Bezpłatny fragment - Kościół pod wezwaniem Przemienienia Pańskiego w Bysławiu

Kościół pod wezwaniem Przemienienia Pańskiego w Bysławiu

Książka powstała przy pomocy księdza Wojciecha Głogowskiego Proboszcza kościoła i Parafii w Bysławiu

We wsi Bysław znajduje się parafialny kościół rzymskokatolicki pod wezwaniem Przemienienia Pańskiego, nieco dawniej był znany i występował w archiwach pod wezwaniem Wszystkich Świętych, został wybudowany w strzelistym stylu neogotyckim w latach 1886 do roku 1888. Kościół powstał w miejscu wcześniejszego drewnianej śwątyni, a datowanej w zapiskach już w XVI wieku, kościół dziś otoczony jest po renowacji przeprowadzonej kilka lat temu, stylizowanym kamienno ceglanym murem dookoła z wejściem na dziwdziniec szerokimi kamiennymi schodami widącymi wprost na teren kościoła od strony wschodniej. Dzwony na wieży pochodzą z 1636 i 1887 roku. Do mającej tu swoją siedzibę parafii należą do dziś dnia kościół wraz z klasztorem w Bysławku.

Oraz nowo wybudowany kościół świętego Floriana w Minikowie. W 2011 roku, bysławski cmentarz wpisano do rejestru zabytków w roku 2011. Siedziba tej świątyni znajduje się we wsi Bysław przy ulicy Głównej 69 w gminie Lubiewo w powiecie tucholskim. W Bysławiu dziś Proboszczem jest ksiądz Wojciech Głogowski. Historycznie rzecz ujmując jest to kościół wraz z parafią rzymskokatolicką, znajdujący się w diecezji pelplińskiej, położony w dekanacie Lubiewo. Cofajac się niejako wstecz to wiemy że już przed 1325 rokiem, utworzono w Bysławiu pierwszą parafię rzymskokatolicką obejmującą swoją działanością wsie Cekcyn i Lubiewo, wydzielając kościół z parafii położonej w Serocku. Już w roku 1325,występuje pierwsza wzmianka o parafii z okazji złożenia świętopietrza. W roku 1344,następuje wydzielenie parafii w Lubiewie a w XIV wieku, wydzielono również parafię w Cekcynie. Już w roku 1379, dokument lokacyjny dla wsi Bysław mówi o uposażeniu probostwa 5 włókami, natomiast w XIV wieku, odnotowujemy powstanie nowego kościoła.

Historia Kościoła w Bysławiu

Jak już wiemy jeszcze w roku 1583, kościół w Bysławiu wcześniej występował pod wezwaniem Wszystkich Świętych. Tutejsza parafia obejmowała pobliskie wsie jak Bysławek, Minikowo i Wełpin. Właśnie w tym okresie następuje przyłączenie do Bysławskiej, parafii Cekcyńskiej a reaktywowanej w dniu 7 XI 1850 roku. 27 stycznia 1856 roku, dokonuje się w Bysławiu powstanie Bractwa Pięciu Ran Pana Jezusa.

Natomiast 31 maja 1863 roku, zostało założone kolejne Bractwo, mianowcie Bractwo Różańcowe. W roku 1886, rozpoczęto budowę obecnego neogotyckiego kościoła murowanego, a dotychczasowy stary kościół rozebrano najpóźniej jeszcze w tym samym roku. W roku 1888, odnotowujemy w zapiskach całkowite ukończenie budowy kościoła i oddanie świątyni do użytku wiernych. 13 marca tego roku następuje benedykcja kościoła przez księdza dziekana Nelkego. Natomiast w roku 1908,dokonano gruntownej renowacja kościoła.

W dwudziestym wieku, na przykład w roku 1928,w parafii Bysławskiej mieszkało 3608 osób, niemal większość wśród mieszkańców parafii było 3294 osób wyznania katolickiego i pochodzenia Polskiego, było wśród mieszkańców wsi 18 katolików pochodzenia Niemieckiego, mieszkał także we wsi 1 Polak niekatolik, mieszkało tu także 292 Niemców niekatolików, oraz 3 osoby pochodzenia żydowskiego.

Do komunii wówczas przystępowało około 2370 wiernych. W roku 1928, istniało także Stowarzyszenie Młodzieży w Płazowie. W roku 1945,nastapiło przejęcie dawnego kościoła ewangelickiego w Iwcu, jako świątyni filialnej. 1 lipca 1971,następuje kolejne wydzielenie parafii w Iwcu, co też zatwierdzono dekretem z dnia 28 czerwca 1971 roku. W roku 1992,a po 25 marca parafia Bysławska została podporządkowana dekanatowi Lubiewo.

