Bezpłatny fragment - Katedra Notre Dame w Paryżu

Notre Dame de Paris Katedra Notre Dame w Paryżu

Książka powstała w oparciu o materiały własne autora jak i przy pomocy  Polskiej wikipedi a także portalu zdjęć Pixabey. Na okładce znajduje się katedra pod wezwaniem Notre Dame w Paryżu

Notre Dame de Paris jest to przepiękna gotycka archikatedra w Paryżu. Jedna z najbardziej znanych katedr na świecie, między innymi dzięki powieści Katedra Marii Panny w Paryżu francuskiego pisarza Victora Hugo. Jej nazwa oznacza Naszą Panią i odnosi się do Marii, Matki Bożej. Wzniesiono ją na wyspie na wysepce na rzece Sekwanie, zwanej Île de la Cité w 4. okręgu Paryża.

Katedrę wybudowano w miejscu po dwóch kościołach powstałych jeszcze w IX wieku. Jej budowa trwała ponad 180 lat a dokładnie w latach 1163 do roku 1345. Od 10 sierpnia 1806 roku do 15 kwietnia 2019 roku, w skarbcu katedry pod opieką kanoników Kapituły Bazyliki Metropolitalnej przechowywane były relikwie korony cierniowej.

Historia

Tło historyczne

Jako że ówczesny Paryż stanowił poniekąd centrum nowo kształtującej się potęgi europejskiej. Jego korzystne położenie pozwalało kontrolować przeprawy rzeczne i zapewniało dynamiczny rozwój. Handel stanowił klucz dla wzrastającej zamożności Paryża. Miasto było również ośrodkiem kultu religijnego, związanego z lokalnym męczennikiem świętym Dionizym zwaym z francuskiego Saint Denis. Katedra została wybudowana już w XII wieku, a bazylika Saint Denis powstała w miejscu jego śmierci.

Legenda głosi, że zanim padł martwy przebiegł od 6 do 7 mil ze wzgórza Montmartre, gdzie odcięto mu głowę w drugiej połowie III wieku naszej ery. Obecny przy budowie świątyni, dwunastowieczny biskup Paryża Maurice de Sully, na długo pozostał pod wpływem wrażenia jakie zrobiły na nim strzeliste sklepienia i wszechobecne światło wypełniające wnętrze tej cudnej na swój jedyny sposób bazyliki.

Zachwycony powstałą w nowym stylu gotyckim świątynią postanowił wybudować równie imponujący kościół w samym sercu Paryża. Nowa budowla miała stać się ikoną spuścizny chrześcijaństwa i zostać poświęcona Matce Bożej. Okres ekonomicznego wzrostu ówczesnej Europy, w szczególności Francji, był niezwykle sprzyjający dla realizacji śmiałego założenia.

Wspierany finansowo przez monarchę biskup zatrudnił architekta którego tożsamość nie jest nam dzisiaj znana do zaprojektowania nowej katedry. Budowa wymagała wyburzenia rozmaitych domostw w tłocznym sąsiedztwie oraz dwóch istniejących kościołów, wybudowanych w miejscu antycznej pogańskiej świątyni. Kamień węgielny został wmurowany podczas wystawnej ceremonii w obecności samego papieża Aleksandra III, nastąpiło to w czerwcu 1163 roku.

Budowa

Wybudowanie katedry zajęło blisko 200 lat. Budowę zaczęto od strony wschodniej, i tam znajduje się część poświęcona sacrum. Konsekracja ołtarza nastąpiła w 1182 roku, podczas panowania króla Filipa II. Wtedy to biskup de Sully odprawił uroczystą pierwszą mszę świętą w katedrze. Zmarł jednak w 1196 roku, blisko 150 lat przed ukończeniem prac. W początkowych fazach projektowania konstrukcja dachu oraz ścian była stosunkowo ciężka i masywna.

Co z kolei ograniczało rozmiar okien zmniejszając ilość naturalnego światła wpadającego do wnętrza katedry. W 1220 roku, jako że postanowiono pozbyć się problemu górnego domknięcia wnętrza naw za pomocą sklepień żebrowych, charakterystycznego rozwiązania gotyckiego wykorzystującego układ przecinających się kamiennych żeber do podparcia konstrukcji. Dzięki tym unowocześnieniom okna mogły zostać powiększone. W 1240 roku, pierwszy znany architekt Jean de Chelles, ukończył budowę nawy, a później dwóch wież fasady zachodniej. Rozpoczęto prace nad elewacjami transeptu, a dalsze prace kontynuował jego następca Pierre de Montreuil. To on nadzorował instalację nowych większych okien, włączając w to trzy rozety w północnej, południowej i zachodniej ścianie katedry.

Ostateczne poprawki wprowadzano po roku 1300 pod okiem architekta Jean’a Ravy, który zaimplementował kolejne gotyckie innowacje architektoniczne rozbudowany system przypór odciążających konstrukcję dachu i ścian. Pozwoliły one wyprowadzić siły powodowane przez wysokie sklepienie poza wewnętrzne ściany zapewniając grację i lekkość budowli.

