Bezpłatny fragment - Manuskrypt Voynicha (1)

Wprowadzenie

W dziejach ludzkości istnieją teksty, które bardziej niż odpowiedziami karmią nas pytaniami. Artefakty, które — choć stworzone ręką człowieka — zdają się wymykać zarówno rozumowi, jak i intuicji. Wśród nich szczególne miejsce zajmuje Manuskrypt Voynicha — tajemnicza księga, która od ponad stu lat skutecznie opiera się wszelkim próbom odczytania jej treści. Od chwili, gdy w 1912 roku trafiła w ręce Wilfrida Voynicha, stała się obiektem fascynacji kryptologów, lingwistów, botaników, historyków nauki, a nawet specjalistów z agencji wywiadowczych. Mimo ich wysiłków tekst spisany nieznanym alfabetem, pozbawiony oczywistych analogii i schematów językowych, nadal pozostaje nieodszyfrowany.

Sam manuskrypt — datowany radiowęglowo na początek XV wieku — składa się z ponad dwustu stron bogato ilustrowanych kolorowymi miniaturami. Znajdujemy w nim fantastyczne rośliny, dziwaczne układy gwiazd, diagramy astronomiczne, struktury przypominające ludzkie organy, a także słynne sceny nagich postaci zanurzonych w sieci rur i zbiorników. W tradycyjnej klasyfikacji te ilustracje dzielono na część zielarską, astronomiczną, biologiczną, kosmologiczną i farmakologiczną — jakby autor próbował stworzyć encyklopedię wiedzy o świecie, którego nie znamy.

Historia prób jego odczytania jest równie frapująca jak sam tekst. Na przestrzeni dekad swoje siły rzucali na niego wybitni szyfranci — także ci, którzy podczas II wojny światowej łamiący kody Enigmy. Pracowali nad nim językoznawcy proponujący dziesiątki hipotez: od nieznanego języka naturalnego, przez szyfr podstawieniowy, aż po glosolalię lub żart renesansowego alchemika.

Powstały teorie mówiące, że manuskrypt to księga medyczna, traktat zielarski, alchemiczny grymuar, zapis języka zaginionej cywilizacji, a nawet dzieło Leonarda da Vinci. A jednak, mimo setek publikacji, analiz i teorii, mimo zastosowania najnowszych metod statystycznych, komputerowych i kryptograficznych — nadal pozostajemy z pustymi rękami.

Właśnie ta bezsilność tradycyjnej metody staje się punktem wyjścia niniejszej książki. Jeśli bowiem przez ponad sto lat badania koncentrowały się na rozszyfrowaniu tekstu, to być może popełniliśmy fundamentalny błąd — zakładając, że klucz do zrozumienia manuskryptu leży w jego pisanej warstwie. A co, jeśli pismo jest celową zasłoną dymną? Co, jeśli — podobnie jak zagmatwane centurie Nostradamusa — zostało stworzone po to, by odciągnąć uwagę, a prawdziwy przekaz ukryto gdzie indziej?

W tej książce proponuję spojrzenie inne niż wszystkie dotychczasowe. Traktuję Manuskrypt Voynicha nie jako szyfr tekstowy, lecz symboliczny rebus, kosmiczno-historyczny palimpsest zakodowany w jego ilustracjach. Moja hipoteza jest odważna: część zielarska nie przedstawia roślin, lecz historię życia i ewolucji na Ziemi — od narodzin kosmosu, przez powstanie człowieka, aż po dziejowe cykle cywilizacji i nawet wydarzenia współczesne. Z kolei część tradycyjnie uznawana za biologiczną jest według mnie anatomiczną mapą ludzkiego ciała, przedstawioną tak, jakby jej twórca znał mikroskopowe struktury na długo przed wynalezieniem mikroskopu. Podobnie jak Albert Barillé w serialu „Było sobie życie”, autor manuskryptu mógł zastosować specyficzny modus operandi, w którym treść naukowa jest przedstawiona pod postacią symbolicznych scen.

Manuskrypt Voynicha nie jest więc — w tym odczytaniu — tajemnicą do złamania, lecz kluczem do wiedzy, jaką ktoś celowo ukrył dla przyszłych pokoleń. Wiedzy, która przekracza epokę, w której powstała. Być może nawet — granicę współczesnego rozumienia.

Manuskrypt Voynicha — część (zielarska) historyczna

Wstęp

Manuskrypt Voynicha — szczególnie jego część zielarska — jest, według mnie, wyjątkowym kompendium wiedzy o historii ludzkości, porównywalnym do złotej płytki sondy Pioneer 10, która miała przekazać informacje przyszłym cywilizacjom. Każda strona manuskryptu stanowi odrębny nośnik treści, kodowany nie w formie klasycznego szyfru, lecz poprzez symbole, znaki, struktury graficzne i ideogramy, tworzące wielowarstwowy język gnozy.

Zakładam, że manuskrypt operuje systemem semiotycznym, w którym ilustracje odzwierciedlają procesy, idee i wydarzenia, a tzw. część zielarska przedstawia nie rośliny, lecz symboliczne obrazy historii i ewolucji życia. Korzenie, łodygi i kwiaty pełnią tu funkcję ideogramów opisujących zjawiska, etapy i przemiany, często o znaczeniu uniwersalnym.

Manuskrypt Voynicha traktuję jako kapsułę wiedzy, gdzie każda strona — od 1R do 52R — jest „oknem” do przeszłości, teraźniejszości i symbolicznie rozumianej przyszłości, a tekst i obraz tworzą spójny system pozwalający odczytać zarówno chronologię, jak i ukryte znaczenia.

