Bezpłatny fragment - Krucjaty contra Jihad

Ta książka to jak reportaż z pola walki, a trwającej dziś od wielu wieków wojny religijnej, na planecie zwaną Ziemia. Zdjęcia w pochodzą wyłącznie z darmowego portalu Pixbey, oraz zbiorów własnych autora. Zdjęcia o charakterze zniszczenie i dewastacja za zgodą autorki, są wykonane przez tego ślicznego fotografa i zmieszczone, głównie w drugiej części książki

Oto Dorota Domowicz

pseudonim artystyczny Diasi, na fotografii autorka części zdjęć.

Przypisy

https://www.xn--meb.pisz.pl/Nostradamus https://pl.wikipedia.org/wiki/Operacja_Neptune_Spear http://sbc.wbp.kielce.pl/Content/21643/PDF/Homo_Homini.pdf http://l24.lt/pl/swiat/item/348002-19-rocznica-zamachu-z-11-wrzesnia https://m.niedziela.pl/artykul/24575/ https://www.halogorlice.info/artykul/14891,mija-dokladnie-20-lat-od-jednego-z-najwiekszych-zamachow-terrorystycznych-w-historii https://pl.wikipedia.org/wiki/Zamach_z_11_wrze%C5%9Bnia_2001_roku https://swiat-prezentacji.pl/prezentacja/chrzescijanstwo-1 https://books.google.pl/books?id=A_q-DwAAQBAJ&pg=PA238&lpg=PA238&dq=Jest+ci%C4%85g%C5%82%C4%85+obron%C4%85+g%C5%82%C3%B3wnej+idei+islamu+wyra%C5%BCanej+w+szahadzie.+Znaczenie+tego+terminu+jest+bardzo+r%C3%B3%C5%BCnie+interpretowane+przez+r%C3%B3%C5%BCne+nurty+i+szko%C5%82y+koraniczne+od+walki+zbrojnej+o+panowanie+islamu+na+ca%C5%82ym+%C5%9Bwiecie+Kital+do+wewn%C4%99trznej+walki+duchowej+to+Wi%C4%99kszy+D%C5%BCihad.+Cz%C4%99sto+interpretacja+ma+charakter+indywidualny+dla+wierz%C4%85cych.+Dla+rozwi%C4%85zania+problem%C3%B3w+z+jego+wyk%C5%82adni%C4%85+teolodzy+muzu%C5%82ma%C5%84scy+odwo%C5%82uj%C4%85+si%C4%99+do+tradycji+hadis%C3%B3w,+czyli+przekaz%C3%B3w+o+wypowiedziach+i+czynach+Mahometa.+Nale%C5%BCy+podkre%C5%9Bli%C4%87,+%C5%BCe+w+islamie+istnieje+wiele+lokalnych+o%C5%9Brodk%C3%B3w+studi%C3%B3w+koranicznych+i+ich+interpretacje+Koranu+mog%C4%85+si%C4%99+znacznie+r%C3%B3%C5%BCni%C4%87+od+siebie.+Wed%C5%82ug+przekazu+hadis%C3%B3w+oraz+przekaz%C3%B3w+historycznych,+w+czasach+Mahometa+i+bezpo%C5%9Brednio+po+nim+rozumiano+d%C5%BCihad+m.in.+jako+zbrojn%C4%85+walk%C4%99+z+niewiernymi+i+to+w%C5%82a%C5%9Bnie+prowadz%C4%85c+wojn%C4%99+Mahomet+zjednoczy%C5%82+Arab%C3%B3w+wok%C3%B3%C5%82+siebie,+a+po+jego+%C5%9Bmierci+zaatakowali+oni+Cesarstwo+Bizanty%C5%84skie+i+Persj%C4%99,+w+ci%C4%85gu+nieco+ponad+stu+lat+podbijaj%C4%85c+ca%C5%82%C4%85+Afryk%C4%99+P%C3%B3%C5%82noc&source=bl&ots=JhbnEpyl-5&sig=ACfU3U1jvzysXYSl58JmPSRPJlkLzYiAog&hl=pl&sa=X&ved=2ahUKEwil3_eP2Lz8AhVntIsKHXV1ADoQ6AF6BAgFEAM#v=onepage&q=Jest%20ci%C4%85g%C5%82%C4%85%20obron%C4%85%20g%C5%82%C3%B3wnej%20idei%20islamu%20wyra%C5%BCanej%20w%20szahadzie.%20Znaczenie%20tego%20terminu%20jest%20bardzo%20r%C3%B3%C5%BCnie%20interpretowane%20przez%20r%C3%B3%C5%BCne%20nurty%20i%20szko%C5%82y%20koraniczne%20od%20walki%20zbrojnej%20o%20panowanie%20islamu%20na%20ca%C5%82ym%20%C5%9Bwiecie%20Kital%20do%20wewn%C4%99trznej%20walki%20duchowej%20to%20Wi%C4%99kszy%20D%C5%BCihad.%20Cz%C4%99sto%20interpretacja%20ma%20charakter%20indywidualny%20dla%20wierz%C4%85cych.%20Dla%20rozwi%C4%85zania%20problem%C3%B3w%20z%20jego%20wyk%C5%82adni%C4%85%20teolodzy%20muzu%C5%82ma%C5%84scy%20odwo%C5%82uj%C4%85%20si%C4%99%20do%20tradycji%20hadis%C3%B3w%2C%20czyli%20przekaz%C3%B3w%20o%20wypowiedziach%20i%20czynach%20Mahometa.%20Nale%C5%BCy%20podkre%C5%9Bli%C4%87%2C%20%C5%BCe%20w%20islamie%20istnieje%20wiele%20lokalnych%20o%C5%9Brodk%C3%B3w%20studi%C3%B3w%20koranicznych%20i%20ich%20interpretacje%20Koranu%20mog%C4%85%20si%C4%99%20znacznie%20r%C3%B3%C5%BCni%C4%87%20od%20siebie.%20Wed%C5%82ug%20przekazu%20hadis%C3%B3w%20oraz%20przekaz%C3%B3w%20historycznych%2C%20w%20czasach%20Mahometa%20i%20bezpo%C5%9Brednio%20po%20nim%20rozumiano%20d%C5%BCihad%20m.in.%20jako%20zbrojn%C4%85%20walk%C4%99%20z%20niewiernymi%20i%20to%20w%C5%82a%C5%9Bnie%20prowadz%C4%85c%20wojn%C4%99%20Mahomet%20zjednoczy%C5%82%20Arab%C3%B3w%20wok%C3%B3%C5%82%20siebie%2C%20a%20po%20jego%20%C5%9Bmierci%20zaatakowali%20oni%20Cesarstwo%20Bizanty%C5%84skie%20i%20Persj%C4%99%2C%20w%20ci%C4%85gu%20nieco%20ponad%20stu%20lat%20podbijaj%C4%85c%20ca%C5%82%C4%85%20Afryk%C4%99%20P%C3%B3%C5%82noc&f=false https://pl.wikipedia.org/wiki/Protestantyzm

Wstęp

A to jest pytanie które stawiam sobie jako autorowi i czytelnikowi na samym początku tego opowiadania. Czy chcemy aby tak wyglądał nasz świat? Jak to zdruzgotane i nie zagrające już nam nigdy pianino? Czy chcemy świata gdzie nie ma na czym, nawet usiąść i odpocząć? Na pewno nie. Zatem otwórzcie strony tej książki, zobaczmy razem co nam dziś i jutro grozi.

autor Krzysztof Jan derda-Guizot

Część Pierwsza

Można zacząć to opowiadanie od rozważania, czy uda się rozbić chrześcijaństwu, państwo islamskie i odeprzeć z granic Europy odwiecznie wrogi nam Jihad? Czy uda się rozwiązać jakoś ten odwieczny krwawy konflikt? Ja mówię wam nie jak Chrystus, który nakazywał miłować wrogów swoich. Otóż nie, nie da się! Krucjata i Jihad to wojna na śmierć i życie, w imie wiary trwa, a zakończy się tylko jednym z możliwych wyjść. Tym wyjściem jest upadek ludzkości zwany Armagedonem. Innej drogi ku zbawieniu świata niema. Bowiem od najwcześniejszych zamachów na naszą cywilizację zachodnią i pierwszej wyprawy krzyżowej, pokaże nam tło odwiecznego konfliktu pomiędzy chrześcijaństwem a islamem. Jednak już wcześniej były krwawe rzeźnie chrześcijan, pierwsze w samym Imperium Rzymskim i jeszcze wcześniej. Pierwsze prześladowania nastąpiły już wtedy, kiedy na krzyżu za świat, umarł i zmartwychstał Jezus Chrystus. Przed nim jeszcze umarł ścięty dla kaprysu Salome święty Jan Chrzciel, po nich przesladowany był sam święty Piotr i Paweł, czy święty Szczepan. Oraz tysiące, i setki tysięcy innych ochrzczonych wyznawców Chrystusa. Ale to zostawmy na później, teraz zacznijmy od przyczyn tego odwiecznego konfliktu, oraz pierwszej wyprawy krzyżowej do ziemi świętej. Ale jeszcze przed tym zajrzyjmy się najpierw. Do głównych zasad przeróżnych religi, na naszej planecie, pomijając wprawdzie pomniejsze wyznania, albowiem jednak walka o byt na ziemi, nie bądźmy naiwni, odbywa się pomiędzy wszystkimi wyznawcami religii świata. W mniejszym lub większym stopniu trwa ciągła wojna religijna. Zatem na pytanie kim jesteśmy my Chrześcijanie? Popatrzmy jak wygląda nasza własna religia i czym ona dla nas, jej wyznaców właściwie jest. Bowiem o przyszłej i nieuchronnej wojnie religijnej mówił już prorok i mistyk.

Nostradamus

Na wstępie przytoczę dla jednych wiarygodne dla innych nie, przepowiednie tego znanego wszystkim proroka, który wskazał na nieuchronną wojnę z islamem, i po prostu trzeba go przedstawić Po francusku nazwisko i imię tego mistyka, jasnowidza i co najważniejsze proroka, który przewidział na czas współczesny krwawą wojnę z Islamem to. Michel de Nostredame. Urodził się on 14 grudnia 1503 roku, w Saint Remy w Prowansji, a zmarł 2 lipca 1566 roku. To francuski lekarz, astrolog i autor proroctw, okultysta, mistyk, kabalista, badacz wiedzy tajemnej, doradca królowej Francji Katarzyny Medycejskiej. Miał przecież przepowiedzieć okoliczności śmierci jej męża Henryka II Walezjusza. Co oczywiście się sprawdziło, gdyż król uderzony kopią zmarł niedługo po tej przepowiedni. Jednak większość sceptyków i zdecydowana większość uczonych twierdzi, że powiązania pomiędzy tetrastychami napisanymi przez Nostradamusa a historycznymi wydarzeniami po ich napisaniu są wynikiem nadinterpretacji i złego tłumaczenia, a nie nadprzyrodzonych zdolności. Michel de Nostredame, znany jako Nostradamus, był z pochodzenia Żydem. Urodził się jako jedno z dziewięciorga dzieci Reynière de St-Rémy i handlarza zbożem oraz notariusza Jaumego de Nostradame. Dziadek Nostradamusa, Guy Gassonet, przeszedł na katolicyzm około 1455 roku, przybierając imię Pierre czyli z francuskiego Piotr i nazwisko Nostradame. Michel od początku wyróżniał się, głównie inteligencją jako młody chłopak opanował kilka języków obcych oraz matematykę wyższą. Popierał również teorię Kopernika. Za namową rodziców studiował medycynę na uczelni w Montpellier, a po trzech latach został licencjatem w tej dziedzinie. Pierwsze szlify zdobywał w trudnych warunkach, lecząc z dżumy mieszkańców południowej Francji. Odniósł tam spore sukcesy, chodząc od wsi do wsi i rozdając leki. Pragnął zrobić doktorat, wrócił więc do Montpellier. Jednak jego sława przyszła tam pierwsza, a zazdrosne środowisko lekarzy postanowiło uniemożliwić mu dalszą karierę naukową. Wyśmiewali jego umiejętności, leczenie ziołami i nieznanymi specyfikami nie mogło spodobać się lekarzom, którzy swoją praktykę opierali głównie na upuszczaniu krwi Nostradamus był temu przeciwny. Mimo wszystko głównie dzięki wstawiennictwu pacjentów oraz innych studentów, otrzymał doktorat i przez rok został na uniwersytecie jako wykładowca. W 1533 roku otworzył prywatną praktykę w Agen, małym miasteczku nad Garonną. W 1531 roku, Nostradamus został zaproszony do Agen przez Jules César Scaligera, uznanego renesansowego myśliciela. Tam poznał piękną, inteligentną i zamożną kobietę, Henriette d’Encausse w sprawie imienia i nazwiska tej kobiety istnieją jednak spory wśród badaczy, z którą się ożenił. Z małżeństwa tego narodziło się dwoje dzieci. W 1534 roku, żona i dzieci zmarły, prawdopodobnie na skutek wielkiej zarazy. Po ich śmierci kontynuował podróże po Francji i prawdopodobnie po Italii. Przeżył głęboko śmierć bliskich, na domiar złego miał problemy z rodziną zmarłej żony, mianowicie proces o zwrot posagu. Przez następne lata był wędrowcem, ale nadal leczył ludzi. Dzięki podróżom jego sława zataczała coraz szersze kręgi. W roku 1554 Nostradamus osiadł w Marsylii. Jesienią okolicę nawiedziła powódź, a następnie epidemia dżumy. Rozprzestrzenianiu się morowego powietrza sprzyjały wezbrane rzeki i rozkładające się ciała, których nie nadążano uprzątać. Nostradamus robił wszystko, by zwalczyć zarazę i uratować jak najwięcej chorych. Stosował w leczeniu metody, o których wówczas nikt nie miał jeszcze pojęcia, tępienie gryzoni, podawanie dużej ilości wody chorym, częste wietrzenie pomieszczeń, zmiana pościeli. Kiedy zaraza ustała, lekarz wybrał się w dalszą podróż tym razem do Salon-de-Provence, miasteczka leżącego w połowie drogi między Marsylią a Awinionem. Poznał tam bogatą wdowę, Annę Ponsart Gemelle. Poślubił ją i zamieszkał przy placu Poissonnerie, w domu, który istnieje do czasów współczesnych. Założywszy wytwórnię kosmetyków, spędził w spokoju resztę życia, pośród wielu ksiąg, gromadki dzieci i kochającej żony. Na strychu swojego domu zbudował centrum obserwacyjne. Na podstawie obserwacji gwiazd i ich zachowania przepowiadał przyszłość. Sposób czytania gwiazd, którym posługiwał się Nostradamus, pozostaje nieznany do dziś.Przepowiednie.Charakter przepowiedni. Wydanie Centurii Nostradamusa. W kulturze popularnej Nostradamus zasłynął głównie z proroctw spisywanych przezeń w formie rymowanych czterowierszy grupowanych po sto centurii. Pierwszych 7 rozdziałów Centurii Nostradamus zadedykował swojemu najstarszemu synowi z drugiego małżeństwa, Cezarowi żyjącemu w latach 1553 do 1639 roku, w momencie, gdy ten miał 2 lata.

