Bezpłatny fragment - Historia Szkoły Podstawowej nr 1 im. Marynarki Wojennej RP w Świnoujściu

Od autorów

W roku szkolnym 2015/2016 Szkoła Podstawowa nr 1 obchodziła jubileusz 70-lecia istnienia oraz 25-lecie nadania jej imienia Marynarki Wojennej RP. Okazja ta stała się inspiracją dla powstania niniejszej książki.

Pomysł na publikację o najstarszej w Świnoujściu placówce oświatowej zrodził się dziesięć lat temu przy okazji 60-lecia. Wówczas udało się wydać niewielką broszurkę, przedstawiającą zarys historyczny i osiągnięcia „Jedynki”.

Dziś oddajemy Czytelnikom książkę, która przedstawia historię Szkoły Podstawowej nr 1, prezentuje wspomnienia absolwentów oraz stanowi pamiątkę obchodów jubileuszowych. Zapraszamy do wspólnej podróży w czasie.

Monografia Szkoły Podstawowej nr 1 w Świnoujściu

Będąca w całości pracą magisterską mgr Agnieszki Kotkiewicz obronioną na Uniwersytecie im. Mikołaja Kopernika w Toruniu

Wstęp

1.1. Co to jest szkoła?

Szkoła, buda, placówka, Alma mater — to tylko niektóre synonimiczne określenia, które stosowane są w celu nazwania miejsca, które jest nam bliskie od dzieciństwa. Już w samym nazewnictwie uwidoczniony jest stosunek emocjonalny do tej instytucji. Przymus objęcia młodego człowieka obowiązkiem edukacyjnym od zawsze wywoływał mieszane uczucia i w niektórych środowiskach budził kontrowersje.

Według Słownika Współczesnego Języka Polskiego szkoła to: instytucja oświatowa, mająca na celu kształcenie określonych umiejętności oraz przekazywanie wiedzy, budynek zajmowany przez tę instytucję, ludzie związani z tą instytucją, grupa osób reprezentująca jakiś kierunek w sztuce, nauce.

Wincenty Okoń ujmuje to pojęcie w nowym słowniku pedagogicznym, pisząc, że szkoła to instytucja oświatowo — wychowawcza, zajmująca się kształceniem i wychowaniem dzieci, młodzieży i dorosłych, stosownie do przyjętych w danym społeczeństwie celów i zadań oraz koncepcji oświatowo — wychowawczych i programów.

Na ziemiach polskich szkoły pojawiły się już w X wieku, działały przede wszystkim przy parafiach i kształciły chłopców na przyszłych duchownych. Dziewczęta z rodzin szlacheckich uczyły się przede wszystkim w domach. Szkoły nie były ogólnodostępne, gdyż nauka była zbyt drogim procesem, aby wszyscy mogli sobie na to pozwolić. Z czasem jednak umiejętność czytania i pisania stawała się coraz bardziej potrzebna, chociażby w kręgach kupiecko — rzemieślniczych. Proces analfabetyzmu w Polsce był jednak bardzo wysoki, a zawirowania historyczne nie ułatwiały naprawy i rozwoju dydaktyki na ziemiach ojczystych. Po odzyskaniu niepodległości w 1918 roku konieczne było ujednolicenie systemu szkolnego i przystąpienie do likwidacji analfabetyzmu. Wprowadzono siedmioletnią szkołę powszechną, rozwijały się szkoły średnie oraz wyższe. Druga wojna światowa ponownie zahamowała proces rozwoju szkolnictwa, choć już od 1939 roku zaczęto organizować tajne nauczanie.

Obecnie w Polsce prawo nakłada na wszystkie dzieci od 7 do 18 roku życia obowiązek nauki szkolnej. Po ukończeniu sześcioletniej szkoły podstawowej można podjąć kształcenie w gimnazjum, następnie w liceum lub szkole zawodowej. Po zdaniu egzaminu dojrzałości można się nadal uczyć w szkole wyższej. Struktura społeczna szkoły obejmuje uczniów, nauczycieli i rodziców. Nad ustalaniem i koordynacją procesu edukacyjno — organizacyjnego czuwa dyrektor, który współpracuje z radą pedagogiczną (tworzą ją wszyscy nauczyciele zatrudnieni w danej szkole, decydują m.in. o planie pracy szkoły), radą szkoły (złożona jest z przedstawicieli rodziców, nauczycieli i uczniów, m.in. uchwala regulamin szkoły) i samorządem uczniowskim, który tworzą wszyscy uczniowie danej szkoły.

Celem szkoły jest wszechstronne przygotowanie uczniów do samodzielnego życia w przyszłości. Poza tym proces dydaktyczny powinien przebiegać w taki sposób, aby nie zakłócać autonomii dziecka, wspierać jego mocne i skutecznie niwelować słabe strony. Możemy śmiało wysunąć tezę, że każde dziecko powinno czuć, że szkoła pomaga mu stać się lepszym człowiekiem. Dobra placówka dydaktyczna powinna dawać młodemu człowiekowi wiele możliwości rozwoju, pozwalać na zapewnienie sobie lepszej przyszłości, dowartościowywać, pomagać budować poczucie własnej wartości, ale też wychowywać, niwelować przejawy niewłaściwych zachowań i wskazywać właściwe ścieżki rozwoju. „Dobra szkoła nie produkuje geniuszy, tylko zdrowe społeczeństwo”, bowiem, jak trafnie zauważył Piotr Szreniawski, szkoła ma służyć każdemu, kto chce z niej skorzystać we właściwy sposób, nie tylko wyselekcjonowanej grupie. Nie bez powodu obecny system szkolnictwa nakłada obowiązek kształcenia się do 18. roku życia. Dopiero wówczas większość młodych ludzi osiąga wystarczającą dojrzałość emocjonalną, aby móc samodzielnie decydować za siebie.

Na przełomie wielu lat, licznych zmian politycznych, społecznych, kulturalnych i gospodarczych, w kwestiach edukacji zmieniał się system, podstawa programowa, sposób zarządzania, jednak proces edukacyjny jest stale ważnym ośrodkiem kształcenia człowieka.

Struktura oświaty w Polsce po II wojnie światowej objęła szereg reform, które znacznie wpłynęły na system szkolnictwa. Funkcjonował następujący schemat organizacji szkolnictwa: 8-letnia szkoła podstawowa, zasadnicza szkoła zawodowa, szkoły średnie (licea ogólnokształcące, licea zawodowe, technika), szkoły wyższe. W 1991 roku wprowadzono ustawę o systemie oświaty, która została znowelizowana w roku 1999. Główne zmiany to nauczanie religii w szkołach, programy autorskie, możliwość funkcjonowania różnych typów szkół, na przykład wyznaniowych czy prywatnych. Schemat organizacji szkolnictwa obejmował: obowiązkową zerówkę,

6-letnią szkołę podstawową, 3-letnie gimnazjum, szkołę średnią i studia wyższe. Wszystkie placówki oświatowe na każdym poziomie edukacji, muszą spełniając szereg wymagań zawartych w podstawach programowych, reformach oraz dokumentach szkoły.

Szkoła Podstawowa to pierwsze formalne miejsce, w którym młody człowiek rozpoczyna swoją przygodę z nauką. To właśnie ona ma współpracować z domem rodzinnym dziecka i kształtować w nim prawidłowe postawy społeczne, nauczyć podstawowych informacji z zakresu wielu dziedzin naukowych oraz przygotować go do prawidłowego prosperowania w społeczeństwie. Aby to wszystko można było osiągnąć, potrzeba spełnienia wielu kryteriów.

Proces kształcenia przez szkołę ma zapewnić uczniom warunki do dobrego rozwoju indywidualnego a także społecznego. Podstawowe cechy, jakie kształtuje w sobie młody człowiek, wypływają z edukacji szkolnej, która powinna być w odpowiedni sposób stymulowana i pogłębiana. Ważnym w tej kwestii jest proces wychowawczy. Według W. Okonia jest to system czynności wychowawców(nauczycieli, rodziców i innych) umożliwiający wychowankom zmienianie się w pożądanym kierunku a więc kształtowanie i przekształcanie wiedzy o świecie, uczuć, przekonań i postaw społecznych, moralnych, estetycznych, kształtowanie woli i charakteru oraz wszechstronne rozwijanie osobowości. Wszystkie wymienione przedmioty edukacji są od siebie zależne. Powiązane ze sobą stanowią spójny efekt prawidłowego kształcenia i wychowania. Aby rozwijać w uczniach wiedzę na temat otaczającego świata, musi zostać przeprowadzony odpowiednio proces dydaktyczny. Według Okonia jest to ciąg systematycznych czynności nauczycieli i uczniów umożliwiających opanowanie informacji o świecie, wyrabianie sprawności w jej stosowaniu, rozwijanie zdolności i zainteresowań, kształcenie przekonań i postaw.

Edukacja, czyli proces dydaktyczny, to dla wielu tylko nauka wzorów, reguł i zasad. Nauczyciele jednak mają za zadanie przekazać uczniom wiedzę w sposób jasny, ale również powinni nakreślić ogólny zarys, aby uczniowie różnego poziomu intelektualnego mieli tę samą wiedzę podstawową. Dydaktyk ma trudne zadanie, ponieważ niekiedy musi sprostać wymaganiom uczniów słabszych oraz pomóc w samorealizacji uczniów zdolnych. Potrzeba z jednej strony umiejętnego zróżnicowania poziomu i zbilansowanych sposobów przekazywania wiadomości.

