeńskiego (czytamy i)

το — dla rodzaju nijakiego (czytamy to)

Większość haseł została podana w liczbie pojedynczej, z wyjątkami tych, które używane są w liczbie mnogiej. Występuje wówczas rodzajnik w liczbie mnogiej rodzaju męskiego i żeńskiego — οι (czytamy i) oraz rodzaju nijakiego — τα (czytamy ta).

W nawiasach obok podana została wymowa w jak najprostszej formie.

Lokale gastronomiczne — Χώροι εστίασης

W Grecji mamy możliwość odwiedzenia jednego z wielu lokali gastronomicznych. Obiad możemy zjeść zarówno w eleganckiej restauracji (Εστιατόριο), jak i w tradycyjnej tawernie (Ταβέρνα), gdzie spróbujemy tradycyjnych dań. Udać się tam należy w godzinach wieczornych. Ryby najlepiej jeść nad morzem, gdyż są najświeższe, a mięso wewnątrz lądu. W rzadko spotykanych tawernach z daniami jednogarnkowymi spróbujemy klasyki greckie. Po deser należy udać się do cukierni, która często, zwłaszcza na wsiach połączona jest z piekarnią. Kawę najlepiej wypić w kawiarni (Καφετέρια).

Specyficznym lokalem jest καφενείο, czyli tradycyjny lokal przeznaczony głównie dla mężczyzn. Jest to nie tylko miejsce gastronomiczne, gdzie można napić się kawy, czy tsipouro, ale pełni funkcję społeczną gdzie można poczytać prasę, podyskutować czy zagrać w warcaby lub w tavli.

Na plażach, przy drogach i innych miejscach, w których okresowo pojawiają się ludzie, można dostrzec stołówki — kantyny. Ich charakterystyczną cechą jest przejściowy charakter i tymczasowość budowli, która często rozbierana jest po sezonie turystycznym. Inną formą są kantyny samochodowe. Istnieją też małe sklepiki umiejscowione w obiektach użyteczności publicznej np. w szkołach lub urzędach. Nazywają się one kilikia i oferują zwykle napoje i przekąski.

bar το μπαρ (bar)

cukiernia το ζαχαροπλαστείο (zacharoplastijo)

tradycyjna kawiarnia το καφενείο (kafenijo)

kawiarnia η καφετέρια (kafeteria)

piwiarnia η μπιραρία (biraria)

pub η παμπ (pab)

restauracja το εστιατόριο (estiatorio)

sklepik το κυλικείο (kilikijo)

stołówka η καντίνα (kantina)

tawerna mięsna η ψησταριά (psistaria)

tawerna rybna η ψαροταβέρνα (psarotawerna)

tawerna z daniami jednogarnkowymi το μαγειρείο(magirijo)

tradycyjna tawerna η ταβέρνα (tawerna)

uzeria το ουζερί (uzeri)

winiarnia το οινοπωλείο (inopolijo)

Posiłki — Γεύματα

Posiłki w Grecji są urozmaicone, a ich różnorodność uzależniona od sezonu oraz regionu. Inaczej przygotowuje się posiłki w hotelach, pensjonatach, inaczej w lokalach gastronomicznych, a jeszcze inaczej w domach.

Godziny posiłków również są różne i często nie pokrywają się z tymi, do których przeciętny Europejczyk jest przyzwyczajony. Śniadania je się późno, lekki obiad w godzinach popołudniowych oraz obfitą kolację w godzinach wieczornych. Każdemu posiłkowi towarzyszy chleb i woda. Na koniec posiłku można spodziewać się deseru. Do kawy podaje się wodę, a alkohol spożywa w towarzystwie przystawek, uzależnionych od rodzaju wypijanego trunku.

Inaczej jest w hotelach, gdzie zwykle obowiązuje podział na dwa lub trzy posiłki dziennie, w zależności od wykupionej opcji, a potrawy podawane są często w formie bufetu.

aperitif το απεριτίφ (aperitif)

danie το πιάτο (piato)

— pierwsze danie το πρώτο πιάτο (proto piato)

— drugie danie το δεύτερο πιάτο (deftero piato)

— danie główne το κυρίως πιάτο (kirios piato)

deser το επιδόρπιο (epidorpio)

jedzenie το φαΐ (fai)

kolacja το βραδινό (wradino), το δείπνο (dipno)

obiad το μεσημεριανό (mesimeriano)

podwieczorek το απογευματινό (apojewmatino)

potrawa το φαγητό (fagito)

posiłek το γεύμα (jewma), το φαγητό (fagito)

półmisek serów το πλάτο τυριών (plato tirion)

przekąska το ορεκτικό (orektiko)

przystawka ο μεζές (mezes), το ορεχτικό (orechtiko)

sałatka η σαλάτα (salata)

śniadanie το πρωινό (proino)

zupa η σούπα (supa)

żywność η τροφή (trofi)