Został on historykiem i królewskim szambelanem, lecz nie posiadał zdolności ojca. Większość centurii opisuje katastrofy, takie jak plagi, trzęsienia ziemi, wojny, powodzie, inwazje, morderstwa czy bitwy wszystkie niedatowane. Główny i jednoczący temat tych tekstów to nieuchronna inwazja sił islamu na Europę ze wschodu i południa pod przewodnictwem Antychrysta. Wydaje się, że wizje te powstały pod wpływem aktualnych wówczas wydarzeń, związanych z podbojami dokonywanymi przez Imperium osmańskie. Wszystko to jest prezentowane w kontekście rzekomego nieuchronnie już nadchodzącego końca świata. Według niektórych interpretatorów zrozumienie wszystkich zagadek zapisanych w Centuriach należy rozpocząć od rozpoznania metody, której użył Nostradamus do ich uporządkowania. Metodę tę streszcza w liście do syna oto fragment. W oparciu o boskie nadnaturalne natchnienie wyodrębniam pojedyncze miejsca według ich specyfiki.

Opisywał swoją pracę i wizje jakie miewał tak.Patrzę w przyszłość potem łączę owe miejsca z niebiańskimi znakami. Podobnie określam okresy czasu, dla których charakterystyczny jest okultyzm, mocą łaski i siły potęgi Boga. W jego obecności od zawsze łączą się trzy czasy, ponieważ przecież wszystko obnażone i otwarte znajduje się przed twymi oczami, o Panie! Przy czym stosuję teorię obiegów planet do przeszłych, teraźniejszych i przyszłych przyczyn. Nostradamus był astrologiem i rozumował jak astrolog. Horoskop obliczony na dowolnie wybrany moment zawiera w sobie według niektórych całą wiedzę o przeszłości i o przyszłości tego momentu, wystarczy odjąć lub dodać odpowiednią liczbę lat obiegu którejś z planet. Nostradamus sugeruje zatem, że wydarzenia, których opis dał w Centuriach, odnoszą się do trzech czasów, czyli trzech kolejnych cykli, które należy uwzględnić w interpretacji przepowiedni. Mówiąc prościej, opis dany przede wszystkim w liście do Henryka Szczęśliwego, odnosi się do trzech podobnych do siebie punktów na linii czasu, powtarzających się w określonym rytmie i tak należy go rozumieć. W tym wypadku liczba lat trwania tych cykli oraz momenty, od których należy je zacząć liczyć, zostały podane, za jego życia wszystkie przepowiednie Nostradamusa jak i te które dotyczyć miały czasów późniejszych niemal zawsze się sprawdzały. Nie możemy przypuścić iż pisał wszystkie swoje centurie dla zabawy, czy osiągnięcia dodatkowej sławy. Gdyż był już sławny za swojego trudnego życia i przez wielu władców był doceniany jak i znienawidzony. Należy jednak bardziej z szacunkiem i w skupieniu oraz z większą uwagą popatrzeć i przeczytać podane przez Michaela Nostradamusa, wersy i przepowiednie w nich zawarte, ułożone w poszczególnych centuriach o nieuchronnym konflikcie religijnym mającym się zakończyć niemal, albo całkowitą Apokalipsą. Te rzeczy jak powiedział też sam Chrystus, dzieją się obecnie na naszych oczach. Patrcie uważnie a pokażą się znaki tak widoczne że sami poznacie że czas mojego ponownego przyjścia na ziemię się zbliża. Mówimy tu o ponownym zejściu Jezusa na ziemię określanym jako Paruzja. Paruzja oznacza tylko jedno. Jest to Sąd Ostateczny nad każdym z nas. Musimy tylko bardziej bacznie rozejrzeć się dokoła nas i zobaczymy nadchodzące jej nieuchronne oznaki.

Chrześcijaństwo

Jednak najpierw przyjżyjmy się religiom które stoją po jednej stronie i tej jednej która nam bezpośrednio zagraża. Zapytacie kto nam zagraża? Zagraża chrześcijanom jedna głównie wroga nam religia jest nią co chyba oczywiste jest dla każdego, religią tą jest głównie Islam. Jednak najpierw popatrzmy na nasze własne religie najbliższe sobie wzajemnie to generalnie wszyscy Chrześcijanie,niezależnie od kościoła z jakiego pochodzą. Z języka greckiego mówi się na nas, Χριστιανισμóς, po łacinie pisze się Christianitas jest to nasza w większości monoteistyczna religia objawiona, określana niekiedy jako chrystianizm. Jest oparta na nauczaniu Jezusa Chrystusa przekazanym w ewangeliach kanonicznych oraz treści pism religijnych składających się na Biblię. Chrześcijaństwo narodziło się w I wieku naszej ery w Palestynie. Obecnie jest ono największą religią, skupiającą 32% ludności świata, z czego ponad połowa to katolicy, ponad jedna trzecia, to protestanci, a pozostali wyznawcy chrześcijaństwa są to wierni Chrystusowi wyznawcy prawosławia. Chrześcijanie czyli my w większości wierzą, że Syn Boży stał się człowiekiem i umarł na krzyżu dla ludzkiego zbawienia, otaczają zatem kultem Miłosierdzie Boże, które daje przebaczenie i Ducha Świętego, a ich głównym przykazaniem jest miłość Boga i bliźniego. Bowiem zgodnie z najstarszymi Credo mówiąc prościej Wierzę już w IV wieku naszej ery, Jezus jest współistotny z Bogiem judaizmu i nosi boski tytuł. Pan, ale też Kyrios, i Adonai, którego to rzeczownika judaiści i zdecydowana większość chrześcijan używają jako zamiennika imienia własnego samego Stwórcy.

Wyznawanie wiary w bóstwo Jezusa, wyrażające się w uważaniu go za mesjasza i syna Bożego, wiary w jego odkupieńczą śmierć i zmartwychwstanie, jest dla chrześcijan podstawową drogą zbawienia. Przekazywanie natomiast tego jak by depozytu wiary, chrześcijaństwo urzeczywistniało najpierw poprzez ustne przepowiadanie kerygmatu oraz przez pisma apostolskie, spisane za życia apostołów, czyli pierwszych dwunastu uczniów Jezusa, których wybrał jako nowych patriarchów Kościoła. Czyli Ludu Bożego Nowego Przymierza, na wzór 12 pokoleń Jakuba. Odczytywano je, razem z Biblią hebrajską, na początku głównie Proroków, głównie na uroczystych zebraniach niedzielnych. Po śmierci apostołów, w długim procesie rozeznawania, ustalono kanon pism apostolskich uznanych za autentyczne, a dalszy przekaz wiary dokonuje się przez Tradycję, która wyjaśnia pisma Nowego Testamentu, i której podstawowe prawdy zostały sformułowane na pierwszych czterech soborach powszechnych chrześcijaństwa niepodzielonego.

Świętem, obchodzonym jako pierwsze w chrześcijaństwie i uznawanym za najważniejsze przez większość chrześcijan, jest Wielkanoc a inaczej Pascha, obchodzona jest w niedzielę na pamiątkę Zmartwychwstania Chrystusa ukoronowania obiektywnego dzieła Zbawienia. Zgodnie też z Dziejami Apostolskimi oto, w Antiochii po raz pierwszy nazwano uczniów chrześcijanami. Określenie to pochodziło prawdopodobnie z kręgów pogańskich i miało początkowo negatywny wydźwięk. Z czasem zaczęło wyrażać odrębność wierzących w Jezusa Chrystusa a wcześniejsze terminy to wierzący i uczniowie. Pierwsze użycie terminu chrześcijaństwo po grecku znaczyło Χριστιανισμός to, w tekście biblijnym odnotowano w Dziejach Apostolskich. Pojawia się ono również u Tertuliana, Grzegorza z Nyssy i u innych pisarzy wczesnochrześcijańskich. Pierwotnie symbolem chrześcijaństwa była ryba, i do dziś dnia się ją uważa za nasz chrześcijański symbol, zaś w III wieku stał się nim krzyż. Nawiązano w ten sposób do dwóch pierwszych liter greckich słowa Christos Χ jako chi i Ρ jako ro, a następnie również do ukrzyżowania Jezusa. Podstawy wiary naszej wiary opierają się na objawieniach. Chrześcijaństwo bowiem jest objawioną religią monoteistyczną, która bierze swój początek od Jezusa z Nazaretu. Według wiary chrześcijańskiej, czyli wspomnianego wcześniej Credo. Bo przecież Bóg objawiał się ludzkości stopniowo w historii Izraela i Kościoła. Proces ten swą pełnię osiągnął w Jezusie Chrystusie. Wraz z judaizmem chrześcijanie wyznają, że Bóg jest jeden i że jest Stwórcą świata widzialnego i niewidzialnego, duchowego, i jest transcendentny wobec niego. Człowiek jest koroną stworzenia, obrazem Boga, ukazującym umysł Twórcy. Jednak obecna egzystencja człowieka jest w konflikcie z pierwotnym zamiarem stwórczym Boga.

Konflikt ten nie może być usunięty ludzkimi siłami, z powodu grzechu pierworodnego, który sprawił, że człowiek żyje w alienacji, łamiąc Prawo Boże i sprawiedliwość i jest poddany grzechowi i śmierci. Bóg odpowiedział na ten stan poprzez Wcielenie swego Syna, Słowo, które stało się ciałem. Przynajmniej od soboru nicejskiego, w roku 325,jest częścią chrześcijańskiej ortodoksji jest wiara, że Jezus Chrystus jest odwiecznym Synem Bożym, równym co do istoty Bogu Ojcu, a zatem Bóg jest jeden w istocie, troisty w osobach a inaczej w hipostazach jako Bóg Ojciec, Syn Boży, Jezus Chrystus i Duch Święty. W ciągu wieków istnienia chrześcijaństwa kanon wiary był różnie definiowany przez teologów. Jednak absolutne minimum, którego już nie można zredukować by nie wyjść poza chrześcijaństwo, jest wiara w to, że poprzez życie, śmierć i zmartwychwstanie Chrystusa Bóg przyniósł światu zbawienie. Każda z osób bożych ma tę samą, jedną boską istotę naturę i pozostaje we wzajemnej relacji osobowej na zasadzie pochodzeń. Bóg Ojciec stanowi zasadę pochodzenia dla Syna, a razem z nim, czyli wspólnie z łaciny to filioque to tak bywa w tradycji zachodniej, przez Syna po łacinie to znaczy per filium, a w tradycji wschodniej, dla Ducha Świętego.

W III wieku naszej ery w łonie chrześcijaństwa w ramach dyskusji chrystologicznych pojawiła się nauka arianizmu, głosząca, że Jezus Chrystus, Syn Boży, nie jest równy Ojcu i jest jemu podporządkowany. Pogląd ten został przez autorytet apostolski Kościoła odrzucony jako herezja już na soborze w Nicei w 325 roku, co zostało zapisane w symbolu nicejskim, a następnie potwierdzone przez sobór konstantynopolitański I w roku 381, oraz w Nicejsko konstantynopolitańskim wyznaniu wiary. Jako jednorodzony Syn Ojca, który stał się człowiekiem, to w Jezusie Chrystusie, przez swą śmierć i zmartwychwstanie dokonał dzieła odkupienia człowieka i świata, dając ludziom, którzy wierzą, zbawienie i życie wieczne. Chrześcijanie oczekują powszechnego zmartwychwstania oraz sądu ostatecznego, na którym nastąpi podział na zbawionych i potępionych. W najbardziej elementarnej postaci doktryna ta została wyrażona w symbolach wiary nicejsko konstantynopolitańskim, apostolskim i atanazjańskim.