Wiele słyszy się o terminie „szkoła z tradycją”. Tradycja według Encyklopedii Powszechnej to normy i wartości oraz wynikające z nich reguły postępowania i wzory myślenia, podzielane i respektowane przez daną grupę społeczną. Tą grupą społeczną w tym przypadku jest szkoła, której zadaniem jest kształtowanie młodych, wrażliwych ludzi. Proces jest możliwy, dzięki konsekwentnym i cyklicznym realizacjom konkretnych przedsięwzięć, które na stałe wpisują się w życie szkoły. Mają one na celu zjednoczenie szerokiego grona uczniów o różnym przedziale wiekowym oraz włączenie w proces integracji środowiska nauczycielsko — rodzicielskiego. Wymaga to obustronnego zaangażowania pracowników szkoły oraz uczniów. Realizacja i kultywowanie tradycji szkolnych ma jednak niebagatelny wpływ na kształcenie w uczniach postaw prospołecznych, szerzenie wartości patriotycznych, ale również podkreślany jest charakter placówki oświatowej.

1.2. Charakterystyka środowiska geograficznego i jego wpływ na rozwój Szkoły Podstawowej nr 1 w Świnoujściu

Świnoujście to miasto leżące na polskim wybrzeżu. Znajduje się na północno — zachodnim krańcu Polski. Składają się na nie 44 wyspy, z czego tylko trzy: Uznam, Wolin i Karsibór są zamieszkałe, reszta to małe, porośnięte piękną, dziewiczą roślinnością, rezerwaty przyrodnicze, będące niemałą atrakcją turystyczną.

Aby dostać się na wyspę Uznam — najliczniej zamieszkałą część — musimy przeprawić się promem. Jest ona bowiem oddzielona od lądu rzeką Świną. Jednym ze sposobów dotarcia na wyspę, jest możliwość dotarcia na nią, jadąc przez Niemcy. Miasto pod względem administracyjnym należy do województwa zachodniopomorskiego i zajmuje ponad 195 km². Z roku na rok powierzchnia ta jednak wzrasta, ponieważ morze oddaje część plaży. Świnoujskie kąpielisko posiada jedną z najszerszych plaż w Polsce.

Dość sporą część powierzchni miasta stanowią wody Zalewu Szczecińskiego. W Świnoujściu znajduje się największy w Polsce i najnowocześniejszy terminal promowy. Dzięki niemu istnieje połączenie promowe z Ystad i Kopenhagą a latem dodatkowo z miastem Bornholm.

Do XVII wieku miasto nosiło nazwę „Swine”, po czym Niemcy dodali do tego członu końcówkę „műnde”, co oznacza „ujście” i stąd właśnie wzięła się nazwa niemiecko — słowiańska „Swineműnde”. W październiku 1945 roku oficjalnie władzę nad miastem przejęła polska administracja. Przetłumaczono nazwę niemiecko — słowiańską na język polski i tak właśnie do dziś miasto funkcjonuje jako Świnoujście.

Jest to aglomeracja dość popularna ze względu na swój port, który, jako jeden z czterech głównych w Polsce, ma duży wpływ na rozwój gospodarki w kraju. Znaleźć tu możemy również Komendę Portu Wojennego, która swą działalność rozpoczęła w 1965 roku. Jest to jeden z większych pracodawców tego miasta. Wymienić w tym miejscu należy także terminal promów morskich, o których wspomniano wcześniej.

Polska Żegluga Bałtycka, która dzięki swojej działalności organizuje szereg wycieczek po Dani, Szwecji, Norwegii i Finlandii to także nieodłączny element miasta. Organizuje często wycieczki rekreacyjne i wypoczynkowe, ale także dużą popularnością cieszą się połowy ryb. Ze Świnoujściem i portem związane są również przeprawy promowe Unity Line, które codziennie przeprawiają wiele osób i samochodów z Polski do Szwecji i odwrotnie.

Świnoujście jest miastem stosunkowo młodym. Niedawno upłynęło 250 lat od nadania praw miejskich „osadzie nad Świną”. Od IX wieku prowadził tędy główny lądowy szlak handlowy.

Miasto, prócz swojej szerokiej działalności gospodarczej, jest bardzo mocno kojarzone z plażą i morzem. Największy rozwój tego miejsca odnotowano na przełomie XIX i XX wieku. Wtedy zaczęło napływać tu coraz więcej turystów, przez co stało się ono bogatsze i atrakcyjniejsze. Miasto działało i do tej pory prężnie funkcjonuje jako uzdrowisko, w związku z czym powstają tu liczne nowe hotele i stancje pobytowe, a co za tym idzie — nowe miejsca pracy. Zbudowano także bazę rybołówstwa dalekomorskiego.

Po wycofaniu się Rosjan z tych terenów, czyli po roku 1957, Świnoujście stało się bardzo modnym kurortem i renomowanym kąpieliskiem, zarówno dla turystów z Polski, jak i zza granicy. Dzięki napływowi turystów, miasto rozwinęło się pod względem kulturalnym i ekonomicznym. Już wtedy były szkoły podstawowe, licea ogólnokształcące, medyczne i szkoły zawodowe. Swoją działalność także rozpoczęły biblioteki i muzea.

1.3. Oświata w Świnoujściu

Świnoujście to bardzo specyficzne miejsce, a jego unikalny charakter dostrzec można w mentalności ludzi, sposobie organizacji prac, zagospodarowaniu przestrzennemu. Wyspiarskie położenie, bliskość portu i Marynarki Wojennej, uzdrowiskowy styl, specyfika wykonywanego tu przez większość mieszkańców zawodu i bliskość granicy z niemieckimi sąsiadami powoduje, że przebywając na tym terenie, wyczuwa się swoistą odmienność. Życie toczy się tu swoim rytmem, co jednak nie ma wpływu na konieczność przestrzegania i realizowania podstawowych obowiązków, do jakich, niewątpliwie, należy edukacja.

17 maja 1945 roku na pierwszego inspektora szkolnego w obwodzie Uznam — Wołyń powołano Władysława Łabę. Rozpoczęto organizowanie polskich szkół a także poszukiwano nauczycieli. Zaczął się szeroki proces tworzenia sieci placówek oświatowych oraz obwodów szkolnych. Na podstawie Rozporządzenia Ministerstwa Oświaty z dnia 8. listopada 1946 roku w okręgu szczecińskim utworzono 14 obwodów, jednym z nich był właśnie obwód woliński. Rozpoczęto prace nad organizacją szkół, kształceniem i zdobywaniem uprawnień przez nauczycieli. Były to ciężkie początki, ponieważ większość budynków była bardzo zniszczona i zaniedbana, przez co proces się wydłużał. Rozpoczęto prace remontowe nad niektórymi budynkami tak, aby dzieci mogły rozpocząć naukę. Brakowało nie tylko budynków, które mogłyby stanowić bazę szkoły, ale także podstawowego sprzętu, jakim były stoły, ławki, tablice czy szafy.

Pierwszą szkołą publiczną, jaką otworzono, była Szkoła Podstawowa nr 1, otwarta dnia 9. listopada 1945 roku. Na jej inaugurację przybyło wiele znaczących dla oświaty osób. W pierwszym dniu naukę w tej szkole rozpoczęło zaledwie 4. uczniów. Pierwszym kierownikiem placówki była Marta Śliwińska. Szkoła mieściła się w budynku przy ulicy Piastowskiej 56, składała się z 11 sal lekcyjnych i auli.

Wraz ze wzrostem liczby mieszkańców, wynikło zapotrzebowanie na tworzenia nowych placówek oświatowych. W styczniu 1948 roku powstała Szkoła Podstawowa nr 2 w Świnoujściu w dzielnicy Warszów przy ulicy Barlickiego. Pierwszym kierownikiem i organizatorem była Helena Bińkowska. Na początku uczęszczało do niej 28 uczniów. W tym samym czasie powstała także Szkoła Podstawowa nr 9, w której naukę rozpoczęło 18. uczniów. Szkoła mieściła się w Przytorze a pierwszym kierownikiem i nauczycielem był Franciszek Adamczyk. Kolejną szkołą była Szkoła Podstawowa nr 4, która powstałą w 1958 roku a w 1962 roku rozpoczęto naukę w nowym budynku przy ulicy Szkolnej, gdzie istnieje do dziś. Kolejna placówka oświatowa — Szkoła Podstawowa nr 6 w Świnoujściu — swoją działalność rozpoczęła 31 sierpnia 1962 roku w budynku przy ulicy Niedziałkowskiego 2 a dziś mieści się na ulicy Staszica 17.

Dzięki dobrej współpracy kierowników oświaty w powiecie i wszystkich pracowników poszczególnych szkół, bardzo dobrze rozwijała się edukacja. Ogrom prac, zaangażowanie i pasja podczas wykonywania zawodu sprawiły, że już od początku działania, wszystkie szkoły w Świnoujściu prężnie się rozwijały, reprezentując przy tym wysoki poziom.

