Bezpłatny fragment - Koyashū

***

Tomasz Brózda

Od autora

Pierwszy raz z poezją haiku zetknąłem się w grudniu 2009 roku. Czytałem wtedy książkę autorstwa Paula Varleya pt. „Kultura Japońska”. Od razu zaciekawiła mnie ta forma poetycka swoją odmiennością mimo że, nie rozumiałem jeszcze wtedy zasad jej tworzenia.

Pierwsze swoje haiku „Stare okno” („Furumado ya”) zamieszczone również w tym zbiorze napisałem 8 kwietnia 2011 roku o godzinie 23:47 jak zanotowałem w rękopisie.

Początkowo swoje utwory publikowałem na łamach nieistniejącego już "forum.haiku.pl”. Były to lata 2011—2013. Nawiasem mówiąc o takim forum działającym w Polsce dowiedziałem się również z przypisów zamieszczonych w książce Paula Varleya.

Do pisania haiku powróciłem jesienią 2017 roku. Tym razem obrałem sobie za cel tworzenie haiku w dwóch językach: polskim i japońskim. W niniejszym zbiorze zdecydowana większość utworów została napisana po 2017 roku. Znajdują się jednak i takie które pochodzą z mojego rękopisu z lat 2011—2013. Są to wiosenne haiku numer (1, 8, 11, 12, 13, 15).

Przy tej okazji chciałbym podziękować mojemu Nauczycielowi języka japońskiego za korektę moich tłumaczeń oraz cenne wskazówki jakich mi udzielił. Robertowi Ratajczakowi za grafikę którą wykorzystałem w okładce, Dariuszowi Trybule za różne cenne rady oraz ekipie wydawnictwa Ridero za cenne wskazówki odnośnie technicznego przygotowania niniejszego zbioru.

W niektórych przypadkach tłumaczenia różnią się od siebie. Tak np. jest w przypadku wiosennego haiku nr. 14. W wersji polskiej mowa jest o kamienicy natomiast w japońskiej o budynku mieszkalnym jako że, trudno by było znaleźć odpowiednik naszej „kamienicy” w języku japońskim.

Z perspektywy czasu uważam, że fascynacja japońską literaturą i poezją była kolejnym krokiem na drodze poznawania kultury i historii Japonii. Jesienne haiku numer 1, 2, 4 nie zostały poddane dodatkowej korekcie. Ewentualne błędy lub przeoczenia są wynikiem mojego niedopatrzenia bądź błędnych decyzji.

13.09.2019

Tomasz Brózda

Piękno przejściowych pór roku

Już na początku „Zapisków spod wezgłowia” dama dworu Sei Shōnagon stwierdziła, że „właściwie każda pora roku ma swój niepowtarzalny urok”. Trudno się z tym nie zgodzić. Niemniej jednak wiosna i jesień to pory roku szczególnie mi bliskie. Powiedziałbym, że obie te pory roku stanowią pewnego rodzaju „klamry”.

Wiosna pobudza do działania, pokazuje budzący się świat natury niejednokrotnie kruchy i nieporadny. Jesień z kolei nakłania do przemyśleń i podsumowań przed kończącą cykl zimą. Przypomina o przemijaniu i ulotności zarówno ludzkiego życia jak i natury.

Pewnie również dlatego, że w Polsce przypadają wtedy takie święta jak „Wszystkich Świętych” czy „Dzień zaduszny”. Ukierunkowuje nas to niezależnie od światopoglądu na osoby których życie na tym świecie dobiegło końca. A umiejętność dostrzegania rzeczy z pozoru „mało ważnych” jest bardzo ważna w poezji haiku.

Nie sposób w tym kontekście nie napisać czegoś o Japonii. Przeglądając różne oferty biur podróży organizujących wycieczki do Japonii można zauważyć, że to właśnie wiosna i jesień cieszy się największym powodzeniem. Trudno się temu dziwić. To właśnie wiosną kwitną wiśnie. Jesienią z kolei „wszystko jest czerwone” jak to kiedyś trafnie ktoś ujął — tworząc niepowtarzalny klimat. Popularność przejściowych pór roku wśród biur podróży i turystów chcących zwiedzić Kraj Pośród Trzcinowych Pól wynika zapewne z tego, że japońskie lato jest dość uciążliwe, gorące, wilgotne i deszczowe.

Oczywiście kategorie estetyczne związane z haiku (np. Aware czy yūgen) mają zastosowanie w każdej z czterech pór roku. Napisałem wyżej, że jesień przypomina o przemijaniu i ulotności ale tak samo wiosna, lato i zima. Kruchość i ulotność nie rozróżnia pór roku ale w każdej z nich wyraża się na swój własny sposób.

Wiosna

*1*

To stare okno

czy pod mój dach zawita

wiosenny wiatr

*2*

Wczesna wiosna

w leśnej chatce

samotne dziecko

*3*

Wiosenny deszcz

wśród górskich szczytów

chata żebraków

*4*

Ta leśna szopa

nad czubkiem sosny wisi

gniazdo sokoła

*5*

Pełnia księżyca

ciszę zakłóca

żaba w strumyku

*6*