Ilustracje wykorzystane w tej książce pochodzą ze strony Biblioteki Rzadkich Ksiąg i Rękopisów Beinecke Uniwersytetu Yale: link — https://collections.library.yale.edu/catalog/2002046

1R — Cykliczność Wszechświata

Litery rozpoczynające drugi i trzeci akapit pierwszej strony Manuskryptu Voynich’a: wielkie i dość nietypowe w swoim kształcie, w swojej idei nawiązują do cykliczności Wszechświata — Wielki Wybuch i Kolaps. W mojej interpretacji należy zwrócić szczególną uwagę na kształt owych figur.

— Kształt pierwszego rysunku jest wyraźnie rozłożysty, wręcz eksplozywny — czego potwierdzeniem są dośrodkowego kształtu załamania na końcówkach.

— Diametralnie innego kształtu jest znajdujący się poniżej rysunek. Zauważyć można bardziej zaokrąglone kształty w tym rysunku. Najbardziej sugestywnym elementem tego ideogramu jest pofalowana spiralnie kreska znajdująca się w centrum tego rysunku. Ma ona za zadanie zwizualizować powrotną część cyklicznie wybuchającego i zapadającego się wszechświata.

Dwa wielkie ideogramy na folio 1R symbolizują cykl kosmiczny: wybuch — kolaps — odrodzenie. Spiralna kreska w centrum wizualizuje powtarzalny rytm Wszechświata, który stanie się motywem przewodnim kolejnych folio. Ta spiralna linia w drugim ideogramie sprawia wrażenie, jakby autor chciał powiedzieć: „to wszystko już było i znów będzie” — jak rytm, którego Wszechświat nigdy nie przestaje wystukiwać.

1V — Powstanie Układu Słonecznego

Około 4,5 — 5 mld lat temu — z chmury gazowo-pyłowej tworzy się Układ Słoneczny.

Korzeń: guzowaty, liczne kreski pokręcone, jak i proste, krótkie korzenie przypominające swoim kształtem szpony lub kły.

Liście: kolorowe (zielono-czerwone).

Kwiat: jeden — u szczytu koloru czarnego, okrągły.

— Korzeń: symbolizuje mikrofalowe promieniowanie tła, które jednorodnie wypełniało Wszechświat.

— Liście: niezwykle dynamiczne i burzliwe początki Układu Słonecznego, także i Ziemi — formowanie się skorupy ziemskiej. Czerwień listków zapewne nawiązuje do czerwieni lawy, zieleń zaś, to formująca się z tej lawy skorupa ziemska.

— Kwiat: owoc kwiatka — to powstała w wyniku stygnięcia lawy uformowana już i ukształtowana skorupa ziemska.

Około 4,5 — 5 mld lat temu — z chmury gazowo-pyłowej tworzy się Układ Słoneczny z centralnie położonym Słońcem (ponad 99 procent wagi układu) oraz pozostałe planety, w tym także i Ziemia. Około 4,2 mld lat temu — w wyniku stygnięcia formuje się skorupa ziemska. Korzeń, liście i kwiat tego folio symbolizują początki Układu Słonecznego i formowanie się Ziemi.

2R — Powstanie pierwszych organizmów

Około 3,5 mld lat temu — tworzą się pierwsze organizmy — bakterie.

Korzeń: ciemnoczerwony, poskręcany.

Liście: zielone, w kształcie trójkątnym.

Kwiaty: koloru jasnego, puszyste, złożone z wielu drobnych płatków.

— Korzeń: swoim poskręcanym kształtem i ciemnym kolorem „personifikuje” równie poskręcaną nić DNA, która służy przekazywaniu informacji genetycznej komórkom i organizmom potomnym oraz kieruje syntezą białek, w tym enzymatycznych, kontrolując wszystkie procesy w organizmie.

— Liście: swoim kształtem oraz zielonym kolorem symbolizują sinice, które dzięki fotosyntezie wytwarzają związki organiczne i przyczyniają się do powstawania tlenowej atmosfery.

— Kwiaty: swoim kolorem i pierzastą strukturą imitują życiodajny tlen, niezbędny dla dalszej ewolucji życia.

Około 3,5 mld lat temu — tworzą się pierwsze organizmy — bakterie. Sinice — jedne z najstarszych organizmów — dzięki fotosyntezie wydzielają tlen, który tworzy warstwę ozonową pochłaniającą promieniowanie ultrafioletowe. Korzeń, liście i kwiat na folio 2R symbolizują początki życia i ewolucję biologiczną..

2V — Powstanie pierwszych organizmów eukariotycznych

Około miliarda lat temu — powstały pierwsze organizmy jednokomórkowe (eukarionty).

Korzeń: łodyga tej rośliny wyrasta bezpośrednio z podłoża (korzeń nie jest widoczny).

Liść: jeden, w stosunku do innych liści z manuskryptu, proporcjonalnie duży, wręcz dominujący, przytłacza całą ilustrację.

Kwiat: raczej delikatny, płatki liliowo-białe.

— Korzeń: a właściwie jego brak, ilustruje fakt, iż są to pierwsze organizmy, powstałe „z niczego”, przypominające w ogólnym planie komórki, z których wyewoluowały wszystkie późniejsze organizmy. Podłoże, z którego wyrasta ta jednokomórkowa roślinka, przypomina ziarenka piasku. Z lewej strony pojedyncze — jednokomórkowce, po prawej — już łączące się w wielokomórkowe struktury.

— Liść: jego ogrom symbolizuje dominację tej formy organizacji życia na Ziemi.

— Kwiat: wszelkie organizmy wielokomórkowe swoje prapoczątki powzięły z komórek eukariotycznych. Ten kwiatek to kwintesencja ewolucji — początek królestwa roślin i zwierząt.