ROZDZIAŁ 1 Charakterystyka działalności Szkoły Podstawowej nr 1 w Świnoujściu w latach 1945—1956

Rok 1945 był znamiennym w skutkach dla wszystkich Polaków. Rodaków ogarnęła fala entuzjazmu nie tylko z powodu długo oczekiwanego końca II wojny światowej, ale te i dlatego, że wszyscy mogli przystąpić do odbudowywania wiary w swoją polskość. Lata wojenne przyniosły wiele zmian, które trzeba była w jak najkrótszym czasie zniwelować.

Świnoujście to miasto, które ze względu na swoje charakterystyczne położenie pełniło niebagatelną rolę w strategicznych działaniach wojennych. Jego funkcja militarna przyczyniła się do tego, że niemal do końca wojny miasto zmagało się z aktywnym napieraniem wroga. Jeszcze w ostatnich tygodniach wojny mieszkańcy przeżyli potężny nalot wojsk alianckich, w wyniku którego ogromnemu zniszczeniu uległo wiele strategicznych dla wyspy zabudowań oraz zginęło około 13 tysięcy ludności cywilnej. Ze względu na swoje wyspiarskie położenie, obywatele w dużej mierze musieli podołać konsekwencjom działań wojennych samodzielnie, gdyż pomoc z zewnątrz była utrudniona.

8. maja 1945 roku to data, która na stałe zakorzeniła się w historii całego świata. Polacy, po wielu latach ciężkich zmagań z wrogiem, mogli zacząć świętować tak bardzo upragnioną wolność. Duch patriotyzmu nie został złamany, mimo wielu prób represji i dzięki temu, z niepohamowanym zapałem, rozpoczęli akcję odbudowywania kraju. Priorytetem było jednak przywrócenie do świetności zniszczonej stolicy i na ten cel przeznaczono większość funduszy narodowych. Dodatkowo akcję przywracania Świnoujścia do świetności komplikował fakt, że jeszcze przed oficjalnym zakończeniem wojny — 5. 05. 1945 r. — na teren miasta wkroczyła Armia Radziecka. Sytuacja była tym bardziej skomplikowana, że na wyspie przebywało w tym czasie jeszcze wielu obywateli Niemiec, którzy wraz z Polakami i Rosjanami rościli sobie prawo przynależności do tego miejsca. Ów fakt miał niebagatelny wpływ na rozwój kultury i oświaty w Świnoujściu. Morale świnoujścian, którzy zostali na terenie miasta, wysoce podupadły i zmieniły się ich priorytety.

We wrześniu 1945 roku na teren wyspy przybyły władze polskie, by w październiku przejąć tu władzę. Niestety, część uzdrowiskowa miasta oraz port w dalszym ciągu pozostawały we władaniu radzieckich sił. Mimo to, zaistniałe zmiany zachęciły pierwszych osadników, aby przybyć na nowowyzwolone tereny i tu rozpocząć swoje życie. Zmiany społeczno — ustrojowe przyniosły wiele daleko idących zmian w każdej dziedzinie życia. Nie bez znaczenia był fakt, że spustoszenia edukacyjno — kulturowe kładły się cieniem na rozwój miasta. Na terenie wyspy nie działała żadna placówka oświatowa, dlatego ważne było, aby poświęcić nakłady i środki na krzewienie kultury. Priorytetem dla władz stało się upowszechnianie polskiej oświaty. Dlatego też dołożono wszelkich starań, aby doprowadzić do otwarcia szkoły powszechnej, dzięki której dostęp do edukacji byłby o wiele łatwiejszy.

9. listopada 1945 roku swoją działalność rozpoczęła pierwsza na terenie Świnoujścia publiczna szkoła podstawowa, w której edukację podjęło 4. uczniów. Na Pomorzu Zachodnim nie było żadnych tradycji polskiego szkolnictwa, dlatego też istnienie tej placówki było wysoce pożądane.

Pierwszą kierowniczką Szkoły Podstawowej nr 1 została pani Marta Śliwińska — przedwojenny dyplomowany nauczyciel.

Wraz z władzami Świnoujścia musiała ona stawić czoło wielu problemom. Jednym z podstawowych był brak dzieci, mogących podjąć naukę w tejże szkole. Problem ten wynikał z nieustabilizowanej liczby ludności na terenie miasta, a większość z tych, którzy osiedli na terenie wyspy, należała do klasy robotniczej, dla której konieczność edukacji nie była priorytetowa. Kolejnym problemem, z którym musiały zmierzyć się władze oświatowe, to różny stopień opanowania języka polskiego przez mieszkańców, co miało niemały wpływ na sposób organizacji jednostek lekcyjnych. Jednym ze skutków działań wojennych były także braki w kadrze profesorskiej, dlatego tak trudno było pozyskać wykształconych pedagogów, którzy byliby odpowiedzialni za krzewienie wiedzy i kultury. Do 1. kwietnia 1946 roku Marta Śliwińska była jedynym pedagogiem, uczącym w tej placówce. Katastrofalna baza materialna szkolnictwa, słaba infrastruktura, brak pomocy naukowych — to kolejne z wielu trudności, z którymi borykano się na przełomie wielu lat. Pomimo trudnych początków, Szkoła Podstawowa nr 1 sukcesywnie rozwijała się, a liczba jej uczniów stale wzrastała. Pierwszy rok działalności tej placówki ukończyło już 50. dzieci, które przyjeżdżały do Świnoujścia z Warszowa, Ognicy, Przytoru i Karsiborza. Jeszcze w pierwszym roku pracy funkcjonować zaczęły tu cztery oddziały: klasa III, IV, V i VI. Nowy rok szkolny przyniósł kolejne korzystne dla rozwoju placówki oświatowej zmiany. Liczba uczniów zwiększyła się już do 72, również szeregi kadry nauczycielskiej zasiliły nowe osoby, które aktywnie przyczyniły się do prężnego rozwoju szkoły. Dzięki staraniom mieszkańców, udało się doprowadzić do świetności sale lekcyjne, które dotychczas były w katastrofalnym stanie technicznym. Usprawniono działalność gabinetów biologicznego i muzycznego, zgromadzono wiele niezbędnych materiałów edukacyjnych (warto chociażby wspomnieć o budzącym niemały zachwyt i zazdrość wśród innych placówek oświatowych mikroskopie, którego najnowszy model zasilił pomoce naukowe tejże placówki). Dzięki podjętym krokom znacznie wzrósł poziom edukacji, stała się ona bardziej powszechna. Nie bez znaczenia był fakt, że zaistniałe zmiany nie doszłyby do skutku, gdyby nie bardzo aktywne zaangażowanie się w pomoc samych uczniów, ich rodziców oraz innych mieszkańców miasta. Dodatkowym czynnikiem usprawniającym działanie instytucji była inicjatywa społeczna, której celem było dożywianie dzieci. W akcję tę zaangażowali się obywatele miasta, co spowodowało, że edukacja stała się dostępna dla jeszcze większej liczby dzieci.

Rok szkolny 1946/1947 przyniósł kolejne daleko idące zmiany. Przy Szkole Podstawowej nr 1 zaczęła prężnie działać Organizacja Harcerska, swoją siedzibę miał również tu Polski Czerwony Krzyż oraz Spółdzielnia Uczniowska pod patronatem PSS „Społem” w Świnoujściu. Kołem PCK oraz Spółdzielnią kierował Leon Szczuraszek, który jako drugi dołączył do grona pedagogicznego szkoły. Prospołeczna polityka władz oświatowych przyczyniła się do tego, że w czerwcu 1947 roku szkołę ukończyło już około 200 osób. Jedną z pierwszych uczennic, która opuściła mury placówki była Janina Dzisko, aktywna harcerka. To ona kilka lat później zaczęła ściśle współpracować ze szkołą już jako nauczycielka języka rosyjskiego a także pedagog szkolny. Rok 1948 przyniósł kolejną falę bardzo istotnych dla rozwoju Szkoły Podstawowej nr 1 zmian. Do tej pory szkoła funkcjonowała jako samodzielna jednostka przy ulicy Piastowskiej 53.

Sytuacja ta uległa zmianie w wyniku połączenia placówki z gimnazjum i liceum. Placówka ta zaczęła funkcjonować jako szkoła jedenastoletnia w budynku przy ulicy Niedziałkowskiego. Jej kierownikiem została pani Jadwiga Jasińska. Szkoła w tej postaci funkcjonowała przez kolejne dwa lata. Stale rosnąca liczba uczniów spowodowała jednak, że konieczne było przeprowadzenie kolejnych zmian. Powrócono do pierwotnego podziału szkół. Kierownikiem Szkoły Podstawowej nr 1 została Wilhelmina Ginter.