Sposób przygotowywania — Παρασκευή φαγητού

duszone το κοκκινιστό (kokinisto)

gotowane το βραστό (wrasto)

kiszone το τουρσί (tursi)

marynowane το μαρινάτο (marinato)

pieczone το ψητό (psito)

siekane το ψιλοκομμένο (psilokomeno)

smażone το τηγανητό (tiganito)

suszone το αποξηραμένο (apoksirameno)

wędzone το καπνιστό (kapnisto)

w occie, z octem σε ξύδι (se ksidi), με ξύδι (me ksidi)

w oleju, z oleju σε λάδι (se ladi), με λάδι (me ladi)

z piekarnika στο φούρνο (sto furno)

z rożna στη σούβλα (sti suwla)

z rusztu στη σχάρα (sti schara)

Smaki — Γεύσεις

gorzki το πικρό (pikro)

kwaśny το ξινό (ksino)

ostry το πικάντικο (pikantiko)

pieprzny το πιπεράτο (piperato)

słodki το γλυκό (gliko)

słony το αλμυρό (almiro)

Zioła — Βότανα

Zioła w greckiej kuchni wykorzystywane są do niemal każdej wytrawnej potrawy i to już od czasów starożytnych. To one decydują o finalnym efekcie smakowym, powodując, że z pozoru banalne dania wydają się wyjątkowe w smaku. W równym stopniu wykorzystuje się zioła suszone, jak i świeże, uprawiane oraz dziko rosnące. Wśród nich znajdziemy popularne, powszechnie znane i stosowane zioła, a także rośliny, których nie uznalibyśmy za słuszne dodawać do garnka. Niekiedy zaskakujące mogą być też sposoby ich wykorzystania.

Poniżej lista najczęściej używanych ziół.

bazylia ο βασιλικός (wasilikos)

estragon το εστραγκόν (estragon)

kolendra ο κόλιανδρος (koliandros)

koper, koperek το άνηθο (anitho), ο άνηθος (anithos)

kmin rzymski το κύμινο (kimino)

liść laurowy το δαφνόφυλλο (dafnofilo)

majeranek η μαντζουράνα (mantzurana)

mięta zielona ο δυόσμος (diosmos)

mięta zwykła η μέντα (menta)

oregano η ρίγανη (rigani)

pietruszka (nać) ο μαϊντανός (maidanos)

rozmaryn το δεντρολίβανο (dendroliwano)

rumianek το χαμομήλι (chamomili)

szałwia η φασκομηλιά (faskomilia), το φασκόμηλο (to faskomilo)

tymianek το θυμάρι (thimari)

Przyprawy — Μπαχαρικά

Kuchnia grecka wykorzystuje całą gamę przypraw, które pojawiły się w jej potrawach, głównie dzięki swojej pozycji na trasie szlaków handlowych ze wschodu na zachód. Stąd w potrawach greckich cała gama przypraw pochodzących ze wschodu. Aleksander Wielki sprowadził pieprz i cynamon z Persji i Indii. Przyprawy używane były nie tylko do posiłków, ale też jako środek leczniczy. Osiągały wysokie ceny, a niekiedy były cenniejsze, niż złoto. Dzisiaj niektóre z nich nadal są cenne, a wszystkie na pewno pożądane.

anyżek το γλυκάνισο (glikaniso)

biały pieprz το λευκό πιπέρι (lewko piperi)

chilli το τσίλι (tsili), η καυτερή πιπεριά (kafteri piperia)

curry το κάρι (kari)

cynamon η κανέλα (kanela)

czarny pieprz το μαύρο πιπέρι (mawro piperi)

gałka muszkatołowa το μοσχοκάρυδο (moschokarido)

goździk το γαρύφαλλο (garifalo)

imbir η πιπερόριζα (piperoriza), το τζίντζερ (dzindzer)

kardamon το κάρδαμο (kardamo)

keczup η κέτσαπ (kecap)

kminek το κύμινο (kimino)

kolendra ο κόλιαντρος (koliandros)

kurkuma η χρυσόριζα (chrisoriza), ο κουρκουμάς (kurkumas)

liść laurowy το δαφνόφυλλο (dafnofilo); laur η δάφνη (dafni)

machlepi το μαχλέπι (machlepi) — sproszkowane pestki wiśni kamiennej, dodawane do tradycyjnych wypieków

mastyks (naturalna żywica) η μαστίχα (masticha)

musztarda η μουστάρδα (mustarda)

ocet το ξίδι (ksidi)

papryka η πάπρικα (paprika)

płatki chilliτο μπούκοβο (μπαχαρικό) bukowo

sól το αλάτι (alati)

sumak το σουμάκη (sumaki) tradycyjna przyprawa nadająca kwasowości potrawom

szafran ο κρόκος (krokos)

wanilia η βανίλια (wanilia)

Orzechy, bakalie — Ξηροί καρποί

Nasiona, orzechy i bakalie są w kuchni greckiej obecne od czasów starożytnych. Orzech zwany u nas włoskim rósł od zawsze w stanie dzikim i wykorzystywany był jako urozmaicenie antycznej diety. Podobnie sprawa miała się z kasztanami, a także z rodzynkami, szczególnie w odmianie korynckiej. Uprawia się figowce, migdałowce i daktylowce, z których pozyskuje się migdały oraz owoce, które je się w stanie świeżym oraz suszy.