Około miliarda lat temu — powstały pierwsze organizmy jednokomórkowe (eukarionty). Komórka eukariotyczna zawiera wielokrotnie więcej materiału genetycznego niż prokariotyczna, dzięki czemu jest w stanie produkować więcej typów białek i ma potencjalnie nieograniczone możliwości regulacji. Brak korzenia i ogromny liść symbolizują pierwsze organizmy eukariotyczne oraz ich dominację w dalszej ewolucji życia.

3R — Powstanie pierwszych organizmów wielokomórkowych

Około 900 — 700 mln lat temu — powstały pierwsze organizmy wielokomórkowe.

Korzeń: dość solidny, liczne rozgałęzienia.

Liście: ich ilość również nietypowa — jest ich „nieskończenie wiele”, wielokolorowe: czerwone, białe, zielone.

Kwiat: nie widać.

— Korzeń: liczne rozgałęzienia informują, że jest to już duża rodzina wielokomórkowców, czerpiąca życiodajne soki z ewolucyjnej specjalizacji pierwszych eukariotów.

— Liście: symbolizują mnogość i różnorodność gatunków, zarówno roślin, jak i zwierząt (np. euglena, ameba, volvox).

— Kwiat: ze zrozumiałych względów na ilustracji go nie ma. Każdy przedstawiciel flory czy fauny składa się z komórek — podstawowego budulca wszystkich organizmów.

Korzeń i liście na 3R symbolizują rozgałęzienie ewolucyjne i różnorodność organizmów wielokomórkowych. Brak kwiatu podkreśla, że każdy organizm powstaje z komórki jako podstawowego budulca życia.

3V — Powstanie pierwszych bezkręgowców

Około 700 — 600 mln lat temu — powstały pierwsze bezkręgowce.

Korzeń: jeden długi, składający się jak gdyby z segmentów.

Liście: nietypowe, haczykowate.

Kwiat: dwa, ciemnego koloru, nierównego rozmiaru, ciężkie, nabrzmiałe. Kształt kwiata przypomina w połowie przekrojony owoc czy warzywo, którego brzeg zsechł.

— Korzeń: symbolizuje poszczególne etapy nieustannie przebiegającej ewolucji roślin i zwierząt.

— Liście: to chaotyczna i niczym nieokiełznana eksplozja pojawiania się i zanikania różnych, najdziwniejszych form życia.

— Kwiat: informuje, że ofiary drapieżników, jak i same drapieżniki, zastosowały manewr ochronny — np. chitynowy pancerz u Anomalocaris — gigantycznego bezkręgowca o długości około jednego metra.

Korzeń, liście i kwiat symbolizują dynamiczną eksplozję życia w okresie powstawania pierwszych bezkręgowców. Kwiat wskazuje na ewolucyjne mechanizmy obronne, takie jak chitynowe pancerze.

4R — Powstanie pierwszych strunowców

Około 500 mln lat temu — powstały pierwsze strunowce (Chordate).

Korzeń: rozgałęziony.

Liście: wiele drobnych, kolorowych — zielonych i czerwonych listków.

Kwiat: większość gałązek zwieńczona kwiatem.

— Korzeń: symbolizuje szeroko rozgałęzioną rodzinę strunowców, protoplastów wszystkich kręgowców.

— Liście: ilość gałązek i listków świadczy o liczbie rodzajów i gatunków kręgowców.

— Kwiat: ewolucyjne wysiłki strunowców (korzeń) nie poszły na marne — licznie zaowocowały powstaniem ryb, płazów, gadów, ptaków i ssaków.

Korzeń i liście symbolizują rozgałęzioną rodzinę strunowców. Kwiat ilustruje owocną ewolucję, czyli powstanie wszystkich głównych grup kręgowców.

4V — Wyjście kręgowców na ląd i permskie wymieranie

Około 400 mln lat temu — wślad za roślinami kręgowce „wyszły” dosłownie i w przenośni z wody.

Około 250 mln lat temu — ulega zagładzie 80—90 procent gatunków (permskie wymieranie gatunków).

Korzeń: dziwny kształt — liczne odnogi, w górnej części bulwiasty.

Liście: drobne, haczykowate, także gwieździście rozgałęzione.

Kwiat: ciemnego koloru, nad którym uwidaczniają się listki — konkretnie jeden rozgałęziony.

— Korzeń: jego kształt wiele mówi. Najpierw klasyczny kształt — spokojna ewolucja w znanym wodnym środowisku, później nagła zmiana — wyjście kręgowców na powierzchnię.

— Liście: symbolizują początkowy, trudny etap przystosowania kręgowców do nowego środowiska. Kształt liści — najpierw haczykowate (woda), później także rozgałęzione.

— Kwiat: jego „żałobny” kolor symbolizuje permską katastrofę — zagładę ponad 80% gatunków. Nad nim pojedynczy, gwieździście rozgałęziony listek informuje o sukcesie wyjścia kręgowców z wody oraz o tym, że zagłada nie była totalna — Życie będzie mieć swój dalszy ciąg.

Korzeń, liście i kwiat symbolizują przystosowanie kręgowców do życia na lądzie oraz dramatyczne permskie wymieranie, które jednocześnie zapowiadało dalszy rozwój życia na Ziemi.

5R — Początek panowania dinozaurów

Około 220 mln lat temu — początek era dinozaurów.

Korzeń: rozgałęziony, niewielki, raczej mizerny, bezbarwny (prawie przezroczysty).

Liście: rozłożyste, napuszone, nadają roślinie imponujący, wręcz monumentalny wygląd.