Szkoła ta bardzo prężnie się rozwijała. Stale powiększająca się baza dydaktyczna, nowoczesne pomoce naukowe, wyedukowani nauczyciele oraz zaangażowani w działalność rodzice — wszystko to sprawiło, iż placówka ta stała się bardzo prestiżowym miejscem edukacji. Nieustabilizowana sytuacja polityczna w kraju, zmiany ustrojowe i społeczne miały wpływ na pracę szkoły. Kierownictwo szkoły często się zmieniało, co nie było bez znaczenia dla systematycznego rozwoju placówki. Mimo braku spójnego planu nauczania, duży nacisk kładziono na relacje interpersonalne, integrację wewnątrzszkolną i na rozwój świadomości społecznej. Wprowadzono szereg akcji społecznych (zbiórka makulatury i złomu), mających na celu zasilenie funduszy szkolnych. Dużą wagę przykładano do tego, aby dzieci posiadały umiejętności praktyczne, które mogłyby wykorzystać w późniejszym życiu. Dlatego też funkcję edukacyjną spełniał ogródek szkolny oraz przynależne do szkoły tereny. To tam młodzi ludzie uczyli się praktycznego aspektu życia. Duży nacisk kładziono również na higienę oraz na wzrost wiedzy o otaczającym świecie. Starano się również, aby uczniowie szanowali mienie szkolne, które było dobrem wspólnym. Bardzo restrykcyjnie przestrzegano regulaminu szkoły. W roku szkolnym 1952/1953 kierownictwo w szkole objął Stanisław Faustman. To za jego rządów swoją działalność rozpoczęła biblioteka szkolna, która przez wiele lat była jedyną tak dobrze działającą tego typu placówką w terenie. Uruchomiono świetlicę szkolną, która zapewniała dzieciom opiekę, wyżywienie, czynnie włączała się w kształcenie i poszerzanie zdolności uczniów, tworząc rozmaite kółka zainteresowań. Prężnie działająca świetlica stała się nie tylko miejscem, gdzie uczniowie przyjemnie i pożytecznie mogli spędzić czas, dzięki niej rodzice mogli spokojnie pracować, nie martwiąc się o swoje dzieci.

W tych niezwykle burzliwych czasach świadomość, że uczniowie mają zapewniony bezpieczny byt, była niezwykle ważna dla każdego obywatela. Nowym kierownikiem szkoły w latach 1953/1954 była Janina Brzezińska, która wprowadziła wiele kreatywnych zmian w działalność placówki. Jednym z nietypowych działań było zakupienie na rzecz szkoły prosiaka. Celem tego przedsięwzięcia było uczenie dzieci szacunku do pożywienia (zwierzę konsumowało pozostałe resztki jedzenia). Z założenia jednak zwierzę było przeznaczone na sprzedaż, a zdobyte w ten sposób fundusze ze sprzedaży wieprza w znacznym stopniu zasiliły finanse szkoły. Ważnym dla rozwoju placówki wydarzeniem było współpracowanie Szkoły Podstawowej nr 1 z inną szkołą podstawową z Wolina. Zorganizowany został wówczas wieczorek poetycki dla dzieci uczęszczających do szkoły w Wolinie. Szerzył on istotną współpracę pomiędzy placówkami oświatowymi. Na prężną działalność szkoły w znacznym stopniu wpłynęła również sprawnie działająca Organizacja Harcerska. Nauka, idee i prawdy płynące z kodeksu zostały zaadaptowane na grunt szkolny, co wpłynęło na styl pracy, morale, kulturę osobistą i wychowanie młodych ludzi. Czynna współpraca między pracownikami placówki harcerstwa doprowadziła do zorganizowania kółka przyjaźni ze Związkiem Radzieckim, Szkolnego Koła Odbudowy Warszawy, Szkolnej Kasy Oszczędnościowej oraz Szkolnego Koła PCK.

W roku szkolnym 1954/1955 wydano polecenie, którego skutki widać do dziś. Nakazano wówczas przeniesienia placówki z ulicy Piastowskiej na ulicę Narutowicza — tam, gdzie aktualnie się mieści.

Wynikało to z coraz większej liczby uczniów, którzy podejmowali naukę w Szkole Podstawowej nr 1. Była to wówczas jedyna tego typu placówka oświatowa w okręgu, dlatego coraz bardziej dotkliwym dla organizacji pracy szkoły problemem stał się brak miejsc dla wciąż narastającej liczby dzieci, pragnących rozpocząć edukację.

W tym celu otworzono filię przy ulicy Małopolskiej, do czasu stworzenia Szkoły Podstawowej nr 4. Wszystko odbywało się pod przewodnictwem nowego kierownika szkoły, którym została Jadwiga Ćwikła. Budynek przy ulicy Narutowicza był zniszczony na skutek działań wojennych. Część rzeczy materialnych, znajdujących się w starym budynku, można było przenieść i wykorzystać powtórnie. Katastrofalny stan techniczny (brakowało szyb, ściany trzeba było pomalować) spowodował, że przygotowanie budynku do pracy wymagało wielu nakładów prac, jak również finansowych. Determinacja władz i obywateli sprawiła jednak, że stosunkowo szybko przywrócono budynek do stanu świetności i szkoła w nowym gmachu zaczęła funkcjonować niemalże od razu.

Szkoła Podstawowa nr 1 to placówka, która kładła duży nacisk na wszechstronny rozwój ucznia. Dla doskonale wykształconej kadry nauczycielskiej ważne było nie tylko to, aby młodzi ludzie posiadali i posługiwali się wiedzą merytoryczną. Pedagodzy zwracali również uwagę na to, aby zdobyte wiadomości korelowały z umiejętnościami, dlatego też duży nacisk kładziono na wszechstronny rozwój ucznia, uwzględniając jego możliwości, talent czy zainteresowania. Warto w tym miejscu wspomnieć o jednej z uczennic — Bożenie Szymonowicz — która zajęła bardzo wysokie, bo IV miejsce w zawodach jazdy szybkiej na lodzie. Wynik ten jest o tyle satysfakcjonujący, iż tradycja tego sportu w ogóle nie była rozwinięta na terenie Świnoujścia. Kolejny sukces sportowy odnotowano w piłce ręcznej — tym razem drużynowy. Organizowano także konkursy czytelnicze, które pogłębiały wiedzę, rozszerzały światopogląd i pomagały w nauce ojczystego języka. W całą akcję włączyła się Organizacja Harcerska, której członkowie czytali dzieciom. Ta inicjatywa towarzyszyła szkole przez wiele lat. Powyższe przykłady świadczą o tym, że wysokiemu poziomowi nauczania towarzyszyły sukcesy w innych dziedzinach, co w dużej mierze przyczyniło się do wzrostu atrakcyjności szkoły.

Współpraca uczniów z działającą przy szkole Organizacją Harcerską stale się rozwijała i młodzi ludzie często podejmowali wspólne inicjatywy, mające na celu wzajemną pomoc, integrację, rozwój i wspólną zabawę. Dlatego też w 1956 roku kierowniczka szkoły — Jadwiga Ćwikła — zorganizowała zbiórkę, z której dochód przeznaczony został na rzecz organizacji obozu letniego dla harcerzy. Obopólna korzyść z integracji była oczywista, dlatego wszystkim zależało na utrzymywaniu pozytywnych relacji.

Podsumowanie działalności Szkoły Podstawowej nr 1 w Świnoujściu w latach 1945—1956

Lata 1945 — 1956 to czas wielu przemian niemalże w każdej dziedzinie życia społecznego, gospodarczego i politycznego. Każdy obywatel Polski stanął w obliczu nowej sytuacji i musiał sprostać wymaganiom, jakie niosła ze sobą nowa rzeczywistość. Brak stabilności ekonomicznej i gospodarczej powodował, że rozwój społeczny nie następował natychmiast. Do wielu zmian nieufne społeczeństwo musiało być sukcesywnie przygotowywane. Zakładanie szkół w tym okresie dla wielu nie było zadaniem priorytetowym, dlatego władze Szkoły Podstawowej nr 1w Świnoujściu na początku swego istnienia zmagały się z wieloma trudnościami. Do najważniejszych

z nich zaliczyć należy:

— brak dzieci w wieku szkolnym,

— bieda panująca w społeczeństwie, która powodował, że coraz młodsi obywatele musieli pracować,

— katastrofalna baza materialna szkoły,

— różny stopień opanowania języka polskiego w społeczeństwie,

— budynki szkolne w katastrofalnym stanie technicznym,

— brak wykształconej kadry nauczycielskiej,

— brak pomocy dydaktycznych,

— brak jednolitego programu nauczania.

Duża determinacja kierownictwa szkoły, jej pracowników, rodziców i samych uczniów sprawiła, że powyższe trudności udało się sukcesywnie pokonać i placówka zaczęła prężnie rozwijać się, a liczba jej uczniów i nauczycieli stale wzrastała. W wyżej wymienionym okresie bardzo często zmieniało się kierownictwo szkoły, co nie było bez znaczenia dla jej kierunku rozwoju. Od dnia założenia do roku 1948 szkołą kierowała Marta Śliwińska. W 1948 roku kierownictwo obejmuje Jadwiga Jasińska, ale tylko na rok. Nowym kierownikiem szkoły w roku 1950 zostaje Wilhelmina Ginter i pełni ona tę funkcję przez 2 lata. Kolejna zmiana na tym stanowisku następuje w 1952 roku i omawianą funkcję pełni Stanisław Faustman, który swoją rolę rok później przekazuje Janinie Brzezińskiej. W 1954, 1955 i 1956 roku dowodziła szkołą Jadwiga Ćwikła.

Każda z tych osób w znacznym stopniu przyczyniła się do rozwoju placówki. Wprowadzane przez nich dynamiczne zmiany zarówno na gruncie edukacyjnym, jak i w sferze infrastruktury, wpłynęły na to, że Szkoła Podstawowa nr 1 cieszyła się dużym uznaniem w społeczeństwie. Prężna działalność kierownictwa szkoły była wzorem dla innych placówek oświatowych.