Kościół z zewnątrz przypomina już na pierwszy rzut okiem swoje neogotyckie pochodzenie, wraz z bardzo smukłą wysoką i z daleka widoczną wieżą dzowonniczą wraz z wysoko wzniesieną sygnaturką, góruje a nawet można powiedzieć że jest wręcz dominujący nad całą panoramą wsi Bysław. W wieży dzwonnej umieścili budowniczowie do dziś dwa położone naprzeciw siebie czynne duże widoczne z daleka zegary do dziś dnia wybijające upływajace nam godziny,

Według źródeł historycznych wiemy dziś, że parafia Przemienienia Pańskiego, dawniej była znana pod wezwaniem Wszystkich Świętych, została założona przez jednego z Książąt Pomorskich jeszcze przed XIV wiekiem. Pierwsza wzmianka o tej parafii pochodzi, już z 1326 roku. O uposażeniu parafii mówi bowiem dokument osadczy z 1379 roku. Kościół pierwotny z 1583 roku został rozebrany dopiero w XVIII wieku. Według przekazów wizytacyjnych z lat 1583, 1584 i 1597 XVI wieku, kościół stał jeszcze w obrębie ogrodzonego cmentarza. Kościół został zbudowany w latach 1886 do roku 1888, według projektu bliżej nieokreślonego i nie znanego nam bliżej architekta w stylu neogotyckim. Pod koniec XIX wieku, kośćiół otrzymał do wyposażenia swojego wnętrza, jednolite neogotyckie sprzęty liturgiczne, wraz z częścią rzeźb przedstawiających kilku świętych. Około 1900 roku, polichromie wnętrza wykonał artysta malarz Antoni Piotrowicz z Chełmna. Na wieży kościoła zamontowano zegar Vortmana, oraz na chórze kościoła zamontowano czynne do dziś dnia organy. Kościół gruntownie odnowiono w roku 1908. Natomiast w roku 1989 do 1990, rozpoczęto prace nad kapitalnym remontem kościoła. Dach na szczycie świątyni i samo prezbiterium położone w absydzie dokładnie wówczas uszczelniono, przy czym pokryto trwałą dachówką ceramiczną. Obrzeża dachu zabezpieczone są do dziś blachą miedzianą. Prace we wnętrzu kościoła rozpoczęto w 1994 roku, od wstępnego przebadania trwałej substancji zabytkowej w tym samych murów kościoła, a także zachowanej polichromii ściennej, oraz będących na wyposarzeniu światyni wszytkich ołtarzy. W obecności władz konserwatorskich podjęto decyzje co do należytego i starannego ich wykonania. Kolejne prace podjęto nad położoną posadzką w nawie głównej, dostosowując ją kolorystycznie do istniejących już wcześniej polichromii ściennych. Mianowicie usunięto warstwę farby emulsyjnej, która zasłaniała malowidła z 1900 roku. Następnie powstałe ubytki uzupełniono zupełnie nowym tynkiem. Przedsionek od strony północnej zarzucono nową zaprawą tynkarską. Położono nową posadzkę i urządzono kaplicę z ołtarzykiem i kopią obrazu Matki Bożej Nieustającej Pomocy. W 1995 roku, całkowicie zdemontowano ołtarz główny i przekazano do prac konserwatorskich. W tym czasie również złożono zamówienie na wykonanie mensy ołtarzowej z piaskowca. Wykonano także zupełnie nowe oświetlenie. Natepnie przystąpiono do zrekonstruowania malowideł w całości wnętrza kościoła. W prezbiterium, po usunięciu starej zużytej posadzki, została położona nowa. W październiku w 1995 roku, przywieziono zupełnie nową mensę ołtarzową. Na początku listopada 1995 roku, prace konserwatorskie i montażowe przy głównym ołtarzu zostały definitywnie zakończone. Uporządkowano również całe obejście. Również w samej zakrystii przeprowadzono kapitalny remont.

Kościół w Bysławiu, jest to typowa jednonawowa konstrukcja halowa z przepięknymi polichromiami malowanymi na ścianach całej światyni, zwraca uwagę również pokryte malowanymi i podrzeźbianymi deskami ciemniejsze od pozostałej części kościoła sklepienie. Nad ołtarzem głównym wnętrze kościoła oświetla piękna sześcioelementowa rozeta. Z przodu od wejścia do prezbiterium na ścianie widnieje olbrzymi fresk Trójcy świętej z aniołami. Nawę główną kościoła oświetalają wnętrze kościoła wysokie stylizowane na gotyckie witrażowane okna. Empora organowa wsparta jest na solidnych debowych belkach, sprawia jednak wrażenie lekkiej i stabilnej jednocześnie konstrukcji.