Kwiat: w stosunku do ogromnych liści — zadziwiająco skromny.

— Korzeń: jego bezbarwność przypomina permską zagładę, z której przetrwała tylko garstka gadów, m.in. Lagosuchus — protoplasta późniejszych dinozaurów.

— Liście: symbolizują okres dominacji dinozaurów, które opanowały wszystkie środowiska: wodę, ląd i powietrze.

— Kwiat: przedstawia skromne możliwości mózgów gadów; szczyt kwiatu kojarzy się z tym nieproporcjonalnie małym w stosunku do ich masy ciała narządem.

Delikatny korzeń po katastrofie permskiej kontrastuje z potęgą liści, obrazując triumfalny rozkwit dinozaurów, którego jednak nie równoważył niewielki potencjał neuronalny tych stworzeń.

5V — Zagłada dinozaurów i początek ery ssaków

65 mln lat temu — po uderzeniu meteorytu następuje wielkie wymieranie, które kończy erę dinozaurów i otwiera drogę do ekspansji ssaków.

Korzeń: rozgałęziony, lekko bulwiasty.

Liście: niewielkie, postrzępione, równomiernie rozmieszczone na gałązkach; przeważnie zielone, część pozbawiona barwy.

Kwiaty: kilka, na różnych wysokościach; czerwone, częściowo zwiędnięte.

— Korzeń: jego bulwiasty kształt nawiązuje do korzenia z 4V, przypominając, że ssaki wywodzą się od gadów ssakopodobnych (terapsydów), które przetrwały zarówno katastrofę permską, jak i tę po upadku meteorytu.

— Liście: ich równomierne rozmieszczenie obrazuje genealogię i ekspansję ssaków, które po zagładzie dinozaurów zaczęły szybko różnicować się i kolonizować kolejne nisze ekologiczne.

— Kwiaty: symbolizują główne linie ewolucyjne ssaków — stekowce (zwiędnięte kwiaty), torbacze oraz łożyskowce, które ostatecznie zdominowały planetę.

Katastrofa, która zniszczyła dinozaury, stała się jednocześnie impulsem do dynamicznego rozwoju ssaków — ich „kwiaty” rozkwitają na wszystkich poziomach życia.

6R — Rozkwit i szybka rotacja wczesnych ssaków

Około 65–30 mln lat temu — intensywny rozwój ssaków roślinożernych i mięsożernych, zajmujących nisze zwolnione po dinozaurach.

Korzeń: bezbarwny, poskręcany.

Liście: nieliczne, mocno postrzępione.

Kwiat: dziwaczny, jakby ucięty, pokryty „pryszczami”.

— Korzeń: jego bezbarwność i powyginany kształt podkreślają chaotyczne początki ssaków, które dopiero próbowały odnaleźć się w nowym ekosystemie po zniknięciu wielkich gadów.

— Liście: postrzępione formy odzwierciedlają brzydkie, surowe, mało eleganckie pierwsze typy dużych ssaków, takie jak Brontotherium, Entelodon czy Hyaenodon — masywne, niekształtne, zdominowane przez brutalną walkę o przetrwanie.

— Kwiat: jego „pryszczaty” i odcięty wygląd jest symbolem krótkotrwałości tych linii ewolucyjnych — gatunki te szybko powstały, zdominowały środowisko, a następnie równie szybko wymarły, pozostawiając miejsce dla bardziej zaawansowanych form ssaków.

Folio 6R ukazuje burzliwy i mało „elegancki” początek ery ssaków: gwałtowną ewolucję pierwszych dużych form, które szybko pojawiały się i znikały. Roślina oddaje ten etap jako chaotyczny, prymitywny i przejściowy — fundament pod późniejszą różnorodność ssaków.

6V — Epoka Miocenu (30–7 mln lat temu)

Formowanie się większości współczesnych roślin i zwierząt

Korzeń: Równie poskręcany, jest ich więcej niż w 6R, również bezbarwny.

Liście: Większość gwieździście rozgałęziona.

Kwiat: Kuliste, małe, postrzępione płatki.

— Korzeń: informuje, iż większość ówczesnych gatunków roślin i zwierząt stanowiła tylko i aż formę wyjściową dla innych przedstawicieli ekosystemu.

— Liście: ich gwieździście rozgałęziony kształt zapowiada fakt, iż gatunki te będą się rozprzestrzeniać — np. Cranioceras, Alticamelus, Dinoyus.

— Kwiat: nie wszystkie linie przetrwają; niektóre, bardzo osobliwe — jak Platybelodon — znikną z dziejów.

Folio 6V ukazuje Miocen jako czas dynamicznych ekspansji i eksperymentów ewolucji. To okres „kształtowania palety”, z której powstaną późniejsze ekosystemy — część form rozkwita, inne kończą swoją linię.

7R — Pojawienie się pierwszych hominidów (ok. 12 mln lat temu)

Narodziny ssaków naczelnych

Korzeń: Sporych rozmiarów, rozdwojony.

Liście: Nie widać.

Kwiat: Jeden gigantyczny, rozchodzący się promieniście.

— Korzeń: jego kształt, przypominający szczyt góry, wskazuje jednoznacznie, że ssaki naczelne stanowią szczytowe osiągnięcie ewolucji — linię rozwijaną od pierwszych eukariontów.

— Liście: brak liści symbolizuje błyskawiczny, niemal gwałtowny rozwój prowadzący od prymitywnych naczelnych do Homo — w porównaniu z tempem wcześniejszych etapów życia.

— Kwiat: monumentalny, promienisty kwiat oznacza dominację ssaków naczelnych i ich wejście na czoło ziemskiego ekosystemu.