ROZDZIAŁ 2
Charakterystyka działalności Szkoły Podstawowej nr 1 w Świnoujściu w latach 1957 — 1969

W roku 1956 rozpoczął się proces destalinizacji, który dawał nadzieję rodakom na lepszy i stabilniejszy byt. Po wielu latach uciemiężenia Polacy byli już zmęczeni nieustabilizowaną sytuacją życiową, która rzutowała na poziom ich życia ekonomicznego i kulturowego.

W lutym 1956 roku w Moskwie odbył się zjazd, podczas którego został wygłoszony przez Nikitę Chruszczowa (następcę zmarłego w marcu 1953 roku Józefa Stalina) tajny referat pt. „O kulcie jednostki i jego następstwach”. Kultem jednostki przywódca Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich nazywał zbrodnie Stalina popełnione wobec komunistów. Autor nie zauważał jednak ogromu innych tragedii, które spowodowane były jego radykalnymi poglądami. Treść wystąpienia wywołała wielkie poruszenie wśród rodaków i przyczyniła się do zaostrzenia konfliktów wewnątrzpartyjnych we wszystkich krajach bloku sowieckiego. W Polsce duży wpływ na kierowanie państwem miała Polska Zjednoczona Partia Robotnicza, której działalność była bardzo krytykowana. Założenia nowego systemu socjalistycznego nie do końca spełniały oczekiwania Polaków. W związku z tym, tajny referat Chruszczowa zaczęto rozpowszechniać na szeroką skalę nie tylko wewnątrz PZPR, ale stał się on również dostępny w miejscach publicznych. Społeczeństwo dowiedziało się wówczas wielu informacji o zatajanych wcześniej zbrodniach. Ludzie nie zdawali sobie jednak sprawy z tego, że informacje, o których mówiono jawnie, miały charakter propagandowy. Wszelkie zbrodnie z przeszłości przypisywano nieżyjącemu już Józefowi Stalinowi, jednocześnie wybielając przy tym czyny panujących ówcześnie władz. Społeczeństwo polskie nie czuło się ani bezpieczniej, ani stabilniej — sytuacja materialna nie uległa większej poprawie. Zaczęły wzrastać podatki, wynagrodzenie za wykonywaną pracę nie spełniało oczekiwań ludzi, którzy do tej pory karmieni byli propagandowymi obietnicami lepszego jutra. Rozgoryczenie i żal wśród Polaków stał się źródłem konfliktów, na skutek których sytuacja polityczna nie prezentowała się korzystnie. W wyniku tego w czerwcu 1956 roku w Poznaniu doszło do krwawych zamieszek. Wiele tysięcy robotników wzięło udział w manifestacji ulicznej, w której protestowano przeciwko wciąż obniżającemu się poziomowi życia i zbyt agresywnej ingerencji władz w życie społeczne. Nie obyło się bez krwawych ofiar. Według oficjalnych danych zginęło 75 osób, a około 800 było rannych.

Sytuacja w Polsce stała się bardzo niepokojąca. Władze nie potrafiły uspokoić narastającego w społeczeństwie buntu i niezadowolenia. Odpowiedzią na zaistniały stan rzeczy była wizyta delegacji radzieckiej z Chruszczowem na czele. Władze rosyjskie żądały odsunięcia od władzy Gomułki i zakończenia polityki liberalizacji. Uspokojeni zapewnieniami Gomułki o współpracy wojskowej, politycznej i gospodarczej, przedstawiciele władz moskiewskich nakazali wstrzymać wojska radzieckie.

Po wydarzeniach z października 1956 roku w Polsce zaszły istotne zmiany. Jedną z najważniejszych było złagodzenie cenzury, co miało niebagatelny wpływ na poszerzenie horyzontów wiedzy wśród wszystkich Polaków. 28. października 1956 roku wolność odzyskał prymas Polski, Kardynał Stefan Wyszyński. Osoba ta cieszyła się ogromnym autorytetem wśród większości rodaków, dlatego fakt przywrócenia jej praw wolnego obywatela spowodował, że nastąpiła poprawa w stosunkach państwo — Kościół. Przykładem na to jest chociażby liczny udział Polaków w wyborach do sejmu w 1957 roku, dzięki którym do władz doszli również posłowie katoliccy. Poprawne stosunki państwo — Kościół ulegały jednak stopniowemu ochładzaniu, co było spowodowane coraz częściej występującymi atakami na Kościół. Władze zaczęły przejmować majątki instytucji sakralnych, niechętnie wydawały pozwolenia na ich budowę.

Powyższy fakt zasadniczo wpłynął na zmiany w systemie edukacji w Polsce. Przywrócono nauczanie religii w szkołach jako przedmiotu nieobowiązkowego, które to pozwolenie po kilku latach zostało znów usunięte.

W roku 1957 nastąpił przełom w sytuacji gospodarczej i politycznej w kraju. Poprawił się byt Polaków, wzrosły płace i rynek był bardziej zrównoważony. Położono nacisk na rozwój przemysłu, poprawiła się sytuacja lokalowa, wzrosły realne dochody i podniosła się stopa życiowa. Dzięki temu ludzie poczuli się bezpieczniej, co ma wyraźne odzwierciedlenie w zwiększeniu przyrostu naturalnego.

Od roku 1956 na terenach zachodniopomorskich zmiany społeczno — polityczno — gospodarcze stały się bardzo widoczne. W samym Świnoujściu, po wycofaniu się Rosjan, statut tego miejsca uległ znacznej nobilitacji. Stało się ono modnym kąpieliskiem, rozbudowano istniejącą bazę lokalową, przywrócono miastu jego kuracyjne funkcje. Rozwinęło się także życie kulturalne i umysłowe. W związku z tym zaczęto budować i remontować szkoły oraz przedszkola. Położono duży nacisk na walkę z analfabetyzmem. Zwracano uwagę na wysokie kwalifikacje kadry pedagogicznej, doskonalono ich umiejętności, wzbogacano wyposażenie szkół. Do roku 1962 na terenie Świnoujścia, poza Szkołą Podstawową nr 1, swoją działalność edukacyjną rozpoczęły jeszcze cztery inne placówki, nauczające na poziomie elementarnym: Szkoła Podstawowa nr 2, Zespół Szkół Publicznych nr 4 z oddziałami integracyjnymi, Szkoła Podstawowa nr 6, Szkoła Podstawowa nr 9. Mimo tego, że na terenie Świnoujścia zostały otworzone nowe szkoły, ich ilość była i tak niewystarczająca dla wciąż wzrastającej liczby dzieci w wieku szkolnym. Za zwiększeniem liczby szkół nie nadążało ich wyposażenie w sprzęt i pomoce naukowe. Często ograniczało się ono do ławek szkolnych, stołów nauczycielskich i tablic.

Wyż demograficzny w Świnoujściu przełożył się na organizację pracy w Szkole Podstawowej nr 1. Od 1955 roku placówka ta zaczęła pracować na dwie zmiany, co było odpowiedzią na zapotrzebowanie społeczeństwa. Warunki lokalowe w budynku, przy którym do tej pory funkcjonowała Szkoła Podstawowa nr 1, nie były wystarczające, dlatego też kierownictwo szkoły postanowiło otworzyć swoją filię, która przejęła część uczniów. Dzięki temu dzieci mogły edukować się w bardziej komfortowych warunkach. Kierownik szkoły, Jadwiga Ćwikła, wraz z pracownikami, kładli ogromny nacisk na edukację uczniów. Starano się, aby podejmowane działania przyczyniały się do polepszania wyników osiągnięć. W roku szkolnym 1955/1956 zorganizowano konkurs czytelniczy, który skupiał dużą uwagę uczniów, rodziców i nauczycieli. Znacznie podnosił on zainteresowanie czytelnictwem w szkole. Nawet harcerze czynnie włączyli się w tę inicjatywę.

Ówczesna kierowniczka szkoły przykładała dużą wagę do tego, aby pozyskać fundusze i dotację na niezbędny remont. W budynku panowały bardzo ciężkie warunki techniczne, które utrudniały pracę. Problemem byłą również ogromna liczba uczniów, którzy, niestety, nie zawsze szanowali mienie placówki. Gruntownego odnowienia wymagały ściany szkoły, często zauważyć można było wybite szyby. Niezbędny remont placówka przeszła w roku szkolnym 1956/1957. Dzięki pozyskanym funduszom można było również znacznie wzbogacić zbiory pomocy naukowych. Zakupione zostały przedmioty potrzebne do urządzenia oraz uruchomienia gabinetu biologicznego, geograficznego oraz pracowni prac ręcznych. Część pomocy naukowych, które mogły zostać wykorzystane w późniejszym czasie, były wykonywane przez samych uczniów. Świadczy to o ogromnej determinacji i chęci zdobywania wiedzy przez młodych ludzi.

Szkoła od początku swojej działalności starała się zapewnić uczniom dobre warunki edukacyjne. W roku szkolnym 1957/1958 zakupiono wiele przedmiotów, które miały służyć uczniom w procesie zdobywania wiedzy. Na stanie placówki znalazło się między innymi radio i głośniki, dzięki którym udało się uruchomić salę kinową. Od tego momentu uczniowie mogli zdobywać wiedzę w empiryczny sposób a także czerpali z tego tytułu rozrywkę. W maju 1958 roku zorganizowane zostały „Dni książki i prasy”, podczas których uczniowie zapoznawali się z twórczością i kulturą różnych pisarzy. Samodzielnie tworzyli prasówki, które wzbogacały ich wiedzę o bieżącej sytuacji społeczno — politycznej w Polsce i na świecie. Chodzono do biblioteki miejskiej, zapoznawano się z zasobami księgozbioru, przeprowadzane były lekcje biblioteczne, które wpływały na rozwój kulturalny młodych ludzi. Dużym zainteresowaniem cieszyła się loteria z książkami. Dzięki tej inicjatywie wielu uczniów, którzy do tej pory mieli sporadyczny kontakt z biblioterapią, zaczęło doceniać znaczenie i wartość słowa pisanego.