Wyznacznikiem wiary chrześcijańskiej są orzeczenia siedmiu soborów powszechnych, na których sformułowano podstawowe dogmaty: o boskości Syna Bożego przyjętego na soborze nicejskim I w roku 325,a o boskości Ducha Świętego sobór konstantynopolitański I w roku 381,i o godności Marii jako Theotokos, czyli Matce Bożej przyjął ten dogmat sobór efeski w 431 roku i o dwóch naturach Chrystusa przyjęto na soborze chalcedońskim w 451 roku. Ostatniego ze wspomnianych dogmatów nie przyjmują Kościoły tak zwanej jako monofizyckie. Podstawowym przykazaniem etycznym chrześcijan oprócz przykazań Dekalogu jest przykazanie miłości Boga oraz bliźniego, w tym nieprzyjaciół. Miłość polega nie na akceptacji grzechu, ale nieżywieniu negatywnych uczuć względem źle czyniących, krzywdzących, nieszukaniu odwetu, ale pozostawieniu człowiekowi prawa do wyboru własnej drogi, do wolności, którą każdy powinien szanować, podobnie jak Bóg to czyni względem każdego człowieka. W myśl nauczania, w żadnym wypadku nie oznacza to wspierania drugiego człowieka w czynieniu zła. Jeżeli jednak zechce czynić dobro, jest bratem, któremu chrześcijanin winien nieść podstawową pomoc w zależności od możliwości, nie zaniedbując własnego zbawienia. To dobro każdy chrześcijanin ma mnożyć w codziennym życiu, w każdym miejscu, w każdym czasie, dając przykład życia uczciwego, mówiąc prawdę, na zło odpowiadając życzliwą stanowczością, pokonując własny lęk, słabość, doskonaląc się w dobroci i życzliwości, odcinając się odważnie od wszelkich złych zachowań, nawet gdyby to miało kosztować wiele.

Chrześcijaństwo jest obecnie najliczniej reprezentowaną religią na świecie.Dziś istnieje już 41 tysięcy odłamów i wspólnot kościelnych. Liczbę tę zawyżają liczne niezależnie działające, choć sobie pokrewne wspólnoty protestanckie, często spotyka się z liczbą 21 nurtów wedle tradycji protestanckich. Bardzo trudno jest szacować dokładną liczebność wyznawców chrześcijaństwa, ponieważ wiele z odłamów prowadzi w różny sposób statystyki członkostwa, które często nie pokrywają się z liczbą praktykujących. Na przykład katolicyzm, gdzie się praktykuje chrzest niemowląt, uważa każdego ochrzczonego za swojego wyznawcę, nawet jeżeli został on członkiem innego wyznania bądź religii, a niekiedy nawet gdy dokonał oficjalnej apostazji. W Europie Północnej, gdzie wiele kościołów protestanckich jest wciąż religią państwową, lub zachował się zwyczaj płacenia podatku kościelnego praktykuje zaledwie kilka procent z nominalnych członków kościoła. W wielu krajach Ameryki Łacińskiej i Filipin obserwuje się też wzajemne podbieranie konwertytów i częste zmiany wyznań, co skutkuje bardzo niskim poziomem wierności nowemu odłamowi na poziomie 20 do 30% w skali jednego roku. Jako Chrześcijanie dzielimy się na różne, odłamy i nurty. Według badań, z chrześcijaństwem identyfikuje się blisko 32% ludności świata (według raportu z 2011 roku. Według sprawozdania organizacji spośród blisko 2 miliardy dwieście milionów chrześcijan wyróżnia się. Natomiast z około 1 miliarda stu milionów katolików to 50 i 1% wszystkich chrześcijan i 15 i 9 % światowej populacji, dalej można wyliczyć około 279 milionów to wyznawcy znani jako zielonoświątkowcy, około 215 milionów ludzi nazywa się ewangelikami, około 85 milionów ludzi to są anglikanie, około 80 milionów są to ewangelicy reformowani, około 77 milionów to luteranie, około 74 milionów dusz liczą sobie metodyści, a około 72 milionów to baptyści, według danych samego ich kościoła jest ich około 100 milionów. 21 milionów liczą sobie adwentyści i 99 % adwentystów zrzesza Kościół Adwentystów Dnia Siódmego.

Mamy też około 800 milionów protestantów to odpowiednio 36,7% i 11,6% chrześcijan w tym, to około 260 milionów osób prawosławnych i wiernych kościołów orientalnych jest to odpowiednio 11,9% i 3,8% chrześcijan tego wyznania. Są jeszcze inne odłamy jak około 16 milionów czterysta tysięcy osób to Mormoni głównie z Kościóła Jezusa Chrystusa Świętych w Dniach Ostatnich i Społeczność Chrystusa to tylko 0,7%. Mamy też około 8 milionów sześciuset tysięcy osób mówiących o sobie iż są to. Świadkowie Jehowy tych przypada tylko 0,4% a chrześcijan.Istnieje także, około 2 milionów wiernych Stowarzyszenia Chrześcijańskiej Nauki to już tylko 0,1%. Są również różnego rodzaju sekty pochodzenia chrześcijańskiego. Należy wziąć pod uwagę, że 305 milionów chrześcijan należy do różnych ruchów charyzmatycznych wewnątrz swoich odłamów jak ruch Odnowy w Duchu Świętym wewnątrz katolicyzmu), stąd często można spotkać wyższe wartości chrześcijan charyzmatycznych. Najwięcej chrześcijan bo aż 36,8% żyje w obu Amerykach, z tym że dystrybucja jest różna dla każdej grupy odłamów. Najwięcej chrześcijan znajduje się w Stanach Zjednoczonych to 246 milionów osiemset tysięcy, w Brazylii jest nas 175 milionów osiemset tysięcy i Meksyku aż 107 milionów osiemset tysięcy to chrześcijanie. Krajami posiadającymi najliczniejszą mniejszość chrześcijańską są Chiny 67 milionów wiernych, Indie mają 31 milionów osiemset tysięcy wyznawców i Indonezja zaledwie 21 milionów dwieście tysięcy chrześcijan. Ponad 12% populacji katolików mieszka w Brazylii jest to 3/4 miejscowych chrześcijan. Polska jest ósmym na świecie i trzecim w Europie krajem pod względem populacji katolickiej. Katolicyzm jest najbardziej na świecie rozpowszechnionym odłamem chrześcijaństwa, obecnym przede wszystkim w Ameryce 47 i pół % wszystkich katolików, w Europie to 23 i dziewięć % ludności, w Afryce Subsaharyjskiej jest 16, i jeden dziesiąty % a, i w niektórych krajach Azji. To przede wszystkim Filipiny, Timor Wschodni i Liban, duże mniejszości także w Chinach, Wietnamie, Korei i Indonezji. Jeden na pięciu protestantów mieszka w Stanach Zjednoczonych jest tam blisko 160 milionów, jeden na trzech w Afryce Subsaharyjskiej, a najwięcej w Nigerii 59,7 milionów. Historycznie odłamy protestantyzmu dominują także w Europie Północnej. W Ameryce Łacińskiej i Azji można spotkać spore mniejszości protestanckie, największe są w Chinach, Brazylii i Indiach. Wyznawcy kościołów wschodnich jednak dominują w Europie Wschodniej, północnej Azji, w Etiopii i są najliczniejszą grupą chrześcijan na Bliskim Wschodzie.

Ponad 100 milionów prawosławnych mieszka w Rosji. Krajem z największą populacją kościołów orientalnych jest Etiopia ma 36 milionów osób. Jedynie jeszcze w Erytrei i Armenii kościoły orientalne są największą grupą religijną. Według Międzynarodowego Biuletynu Badań Misyjnych International Bullettin of Missionary Research dziennie przybywa 80 tysięcy chrześcijan. Musimy też wydzielić kryteria tej przynależności. Od pierwszych wieków. Historycznie, w ciągu pierwszych sześciu wieków istnienia chrześcijaństwa przekaz wiary był podstawowym kryterium przynależności. Czystość wiary, kerygmat, był strzeżony bardzo ściśle, jako wyraz jedności uczniów Chrystusa i kościołów lokalnych w całej tak zwanej oikumene, czyli w całym Kościele powszechnym. Chrześcijanie przekazywali innym, swoim uczniom dokładnie to, co przejęli od tych, którzy im głosili wiarę. Tak rozumiał swoją misję apostolską święty Paweł.

Mówił i pisał tak. Przypominam, wam bracia, Ewangelię, którą wam głosiłem, którą wyście przyjęli i w której też trwacie.Przez nią również będziecie zbawieni, jeżeli ją zachowacie tak, jak wam rozkazałem… Chyba żebyście uwierzyli na próżno. Przekazałem wam na początku to, co przejąłem; że Chrystus umarł zgodnie z Pismem za nasze grzechy, że został pogrzebany, że zmartwychwstał trzeciego dnia, zgodnie z Pismem, i że ukazał się Kefasowi, a potem Dwunastu, a później zjawił się więcej niż pięciuset braciom równocześnie; większość z nich żyje dotąd, niektórzy zaś pomarli. Potem ukazał się Jakubowi, później wszystkim apostołom. W końcu, już po wszystkich, ukazał się także i mnie jako poronionemu płodowi. Jestem bowiem najmniejszy ze wszystkich apostołów i niegodzien zwać się apostołem, bo prześladowałem Kościół Boży. Lecz za łaską Boga jestem tym, czym jestem, a dana mi łaska Jego nie okazała się daremna; przeciwnie, pracowałem więcej od nich wszystkich, nie ja, co prawda, lecz łaska Boża ze mną. Tak więc czy to ja, czy inni, tak nauczamy i tak wyście uwierzyli. Jeżeli zatem głosi się, że Chrystus zmartwychwstał, to dlaczego twierdzą niektórzy spośród was, że nie ma zmartwychwstania? Jeśli nie ma zmartwychwstania, to i Chrystus nie zmartwychwstał. A jeśli Chrystus nie zmartwychwstał, daremne jest nasze nauczanie, próżna jest także wasza wiara. Okazuje się bowiem, żeśmy byli fałszywymi świadkami Boga, skoro umarli nie zmartwychwstają, przeciwko Bogu świadczyliśmy, że z martwych wskrzesił Chrystusa. Chrześcijaństwo rozumiało samo siebie jako wspólnotę wyznająca tę samą wiarę, jako Kościół mający następujące cechy: jedność, świętość, katolickość jako powszechność i apostolskość. Jest to Sukcesja apostolska zwana ecclesia una, sancta, catholica, apostolica czyli w końcu samo Credo Nicejsko-konstantynopolitańskie, z 381 roku. Kanon podstawowych prawd wiary był zbierany na synodach i soborach powszechnych w symbole wiary, i tamże w jedności z Biskupem Rzymu autorytatywnie wyjaśniany. W odniesieniu do osób i grup wyznających wiarę w sposób uznany przez Kościół za heterodoksalny stosowano anatemę, która oznaczała usunięcie z Kościoła, równoznaczne z utratą prawa do używania nazwy chrześcijański, przez owe osoby czy wspólnoty. Podstawowe prawdy dogmatyczne na temat tajemnicy Chrystusa i Osób Trójcy Świętej zostały zdefiniowane na pierwszych czterech soborach powszechnych, nicejskim I w roku 325, konstantynopolitańskim I w roku 381, efeskim z roku 431 i chalcedońskim przypadającym wówczas na rok 451. Sobory te, niektóre wyznania, które współcześnie zalicza się do chrześcijańskich, uznały za niechrześcijańskie, jako zaprzeczające jakiejś istotnej prawdzie wiary chrześcijańskiej. Arianie zostali wyłączeni z chrześcijaństwa przez sobór nicejski I, pelagianie przez synody w Kartaginie, a następnie razem z Nestorianami przez sobór efeski. Przyszły w końcu. Konsekwencje Wielkiej schizmy i reformacji. W związku z podziałem chrześcijaństwa na prawosławie i katolicyzm, które w 1054 roku, kościoły nasze wzajemnie obłożyły się anatemami, a następnie wskutek rozbicia Kościoła katolickiego w czasie reformacji w XVI wieku, autorytet Magisterium Kościoła w obrębie całego chrześcijaństwa uległ dewaluacji. Odtąd poszczególne Kościoły i wspólnoty wyznaniowe strzegły własnej ortodoksji w ramach własnej jurysdykcji kościelnej. Współcześnie wszystkie trzy wielkie nurty chrześcijaństwa, to katolicyzm, prawosławie i tradycyjne wyznania protestanckie, jak luteranizm, kalwinizm i anglikanizm, przyjmują nauczanie chrystologiczne i trynitarne pierwszych czterech soborów powszechnych za wyznacznik przynależności do chrześcijaństwa. Chodzi przede wszystkim o wiarę w dwie natury Chrystusa: boską i ludzką, oraz o uznanie współistotności trzech Osób Boskich, jak Ojca, Syna i Ducha Świętego. Wiarę tę wyznaje się przy chrzcie świętym.

Religioznawcy i eklezjolodzy stosują tu najczęściej następujące kryteria, dogmatykę, czyli naukę danego Kościoła, kryteria historyczne, to obrządek który wiąże się z tradycją liturgiczną. Mamy tu na myśli, stosunek do innych Kościołów pozostawanie w unii, w schizmie. Bowiem wszystkie. Związki wyznaniowe nie uznające soborów powszechnych. Wobec związków wyznaniowych, które nie uznają ustaleń soborów powszechnych, powyższe kryteria są niemożliwe do zastosowania. Dotyczy to zwłaszcza powstałych w XIX wieku, z nurtu protestanckiego takich grup religijnych, jak mormoni oraz Świadkowie Jehowy i inne wyznania wywodzące się od Badaczy Pisma Świętego. Uznają synostwo Boże Jezusa Chrystusa, lecz nie uznają dogmatu o Trójcy Świętej. Nie wszystkie wyznania uznające się za chrześcijańskie mają ramy organizacyjne, czy choćby sprecyzowaną doktrynę, wobec czego ich klasyfikacja nie może być doskonała i w pełni obiektywna. Stosuje się podziały mające za kryterium stosunek danego wyznania do konkretnej kwestii teologicznej, to typu a nie to monofizytyzm diofizytyzm, trynitaryzm antytrynitaryzm, ale żaden taki podział nie jest wyczerpujący, ponieważ pozostawia wiele wyznań, dla których dana kwestia jest obojętna. Istnieją również poglądy teologiczne, które wymykają się wszelkim klasyfikacjom, ponieważ zajmują pozycję całkowicie autonomiczną. Dlatego w klasyfikacji wyznań chrześcijańskich często stosowany jest podział oparty na tradycji.