Folio 7R przedstawia hominidy jako kulminację ewolucyjnej drogi życia. Brak liści i potężny kwiat podkreślają nagłe przyspieszenie rozwoju, które doprowadziło do powstania człowieka.

7V — Antropogeneza (ok. 7–5 mln lat temu)

Pojawienie się człowieka

Korzeń: Raczej niewielki.

Liście: Wiele promieniście rozchodzących się listków; wyżej już klasycznie — dwa. Część listków czerwone, jakby wypalone słońcem, przejrzałe.

Kwiat: Bardzo skromne pączki, dopiero mające się rozwinąć.

— Korzeń: początki człowieka jako gatunku były wątłe — rozwój odbywał się w warunkach pełnych zagrożeń.

— Liście: układ listków odpowiada symbolicznie drzewu genealogicznemu rodzaju Homo. Uschnięte lub czerwone oznaczają wymarłe gałęzie ewolucji, natomiast dwa najwyższe listki reprezentują Neandertalczyka i Człowieka współczesnego.

— Kwiat: drobne pączki symbolizują człowieka rozumnego, który dopiero ma się w pełni rozwinąć.

Folio 7V ukazuje narodziny człowieka jako proces kruchy, niepewny, ale prowadzący ku wyraźnemu rozkwitowi. Pączki zapowiadają przyszłe możliwości Homo sapiens.

8R — Człowiek współczesny (ok. 100 tys. lat temu)

Pojawienie się Homo sapiens

Korzeń: Cienki, lekko pokręcony.

Liście: Jeden, oplatający łodygę.

Kwiat: Duży, w kształcie liścia — niczym strzałka skierowana ku górze.

— Korzeń: odzwierciedla wątłe, niepewne początki człowieka współczesnego.

— Liść: wyznacza kluczowy punkt na osi czasu — ok. 43 tys. lat temu, gdy Homo sapiens (człowiek z Cro-Magnon) wkroczył w pełnię swojej historycznej roli.

— Kwiat: jego strzałkowata forma i intensywna zieleń symbolizują demograficzną eksplozję pod koniec ostatniego zlodowacenia (ok. 11,5 tys. lat temu).

Folio 8R przedstawia Homo sapiens jako gatunek, który z niepewnego początku szybko przechodzi do dynamicznej ekspansji. Kwiat-strzałka zapowiada gwałtowne wejście ludzkości w erę kultury i cywilizacji.

8V — Prehistoryczne migracje Homo sapiens (ok. 15–12 tys. lat temu)

Przejście przez „most” lądowy Beringa

Korzeń: Nietypowy kształt, przypominający strukturę lodową.

Liście: Dwa duże u podstawy; im wyżej, tym mniejsze i liczniejsze.

Kwiat: Drobne, dwubarwne kwiatki — niebiesko-czerwone.

— Korzeń: symbolizuje epokę lodowcową i zlodowacenia, które umożliwiły powstanie lądowego pomostu między Syberią a Ameryką.

— Liście: zmniejszające się i narastające liczebnie liście ukazują rozszerzanie zasięgu człowieka na terenach obu Ameryk.

— Kwiat: niebiesko-czerwone płatki odnoszą się do późniejszych barw Stanów Zjednoczonych, wskazując na symboliczne „narodziny” pierwszych mieszkańców kontynentu.

Folio 8V przedstawia kluczowy moment zasiedlania obu Ameryk: migrację przez Beringię. Kwiaty w barwach USA stanowią subtelną, lecz wymowną wskazówkę autora odnoszącą się do „pierwszych Amerykanów”.

9R — Około 11,5 tys. lat temu — koniec ostatniego zlodowacenia

Korzeń: solidny, poskręcane odnogi, górna część jakby odcięta.

Liście: liczne, raczej nieładne, poskręcane, rosnące na wielu osobno wyrastających z korzenia łodygach.

Kwiat: płatki nakrapiane lub drobne kuleczki nasion.

— Korzeń: koniec epoki lodowcowej — nagłe ścięcie górnej części. Ocieplenie klimatu, a także gwałtowna ekspansja człowieka przyczyną wyginięcia wielu gatunków olbrzymich zwierząt (Mamuty, Smilodon, Titanotylopus).

— Liście: równie dziwnie poskręcane jak te z końca panowania dinozaurów — 6R. Symbolizują panowanie olbrzymich władców ówczesnych stepów — mamutów, których koniec był tragiczny i bezpowrotny.

— Kwiat: niby nasiona — eksterminacja jednych gatunków, to także początek innych, lepiej przystosowanych.

Folio 9R ukazuje dramatyczne przejście epoki lodowcowej i wymieranie mega-fauny, a jednocześnie sugeruje narodziny nowych form życia. Kwiat-symbol nasion zapowiada, że życie, mimo katastrof, zawsze znajduje drogę do odrodzenia.

9V — Około 10 tys. lat temu — myśliwi zbieracze, narodziny rolnictwa

Korzeń: mały, dobrze rozgałęziony.

Liście: u dołu rośliny większe, klasycznego kształtu, u góry mniejsze, rozdwojone końcówki.

Kwiat: kilka drobnych o niebieskawym kolorze.

— Korzeń: dobrze ukształtowany świadczy o tym, iż człowiek był już fizycznie i umysłowo gotowy do zagospodarowania otoczenia.

— Liście: symbolizują przemianę człowieka zbieracza w rolnika — większe liście to myśliwi, mniejsze, rozdwojone końcówki to rolnicy.

— Kwiat: nagroda za wysiłek — godziwe plony, które pozwalają człowiekowi funkcjonować niezależnie od natury.