Od samego początku działalności szkoły, borykała się ona z problemem higieny wśród uczniów. Miało to niebagatelny wpływ na pracę szkoły, ponieważ w wyniku zaniedbań w tej dziedzinie, szerzyły się liczne choroby. Priorytetowym zadaniem stało się poszerzanie wiedzy uczniów na temat konieczności utrzymywania odpowiedniego poziomu czystości. Poprzez organizowanie przeróżnych akcji, starano się uświadomić młodym ludziom, jak ważne jest to zagadnienie dla codziennego życia. Organizowano konkursy oraz kąciki czystości, służące poprawie tego stanu. Były prowadzone specjalne programy edukacyjne, by dbać o higienę i żyć zdrowo. Nabycie określonych nawyków i umiejętności w wieku dziecięcym może mieć wpływ nie tylko na zdrowie, ale również na perspektywę wyalienowania młodego człowieka z życia społecznego. Wielu uczniów nie zostało nauczonych podstawowych nawyków higienicznych w domu rodzinnym, dlatego też szkoła była pierwszym miejscem, gdzie należało walczyć z tymi zaniedbaniami. Ważnym wydarzeniem było urządzanie i uruchomienie gabinetu higienisty. W celu podnoszenia poziomu czystości w szkole uruchomiono również gabinet dentystyczny. Szereg działań służących podniesieniu poziomu czystości w szkole dał swoje wymierne rezultaty. Szkoła Podstawowa nr 1 zajęła II miejsce w konkursie Wydziału Oświaty o czystości i estetyce wnętrz oraz otoczenia.

Opisane powyżej działania nie byłyby możliwe do zrealizowania bez odpowiednich nakładów finansowych, dlatego też intensywnie skupiono się na działaniach, mających na celu zdobywanie funduszy. Pod koniec lat 50 — tych bardzo odczuwalne były deficyty materialne niemalże w każdej dziedzinie życia. Ludzie ciężko pracowali, aby zapewnić sobie podstawowy byt. Wsparcie materialne placówki było zatem niemożliwe, rodziców nie stać było na to, aby pomagać w rozwijaniu działalność szkoły. W celu poprawy sytuacji organizowano różnego rodzaju akcje, między innymi pozyskano fundusze ze zbierania niepotrzebnej makulatury. Do tej inicjatywy włączano wszystkich, którzy czynnie byli związani z placówką. Za pozyskane w ten sposób pieniądze można było organizować różne przedsięwzięcia na rzecz uczniów.

Ciągły wzrost ich liczby zauważono w roku szkolnym 1958/1959. W roku poprzednim ilość uczniów to około 630. osób, a już w roku 1958 liczba ta wzrasta do ponad 800. Pomimo ciężkich warunków pracy, poziom nauczania był wysoki. Cały czas szerzono czytelnictwo — komitet rodzicielski sponsorował nagrody dla najbardziej wytrwałych osób. Zakupiono także nowe pozycje do biblioteki szkolnej. Spotkania z książką uważano za niezwykle ważny aspekt w procesie wychowania i edukacji dzieci.

Kierownictwo Szkoły Podstawowej nr 1 starało się, aby zapewnić wszystkim wychowankom podobny start w dorosłość. Nawiązano współpracę z Kołem Budowy Szkół, dzięki któremu pomagano najbardziej potrzebującym, między innymi sierotom, których również objęto procesem edukacyjnym. Pozyskiwana z tego źródła pomoc była nie do przecenienia, aczkolwiek szkoła musiała również wspomagać finansowo działalność Koła Budowy Szkół, w związku z czym organizowano zbiórkę złomu oraz makulatury.

Kierowniczka szkoły — Jadwiga Ćwikła wkładała wiele wysiłku w prowadzenie placówki. Skupiła się na tym, aby oprócz wpajania dzieciom norm i reguł wiedzy teoretycznej, młodzi ludzie poznali korzyści płynące z praktycznego aspektu zdobywania informacji. Nauczyciele rozumieli, że wiedza musi być poparta umiejętnościami, aby w pełni wykorzystać potencjał umysłowy młodych ludzi. Dzięki wiedzy teoretycznej uczniowie poznawali podstawy nauki, które potem pozwalały im wybrać dla siebie najlepszą drogę dla praktycznego rozwijania swoich zainteresowań. Nauka teoretyczna bardzo wielu młodym ludziom wydawała się być nieatrakcyjna, ponieważ głównie polegała ona na zdobywaniu wiedzy za pomocą literatury. Nauka praktyczna była o wiele bardziej atrakcyjna od teoretycznej. Doskonale wykształceni pedagodzy ze Szkoły Podstawowej nr 1 wychodzili naprzeciw oczekiwaniom swoich wychowanków, dlatego też poszerzyli swój warsztat pracy o liczne działania empiryczne — praktyka zapewniała im to, że dzieci mogły dotknąć i doświadczyć tego, co znały dotychczas tylko z teorii. Temu też celowi służyła zakupiona przez kierownictwo szkoły maszyna do szycia. Prowadzonym w szkole działaniom praktycznym sprzyjały również organizowane wycieczki do zakładów pracy, urzędów i innych instytucji. Dzięki nim uczniowie poznawali tajniki prac różnych zawodów, a zdobyta w ten sposób wiedza pomagała im w podjęciu odpowiednich kroków w celu objęcia właściwej dla siebie ścieżki edukacyjnej. Działalności koła turystyczno — krajobrazowego również przyczyniła się do praktycznego poszerzania wiedzy teoretycznej. Organizowano wiele wycieczek po wyspie Wolin, dzięki czemu młodzi ludzie poznali swoje środowisko lokalne, poczuli większą przynależność do miejsca zamieszkania, coraz bardziej narastał w nich patriotyzm lokalny.

Mogły one aktywnie spędzać czas, doskonaląc swoje umiejętności i rozwijając zainteresowania. Taniec sprzyjał również rozwojowi uwagi i koncentracji. Dzięki niemu uczestnicy w większym stopniu zaczęli dbać o estetykę, a także uwrażliwiali się na odbiór sztuki. Wieloaspektowość zajęć tanecznych sprzyjała ogólnemu rozwojowi dzieci. Stymulowanie bodźców ruchowych, słuchowych i dotykowych miało wpływ na konstruktywniejsze przyswajanie wiedzy z innych dziedzin.

Ważnym również przedsięwzięciem była inicjatywa wprowadzenia nakazu noszenia mundurków dla uczniów Szkoły Podstawowej nr 1. Działanie to miało na celu zniwelowanie różnic pomiędzy uczniami, którzy pochodzili z różnych środowisk, a co za tym idzie — ich status materialny był na różnym poziomie. Ujednolicenie strojów wpłynęło korzystnie na system wartości każdego z nich. Chłopcy mieli nosić ciemne ubrania a dziewczynki fartuszki. Strój miał być również przyozdobiony emblematem z nazwą szkoły, co w dużej mierze przyczyniło się do zapewnienia dzieciom bezpieczeństwa na terenie placówki i poza nim.

Aby nieustannie motywować uczniów do dalszej pracy, kierownictwo szkoły wraz z innymi nauczycielami przewidziało atrakcyjne nagrody dla tych, którzy uzyskali dobre wyniki w nauczaniu. W roku szkolnym 1960/1961 można było uzyskać Kartę Wyjazdu na kolonię, co było marzeniem wielu uczniów.

Kolejny rok szkolny 1961/1962 rozpoczął się zmianą kierownika szkoły. Został nim Przemysław Sobiech. Już na samym początku zauważyć można ogrom wysiłku, jaki włożył w pracę na rzecz tej instytucji. Zakupiono wówczas pianino, organizowano czynności porządkowe terenów wokół szkoły, sadzono drzewa, kwiaty, urządzono pokój nauczycielski oraz lepiej wyposażono sekretariat szkolny. Pomimo trudnych nie tylko pod względem materialnym, ale i również politycznym czasów, szkoła prosperowała bardzo dobrze. Wyposażona była w większość niezbędnych dla efektywnego nauczania pomocy naukowych. Starano się, aby rozwijać wszechstronne zainteresowania, umiejętności i talenty uczniów. Założono chór szkolny, którym kierował Eugeniusz Szłapak. Szkoła kładła nacisk nie tylko na edukację, ale również przyczyniała się do wzrostu wychowania uczniów i zapewniała im optymalny rozwój. Dlatego też podejmowane działania skupiały się nie tylko na realizacji zadań edukacyjnych i przestrzeganiu obowiązków, ale również starano się zapewnić uczniom rozsądną rozrywkę. Uroczyście obchodzono Dzień Dziecka. Zabierano uczniów do kina, organizowano wspólny przemarsz ulicami miasta, zawody sportowe oraz zabawy taneczne.