Podobny problem odrzucenia klasycznych kryteriów przynależności do chrześcijaństwa występuje w nowych, synkretycznych ruchach religijnych, które też uważają się za chrześcijańskie. Trzeba jednak podzielić chrześcijaństwo, podzielić na odpowiednią, Klasyfikację wyznań i Kościołów chrześcijańskich. Chrześcijanie wierzą w jeden Kościół powszechny ustanowiony przez Jezusa, jako wspólnotę ludzi wierzących i dążących do zbawienia. Część z nich uważa, że owym kościołem jest zgromadzenie, do którego należą, to chrześcijanie ekskluzywni, a inna część, wierzy ze jest kościołem a istotą jego jest niewidzialna wspólnota ludzi połączonych wspólną wiarą, należących do różnych wyznań, są to chrześcijanie inkluzywni. W skrajnym ujęciu pierwsze podejście skłania do odmawiania innym wyznaniom prawa do nazywania się chrześcijańskimi oraz prozelityzmu, czyli nakłaniania innowierców do przyjęcia swoich wyznawanych wartości i wynikających z nich zasad moralnych. Drugie skłania do prawidłowo pojmowanego ekumenizmu oraz dostrzegania w innych wyznaniach inspirujących wartości. Ponieważ w ramach chrześcijaństwa funkcjonuje wiele wyznań, te wewnętrzne podziały mogą być przez wiernych traktowane albo jako największa rana współczesnego chrześcijaństwa, albo jako jego bogactwo i wartość. Klasyczny podział dzieli chrześcijaństwo na trzy główne odłamy, katolicyzm obejmujący przede wszystkim Kościół katolicki wraz z obrządkami łacińskim, greckokatolickim i innymi wyznaniami wschodnimi, wyznania starokatolickie, w tym mariawityzm, oraz nurty tradycjonalistyczne i jeszcze liberalne. Mamy też. Kościoły wschodnie do której zaliczamy prawosławie w tym staroobrzędowcy oraz Kościoły orientalne i asyryjskie.

Natomiast protestantyzm to szereg wyznań wywodzących się z XVI wiecznej Reformacji, w tym luteranizm, kalwinizm, baptyzm, metodyzm, adwentyzm i pentekostalizm, a także protestancki nurt anglikanizmu. Do Kościołów protestanckich zalicza się też najstarsze z nich, jeszcze przedreformacyjne zbory waldensów i husytów, istniejące od czasów średniowiecznych myślicieli, jak Piotra Waldo i Jana Husa a od tego ostatniego wyłoniła się też Jednota bratři českých są to bracia czescy, która w czasach reformacji przyłączyła się do protestantyzmu. Ponadto często wyróżnia się jeszcze, anglikanizm obejmujący Kościoły episkopalne, często wyróżnia się jako czwarty nurt chrześcijaństwa, drogę środka po łacińsku to, via media między katolicyzmem a protestantyzmem, będący w komunii zarówno kościołami starokatolickimi, jak nurt katolicki, czy jak i wyznaniami luterańskimi w ramach Wspólnoty Porvoo to nurt protestancki. Mamy też wyznania antytrynitarne, a nie uznające doktryny o Trójcy Świętej. Ze względu na mnogość istniejących wyznań chrześcijańskich nie można mówić o jednolitym przywództwie wśród chrześcijan. Na świecie istnieje również wiele religii wywodzących się historycznie z chrześcijaństwa, założycielami byli członkowie różnych kościołów chrześcijańskich, ale częściowo lub całkowicie odchodzących od podstawowych doktryn, właściwych chrześcijaństwu. Przykładem może być antropozofia Rudolfa Steinera, przyjmująca reinkarnację. Z kolei w Stanach Zjednoczonych powstał Kościół Jezusa Chrystusa Świętych w Dniach Ostatnich, którego wyznawcy nazywani są mormonami, gdyż obok Biblii uznają jeszcze Księgę Mormona, według wyznawców tej religii, będącą autorstwa Żydów, którzy wywędrowali z Jerozolimy do Ameryki w VI wieku przed Chrystusem. Istnieją też związki i stosunki między chrześcijaństwem a masonerią i są one bardzo złożone. Kościół katolicki, kościoły wschodnie i konserwatywne kościoły protestanckie mają do niej negatywny stosunek. W praktyce zakazy przynależności są często łamane. Wśród duchownych kościołów liberalnych zdarzają się masoni. Zarzuca się im chęć zatarcia różnic między chrześcijaństwem i innymi religiami, zniszczenia tradycyjnych kościołów. Istnieje pogląd, że mormonizm zrodził się z inspiracji masońskiej. Według jednej z legend masońskich sam Jezus miałby być masonem. Dochodzimy tu w końcu do rozważania nad prześladowaniem chrześcijan. Współcześnie w wielu krajach świata dochodzi do prześladowań chrześcijan z powodu wyznawanej przez nich wiary. Według raportu organizacji Pomoc Kościołowi w Potrzebie chrześcijanie są dyskryminowani w ponad 70 krajach świata. Według tego opracowania prześladowania dotyczą ok. 200 mln osób, zaś rocznie ginie około 170 tysięcy osób. Najtrudniejsze warunki panują w takich krajach jak Afganistan, Chińska Republika Ludowa, Korea Północna, Mjanma, Pakistan, Nigeria, Sudan, Wietnam i Zimbabwe. Przedstawiciele organizacji Pomoc Kościołowi w Potrzebie twierdzą, że obecnie chrześcijaństwo jest najbardziej prześladowaną religią na świecie. W 2011 roku to, według agencji informacyjnej Idea oraz Dzieło Pomocy Prześladowanym Chrześcijanom Open Doors na całym świecie jest prześladowanych 100 milionów chrześcijan. Takie same dane podał w 2010 roku Frankfurter Allgemeine Zeitung dodając, że sytuacja chrześcijan jest najtrudniejsza w krajach, takich jak Iran, Arabia Saudyjska, Somalia, Malediwy, Afganistan, Jemen, Mauretania, Laos i Uzbekistan. Zjawisko to spotkało się z odpowiedzią Unii Europejskiej w postaci teoretycznej tylko, rezolucji Parlamentu Europejskiego, która potępiła akty przemocy wobec wyznawców wszelkich religii. Z kolei przykłady dyskryminacji chrześcijan w Europie stały się przedmiotem troski ze strony części eurodeputowanych oraz Komisji Konferencji Biskupów Unii Europejskiej. W 2011 roku Obserwatorium Nietolerancji i Dyskryminacji Chrześcijan w Europie opublikowało raport na temat dyskryminacji chrześcijan w Europie w latach 2005 do 2010 roku. Tematyka współczesnych prześladowań poruszana jest w audycji Kirche in Not. W roku 2012, problem dyskryminacji i prześladowań chrześcijan dotyczył około 75 państw świata. Musimy spojrzeć też na kobiety w chrześcijaństwie. Podstawowa chrześcijańska wizja kobiety, jej ról w rodzinie, społeczeństwie i Kościele, podkreśla jej równość z mężczyzną w odniesieniu do godności ludzkiej. Jednocześnie wskazuje oczywisty fakt, że obie płci nie są identyczne. Różnice sprawiają możliwość wzajemnego uzupełniania się, komplementarności.

Katolicyzm

Słowo katolicyzm pochodzi od greckiego przymiotnika καθολική albo katholiké, ale też znaczy κατά ὅλος, kata holos, czyli w całości cały, powszechnie, katolicki znaczyłoby więc, w całości, i w powszechności, Termin katolicyzm był używanego przez Ojców Kościoła już od czasów Ignacego Antiocheńskiego około roku 115. Mówiono zatem. Tam gdzie jest Jezus Chrystus, tam jest Kościół powszechny, to przekład z listu do wiernych Kościoła w Smyrnie. Sobór konstantynopolitański I w 881 roku, jako wyznanie wiary uznał, że słowo to opisuje jedną z czterech podstawowych cech wspólnoty Kościoła, jako jednej, świętej, powszechnej katholiké i apostolskiej. Sobór użył słowa powszechna w sensie potocznym tego słowa. Tak bowiem Sobór rozumiał Kościół jako odnoszący się do całego świata, jako uniwersalny, czyli cały lub zupełny. W tym rozumieniu termin katolicki odnosi się także do Kościołów prawosławnych lub anglikańskich i innych. Jak zauważył Henri de Lubac, od IV wieku słowo catholicus było praktycznie synonimem słowa prawowierny. choć nie utraciło jednocześnie swego zasadniczego znaczenia powszechności. Jak gdy Augustyn mówi, Vera catholica membra Christi, to są prawdziwe katolickie członki Chrystusa, to określeniem catholicus posługuje się jako równoważnikiem słowa orthodoxus, ale określenie to występuje tylko w formie przymiotnikowej i zachowuje związek z pojęciem powszechności Państwo Boże, na rok 51, naszej ery.

Bardzo wyraźne rozgraniczenie znaczenia tych słów spotykamy u Florusa w Expositio missae, gdzie kolejno wyjaśnia się każdy z tych wyrazów. Podobnie w liście papieża Zachariasza z 1 maja 748 roku pisze że Orthodoxae professionis et catholicae unitatis. Po podziale chrześcijaństwa na wschodnie i zachodnie w 1054 roku Kościoły wschodnie zaczęły określać się jako prawosławne, zaś Kościół zachodni pozostał przy określeniu Kościół katolicki. Od czasu reformacji w XVI wieku coraz częściej nazwy katolicki, zaczęto używać jako przeciwstawienie przymiotnika protestancki. Jak zauważył Henri de Lubac, to słowo katolicki nabrało wtedy w potocznym myśleniu znaczenia partykularyzmu wręcz przeciwstawne w stosunku do pierwotnego jego znaczenia: Zamiast przypominać nie tylko czujną prawowierność, ale także rozkwit chrystianizmu i pełnię ducha chrześcijańskiego, stało się ono dla niektórych symbolem pewnej rezerwy i zacieśnienia. Wyznawanie katolicyzmu łączyło się dla nich z jakimś nieufnym i obronnie w stosunku do wszystkiego najeżonym partykularyzmem.

Zaczęto dodawać określenie rzymski, dla podkreślenia wierności prymatowi biskupa Rzymu. Mimo tego potocznego znaczenia, Kościół katolicki w swym nauczaniu nie przestał uznawać powszechności jako podstawowego znaczenia nazwy katolicki. Mówi o tym katechizm Kościoła Katolickiego. Bowiem sam, Kościół jest powszechny w podwójnym znaczeniu. Kościół jest powszechny, ponieważ jest w nim obecny Chrystus. Tam gdzie jest Jezus Chrystus, tam jest Kościół powszechny mówi święty Ignacy Antiocheński. Istnieje w nim pełnia Ciała Chrystusa zjednoczona z Głową, w wyniku czego Kościół otrzymuje od Niego pełnię środków zbawienia. Natomiast Sobór watykański II, dekret Ad gentes 6,w której On chciał mu udzielić, to poprawne i pełne wyznanie wiary, integralne życie sakramentalne, posługa święceń w sukcesji apostolskiej. W tym podstawowym znaczeniu Kościół był już powszechny w dniu Pięćdziesiątnicy. Mówi o tym.Sobór watykański II, dekret Ad gentes 4, i taki będzie aż do dnia Paruzji, czyli powrotu jezusa na ziemię. Dlatego też, mówiąc o katolicyzmie trzeba wziąć pod uwagę te dwa jego wymiary: po pierwsze, jego misję powszechną, którą historycznie można wywieść od Jezusa Chrystusa i Apostołów. Po drugie, jego znaczenie partykularne jako jednego z wielu wyznań chrześcijańskich znaczenie, które z biegiem wieków weszło w zakres słowa katolicki. W ujęciu religioznawczym pojęcie katolicyzm odnosi się do licznych wspólnot chrześcijańskich wyznających tę samą doktrynę zaś Kościół katolicki zwany też inaczej jako rzymski katolicyzm należy do jednej organizacji wyznaniowej pod zwierzchnictwem papieża. Z racji tego, że Kościół rzymskokatolicki przewyższa zdecydowanie swoją liczebnością inne Kościoły katolickie, w obiegowej opinii często jest on błędnie utożsamiany z katolicyzmem w ogóle. Katolicyzm ukształtował się z pierwotnego chrześcijaństwa. Cezury jego podziału na katolicyzm w formie starożytnej, średniowiecznej i nowożytnej stanowią daty: przełom II i III wieku, to proces strukturyzacji wspólnoty chrześcijańskiej, a 692 rok, to zerwanie na synodzie trullańskim jedności kościołów wschodnich z rzymskim, XVI wiek następuje reformacja. Nazwa Kościół z greckiego ekklesia, funkcjonowała już w Nowym Testamencie. Mowa jest o nim w Ewangelii Mateusza, i wielokrotnie w Dziejach Apostolskich, czy w licznych listach świętego Pawła. W 1 Liście do Tymoteusza, jako Apostoł Paweł pisał, że Kościół jest filarem i podporą prawdy. Powstanie Kościoła wiąże się z kerygmatem, głoszonym po zmartwychwstaniu Jezusa Chrystusa przez Apostołów wybranych, uformowanych i posłanych przez niego. Kerygmat był tym, co od początku tworzyło zgromadzenie chrześcijan, zwane po hebrajsku Qahal. Podobnie jak w starożytnych Atenach oficjalne zebranie obywateli, zwane jak wiemy ekklesia, było zwoływane w imieniu uprawnionych władz miasta przez heroldów zwanych kerykes, tak też działo się w świętym mieście Jerozolimie. Lud Izraela stanowił Qahal zgromadzenie. W Nowym Testamencie Apostołowie określali się za heroldów króla Izraela, których zadaniem było poprzez Słowo Jezusa zbieranie po całym świecie nowych wybranych Boga i wyjaśnianie, nauczanie tego Słowa. Poprzednikiem takiego głoszenia było w Starym Testamencie odczytywanie Prawa na zgromadzeniu zwanym qahal. W Biblii są trzy przykłady takiego świętego zgromadzenia Izraela, zgromadzenie pod Synajem opisane w Księdze Wyjścia rozdział 19. Zgromadzenie odnowienia przymierza synajskiego, opisane w 2-ej Księdze Królewskiej 23 oraz zgromadzenie po powrocie z niewoli babilońskiej opisane w Księdze Nehemiasza rozdział 8 oraz 13,1. To znaczenie qahal kontynuował Kościół katolicki od samego początku, owocem głoszenia kerygmatu Apostołów było zgromadzenie wiernych, którzy trwali w ich nauce.