Folio 9V przedstawia przejście człowieka z epoki łowiecko-zbieraczej do rolniczej, pokazując zarówno wyzwania adaptacyjne, jak i pierwsze sukcesy w kontrolowaniu środowiska naturalnego.

10R — Około 4000 r. p.n.e. — rozwój społeczności miejskiej Mezopotamii

Korzeń: dwie bulwy umiejscowione naprzeciw siebie (po lewej i prawej stronie), z których wyrasta jedna łodyga.

Liście: dość duże, u szczytu łodygi kilka mniejszych.

Kwiat: jeden duży z niebieskawymi płatkami, zwisający ku „ziemi”, niczym dojrzały słonecznik.

— Korzeń: jego kształt może kojarzyć się z żeńskim układem płciowym, co w kontekście Mezopotamii — „Międzyrzecza” (Tygrys i Eufrat) — podkreśla początki cywilizacji i życia społecznego.

— Liście: symbolizują rozwój najstarszych kultur mezopotamskich (Hassuna, Samarra, Halaf), a mniejsze listki to późniejsze fazy — Uruk, okres staro-sumeryjski.

— Kwiat: zwisający „słonecznik” ukazuje schyłek świetności cywilizacji oraz przejście kultu Słońca w kult Księżyca, symbolizowany przez Grobowiec zwany Wielkim Szybem Śmierci.

Folio 10R obrazuje narodziny i rozwój społeczności miejskiej Mezopotamii, wskazując jednocześnie na cykl powstania i upadku cywilizacji oraz subtelne zmiany w religii i symbolice kulturowej.

10V — Około 3000 r. p.n.e. — początki cywilizacji starożytnego Egiptu

Korzeń: dobrze ukształtowany, liczne odnogi.

Liście: zielone, u dołu rośliny pojedyncze, dalej rosnące parzyście.

Kwiat: dwa małe o niebieskawym kolorze, zwisające ku dołowi.

— Korzeń: solidne rozgałęzienia symbolizują stabilne podstawy cywilizacji egipskiej rozwijającej się nad Nilem.

— Liście: pojedyncze u dołu — okres pre- i wczesno-dynastyczny, liście rosnące parzyście — Stare, Średnie i Nowe Państwo; zwisające liście odwołują się do egipskich ideogramów lwów Shu i Tefnut, a także do dualizmu i cykliczności wszechświata.

— Kwiat: dwa zwisające kwiatki symbolizują ostateczny upadek cywilizacji; parzysty układ kwiatków to ideogram dualizmu.

Folio 10V ukazuje narodziny i rozwój starożytnego Egiptu, podkreślając zarówno trwałe fundamenty kultury, jak i cykliczny charakter historii oraz dualistyczną symbolikę, obecne w całym manuskrypcie.

11R — Przełom II i I tysiąclecia p.n.e. — Judaizm, Jerozolima

Korzeń: Trzy korzenie, splecione ze sobą, każdy „przychodzący” i „idący” w swoją drogę. W górnej części jakby odcięte.

Liście: dwa listki zwisające, a zarazem zrośnięte u powały ogromnego bukietu.

Kwiaty: jeden wielki i sprawiający wrażenie przepięknego i gęstego kwiatostanu.

— Korzeń: po pierwsze: kojarzy się z menorą — symbolem religii judaistycznej. Odcięcie korzeni w górnej części wiele mówi o dramatycznych losach przedstawicieli tej religii — trwająca prawie dwa tysiące lat diaspora. Po drugie: trzy „przychodzące” i „idące” w swoją stronę korzenie — symbolizują trzy główne religie monoteistyczne: Judaizm, Chrześcijaństwo i Islam, które to religie, w niekiedy bardzo dramatyczny sposób, splotły swoje losy w jednym mieście (punkcie) — Jerozolimie.

— Liście: zwisające u powały bukietu kwiatów przełamują konwencję symboliki poszczególnych elementów poprzednich roślin (korzeń, liście, kwiat). Tym razem te dwa listki stanowią ostatni — końcowy akord symboliki. Jest to zapowiedź nieodległej przyszłości.

— Kwiat: jako iż rzecz dotyczy Jerozolimy, to ten wspaniały bukiet symbolizuje całą dramatyczną historię tego miasta na przestrzeni kilku tysiącleci. Liście wyrastają bezpośrednio z tradycji „pierwszej” religii.

Folio 11R przedstawia splot trzech religii monoteistycznych w centralnym punkcie Jerozolimy. Odcięte korzenie symbolizują diasporę i dramatyczną historię, a bukiet kwiatów podkreśla trwałość i bogactwo duchowej tradycji miasta.

11V — Przełom wieków — Chrześcijaństwo, Rzym

Korzeń: solidnie rozgałęziony, kształtem przypomina ośmiornicę, z tym iż połowa z jego odnóg, dokładnie naprzemiennie co druga, jest obcięta.

Liście: różnokolorowe: zielone, pomarańczowe, czerwone, brązowe, tworzące ogromny gąszcz kształtem przypominający tiarę — papieską koronę składającą się z trzech diademów.

Kwiat: o tym, iż bezsprzecznie chodzi o tiarę przekonuje jej zwieńczenie — w kształcie krzyża.

— Korzeń: obcięte odnogi symbolizują jakże dramatyczne początki tej religii. Dwie łodygi wyrastające z jednego korzenia — jest to informacja o schizmie między prawosławiem a rzymskim katolicyzmem.

— Liście: ich kształt jak i niesamowite kolory mówią same za siebie.

— Kwiat: kształt krzyża — najważniejszy symbol tej religii.