W latach 60 — tych zaobserwować można znaczny przyrost liczby uczniów. Sytuacja ta spowodowana była tym, iż wiek szkolny osiągnęły dzieci z wyżu demograficznego. Odpowiedzią na rosnące zapotrzebowanie edukacyjne, było oddanie do użytku Szkoły Podstawowej nr 4, która rozpoczęła swoją działalność w 1962 roku. W tym czasie liczba uczniów Szkoły Podstawowej nr 1 nieznacznie spadła, ale nie miało to jednak wpływu na jakość funkcjonowania placówki. Przodowała ona w liczbie uczęszczającej do niej uczniów. Ze względu na utwierdzoną pozycję w środowisku lokalnym, mieszkańcy Świnoujścia mieli zaufanie do jakości jej pracy. Już pół roku później, doliczono się ponad 1100 uczniów. Ich liczba była jednak zbyt duża, aby wszystkim zapewnić odpowiedni poziom edukacyjny. Dlatego też kierownictwo szkoły zdecydowało się na podział Szkoły Podstawowej nr 1 na dwie odrębne placówki: „Jedynkę” i „Siódemkę”. Mieściły się one w jednym budynku, przy ulicy Narutowicza. Okazało się, jednak że nie było to najlepszym rozwiązaniem ze względów porządkowych i już niecały rok później powrócono do pierwotnej organizacji szkoły.

W kolejnych latach liczba uczniów utrzymywała się na podobnym poziomie. W roku szkolnym 1963/1964 było ich około 1150. Dzieci przydzielono do 32 oddziałów. Za edukację których odpowiedzialnych było zaledwie 34. nauczycieli. Liczba uczniów była ogromnym wyzwaniem także dla pracowników świetlicy szkolnej. Zbyt mała powierzchnia, na której odbywały się zajęcia, sprawiała, że konieczne były ograniczenia zajęć sprecyzowanych. Mimo to pedagodzy starali się sprostać trudnym warunkom infrastrukturalnym i organizowali zajęcia wspomagające słabych uczniów, aby mogli poprawić swoje osiągnięcia. Pomimo tego trudnego zadania, jakie stało przed świetlicą, funkcjonowała ona bez zastrzeżeń.

Praca była trudna i wymagająca. Powyższe słowa potwierdza fakt, że w tym czasie trzykrotnie zmieniło się kierownictwo szkoły. Na początku roku stanowisko to zajmował Julian Dubiel, później objęła je Maria Skórska, by ostatecznie zarządzaniem szkoły zajął się Teodor Mikołajczak. Szkoła funkcjonowała dobrze, a uczniowie zdobywali wiedzę, dzięki rozszerzonej działalności kółek zainteresowań.

Rok szkolny 1964/1965 rozpoczął się niedużym remontem. Zaplanowano malowanie sal. W pracach budowlanych w znacznym stopniu pomagali rodzice uczniów. Dokonywano również rewitalizacji pomocy naukowych. Wiele z nich bowiem ulegało zniszczeniu na przestrzeni lat, jednak najbardziej zaniedbane były mapy do nauki geografii. Samodzielnie wykonywane pomoce naukowe, duże zaangażowanie w zdobywanie materiałów, potrzebnych na ich wykonanie oraz chęć samokształcenia — wszystko to sprawiało, że uczniowie samoistnie rozszerzali swoją wiedzę i umiejętności. Widoczne to było w osiąganych przez nich wynikach. Zajmowali oni prestiżowe miejsca w wielu konkursach i zawodach. Szkoła Podstawowa nr 1 brała czynny udział we wszystkich organizowanych na terenie powiatu imprezach sportowych, w których zdobywała najwięcej I miejsc. Warto wspomnieć o najważniejszych sukcesach, jakie osiągnęli uczniowie tej placówki: rozgrywki rejonowe piłki ręcznej dziewcząt, powiatowe zawody w piłce ręcznej dziewcząt i chłopców, mistrzostwa powiatowe czwórboju lekkoatletycznym.

Uczniowie Szkoły Podstawowej nr 1 osiągali również liczne sukcesy na gruncie tanecznym. Istotnym było zajęcie I miejsca w rejonie i II miejsca w powiecie za przygotowaną przez kółko taneczne inscenizację. Szeroką współpracę z sekcją tanecznym prowadził również chór szkolny pod przewodnictwem Eugeniusza Szłapaka. Świetnie pracowało również Szkolne Koło Krajoznawczo — Turystyczne, które rozpoczęło organizację biwaków dla uczniów szkoły. Ich prężna działalność była wspomagana pracą Szkolnego Koła Oszczędnościowego, które zbierało pieniądze na ten cel.

Lata 60 — te były dla wielu Polaków bardzo trudne. Nieustabilizowana gospodarka i niepewna sytuacja polityczna wpłynęły na to, że ciężko było zapewnić odpowiedni byt rodzinie. Wiele z nich nie mogło zagwarantować swoim dzieciom wystarczających warunków do spełniania obowiązku szkolnego. W takich okolicznościach władze szkoły starały się pomagać najbiedniejszym swoim wychowankom. W tym celu ponownie zorganizowano akcję dożywiania oraz wyposażono dzieci w odpowiednią odzież.

Z powyżej opisanych inicjatyw korzystało ponad 350 osób.

Wśród jednych z ważniejszych działań było zapewnienie dzieciom poczucia bezpieczeństwa. Mając na uwadze okoliczności, w jakich powstała szkoła, dużą uwagę skupiono również na wpojenie wychowankom prawidłowych zasad obchodzenia się z ewentualnymi znaleziskami, które mogły znajdować się na terenie miasta. Powstała specjalna organizacja pozalekcyjna edukująca dzieci, co należy zrobić w sytuacji, kiedy znajdzie się niewypał, jak trzeba się z nim obchodzić i jak zachowywać się, gdy zauważy się coś podejrzanego. Prowadziła również szkolenia ogniowe i kursy związane ze strzelaniem i bronią.

Teodor Mikołajczak, dotychczasowy kierownik szkoły, nie mógł dłużej zajmować określonego stanowiska i w roku 1965/1966 przekazał je Władysławowi Wojnarowskiemu. Budynek był tak zniszczony po wojnie, że ciężko było utrzymać go na dobrym poziomie. Coroczne remonty wymagały dużych nakładów finansowych i zaburzały jednolitą pracę szkoły, w związku z czym na czas trwania prac budowlanych nauka odbywała się w trzech miejscach: Szkoła Rybołówstwa Morskiego, Liceum Ogólnokształcące oraz Szkoła Podstawowa nr 1. Zaistniałe zmiany organizacyjne były najistotniejszymi, jakie do tej pory przeprowadzono. W szkole było już prawie 1200 uczniów, w związku z czym praca placówki wymagała przeorganizowania. Placówka pracowała na trzy zmiany. Pomimo ciężkich warunków, jakim mieli sprostać uczniowie oraz nauczyciele, nie zapomniano o tym, aby zapewnić dzieciom zarówno naukę, jak i rozrywkę. Zorganizowano ponownie uroczyste obchody Dnia Dziecka — wycieczki, parady, apele, zawody sportowe, ognisko oraz koncert Orkiestry Wojskowej. Atrakcje zaplanowane były na dwa dni.

Pedagodzy szkolny zwracali uwagę na to, aby ich podopieczni byli wszechstronnie wykształceni a dodatkowo rozwijali swoje zainteresowania. Trzeba wspomnieć tu o działalności Mariana Kotyli.

W 1967 roku przejął on opiekę nad chórem szkolnym, któremu przewodniczył przez kolejne 4 lata. W tym czasie jego działalność była doceniana na forum międzyszkolnym. Uczniowie wielokrotnie zdobywali I miejsca i wyróżnienia w międzyszkolnych konkursach wokalnych. Młodzi śpiewacy i muzycy uświetniali swoimi występami niemalże każdą uroczystość szkolną, dzięki czemu placówka ta zyskała wiele w oczach wszystkich związanych z nią osób. Prężnie działało koło mandolinistów oraz akordeonistów.

Podsumowanie działalności Szkoły Podstawowej nr 1 w Świnoujściu w latach 1957 -1969

Wraz z upadkiem epoki stalinizmu, obudziła się w Polakach nadzieja na łatwiejszy i spokojniejszy byt. Zmiany gospodarcze i polityczne, które wprowadzały nowe władze, dawały szanse na to, iż skończy się okres destabilizacji i niepewności finansowej. Niestety wiele z założeń programowych nowych władz okazało się być tylko hasłami propagandowymi, a krótkotrwały okres względnego spokoju społecznego niepostrzeżenie zmienił swój charakter. Już w czerwcu 1956 roku w Poznaniu doszło do krwawych zamieszek, na skutek których w manifestacjach ulicznych zginęło wielu obywateli Polski. Wydarzenia w Wielkopolsce były jednymi z wielu głosów niezadowolenia, jakie nasilały się w tych latach w ojczyźnie. Władze rosyjskie intensywnie ingerowały w życie polityczne Polaków. Narastały również konflikty na linii państwo — Kościół, co wpływało niekorzystnie na poczucie bezpieczeństwa i przynależności narodowej.

Przełom sytuacji gospodarczej nastąpił w 1957 roku, co było widać w polepszeniu sytuacji materialnej i lokalowej wśród rodaków. Miało to wyraźne odzwierciedlenie w znacznym przyroście naturalnym. Zauważyć to można w zmianach organizacyjnych placówek oświatowych na terenie województwa zachodniopomorskiego.

