Bezpłatny fragment - Instytucja świadka koronnego

Wstęp

Problematyka świadka koronnego jest istotnie novum w polskim prawie karnym. Przeistoczenie się sprawcy przestępstwa zorganizowanego w świadka, który przyczynia się tym samym do wydania współwinnych popełniania przestępstw ma szczególny charakter. W sensie pejoratywnym nazbyt często ta instytucja jest postrzegana z punktu widzenia możliwości uniknięcia kary przez przestępcę. Jest to do pewnego stopnia prawda, jednak osoba taka płaci bardzo wysoką cenę, w tym w sensie dosłownym, bowiem jednym z warunków zostania świadkiem koronnym jest ujawnienie i zwrot wszystkich posiadanych dochodów które byłby pozyskane na skutek przestępstwa. Zarazem tego rodzaju instytucja ma zastosowanie wyłącznie tam, gdzie prowadzone jest postępowanie w zakresie określonych kategorii przestępstw w związku z działaniem w zorganizowanej grupie przestępczej, względnie w związku przestępczym.

Instytucja ta ma wielowiekową tradycję, związaną początkowo z wykształceniem w Królestwie Anglii tzw. donosicieli, którzy mieli za zadanie donosić o popełnianych przestępstwach i oskarżać inne osoby, które brały udział w przestępstwach. Osoby te mogły wówczas liczyć na nietykalność, gwarantowaną przez króla. Już na przełomie 17 i 18 wieku wprowadzono immunitet statutowy, tzw. pardon, który umożliwiał sprawcy przestępstwa bezkarność za ujawnienie czynu i wskazanie sprawców. Gwarantem był w tym wypadku oskarżyciel. Na tym wzorze w późniejszym czasie stopniowo wprowadzano różne formy świadka koronnego na terenie USA. W Niemczech instytucja ta określana jako Kronzeuge precyzowała dopiero ustawa z 1989 r., a głównym celem było wykrywanie organizacji terrorystycznych. Z kolei w przypadku Włoch tzw. collaboratore di giustizia został wprowadzony do prawa w roku 1979, stając się elementem walki z nękającym ten kraj systemem mafijnym.

Świadek koronny jest zatem elementem nowoczesnego systemu prawa karnego, wespół z takimi instytucjami, jak świadek incognito oraz tzw. mały świadek koronny, których wykorzystanie pozwala na skuteczniejsze ściganie przestępców ale również na lepszą ochronę poszkodowanych osób występujących w roli świadka. Jest to ważny element konstruowania państwa prawa, w którym żadne przestępstwo nie unika ostatecznie sprawiedliwości i kary, państwa ładu społecznego i moralnego.

W przedmiotowej sprawie odnoszącej się do apelacji wniesionej przez oskarżonych od wyroku Sądu Okręgowego z dnia 28 czerwca 2010, sygnatura akt V K 116/09, wyrok sądu okręgowego został uchylony a sprawa przekazana do dalszego rozpatrzenia. Osoby oskarżone były między innymi o udział w zorganizowanej grupie przestępczej w okresie od 1995 do 2000 r., która miała charakter zbrojny. Grupa ta zajmowała się porwaniami dla okupu, zmuszaniem do płacenia haraczy, napadami rabunkowymi oraz handlem substancjami odurzającymi.