Folio 11V pokazuje zarówno genezę chrześcijaństwa, jak i jego wewnętrzne konflikty (schizmę). Tiara i krzyż podkreślają autorytet i centralne znaczenie Rzymu, a rozmaite kolory liści symbolizują bogactwo tradycji i wpływów kulturowych.

12R — Starożytna Grecja

Ilustracja zaginęła, dlatego jej dokładna zawartość pozostaje nieznana. Trzymając się kontinuum czaso-historycznego, można przypuszczać, że przedstawiała cywilizację starożytnej Grecji, jej rozwój kulturowy, filozoficzny i polityczny. Mogły zostać ukazane kluczowe elementy kultury hellenistycznej — architektura, sztuka, filozofowie i początki demokracji, które znacząco wpłynęły na późniejsze cywilizacje, w tym Rzym.

Folio 12R symbolizuje fundamenty myśli europejskiej i rozwój cywilizacji, której idee przenikają do kolejnych epok. Brak ilustracji nie odbiera jednak znaczenia tego etapu — Grecja pozostaje kluczowym ogniwem kontinuum historycznego.

12V — Imperium Aleksandra Macedońskiego

Ilustracja również zaginęła, lecz logika historyczna wskazuje na prezentację imperium Aleksandra Wielkiego, które w krótkim czasie połączyło kultura grecka z terytoriami Azji i Bliskiego Wschodu. Możliwe przedstawienia obejmowały mapy ekspansji, symbolikę władzy i połączenie różnych kultur pod panowaniem jednego władcy.

Folio 12V podkreśla globalny zasięg wpływów Grecji i syntezę kultur w epoce hellenistycznej. Zaginiona ilustracja mogła pełnić funkcję pomostu między klasycznym światem greckim a imperium Rzymu.

13R — Imperium Rzymskie

Korzeń: olbrzymich rozmiarów, przysadzisty niczym burak, w środku przestrzeń powstała z połączenia dwóch odnóży, góra większość łodyg obcięta.

Liście: raczej spore, postrzępione, dwukolorowe.

Kwiat: podobny w formie do korzenia — jakby wszystkie odnogi poobcinane.

— Korzeń: jego kształt symbolizuje najdalszy zasięg imperium rzymskiego, natomiast ta przestrzeń między odnóżami to Mare Nostrum (Morze Śródziemne). Obcięte łodygi na szczycie korzenia informują, iż imperium to powstało dzięki bezwzględnym podbojom, na gruzach innych, równie ciekawych ludów, kultur i cywilizacji.

— Liście: ich kształt kojarzy się ze zbroją rzymskiego żołnierza — szczególnie ten po prawej stronie przypomina hełm centuriona.

— Kwiat: koniec tego imperium był równie bezwzględny jak jego początki.

Folio 13R wizualnie i symbolicznie przedstawia potęgę, zasięg i brutalność Imperium Rzymskiego. Każdy element rośliny — od korzenia po kwiat — odzwierciedla zarówno rozkwit, jak i upadek tego historycznego giganta.

13V — Imperium Perskie

Korzeń: Raczej spory, z wieloma odnóżami.

Liście: dwa ogromnie gęste i różnokolorowe skupiska liści, rosnące na dwóch równie ogromnych łodygach.

Kwiat: z lewej strony haczykowato zakończone owoce, z prawej podobne do poniżej usytuowanych, mniejsze już kłębowisko liści.

— Korzeń: kształt jego haczykowatych odnóży nie pozostawia złudzeń, iż mamy do czynienia z półksiężycem — motywem często występującym w sztuce dekoratywnej krajów muzułmańskich, początkowo pod wpływem dynastii Sasanidów (224—651 n.e.).

— Liście: dwie łodygi informują o dwóch kierunkach ekspansji tego imperium: wschodnim i zachodnim — szereg zwycięskich wojen z Rzymem.

— Kwiat: wyrastające z lewej strony, to tereny zachodniej części imperium, które w przyszłości (po upadku Sasanidów) opanuje Mahomet — Islam. Kwiaty po prawej stronie to wschodnia perska część imperium — zrozumiały jest zatem kształt i faktura tego elementu (Iran).

Folio 13V symbolizuje ekspansję, złożoność i dziedzictwo Imperium Perskiego, zarówno w aspekcie terytorialnym, jak i kulturowym. Roślina obrazowo przedstawia podział i ewolucję wpływów perskich w historii.

14R — Hunowie. Imperium Mongołów

Korzeń: Bardzo nietypowy, kształtem przypominający węża. Szczyt korzenia obcięty.

Liście: nietypowości ciąg dalszy — liście w kształcie strzał wystających z kołczana — dwa poziomy. Poniżej ich ilość jest większa od tych na górze.

Kwiat: w stosunku do całej rośliny bardzo skromny — jeden czerwony kwiatek wyrastający z czarnego pąka.

— Korzeń: jego nietypowość jest zrozumiała, jeśli wziąć pod uwagę, iż rzecz dotyczy plemion koczowniczych zamieszkałych stepy Azji Środkowej — czyli spod chińskiego muru. Obcięty korzeń informuje o „nagłym” końcu ich krwiożerczych zapędów.

— Liście: skojarzenie z kołczanem bezdyskusyjne. Dwa poziomy strzał to informacja o dwóch falach najazdów barbarzyńskich plemion. Pierwsza — ok. 370 r., wywołała wielką wędrówkę ludów, co przyczyniło się do upadku Cesarstwa Rzymskiego. Druga — imperium Czyngis-Chana z XIII wieku.

— Kwiat: czarny pąk to informacja o kłopotach Mongolii z czasów II wojny światowej — japońska inwazja. Kolorowy kwiatek — lud ten, po wielu wiekach będący przyczynkiem kłopotów, w końcu zakwitł i ucywilizował się.