Architektura

Katedra Notre Dame jest to przykład typowej bazyliki z galeriami i z podwójnymi nawami bocznymi, co daje w sumie 5 naw. Podwójne nawy boczne przechodzą w podwójne obejście chórowe zwane ambitem. Problem, aby obejście chórowe rozszerzało się po promieniu na zewnątrz rozwiązano podwojeniem liczby kolumn w obejściu oraz oryginalną konstrukcją sklepienia z naprzemianlegle rozłożonych trójkątów.

Dzięki następstwu jednakowych kolumn w arkadach nawy głównej, prosta i zaokrąglona część chóru zachowują rytm. Nawa główna posiada sześciodzielne sklepienie krzyżowo żebrowe, a jej ściany składają się z trzech kondygnacji w których skład wchodzą arkady empory i okna przeważnie witrażowe. Późniejszy architekt wzbogacił system ścian i kolumn korpusu pewnymi wariantami.

Empory zyskały wówczas trzy otwory, a ich podparcie z boków zamiast okrągłych służek gwarantują płaskie pilastry. W chórze, powstałym nieco wcześniej, zgodnie z normańską tradycją empory mają jeszcze dwuczęściowe otwory. Pierwotnie ściany nawy głównej podzielone były na cztery części ponad pasem arkad i empor powierzchnia ścian była przebita rozetami i mniejszymi niż obecnie oknami. Rozwiązanie to nie zyskało uznania, gdyż wnętrze katedry było zbyt ciemne, i już w XIII wieku, okna znacznie powiększono.

W wieku XIX, architekt Viollet-Le-Duc zrekonstruował pierwotną ich formę wokół skrzyżowania naw kościoła. Transept katedry znajduje się w jej centralnej części, prawie pośrodku między wieżami zachodniej fasady a wschodnią apsydą. Nieznacznie występuje on poza mury zewnętrzne naw bocznych. Dobudowane w późniejszym okresie kaplice wokół obejścia dodatkowo wyrównują granicę zewnętrznych ścian z murami transeptu. Katedra Notre Dame ma 130 metrów długości i 35 metry wysokości w swoim najwyższym punkcie sklepienia.

Dzięki tym unowocześnieniom okna mogły zostać

Fasada

Budowa zachodniej fasady przypada na lata 1200. Rozpoczął ją trzeci z kolei architekt katedry, prowadzący swe prace pod okiem biskupa Odona de Sully. Później kontynuowana była przez czwartego architekta, w czasie kadencji biskupa Williama z Avergue. Wieża północna znajduje się po lewej stronie fasady głównej i została ukończona w latach 40 tych XIII wieku, a południowa wieża w latach 50 tych.

Stworzona została przy tym imponująca bryła kościoła, prosta i harmonijna, emanująca siłą i statecznym dostojeństwem. Cztery masywne przypory pną się na szczyty wież, wznosząc je ku niebu, symbolizując boskość budowli. Kompozycja opiera się na kwadracie i okręgu. Kwadrat jako symbol przestrzeni stworzonej i ograniczonej, kontrastuje z okręgiem jako nieskończonością.

A idealną figurą pozbawioną końca oraz początku obrazem Boga. Wymiary fasady wynoszą dokładnie 41 metrów szerokości, 43 metry wysokości do podstawy wież i 63 metry do ich szczytów. Najniższą kondygnację fasady stanowią trzy portale zatopione w wysuniętej do przodu ścianie parteru.

Środkowy, przedstawiający scenę Sądu Ostatecznego, jest nieco wyższy i szerszy od pozostałych. Po prawej znajduje się portal świętej Anny, a po lewej, wpisany w trójkątny szczyt portal maryjny. Ponad nimi znajduje się galeria królewska, element charakterystyczny dla gotyckich katedr francuskich. Przedstawia ona 28 starotestamentowych królów Izraela.

Została zrealizowana w pierwszej tercji XIII wieku, i bardzo szybko zapisała się w świadomości Paryżan jako przedstawienie królów francuskich. Do 1284 roku, pogłoski urosły do rangi oficjalnej interpretacji, która trwała przez wieki. Spowodowało to negatywne skojarzenia w okresie Rewolucji Francuskiej, uchodząc za symbol monarchii i despotyzmu. Gdy w roku 1843,architekt Viollet-le-Duc rozpoczął renowację katedry Notre Dame, na fasadzie nie było ani jednej rzeźby. W procesie ich rekonstrukcji znaczący udział miał także Geoffroi-Dechaume.

Rozeta, o średnicy 9 metrów 60 centymetrów, stanowi aureolę, której centrum pokrywa się z głową sylwetki Maryi z Dzieciątkiem, stojącej w otoczeniu aniołów na galerii królów. Podczas, gdy sama oś fasady akcentowana jest figurami biblijnych postaci cechujących się cnotą i czystością, na osi zdwojonych okien po lewej i prawej stronie znajdują się posągi Adama i Ewy.

Jako pierwszych ludzi skalanych Grzechem Pierworodnym. Rzeźby te również zostały odtworzone przez Eugène’a Viollet-le-Duc’a w XIX wieku. Powyżej, akcentującej oś fasady rozety cięgnie się pas galerii maswerkowej. Najwyższy poziom tworzą szczyty wież, których szerokość determinowana jest poprzez podwójne obejście. Delikatnie wysunięte przypory wież są niejako wchłaniane przez ścianę parteru.