Fasada główna i wieża dzwonnicza

Patrząc na kościół od strony imponująco wysokiej fasadowej wieży dzwonniczej oczom widza przedstawia się nam piękny widok typowo neogotyckiej sylwetki kościelnej, z ogromnym portalem wejściowym ozdobionym nad nim samym ostrołukowym tympanonem z ukrzyżownym Chrystusem nad gotyckim łukiem, oraz mocnych ciężkich zapewne dębowych podwójnych drzwi. Nieco nad samym tympanonem położone są dwa markowane pojedyńcze okna z przypominającymi na pozorowane strzelnicze szczeliny z wysokimi przestrzeniami. Tuż nad nimi widnieje dość duże okno zdobione położonymi w owalu cegłami, przypominające rosette z krzyżem pośrodku na jasnym tle. Powyżej widoczne są ponownie dwie wąskie szczeliny, nad nim nieco wyżej znajdują sie wolne przestrzenie, ujęte w stylizowane gotyckie podwójne okienka położone z czterech stron wieży, za którymi umieszczono dzwony kościoła. Poniżej od strony wschodniej i zachodniej widoczne są dwie olbrzymie malowane na biało tarcze zegarów kościelnych firmy zegarmistrzowskiej mistrza Vortmana, a tuż nad nimi zaczyna się czworoboczny ostro pnący się w górę zakończony strzelistą sygnaturką z krzyżem na jej szczycie szpiczasty dach. Przy ścianie głównej fasady przy samym parterze wkomponowane są dwie absydy z trzema gotyckimi oknami zakończone także trójdzielonym daszkiem. W ścianie głównej fasady widzimy jeszcze pionową niemal prostokątną ceglaną przyporę ozdobioną markowanym dużym pseudo oknem gotyckim.

Kruchta kościoła

Kruchta lub przedsionek kościoła dawniej nazywana babińcem część kościoła, przedsionek usytuowany przed głównym wejściem, niekiedy również przed bocznym do naw lub zakrystii. Najczęściej wydzielona jest wewnątrz kościoła, choć może być w formie przybudówki wyraźnie wyodrębnionej z bryły budynku. Kruchta oprócz funkcji praktycznych zabezpieczenie wnętrza przed wiatrem i opadami pełniła również funkcje religijne było to miejsce odprawiania pokuty, chrztów, wystawiania trumny przed mszą pogrzebową i administracyjno sądowe jako miejsce ogłaszania postanowień miejskich i kościelnych oraz sprawowania sądów.Tu w tym kościele po wejściu przez portal główny kościoła od strony wieży dzwonniczej zaraz, za potężnymi drzwiami przedsionka zwanego kruchtą,przed soba na wprost drzwi, do wnętrza świątyni widzimy zabytkową kropielnicę pochodzącą z roku 1747, wykutą w biało różowym granicie o wysokości 85 centymetrów i średnicy 48 centymetrów, wykutej w prostej cylindrycznej formie z kolistym zagłębieniem na wodę święconą, na niej wykuta jest także inskrypcja o treści A.O.X.1747. Powyżej znajduje się tablica upamiętniająca remont zegara na wieży. Na sklepieniu wyżej jeszcze od tablicy pamiątkowej przedsionka, umieszczono także wyjątkowo piękne zdobienie w stylu gotyckim,jest to element  ceglano malarski w formie koła ceglanego z motywem czterolistnej koniczyny w samym jej środku. To bardzo efektowne zakończenie sklepienia przedsionka, nie jest niestety zauważalne na pierwszy rzut okiem, prawdopodobnie z uwagi na fakt, że każdy z wiernych patrzy zawsze na wprost do nawy głównej w kierunku ołtarza głównego. Warto się jednak tu zatrzymać na chwilę, i obejrzeć ten bardzo ciekawy element architektoniczny.

Ściany i fasady boczne

Fasady zewnetrzne ścian bocznych kościoła, położone od strony wschodniej i zachodniej są niemal identyczne. Wchodząc na dziedziniec świątyni przekraczamy wspomniane na początku opowiadania, kamienne szerokie schody, oflankowane z obu stron solidnym kamienno ceglanym murem. Po czym wchodzimy na teren dziedzińca kościelnego, tuż przed absydą prezbiterialną na wprost ciężkich okutych drzwi do zakrystii. Ołtarz główny i samo prezbiterium położone jest w osłoniętej ceglanymi przyporami obszernej na planie kwadratu absydzie. Nad prezbiterium widoczna jest wspomniana wcześniej, duża sześcioelementowa rosetta z położonymi poniżej niej samej, dwoma gotyckimi oknami osłanianych od frontu dwoma przyporami sięgającymi niemal samego stromego krytego czerwoną dachówką dachu absydy, Na dziedzińcu kościoła w oczy rzuca się duży postawiony tuż obok wejścia i portalu bocznego, krzyż misyjny z pasją Ukrzyżowanego Pana Jezusa. Kościół otoczony jest z każdej niemal strony ceglanymi zakończonymi dachówkami przyporami, podkreślającymi jego gotycki charakter budownictwa sakralnego. W ścianach nawy głównej jak i prezbiterialnej widzimy stylizowane na gotyk duże podwójne wysokie ostro łukowe okna. Po pięć gotyckich okien mamy z każdej strony wschodniej, tak jak i ze strony zachodniej, a zakończone są ściany boczne nawy głównej, stromym spadzistym krytego ceglanymi dachówkami dachem. Widzimy też po jednym oknie w samym prezbiterium z wschodniej i zachodniej jego strony i rosettą oraz dwoma oknami gotyckimi z przodu absydy prezbiterialnej.