Folio 14R pokazuje ekspansję, konflikty i ewolucję plemion koczowniczych Azji Środkowej, obrazując zarówno historyczne najazdy, jak i stopniowy proces cywilizacyjnego przekształcenia tych społeczeństw.

14V — Cesarstwo Bizantyjskie

Korzeń: sporych rozmiarów, koloru czerwonego, wszystkie jego odnogi poobcinane.

Liście: dwa ogromne, zielone i postrzępione liście.

Kwiat: kilka, bardzo wzorzyste, nieomal mozaikowe.

— Korzeń: kształt, a także kolor nawiązuje do flagi Cesarstwa Bizantyjskiego. Poobcinane odnogi to informacja, że cesarstwo, tak rozległe i stosunkowo długo trwające, nie przetrwało próby czasu (od Konstantyna I lub Teodozjusza I — IV wiek — do 1453 r.).

— Liście: dwa ogromne liście niczym płuca — europejska i bliskowschodnia część tego samego organizmu, którego zwornikiem — stolicą był Konstantynopol.

— Kwiat: mozaikowy motyw jednoznacznie uwypukla główny styl i dekorację sztuki tego regionu.

Folio 14V obrazuje zarówno rozległość i trwałość Cesarstwa Bizantyjskiego, jak i jego podział geograficzny oraz artystyczne dziedzictwo, które do dziś fascynuje historyków i badaczy sztuki.

15R — Państwo Franków. Dynastia Karolingów

Korzeń: koloru czerwonego, posiada dwie odnogi, bezpośrednio z niego wyrasta następny segment korzenia — koloru białego.

Liście: ich kształt kojarzy się z liściem dębu szypułkowego. Potwierdzeniem tego są zwisające na końcach tych liści owoce o kształcie żołędzi. Łodyga stosunkowo solidna z dużą ilością gałązek. Dalej łodyga rozdziela się na dwie części — kielichy.

Kwiat: mimo, iż z łodygi wyrastają dwa kielichy, to tylko z jednego wyrasta dość duży kwiat, przypominający kwitnący słonecznik.

— Korzeń: dwie odnogi symbolizują genesis Państwa Franków, a sięga ono III wieku n.e. Powstali oni z wymieszania mniejszych plemion germańskich mieszkających nad dolnym Renem. Innym odłamem tych plemion byli Frankowie saliccy, zamieszkujący tereny w pobliżu Morza Północnego między Mozą a Skaldą, z których wywodzą się Merowingowie.

— Liście: jeden segment wyrastający bezpośrednio z drugiego, to poszczególne, następujące po sobie dynastie: najpierw Merowingowie, później Karolingowie. Kulminacyjnym momentem imperium była śmierć Karola Wielkiego, po której nastąpił jego rozpad na część zachodnią — Francja i część wschodnią — Niemcy, czego egzemplifikacją są dwa kielichy.

— Kwiat: jego umieszczenie w lewym kielichu symbolizuje Francję (część zachodnia), czego dowodem jest słonecznik — patrz Ludwik XIV — Król Słońce.

Folio 15R przedstawia powstanie i rozwój Państwa Franków, podkreślając dynastie, ich ekspansję terytorialną oraz symbolikę władzy i dziedzictwa w kontekście Europy średniowiecznej.

15V — Rozprzestrzenienie się Islamu

Korzeń: cztery odnogi.

Liście: cztery ogromne, zielone liście, wyrastające z jednego miejsca na prostej, raczej długiej łodydze.

Kwiat: z białego kielicha wystają dwa pręciki z czymś, co przypomina koraliki.

— Korzeń: świadczy o tym, iż Islam swoimi korzeniami sięga muzułmańskich (sasanidzkich) tradycji.

— Liście: cztery ogromne, symbolizują rozprzestrzenianie się religii na cztery strony ówczesnego świata (Półwysep Arabski, Abasydzi, Fatymidzi, Almorawidzi, Kalifat Omajadów), a fakt, że wyrastają z jednego punktu, nawiązuje do wiedzy związanej z Mohametem oraz miejscem, w którym wszystko się zaczęło (Mekka).

— Kwiat: biały kolor kielicha to symbol białych strojów muzułmańskich pielgrzymów, nawiązujących do pielgrzymki do Mekki. Pręciki (niby koraliki) symbolizują islamski różaniec, składający się z 99 koralików.

Folio 15V obrazuje genezę i ekspansję Islamu, pokazując zarówno geograficzny zasięg, jak i rytuały religijne oraz tradycje wywodzące się z Arabii i dynastii muzułmańskich.

16R — Wikingowie

Korzeń: wiele przysadzistych odnóg, szczyt korzenia odcięty.

Liście: wiele sporych, zielonych, gwieździście uformowanych liści.

Kwiat: falujący kształt płatków. Kolory: biel, zieleń, czerwień.

— Korzeń: ilość jego odnóg koduje informację o wielu kierunkach podbojów Wikingów. Jego opływowa forma i brunatny kolor symbolizują statki, dzięki którym mogli podbijać całą kontynentalną Europę. Obcięty szczyt korzenia oznacza, że panowanie Wikingów nie trwało zbyt długo.

— Liście: ich wielość i rozgwieżdżony kształt symbolizuje agresywność najeźdźców.

— Kwiat: biel i czerwień falujących płatków przywołują na myśl żagle nordyckich zdobywców.

Folio 16R wizualizuje ekspansję i taktykę Wikingów, pokazując ich mobilność, agresję i charakterystyczną symbolikę żeglugową w sposób ideograficzny.

16V — Słowianie