Naturalnie termin kościół przeszedł do języka używanego w tekstach pisanych w II wieku. Używają go jako okres lenie kościoła, listy Klemensa Rzymskiego, Ignacego Antiocheńskiego, Polikarpa ze Smyrny. Wyraz ten był synonimem gminy, czyli lokalnej wspólnoty kościelnej. Na przełomie II i III wieku Ireneusz z Lyonu używał słowa kościół w znaczeniu ogółu chrześcijan, wspólnoty wspólnot kościołów lokalnych. Aby określić poszczególne gminy chrześcijańskie, stosowano wyrazu kościół z przymiotnikiem od miejscowym jako kościół aleksandryjski. Klemens Rzymski około 95 roku, pisał w Liście do Koryntian o sukcesji apostolskiej, jako mającej sprzyjać pokojowi w Kościele. Jej pierwowzór odnajdywał w Starym Testamencie. Biskupa można porównać do arcykapłana, a prezbiterów do kapłanów-lewitów, mających szczególny udział w jego posłudze. Najwcześniejszym po Pawłowym świadectwem o roli biskupa w Kościele antiocheńskim, ale późniejszym od Klemensa o około 15 lat, są Listy Ignacego Antiocheńskiego urodził się roku 30 zmarł w 107 roku, napisane około 110 roku. W jego okresie odnajdujemy już jasno wyznaczoną trzystopniową hierarchię jednego biskupa, grupy prezbiterów to rada lub starsi lub prezbiteriat, i grupy diakonów jest w liście do Magnezjan. Według Kellera, hierarchizacja i strukturyzacja organizacji kościelnej miała się rozpocząć dopiero w II wieku. Celem było strzeżenie wiary, dogmatów i kanonów ksiąg świętych. Według tego autora do ukształtowania się katolicyzmu w jego starożytnej formie doprowadził właśnie ów proces hierarchizacji oraz stopniowe wchłanianie elementów synkretyzmu hellenistycznego, którego wpływ nasilił się w II wieku. Teza o synkretycznych początkach chrześcijaństwa została wypromowana na początku XX wieku, przez niemiecką szkołę religioznawczą Religionsgeschichtliche Schule. Jako Szkoła historii religii. Postrzegała ona Jezusa jako Żyda żyjącego w świecie hellenistycznym, całkowicie przesiąkniętym synkretyzmem i gnozą, które uwarunkowały powstanie chrześcijaństwa. Według przeciwników tej tezy, np. w opinii Papieskiej Komisji Biblijnej, przyjęcie jej w badaniach nad osobą Jezusa, ogołaca naszą wiedzę chrystologiczną z najistotniejszych elementów. Wielu autorów wysuwa argumenty przeciwne wobec twierdzeń o wchłanianiu przez wczesny katolicyzm elementów hellenistycznych, ukazując, że podstawowe wierzenia chrześcijańskie były zupełnie nie do przyjęcia dla świata i kultury greckiej. Alois Grillmeier wskazał, że na przykład wcielenie Logosu. Czyli Słowa było nie do przyjęcia dla filozofów średniego platonizmu. Tym bardziej modlenie się do człowieka, którego uznaje się za Boga, i to ukrzyżowanego, wyśmiewane przez Celsusa. O hellenizacji można mówić, według Grillmeiera, w sensie, że myśl grecka posłużyła jako narzędzie do opisania teoretycznego kwestii monoteizmu i nauczania o wcieleniu. Również opinia, że hierarchizacja zaczęła się dopiero w drugim wieku jest kontestowana przez wielu autorów. Według Jacka Salija dwie koncepcje urzędu biskupiego: jerozolimski i Pawłowy można dostrzec już u samych początków chrześcijaństwa nowo testamentalnego w Kościele apostolskim. W Jerozolimie bardzo szybko ukształtowała się hierarchia typu monarchicznego. Wśród prezbiterów szczególne miejsce zajmował tam Jakub Brat Pański zwany Młodszym. Pod koniec I wieku ustrój monarchiczny widoczny jest we wszystkich kościołach związanych z Apostołem Janem, tak należałoby interpretować symbol anioła Kościoła z Księgi Apokalipsy, to rozdziały 2 i 3. W Antiochii ustrój kościoła był inny, na czele stała grupa proroków i nauczycieli, było związanych zależnością hierarchiczną z kościołem w Jerozolimie. Taki system przyjął Paweł w zakładanych przez siebie wspólnotach. Sam sprawował opiekę hierarchiczną nad tymi kościołami, codzienną pieczę pozostawiając w ręku miejscowych starszych i prezbiterów. Jego pomocnikami z podobną władzą, np. ustanawiania starszych, byli Tytus, Sylwan, Tymoteusz, Tychik i Sostenes. Hieronim ze Strydonu uważał, że władza w gminach ewoluowała z demokratyczno-prezbiteriańskiej do monarchicznej. Za tym przemawia analogia, jaką przeprowadza się pomiędzy gminami chrześcijańskimi a żydowskimi, na których ustroju prawdopodobnie wzorowali się pierwotni chrześcijanie. Możliwe też, że struktura gminy chrześcijańskiej była podobna do organizacji hierarchii, opisanej w Regule Zrzeszenia z Kumran. Gminą rządziła Rada Wielkich Starszych na czele, z nadzorcą zwanym episcopos. Ta teoria znajduje potwierdzenie w listach Ignacego Antiocheńskiego, które wzmiankują o biskupach, kierujących gminami w Syrii i Azji Mniejszej. Z czasem władza biskupa zwiększyła się kosztem władzy rady, która zachowała swoją funkcję doradczą i zastępczą. Bezpośrednimi pomocnikami biskupa stali się natomiast diakoni. Pierwotnie za działaniami biskupa stała wola członków gminy. Kierownika wybierali wierni. Ten zwyczaj zaczął zanikać w IV wieku, a w VI wieku w niektórych krajach o wyborze decydowali królowie. Kwestie doktrynalne lub organizacyjne rozwiązywano na zjazdach kierowników prowincji. Najwyższą rangę miały postanowienia w sprawach Kościoła, przyjęte na soborach powszechnych. W II wieku chrześcijaństwo stanęło przed wyborem izolacja którą proponowali petryniści, albo otwarcie na nowe nurty jako pauliniści. Do obrania drogi dalszego rozwoju przyczynili się apologeci aleksandryjscy Pantenus z Sycylii, Klemens Aleksandryjski i Orygenes którzy podjęli próby włączenia do religii chrześcijańskiej dotychczasowego dorobku kultury antycznej. Pełny obraz katolicyzmu wykreował w V wieku Augustyn z Hippony, a na jego tezie, że nie ma zbawienia poza kościołem, rzymski Kościół zbudował swoją pozycję. Ponadto w swoich pismach Augustyn rozważał religijność prymitywną, mistyczną i legalną oraz przywiązywał wagę do rytów i ceremonii religijnych. Z chrześcijańskim prymatem Rzymu nie zgadzało się wielu biskupów Wschodu, a także cesarz wschodniorzymski, którzy na soborze trullańskim w 692 roku uznali papieża za przeklętego heretyka. Na tym tle zarysował się konflikt pomiędzy Kościołem wschodnim i zachodnim, który z biegiem czasu doprowadził do dość powszechnej schizmy. Zasady doktryny, kultu i prawa katolickiego kształtowały się na przestrzeni wieków od I do VIII podczas soborów powszechnych i synodów, z wyjątkiem nicejskiego I i konstantynopolitańskiego, i zaliczają się do nich, sobór efeski zwołany w 431 roku, sobór chalcedoński zwołany w 451 roku, synod w Orleanie w 533 roku, na którym ustalono, że kobiety nie mogą brać udziału w hierarchii kościelnej i nie mogą otrzymywać święceń kapłańskich, sobór konstantynopolitański II zwołany w 553 roku, sobór konstantynopolitański III zwołany w 680 roku, sobór nicejski II zwołany w 787 roku. Kształtowaniu się katolicyzmu towarzyszyły herezje i rozłamy schizmy. Ortodoksja kościelna kształtowała się w polemice z licznymi ruchami religijnymi. Decyzje soborów oraz dzieła teologów frankońskich z okresu VIII oraz IX wieku wskazują na pewną niezależność od Rzymu katolików w Galii oraz Hiszpanii we wczesnym średniowieczu. Rzym oficjalnie i ostatecznie potępił ikonoklazm oraz zaakceptował kult obrazów w pierwszej połowie VIII wieku, podczas gdy 100 lat później zgromadzenie biskupów galijskich jednomyślnie potępiło kult obrazów na synodzie w Paryżu w 824 roku. Także święty Agobard oraz arcybiskup Turynu, Klaudiusz, obaj piszący w IX wieku, otwarcie wyśmiewali i sprzeciwiali się kultowi obrazów w swoich dziełach. Co więcej, Klaudiusz, promowany przez Ludwika Pobożnego, podważał sens modlitwy za zmarłych, zbawienie z uczynków, nieomylność papieża i Kościoła, odpuszczenie grzechów dzięki pielgrzymkom do Rzymu i wiele innych przekonań wyznawanych ówcześnie w Rzymie, przez co nazywany jest czasami pierwszym protestanckim reformatorem. Fakt, że Agobard został uznany za świętego Lyonu, zaś Klaudiusz pozostał metropolitą Turynu aż do śmierci, świadczy o dużej autonomii kościoła galijskiego za panowania Karolingów. W VII i VIII wieku, Kościół wschodni i zachodni utrzymywały między sobą kontakty. Wsparciu papieża przypisuje się sukces w zwalczaniu monoteletyzmu i ikonoklastów na wschodzie. Później jednak w Bizancjum istniała tendencja do uznawania prymatu Rzymu za czysto honorowy, albo nawet do jego negowania. W IX wieku doszło do zerwania kontaktów między kościołami w wyniku schizmy Focjusza. Anatemy ogłoszone w 1054 roku przez legata papieskiego i patriarchę Michała Cerulariusza zapoczątkowały ostateczny rozłam w chrześcijaństwie i wielką schizmę wschodnią. Rozłam ten został przypieczętowany przez podbój Konstantynopola przez Krzyżowców w 1204 roku. Od tej pory określenie Kościół katolicki używane jest przez oba Kościoły rzymski i grecki, który jako spadkobierca Bizancjum również go używa. XVI wiek był dla katolicyzmu niezwykle bolesny. W całej Europie wybuchła reformacja, czyli ruch mający na celu odnowę chrześcijaństwa. Był on reakcją na negatywne zjawiska, które miały miejsce w Kościele katolickim, w hierarchii kościelnej i w papiestwie. W wyniku reformacji w XVI wieku wyłoniły się w Europie nowe odłamy chrześcijaństwa, jak luteranizm, kalwinizm, anglikanizm, anabaptyzm. W 1870 roku w łonie Kościoła katolickiego powstał opór wobec postanowień I soboru watykańskiego. Sobór uchwalił konstytucję Pastor aeternus, która zawiera wypowiedź doktrynalną jako, Romani Pontificis definitiones esse ex sese irreformabiles, non autem ex consensu Ecclesiae. Jest to Orzeczenia Papieża Rzymskiego są same z siebie niewzruszalne, a nie wynika to ze zgody Wspólnoty Kościelnej. To zdanie oraz dogmat o nieomylności papieża w sprawach wiary i moralności kształtują dziś w znacznej mierze stosunki w Kościele katolickim, nie wszyscy jednak zgodzili się na te postanowienia. Protest rozpoczęli teologowie Uniwersytetu w Bonn, pod przywództwem Johanna Döllingera, poparli ich również wybitni teologowie Uniwersytetów we Wrocławiu czy Pradze. Starokatolicy, czy też, jak ich się nazywa, chrześcijańscy katolicy, nawiązali kontakt z niezależnym od papiestwa Kościołem Utrechtu, przejęli od niego sukcesję apostolską i stworzyli własną organizacje kościelną o ustroju episkopalno synodialnym. Zniesiono spowiedź indywidualną, posty, celibat księży i łacinę w liturgii. W 1899 roku, doszło do założenia zrzeszającej kościoły starokatolickie z całego świata Unii Utrechckiej. Istnieją też wspólnoty chrześcijańskie i katolickie jak chociaż by starokatolickie, które nie należą do Unii Utrechckiej, wspólnoty zjednoczone w Ekumenicznej Wspólnocie Katolickiej. Jest jeszcze jeden odłam kościoła jak. Polsko katolicyzm narodził się w wyniku sporów w Kościele katolickim wśród Polonii amerykańskiej w XIX wieku. Przyczyną były konflikty z księżmi pochodzenia irlandzkiego i niemieckiego, którzy nie rozumieli zwyczajów i problemów polskich emigrantów. Początkowo opór katolików pochodzenia polskiego miał charakter żywiołowy, a w latach 1897 do roku 1904 formalnie powstały trzy główne ośrodki w stanach zjednoczonych. Powstali również katolicy jako zgromadzenie pod nazwą Mariawici. Po dziesięciu latach działalności tajne zgromadzenie księży mariawitów podjęło próby jego zalegalizowania. Napotkało ono jednak opór polskiej hierarchii kościelnej i mimo starań w samym Watykanie doszło do jego rozwiązania. Członkowie zgromadzenia postanowili jednak kontynuować swoje dzieło i w 1906 roku, odłączyli się od Kościoła katolickiego ich przywódcy zostali wkrótce ekskomunikowani przez papieża. Powstanie mariawityzmu było na rękę zaborcy. Wprawdzie nie udało się mu pozyskać mariawityzmu dla swoich celów, ale przez sam fakt swego istnienia osłabiał on Kościół katolicki i czynił z ruchu szczególnego rodzaju, bo nieświadomego, sojusznika. W tym samym roku na mariawityzm przeszło około 60 do 100 tysięcy wiernych. Nowy kościół przystąpił wkrótce do Unii Utrechckiej Kościołów Starokatolickich. 5 października 1909 sakrę biskupią przyjął w Utrechcie dotychczasowy przełożony zgromadzenia ksiądz Jan Maria Michał Kowalski. W październiku następnego roku władze rosyjskie zatwierdziły biskupa Jana Kowalskiego administratorem wszystkich mariawickich parafii. Po śmierci założycielki ruchu w 1921 roku, przeprowadził on szereg reform, które wywołały kontrowersje w samym ruchu, m.in. wprowadził małżeństwa duchownych z siostrami zakonnymi czy kapłaństwo kobiet. Doprowadziło to do rozpadu mariawityzmu na dwa odłamy, na Kościół Starokatolicki Mariawitów, który powrócił do tradycji wczesnej mariawickiej, oraz Kościół Katolicki Mariawitów, który kontynuował nurt reformatorski arcybiskupa Michała. Jak w istocie wygląda sama doktryna katolicka? Otóż nauczanie doktrynalne wiary i moralności jest jednym z trzech, obok życia i kultu, podstawowych wymiarów katolicyzmu. Wierność analogii wiary, czyli zasadniczemu zrębowi nauczania katolickiego, zagwarantowana jest przez Magisterium Kościoła. Jest ono realizowane przez biskupów zjednoczonych z biskupem Rzymu, który pełni posługę prymatu i cieszy się przywilejem nieomylności w sprawach wiary i moralności na przykład jako Dogmat o nieomylności papieża. Oprócz tradycyjnych wyznań wiary, zwanego przez nas Credo, oraz dokumentów Soborów powszechnych doktryna katolicka określana jest przez nauczanie papieskie. Nie wszystkie wypowiedzi biskupa Rzymu mają jednak tę samą wagę doktrynalną, istnieje ich stopniowalność. Podstawową formą zwyczajnego nauczania papieskiego są encykliki, adhortacje i listy apostolskie. Dokumenty te nie mają charakteru nieomylności zdefiniowanej przez dogmat mają go jedynie to uroczyste orzeczenia dogmatyczne ex cathedra, są jednak częścią posługi nauczania, które z zasady jest uznane za nieomylne. W pierwszych wiekach Kościoła podstawowe zasady i twierdzenia wiary katolickiej były przekazywane nowym adeptom czyli katechumenom, w ramach katechezy mistagogicznej, integralnie wpisanej w proces wtajemniczenia chrześcijańskiego. Od czasów średniowiecza doktryna katolicka zaczęła być przekazywana za pomocą książki zwanej katechizmem. Z czasem oficjalnie wydane z polecenia papieży katechizmy zaczęły pełnić rolę kompendium doktryny katolickiej. Taką funkcję pełnił wydany po Soborze trydenckim w latach od 1545 do 1563 roku. Katechizm Rzymski, a współcześnie rolę tę odgrywa Katechizm Kościoła Katolickiego, został wydany w 1992 roku, jako owoc reform i odnowy doktrynalnej soboru watykańskiego II. Choć, zgodnie z przekonaniem samego Kościoła katolickiego, jego doktryna nie zmieniła się od czasów Chrystusa i Apostołów, sposób jej wyrażania oraz akcenty różniły się w ciągu wieków. Jak stwierdził papież Jan Paweł II, orzeczenia dogmatyczne, choć czasem można w nich dostrzec wpływy kultury danej epoki, w jakiej zostały sformułowane, wyrażają prawdę trwałą i ostateczną zwaną Fides et Ratio. W tym duchu tuż po zakończeniu soboru watykańskiego II, przeciwstawiając się niektórym niewłaściwym interpretacjom odnowy nauczania Kościoła, papież Paweł VI przypomniał niezmienną doktrynę katolicką w formie rozszerzonego Credo, które nazwał Wyznaniem wiary Ludu Bożego w 1968 roku. Doktrynę katolicyzmu przedstawimy czerpiąc z Magisterium Kościoła katolickiego, wyrażanego w dokumentach publikowanych po Soborze watykańskim II w latach 1962 do roku 1965. Dokumenty doktrynalne od 1865 roku, są publikowane w oficjalnym organie prasowym Stolicy Apostolskiej, który od 1908 roku, nazywa się Acta Apostolicae Sedis. Głównymi prawdami wiary, których naucza katolicyzm, są twierdzenia zawarte w Apostolskim symbolu wiary zwany też Składem apostolskim. Katechizm Kościoła Katolickiego został napisany i ułożony praktycznie jako wykład wiary wyznawanej w Credo, celebrowanej w liturgii oraz przeżywanej w praktykowaniu przykazań i w modlitwie. Credo apostolskie, jego poszczególne artykuły, jest więc streszczeniem doktryny katolickiej. W Katechizmie można odnaleźć podsumowanie jego części doktrynalnej. Credo chrześcijańskie jako wyznanie naszej wiary w Boga Ojca, syna i Ducha Świętego oraz w Jego stwórcze, zbawcze i uświęcające działanie osiąga punkt kulminacyjny w głoszeniu zmartwychwstania umarłych na końcu czasów oraz życia wiecznego. W wypowiedziach soboru watykańskiego II i papieży można znaleźć wskazania pozwalające wyodrębnić serce doktryny katolickiej. Konstytucja Soboru o Objawieniu Bożym Dei Verbum stwierdziła, że Objawienie, które dokonało się w życiu i działalności Jezusa, wyraziło się najpełniej w misterium paschalnym. Chrystus zwłaszcza zaś przez śmierć swoją i pełne chwały zmartwychwstanie, a wreszcie przez zesłanie Ducha prawdy, objawienie doprowadził do końca i do doskonałości. To jednak, ze względu na to, że Objawienie i Historia zbawienia są ze sobą ściśle zespolone jako tajemnica paschalna stanowi jednocześnie punkt kulminacyjny zbawczej i objawieniowej komunikacji Boga w Chrystusie. Myśl Konstytucji Dei Verbum podjął i rozwinął Jan Paweł II w encyklice Dives in misericordia z 30 listopada 1980 roku. Papież wypowiedział się o tajemnicy męki, śmierci i zmartwychwstania Chrystusa określonej przez Sobór watykański II terminem łacińskim Mysterium paschale jako o najwyższym i najważniejszym wyrazie objawienia Bożej miłości miłosiernej. Misterium paschalne stanowi szczytowy punkt tego właśnie objawienia i urzeczywistnienia miłosierdzia, które jest zdolne usprawiedliwić człowieka, przywrócić sprawiedliwość w znaczeniu owego zbawczego ładu, jaki Bóg od początku zamierzył w człowieku, a przez człowieka w świecie jako Dives in misericordia. Tajemnica paschalna to Chrystus u szczytu objawienia niezgłębionej tajemnicy Boga. Właśnie wtedy wypełniają się do końca owe wypowiedziane w Wieczerniku słowa. Kto Mnie zobaczył, zobaczył także i Ojca. Papież Franciszek w adhortacji Evangelii gaudium z 24 listopada 2013 roku, wskazał, że Kościół winien być w procesie nieustannego rozeznawania, co do tego, które zwyczaje, a także normy i przykazania kościelne, mają dziś siłę wychowawczą. Nie bójmy się dokonać ich rewizji. Podobnie istnieją normy lub przykazania kościelne, które mogły być bardzo skuteczne w innych epokach, ale które nie mają już tej samej siły wychowawczej jako drogi życia. Papież stwierdził też, że główną treścią nauczania Kościoła i jego katechezy jest kerygmat, mówiący o Jezusie. Przez misterium swej męki, śmierci i zmartwychwstania Jezus Chrystus objawia miłosierdzie Boże. Odkryliśmy, że także w katechezie rolę fundamentalną odgrywa pierwsze przepowiadanie lub kerygma, która powinna zajmować centralne miejsce w działalności ewangelizacyjnej i w każdej próbie odnowy Kościoła. Kerygma jest trynitarna. Jest ogniem Ducha udzielającego się pod postacią języków i sprawiającego, że wierzymy w Jezusa Chrystusa, który przez swą śmierć i zmartwychwstanie objawia nam i komunikuje nieskończone miłosierdzie Ojca. W ustach katechety nieustannie rozbrzmiewa pierwsze orędzie, Jezus Chrystus cię kocha, dał swoje życie, aby cię zbawić, a teraz jest żywy u twego boku codziennie, aby cię oświecić, umocnić i wyzwolić. Gdy mówimy, że to orędzie jest «pierwsze», nie oznacza to, że jest na początku, a potem się o nim zapomina albo zastępuje się je innymi treściami, które je przewyższają. Jest pierwszym w sensie jakościowym, ponieważ jest głównym orędziem, tym, do którego trzeba stale powracać i słuchać na różne sposoby i które trzeba stale głosić podczas katechezy w tej czy innej formie, na wszystkich jej etapach. Papież podkreślił też, że nauczanie z greki to kerygma o wyzwalającej, zbawczej miłości Jezusa wobec ludzi jest głównym orędziem katolicyzmu. W polskim systemie katechetycznym funkcjonuje zestaw. Głównych prawd wiary. Brzmią one następująco. Jest jeden Bóg. Bóg jest sędzią sprawiedliwym, który za dobre wynagradza, a za złe karze. Są trzy Osoby Boskie to Bóg Ojciec, Syn Boży, Duch Święty.Syn Boży stał się człowiekiem i umarł na krzyżu dla naszego zbawienia. Dusza ludzka jest nieśmiertelna. Łaska Boska jest do zbawienia koniecznie potrzebna. Zestaw ten jest owocem pracy katechetów z okresu przed odnową soboru watykańskiego II. Najstarszy znany zapis Sześciu prawd wiary pochodzi z katechizmu dla młodzieży wydanego w 1833 roku w Wilnie. Od tego czasu upowszechnił się w polskim nauczaniu religii katolickiej, nie jest jednak znany z wydań z innych krajów. Nie ma też bezpośredniego powiązania z powszechnym katechizmem. Jest świadectwem pedagogii kościelnej w okresie, gdy do przekazu wiary podchodzono jako do nauczania twierdzeń intelektualnych. Czyniono to indywidualistycznie, bardzo podkreślano też Bożą sprawiedliwość, interpretując ją nieraz w duchu legalistycznym, prawniczym. Lista ta jest niekompletna, brakuje w niej np. choćby wzmianki o wierze w zmartwychwstanie Chrystusa czy też w Kościół. Porównanie tego tradycyjnego katechizmowego ujęcia z wyżej ukazanym nauczaniem Magisterium Kościoła pokazuje, jakie zmiany zaszły w katolicyzmie ostatnich dwóch wieków. Ważny w naszej religii jest głównie Bóg i osoba Chrystusa. W tej sprawie treść wiary głównych wyznań chrześcijańskich jest zasadniczo jednolita, między katolicyzmem i prawosławiem istnieje rozbieżność w kwestii pochodzenia Ducha Świętego jak kwestia Filioque natomiast oba wyznania przeciwstawiają się poglądom części protestantów akcentujących raczej człowieczeństwo niż boskość Jezusa i przyznają szczególne miejsce Marii, uznanej za Matkę Bożą tytuł Bogarodzicy i Matkę ludzi, wierząc w jej dziewictwo przez całe życie i wniebowzięcie a katolicyzm wierzy także w Niepokalane Poczęcie. Jako że. Bóg jest jeden w trzech Osobach. W Bogu jest jedność natury i istoty, natomiast troistość poszczególnych Osób: Ojca, Syna i Ducha Świętego. Wcielony Jezus Chrystus jest prawdziwym Bogiem i prawdziwym człowiekiem, oznacza to, że jest w nim cała pełnia Bóstwa i człowieczeństwa. Duch Święty jako trzecia Osoba Boska pochodzi od Ojca i Syna, przez jedno tchnienie. Jest jedno źródło wiary to. Pismo Święte wraz z Tradycją, tworzące jedność. Pismo Święte stanowi podstawową Księgę dla wierzących. Jednak, jak podkreślono w Katechizmie Kościoła Katolickiego, należy dostrzec różnicę między tekstem Pisma świętego i Tym, o którym ów tekst mówi, Słowem-Osobą Jezusa Chrystusa. Wiara Kościoła buduje się poprzez Pismo święte, które jednak jest jedynie pomocą w spotkaniu Chrystusa w życiu. Wiara chrześcijańska nie jest jednak religią Księgi. Chrześcijaństwo jest religią Słowa Bożego. Słowa nie spisanego, lecz Słowa Wcielonego i żywego. Czerpiąc z tego jednego źródła Biblii i Tradycji, Kościół rozwijał doktrynę poprzez pogłębione ich rozumienie, szukając w nich odpowiedzi na pojawiające się w ciągu wieków pytania. Zgodnie ze słowami Chrystusa to każdy uczony w Piśmie, który stał się uczniem królestwa niebieskiego, podobny jest do ojca rodziny, który ze swego skarbca wydobywa rzeczy nowe i stare. Tradycja to przekaz ustny, z którego wyrosło Pismo Święte, i który zawsze jemu towarzyszył. Święty Jan Ewangelista zaznacza tak. I wiele innych znaków, których nie zapisano w tej księdze uczynił Jezus wobec uczniów. Te zaś zapisano, abyście wierzyli, że Jezus jest Mesjaszem, Synem Bożym, i abyście wierząc mieli życie w imię Jego, podobnie pisze on w swoim liście. Wiele mógłbym wam napisać, ale nie chciałem użyć karty i atramentu. Z Tradycji znamy rodziców Najświętszej Marii Panny jako Joachima i Annę. Niekiedy przekaz ustny wchodził do doktryny stając się jej częścią jako dogmat o Niepokalanym Poczęciu. Także katolicka teologia moralna doznała odnowy po soborze watykańskim II. Katolicy wraz z przyjęciem chrztu są wezwani do życia duchowego oraz pełnienia woli Bożej, wyrażonej w przykazaniach, a zwłaszcza w przykazaniu miłości Boga i bliźniego. To przykazanie jest podstawą i streszczeniem Dekalogu, któremu pełny sens nadał Chrystus w Kazaniu na górze. Dokonuje się to przez cnoty teologalne jak cnoty wiary, nadziei i miłości, oraz cnoty moralne jak, roztropność, sprawiedliwość, wstrzemięźliwość, męstwo. Moralność chrześcijańska nie jest moralnością kazuistyczną. Mówi zawsze rób to, nie rób tego, ale polega właśnie na wzroście w cnotach nadprzyrodzonych i ludzkich. Katolicyzm naucza też określonych zasad moralnych w pożyciu małżeńskim na przykład jako o katolickiej etyce seksualnej. Sferą relacji między mężczyzną a kobietą ma kierować cnota czystości, która jest postawą miłości. Polega ona na umiejętnym łączeniu ludzkiej władzy nad namiętnościami i daru Ducha Świętego zwanego darem czci lub darem pobożności. Pożycie seksualne z samej swej natury, według doktryny katolickiej, ma być podejmowane jako wyraz wiernej miłości ślubowanej w sakramentalnym małżeństwie i nie może być oddzielone od swej funkcji prokreacyjnej. Dlatego katolicka moralność odrzuca antykoncepcję, jak również stosunki przerywane, petting oraz masturbację. Podkreślił to papież Paweł VI w encyklice Humanae vitae z 25 lipca 1968 roku, która spotkała się ze sprzeciwem części hierarchów Kościoła. Katolicyzm uznaje akty homoseksualne za grzech, gdyż skłonność seksualną do osób tej samej płci uważa za niezgodną z naturą. Jednocześnie wzywa do szacunku dla osób, które odnajdują w sobie tendencje homoseksualne, uznając że nie sama orientacja odmienna od heteroseksualnej jest grzeszna, lecz dopiero przyzwolenie woli na czyny niezgodne z cnotą czystości i miłością małżeńską, możliwą, zgodnie z naturą, jedynie między jednym mężczyzną i jedną kobietą. Nauczanie to zostało na nowo sformułowane m.in. w deklaracjach Kongregacji Nauki Wiary w łacińskim sformułowaniu Personae Humanae oraz Homosexualitatis Problema. Egzystencja człowieka jest również bardzo istotna. Kościół katolicki naucza bowiem, że ludzie obciążeni są grzechem pierworodnym, z wyjątkiem Marii Panny, są skłonni do złego mimo znajomości dobra i ulegają pokusom Szatana. Do zbawienia potrzebują łaski, na którą są zobowiązani odpowiedzieć przez wiarę, którą potwierdzają czyny owoce wiary, jak poznanie istnienia Boga i moralnego prawa naturalnego są, mimo ludzkiej grzeszności, dostępne rozumowi ludzkiemu nawet bez znajomości Objawienia a oznacza to, że ludzie są odpowiedzialni za swoje czyny; każda osoba ludzka kochana jest przez Boga i powołana do zbawienia, lecz przez grzech oddala się od Niego. Wszystkich ludzi czeka na końcu świata Sąd Ostateczny, na którym zostaną osądzeni wszyscy ludzie i trafią z duszą bądź do życia wiecznego w niebie, bądź na potępienie w piekle. Ludzie, którzy trafili do nieba, mogą dalej kontaktować się z żyjącymi przez świętych obcowanie. Są oni w stanie np. usłyszeć ludzkie modlitwy, a następnie przedstawić je Chrystusowi jako jedynemu pośrednikowi między Bogiem a człowiekiem. Bierze się stąd kult świętych, czyli otaczanie niektórych zmarłych ludzi szczególną czcią i szacunkiem jako pośredników. Najbardziej rozwinięte obrzędy poświęcone są Maryi, matce Jezusa, która z duszą i ciałem została wzięta do Nieba. Kościół utrzymuje listę świętych jako kanonizowanych otaczanych czcią na całym świecie oraz błogosławionych beatyfikowanych, mających kult lokalny. Warto dodać, że liczba zbawionych nie ogranicza się tylko do oficjalnie kanonizowanych. Każdemu zbawionemu przysługuje miano świętego, kanonizowani są jedynie ci, co do których istnieje pewność, że są zbawieni. Ogłoszenie kogoś świętym zwane też wyniesieniem na ołtarze, poprzedza proces beatyfikacyjny i ogłoszenie go błogosławionym, a następnie proces kanonizacyjny, w czasie którego przedstawiane są argumenty za i przeciw beatyfikowaniu lub kanonizowaniu danej osoby. Jedną z okoliczności umożliwiających beatyfikację jest fakt otaczania danej osoby czcią jeszcze za życia. Kult świętych występuje także w prawosławiu, natomiast odrzuca go większość Kościołów protestanckich. Celem człowieka jest zmartwychwstanie przy powrocie Chrystusa na ziemię czyli znana nam już paruzja i wieczne życie z Bogiem w Królestwie. Tych zaś, którzy odrzucą zbawienie, czeka wieczne potępienie. Dusza ludzka jest nieśmiertelna, dlatego po Sądzie ostatecznym także ci, którzy nie wejdą do życia nie umrą, choć będą trwali w śmierci, określanej tradycyjnie mianem piekła. Chrystus bowiem, jak przypomniało Wyznanie wiary Ludu Bożego ułożone przez papieża Pawła VI, to ponownie przyjdzie sądzić żywych i umarłych, każdego wedle jego zasług; ci, którzy odpowiedzieli na miłość i łaskawość Boga, pójdą do żywota wiecznego, a ci, którzy aż do śmierci odrzucali je, skazani będą na ogień nigdy nie gasnący. Niektórzy z tych, którzy odpowiedzieli na miłość Boga, będą musieli, jeszcze dopełnić ekspiacji przez ogień czyśćcowy. Bóg stworzył ludzi z miłości, ale zerwawszy więź z Bogiem przez grzech pierworodny żyją oni z dala od Niego podlegając śmierci, od której mogą być wybawieni jedynie przez zasługi misterium paschalnego Chrystusa. Odnowione nauczanie o Kościele stanowiło jeden z głównych tematów, któremu poświęcone zostały prace soboru watykańskiego II. Konstytucja dogmatyczna o Kościele Lumen gentium z 21 listopada 1964 roku, stanowiła przełom katolickiego nauczania na ten temat. Myśl przewodnią dokumentu wyraża zdanie z pierwszego akapitu że. Kościół jest w Chrystusie niejako sakramentem, czyli znakiem i narzędziem wewnętrznego zjednoczenia z Bogiem i jedności całego rodzaju ludzkiego. Kościół jako Ciało Chrystusa jest, według doktryny katolickiej, rzeczywistością, obejmującą nie tylko ludzi na ziemi to Kościół pielgrzymujący, lecz i zmarłych zbawionych w niebie jest to, Kościół triumfujący oraz tych, którzy odeszli i przebywają w czyśćcu jest to Kościół oczyszczający. Kościół pielgrzymujący na ziemi ma charakter widzialnej i zorganizowanej zhierarchizowanej wspólnoty wierzących, której przewodzi kolegium biskupów, pozostających w jedności z biskupem Rzymu, uznawanym za następcę świętego Piotra jako Prymat świętego Piotra. Jest ona rozumiana jako święta, chociaż złożona z grzeszników. Do Kościoła katolickiego należą wszyscy ochrzczeni wyznający wiarę katolicką. Błędne jest utożsamianie Kościoła jedynie z jego hierarchią, gdyż Kościół jest, zgodnie ze słownictwem, które na nowo wprowadził Sobór watykański II, Ludem Bożym, społecznością skupiającą wiernych różnych stanów i dróg życiowych w komunii miłości z greki to koinonia. Jan Paweł wyraził to w adhortacji Christifideles Laici. Ten sam bowiem Duch, który odwiecznie łączy jedyną i niepodzielną Trójcę, który w pełni czasu. Syna Bożego na zawsze przyoblekł w ludzkie ciało, ten Duch jest w dziejach chrześcijańskich pokoleń stałym i niewyczerpanym źródłem jedności w Kościele i jedności Kościoła. Kościelna wspólnota jest, ujmując rzecz jeszcze ściślej, jednością organiczną, analogiczną do jedności żywego i sprawnego ciała. Odznacza się ona w istocie współistnieniem wielorakich powołań i stanów, tajemnic, charyzmatów i zadań, które, choć różne, są w stosunku do siebie komplementarne znanej jako Christifideles Laici. Życie Kościoła katolickiego regulowane jest przez Kodeks prawa kanonicznego, to osobny dla Kościoła tradycji łacińskiej, to Kodeks prawa kanonicznego z 1983 roku i osobny dla tradycji wschodniej. Kodeks kanonów Kościołów wschodnich z 1 października 1991 roku. Najważniejsze są tu Sakramenty. Głównym zadaniem Kościoła katolickiego, całej wspólnoty wierzących, jest głoszenie Chrystusa światu i udzielanie sakramentów, widzialnych znaków niewidzialnej łaski Bożej, czerpiących swą moc z Chrystusa. Jest ich siedem, ułożonych w trzech grupach, na podobieństwo, jakie istnieje między etapami życia naturalnego a etapami życia duchowego jest Katechizm Kościoła Katolickiego, powstały w latach od 1210 do 1666 roku. Zawiera między innymi.Sakramenty wtajemniczenia chrześcijańskiego, jak chrzest, bierzmowanie.Eucharystia, Sakramenty uzdrowienia jakimi są, sakrament pokuty i pojednania, namaszczenie chorych,.Oraz Sakramenty w służbie komunii, jak sakrament święceń, czy sakrament małżeństwa. Jedną z podstawowych płaszczyzn życia Kościoła jest liturgia. Podstawowymi, publicznymi czynnościami liturgicznymi w Kościele łacińskim są to.Liturgia godzin. Ofiara Mszy Świętej. Istnieje też kilka głównych skodyfikowanych liturgii oraz wiele odmian regionalnych, wynikających z tradycji lokalnych. Mnogość ta w dużym stopniu odpowiada strukturze Kościoła zawierającego liczne Kościoły lokalne wraz z ich tradycjami liturgicznymi. Według Rocznika Papieskiego w 2011 roku na świecie katolicyzm wyznawało nieco ponad 1 miliard dwieście milionów ludzi. Liczba ta plasuje katolicyzm jako wyznanie na pierwszym miejscu przed sunnickim odłamem islamu, a drugim, po islamie jako całej religii, wliczając wszystkie jej odłamy. Spośród wiernych świeckich Kościoła katolickiego niektórzy pełnią specjalne posługi w Kościele są akolici oraz lektorzy. Oprócz tego istnieje odrębne powołanie zakonne do życia wyłączonego z biegu codzienności, gdzie swój czas oddaje się wyłącznie do dyspozycji chwały Bożej. W Kościele katolickim najwyższa władza należy do papieża. Lokalnie władza nad diecezją spoczywa na biskupie diecezjalnym, następnie metropolitach i krajowym kolegium biskupów episkopacie. W Systematyce Kościołów katolickich wyróżniamy.Tradycjonalizm w Kościele Rzymskokatolickim. Kościół rzymskokatolicki jako obrządek łaciński. Należą do niego. Kościoły greckokatolickie. Kościoły aleksandryjskie. Kościoły antiocheńskie i obrządek zachodnio syryjski, obrządek maronicki. Kościoły chaldejskie. Kościół ormiański. Katolickie Kościoły Wschodnie. Kościół katolicki są to Wierni w różnych obrządkach i wspólnotach pozostający w pełnej komunii z papieżem. Wspólnoty z różnych przyczyn i pozycji doktrynalnych nie będące obecnie w pełnej komunii z Kościołem Katolickim nawet jeśli niektóre z nich prowadzą dialog ze Stolicą Apostolską jak Bractwo św. Piusa X, mimo to przyznające się do katolickiej tożsamości i praktykujące liturgię katolicką jak, Ruch Tradycyjnych Katolików jak, sedeprywacjonizm. Bractwo Świętego Jana. Bractwo Świętego Piusa V to na pograniczu z sedeprywacjonizmem. Kongregacja Maryi Niepokalanej Królowej oraz Tradycyjny Kościół Katolicki.May też odłamy takie jak, sedewakantyzm dzielące się na Kościół Palmariański. Kościół Rzymskokatolicki Michała I. Kościół Rzymskokatolicki Świętej Tradycji Apostolskiej i Prawdziwy Kościół Katolicki. Wyróżniamy także. Konklawizm. Bractwo świętgo Piusa X i Bractwo świętego Jozafata.Tradycjonaliści katoliccy, jak Polskokatolicyzm. Kościoły utrechckie, Kościoły narodowe, nurt płocki mariawitów, nurt felicjanowski mariawitów. Oraz Mariawityzm i Ekumeniczna Wspólnota Katolicka. Podzielony kościół jest także na.Starokatolicyzm jak.Amerykański Kościół katolicki.Brazylijski Katolicki Kościół Apostolski. Patriotyczne Stowarzyszenie Katolików Chińskich, czy Liberalny Kościół katolicki. Kapłani i wierni którzy indywidualnie wypowiedzieli posłuszeństwo Stolicy Apostolskiej. Są także. Niezależne kościoły i wspólnoty katolickie jak Anglokatolicyzm. Oraz Kościoły anglikańskie i episkopalne tradycji katolickiej Najważniejsze święta kościoła katolickiego to. Triduum Paschalne są to uroczystości wspominające mękę i zmartwychwstanie Jezusa, obejmujące wieczór Wielkiego Czwartku, Wielki Piątek, Wielką Sobotę, oraz Wielkanoc. Ten ostatni dzień stanowi w myśl zasad liturgii integralną część Triduum, lecz w potocznym rozumieniu jest oddzielnym świętem, a Triduum stanowią: Wielki Czwartek, Wielki Piątek i Wigilia Paschalna. Uroczystość Zmartwychwstania Pańskiego przypada na pierwszą niedzielę po pierwszej wiosennej pełni księżyca, może wypaść najwcześniej 22 marca, a najpóźniej 25 kwietnia. Narodzenie Pańskie uroczystość upamiętniająca narodziny Jezusa to zawsze 25 grudnia. Jest po Wielkanocy największym i najważniejszym świętem chrześcijańskim. Wniebowstąpienie Pańskie to 40 dni po Wielkanocy. Zesłanie Ducha Świętego 50 dni po Wielkanocy. Uroczystość Trójcy Świętej to niedziela po Uroczystości Zesłania Ducha Świętego. Uroczystość Najświętszego Ciała i Krwi Chrystusa to czwartek po Uroczystości Trójcy Świętej, zawsze 60 dni po Wielkanocy. W Polsce zwana potocznie Bożym Ciałem. Objawienie Pańskie jest tradycyjnie określane jako Trzech Króli wypadające 6 stycznia. Wszystkich Świętych święto ku czci wszystkich znanych i nieznanych świętych i męczenników 1 listopada. Oprócz wyżej wymienionych uroczystości istnieją liczne święta ku czci Maryi Panny, świętych i męczenników. Niektóre wspólnoty zakonne posiadają odrębne wspomnienia liturgiczne i uroczystości. Są też i wątpliwości co do istoty wiary bowiem. Historycy spierają się co do tego, czy to Jezus założył Kościół jeszcze za swojego życia, czy też jest on późniejszą strukturą, powołaną przez jego uczniów. W Ewangeliach Nowego Testamentu greckie słowo ekklesia, czyli Kościół, pojawia się trzykrotnie. Najbardziej znany jest fragment Ewangelii Mateusza. Ty jesteś Piotr, czyli Skała, i na tej Skale zbuduję Kościół mój. Kościół jako poświadczona historycznie wspólnota wiernych pojawia się jednak dopiero w Dziejach Apostolskich.

Gdzie pod tą nazwą kryje się zgromadzenie wszystkich tych, którzy pełni Ducha Świętego oczekują na powtórne przyjście Jezusa. Greckie słowo ekklisi oznacza wezwanie, odwołanie się po prostu do Boga.

Prawosławie

To jedno z podstawowych i licznych wyznań chrześcijańskich. Termin oznacza również ogół zasad wiary i życia religijnego, do których odwołuje się Cerkiew prawosławna. Słowo prawosławie jest tłumaczeniem greckich słów ὀρθόδοξος, ορθοδοξία orthodoxos, orthodoxía prawdziwie, prawidłowo sławiący, prawidłowe wyznanie.

Prawosławie ukształtowało się z pierwotnego chrześcijaństwa. Cezury jego podziału na prawosławie w formie starożytnej, średniowiecznej i nowożytnej stanowią daty: przełom II i III wieku proces strukturyzacji wspólnoty chrześcijańskiej, a 692 rok to zerwanie na synodzie trullańskim jedności kościołów wschodnich z rzymskim. W II wieku chrześcijaństwo stanęło przed wyborem jak izolacja petryniści albo otwarcie na nowe nurty pauliniści.

Do obrania drogi dalszego rozwoju przyczynili się apologeci aleksandryjscy Pantenus z Sycylii, Klemens Aleksandryjski i Orygenes którzy podjęli próby włączenia do religii chrześcijańskiej dotychczasowego dorobku kultury antycznej. Z chrześcijańskim prymatem Rzymu nie zgadzało się wielu biskupów Wschodu. Na tym tle zarysował się konflikt pomiędzy Kościołem wschodnim i zachodnim, który z biegiem czasu doprowadził do schizmy. Zasady doktryny, kultu i prawa prawosławnego kształtowały się na przestrzeni wieków od I do VIII podczas soborów powszechnych i synodów, z wyjątkiem nicejskiego I i konstantynopolitańskiego, i zaliczają się do nich, sobór efeski zwołany w 431 roku, sobór chalcedoński zwołany w 451 roku, synod w Orleanie w 533 roku, na którym ustalono, że kobiety nie mogą brać udziału w hierarchii kościelnej i nie mogą otrzymywać święceń kapłańskich, sobór konstantynopolitański II zwołany w 553 roku, sobór konstantynopolitański III zwołany w 680 roku, i sobór nicejski II zwołany w 787 roku.

Kształtowaniu się prawosławia towarzyszyły herezje i rozłamy czyli schizmy. Ortodoksja cerkwi kształtowała się w polemice z licznymi ruchami religijnymi. Doktryna prawosławna. Nauczanie doktrynalne wiary i moralności jest jednym z trzech, obok życia i kultu, podstawowych wymiarów prawosławia. Wierność to analogii wiary, czyli zasadniczemu zrębowi nauczania prawosławnego, realizowana jest przez biskupów. Oprócz tradycyjnego wyznania wiary doktryna prawosławna określana jest przez dokumenty Soborów powszechnych. Głównymi prawdami wiary, których naucza prawosławie, są twierdzenia zawarte w Apostolskim symbolu wiary znanym w Składzie apostolskim. Doktryna prawosławia opiera się na dekretach siedmiu pierwszych soborów powszechnych i przekazach Ojców Kościoła. Nie uznaje rozpowszechnionego w Kościele zachodnim po Wielkiej schizmie w roku 1054, jako jurysdykcyjnego rozumienia prymatu biskupa Rzymu, skłaniając się ku tradycji zakładającej pojęcie Kościoła jako wspólnoty, czyli komunii z greki to koinonia, jako równych sobie Kościołów lokalnych.

Choć faktycznie funkcje prymatu przejął Patriarcha Konstantynopola, a potem, po upadku Bizancjum w 1453 roku, aspiracje do bycia Trzecim Rzymem miała młoda stolica patriarsza Moskwa. Prawosławie nie przyjmuje dogmatu o Filioque, czyli pochodzenia Ducha Świętego zarówno od Ojca, jak i Syna, teologowie prawosławni tłumaczą, że Bóg Ojciec jest jedynym źródłem i Syna, i Ducha Świętego, wywodząc to od ponadczasowego pochodzenia Ducha Świętego. Kiedy zaś przyjdzie Pocieszyciel, którego poślę wam od Ojca, Duch Prawdy, który od Ojca pochodzi, on będzie świadczył o mnie, Dlatego Bazyli Wielki napisał. Bóg jest jeden, bo Ojciec jest jeden, i odrzuca też ideę odpustu, czyśćca, dogmat o Niepokalanym Poczęciu Najświętszej Maryi Panny, dogmat o Wniebowzięciu Matki Bożej, nauczanie o grzechu pierworodnym Augustyna z Hippony oraz celibat niższego duchowieństwa diakonów i prezbiterów. Według teologów Kościoła prawosławnego, Maryja zakończyła swoje ziemskie bytowanie w sposób ludzki, dołączając do swojego Syna w Niebie przez Zaśnięcie jak śmierć oraz wniebowzięcie Jej ciała. Bóg i osoba Chrystusa.

W tej sprawie treść wiary głównych wyznań chrześcijańskich jest zasadniczo jednolita, między katolicyzmem i prawosławiem istnieje rozbieżność w kwestii pochodzenia Ducha Świętego kwestia Filioque, natomiast oba wyznania przeciwstawiają się poglądom części protestantów akcentujących raczej człowieczeństwo niż boskość Jezusa i przyznają szczególne miejsce Marii, uznanej za Matkę Bożą mającej tytuł Bogarodzicy i Matkę ludzi, wierząc w jej dziewictwo przez całe życie i wniebowzięcie katolicyzm także w Niepokalane Poczęcie. Bóg jest jeden w trzech Osobach. W Bogu jest jedność natury i istoty, natomiast troistość poszczególnych Osób: Ojca, Syna i Ducha Świętego. Wcielony Jezus Chrystus jest prawdziwym Bogiem i prawdziwym człowiekiem i oznacza to, że jest w nim cała pełnia Bóstwa i człowieczeństwa. Duch Święty jako trzecia Osoba Boska pochodzi od Ojca i Syna, przez jedno tchnienie.

Prawosławie naucza też określonych zasad moralnych w pożyciu małżeńskim. Sferą relacji między mężczyzną a kobietą ma kierować cnota czystości, która jest podstawą miłości. Polega ona na umiejętnym łączeniu ludzkiej władzy nad namiętnościami i daru Ducha Świętego zwanego darem czci lub darem pobożności. Pożycie seksualne z samej swej natury, według doktryny prawosławnej, ma być podejmowane jako wyraz wiernej miłości ślubowanej w sakramentalnym małżeństwie, jednak prokreacja nie jest wymogiem koniecznym, a jedynie jednym z wielu celów pożycia małżeńskiego, z których zjednoczenie małżonków jest najważniejszym. Antykoncepcja nie opierająca się na metodach aborcyjnych, z błogosławieństwem swojego ojca duchowego, jest w prawosławiu dozwolona. Prawosławie uznaje akty homoseksualne za grzech, gdyż skłonność seksualną do osób tej samej płci uważa za niezgodną z naturą. Jednocześnie wzywa do szacunku dla osób, które odnajdują w sobie tendencje homoseksualne, uznając że nie sama orientacja odmienna od heteroseksualnej jest grzeszna, lecz dopiero przyzwolenie woli na czyny niezgodne z cnotą czystości i miłością małżeńską, możliwą, zgodnie z naturą, jedynie między jednym mężczyzną i jedną kobietą. Cerkiew prawosławna słusznie naucza, że ludzie obciążeni są grzechem pierworodnym, są skłonni do złego mimo znajomości dobra i ulegają pokusom Szatana. Do zbawienia potrzebują łaski, na którą są zobowiązani odpowiedzieć przez wiarę, którą potwierdzają czyny czyli owoce wiary i poznanie istnienia Boga i moralnego prawa naturalnego są, mimo ludzkiej grzeszności, dostępne rozumowi ludzkiemu nawet bez znajomości Objawienia oznacza to, że ludzie są odpowiedzialni za swoje czyny; każda osoba ludzka kochana jest przez Boga i powołana do zbawienia, lecz przez grzech oddala się od Niego.

Wszystkich ludzi czeka na końcu świata Sąd Ostateczny, na którym zostaną osądzeni wszyscy ludzie i trafią z duszą bądź do życia wiecznego w niebie, bądź na potępienie w piekle. Ludzie, którzy trafili do nieba, mogą dalej kontaktować się z żyjącymi przez świętych obcowanie. Są oni w stanie np. usłyszeć ludzkie modlitwy, a następnie przedstawić je Chrystusowi jako jedynemu pośrednikowi między Bogiem a człowiekiem. Bierze się stąd kult świętych, czyli otaczanie niektórych zmarłych ludzi szczególną czcią i szacunkiem jako pośredników. Najbardziej rozwinięte obrzędy poświęcone są Maryi, matce Jezusa, która z duszą i ciałem została wzięta do Nieba.To Wniebowzięcie NMP. Cerkiew utrzymuje listę świętych kanonizowanych, otaczanych czcią na całym świecie. Warto dodać, że liczba zbawionych nie ogranicza się tylko do oficjalnie kanonizowanych. Każdemu zbawionemu przysługuje miano świętego, kanonizowani są jedynie ci, co do których istnieje pewność, że są zbawieni. Kult świętych występuje także w katolicyzmie, natomiast odrzuca go większość Kościołów protestanckich. Bowiem celem człowieka jest zmartwychwstanie przy powrocie Chrystusa na ziemię czyli paruzja i wieczne życie z Bogiem w Królestwie. Tych zaś, którzy odrzucą zbawienie, czeka wieczne potępienie. Dusza ludzka jest nieśmiertelna, dlatego po Sądzie ostatecznym także ci, którzy nie wejdą do życia nie umrą, choć będą trwali w śmierci, określanej tradycyjnie mianem piekła. Chrystus bowiem ponownie przyjdzie sądzić żywych i umarłych, każdego wedle jego zasług.To ci, którzy odpowiedzieli na miłość i łaskawość Boga, pójdą do żywota wiecznego, a ci, którzy aż do śmierci odrzucali je, skazani będą na ogień nigdy nie gasnący. Niektórzy z tych, którzy odpowiedzieli na miłość Boga, będą musieli jeszcze dopełnić ekspiacji przez ogień czyśćcowy. Bóg stworzył ludzi z miłości, ale zerwawszy więź z Bogiem przez grzech pierworodny żyją oni z dala od Niego podlegając śmierci, od której mogą być wybawieni jedynie przez zasługi misterium paschalnego Chrystusa.