Ranga Świnoujścia na arenie Polski znacznie wzrosła. Miasto stało się popularne jako kurort nadmorski. Wielu Polaków obierało to miejsce jako docelowy przystanek na swojej ścieżce życiowej. Znacznie rozwinęło się życie kulturalne. Zwracano coraz większą uwagę na wyedukowanie młodego pokolenia. Do 1962 roku na terenie Świnoujścia swoją działalność rozpoczęło 5 szkół podstawowych. Mimo to ich liczba była niewystarczająca dla wciąż wzrastającej liczby uczniów. Odpowiedzią na zapotrzebowanie lokalnego społeczeństwa był zorganizowanie w Szkole Podstawowej nr 1 systemu dwuzmianowego, a później trzyzmianowego. Położono duży nacisk na rozbudowanie i ulepszenie warunków lokalowych, poszerzenie i unowocześnienie bazy dydaktycznej. Skupiono się również na podnoszeniu kwalifikacji kadry pedagogicznej. Ważną rolę w procesie edukacyjnym zaczęły odgrywać zajęcia o charakterze praktycznym, które miały na celu rozwijanie wszechstronnych zainteresowań. Wieloaspektowość pracy szkoły przełożyła się na wyniki i osiągnięcia edukacyjne, sportowe oraz muzyczne.

W latach 1956 — 1969 liczba uczniów w Szkole Podstawowej nr 1 systematycznie wzrastała, co powodowało konieczność wprowadzenia wielu zmian natury organizacyjnej i kadrowej(między innymi podział placówki na dwie odrębne — „Jedynkę” i „Siódemkę”, tworzenie nowych oddziałów, powiększenie kadry dydaktycznej).

Mimo tego, że Szkoła Podstawowa nr 1 prężnie rozwijała się, jej władze musiały sprostać wielu problemom, wśród których najważniejszymi były: zbyt mała kadra dydaktyczna, dla wciąż wzrastającej liczby uczniów, problemy higieniczne wśród wychowanków, złe warunki lokalowe, zbyt mało gabinetów lekcyjnych, zachwiane poczucie bezpieczeństwa, spowodowane wciąż obecnymi na terenie miasta pozostałościami wojennymi.

W wyżej wymienionym okresie kierownictwo szkoły starało się, aby osiągnięta we wcześniejszych latach wysoka pozycja społeczna i edukacyjna nie uległa zachwianiu. Temu wyzwaniu do 1961 roku sprostała ówczesna kierowniczka szkoły Jadwiga Ćwikła. Rok szkolny 1961/1962 przyniósł zmiany na stanowisku kierowniczym. Rządy objął Przemysław Sobiech, który wprowadził kolejne innowacje na rzecz unowocześnienia placówki oświatowej. Rok 1963 był obfity w zmiany kadrowe. Na początku tego roku prowadzeniem szkoły zajął się Julian Dubiel, później kontrolę przejęła Maria Skórska, by ostatecznie działalność kierowniczą do 1965 prowadził Teodor Mikołajczak. Mimo tego, że każdym modyfikacjom kadrowym towarzyszyły reformy wewnątrzszkolne, Szkoła Podstawowa nr 1 bardzo dobrze funkcjonowała, wciąż rozwijała się a uczniowie zdobywali liczne sukcesy na arenie miejskiej, powiatowej i wojewódzkiej. W 1965 roku kierownikiem szkoły został Władysław Wojnarowski, który dowodził pracami szkoły do końca omawianego okresu.

Sytuacja polityczna w kraju spowodowała, że wśród ludzi wzrosło poczucie bezpieczeństwa. Miało to niebagatelny wpływ na jakość wykonywanych prac niemalże w każdej dziedzinie życia. Widać to również w jakości pracy szkoły. Lata 1945 — 1956 charakteryzowały się bardzo licznymi zmianami w kadrze zarządzającej. Roszady można było zaobserwować w każdym roku szkolnym. Od roku 1956 roku sytuacja nieco ustabilizowała się. Kierownictwo szkoły obejmowały osoby, które znacznie dłużej prowadziły działalność na tym stanowisku. Miało to ogromny wpływ na jakość pracy szkoły, możliwość wprowadzania konstruktywnych zmian i zwiększenie prestiżu placówki i poczucie stabilizacji.

ROZDZIAŁ 3
Charakterystyka działalności Szkoły Podstawowej nr 1 w Świnoujściu w latach 1970 — 1980

Lata 70 — te w Polsce to czas pełen burzliwych i niepokojących zmian. Władysław Gomułka rozbudził w rodakach nadzieję na lepszy byt, stabilizację gospodarczą, ekonomiczną i polityczną. Niestety, pozorny spokój społeczny został skutecznie zburzony. Proponowane przez władzę zmiany były nie do zaakceptowania przez społeczeństwo. Miały one niebagatelny wpływ na sytuację materialną każdego obywatela Polski. Zakładały one bowiem drastyczne podwyżki cen towarów, co najbardziej uderzyłoby w sytuację ludzi najuboższych. W obliczu nowej rzeczywistości, obywatele odczuwali narastający bunt i niepokój dotyczący tego, co może ich spotkać kolejnego dnia.

Polacy zaczęli stanowczo buntować się przeciwko wprowadzanym nowelizacjom, w których brało udział wielu robotników. Początkowo względnie pokojowe protesty, zaczęły przemieniać się w krwawe demonstracje, co niewątpliwie świadczyło o wielkiej determinacji i solidarności wśród narodu.

Powyższe wydarzenia przyczyniły się do zmiany na stanowisku I sekretarza PZPR. Objął je Edward Gierek, który zastąpił Władysława Gomułkę. To dzięki jego decyzjom społeczeństwo zaczęło wierzyć, że wreszcie minęły ciężkie czasy uciemiężenia. Polacy entuzjastycznie zareagowali na liczne obietnice lepszego jutra. Potrzeba zmian i chęć szybkiego poprawienia sytuacji materialnej uśpiła jednak w narodzie czujność. Decyzje, które podejmował Edward Gierek, miały ogromny wpływ na późniejszy kierunek rozwoju ekonomicznego. Początkowo gospodarka Polska rozwijała się bardzo prężnie i dynamicznie, dzięki zaciąganym kredytom bez pokrycia. Dobrze rozwijało się budownictwo, dość istotnie wzrósł wskaźnik przyrostu naturalnego. Bez wątpienia — ludziom zaczęło się żyć lżej a poczucie względnej stabilizacji i wzrost stopy życiowej spowodował, że wszyscy uwierzyli w to, że Polska w szybkim czasie stanie się integralna częścią Europy. Niestety, arkadyjski mit dość szybko zderzył się z brutalną rzeczywistością. Już w 1975 roku ogłoszono projekt do poprawek Konstytucji, który zakładał zawarcie trwałego sojuszu ze Związkiem Sowieckim oraz absolutną władzę PZPR w państwie. Polacy nie zgadzali się na proponowane im zmiany. Swoje niezadowolenie i brak poparcia dla władz wyrazili, pisząc listy protestacyjne, w których domagali się rezygnacji z wprowadzenia w życie planowanych zmian. Zakładały one bowiem kolejne drastyczne podwyżki i absolutne przywództwo dla partii rządzącej.

W obliczu braku konstruktywnego dialogu ze strony władz, wzburzone społeczeństwo poczuło się oszukane i zmanipulowane, skutkiem czego swoje zaniepokojenie i niezadowolenie ponownie wyraziło, organizując w czerwcu 1976 roku strajki w Radomiu, Ursusie i Płocku.

Niebywale ważnym dla podniesienia morale społeczeństwa polskiego był rok 1978.

16. października Karol Wojtyła, jako pierwszy Polak, został wybrany na papieża. Wydarzenie to spowodowało szereg zmian nie tylko religijnych, ale także politycznych i społecznych. W obywatelach obudziła się nadzieja na to, że staną się narodem kultywującym zachowania prospołeczne, szanujące jednostkę i jej potrzeby. Polacy z dumą zaczęli utożsamiać się z własnym krajem, pobudzając tym samym podupadające morale i potwierdzając swoją potęgę. Ludność, karmiona nową, wzmacniającą i dodającą nadziei nauką Papieża Jana Pawła II, zrozumiała, że w jedności jest potęga. Nowe — silne społeczeństwo uwierzyło, że wspólnymi siłami jest w stanie zmienić niesatysfakcjonującą ich rzeczywistość. W 1980 roku ludność ponownie wyszła na ulicę, dając tym samym wyraz swojemu niezadowoleniu i niechęci do podejmowanych przez władzę decyzji. Przełomowe znaczenie miał rozpoczęty 14. sierpnia strajk w Stoczni Gdańskiej, na czele którego stanął Lech Wałęsa, który zakończył się utworzeniem wolnego związku NSZZ „Solidarność”.

Sytuacja w Polsce nierozerwalnie wiązała się z tym, co działo się na terenie Pomorza Zachodniego. Strajki, narastający niepokój, odczucie niezadowolenia, bunt — to zjawiska społeczne, które swym zasięgiem objęły także te tereny Polski. W styczniu 1971 roku E. Gierek przybył na ziemie zachodniopomorskie, gdzie podczas spotkań i rozmów z robotnikami uspokoił narastające w nich negatywne uczucia, jednocześnie prosząc obywateli o współpracę w dążeniu do poprawy jakości życia w kraju. Ludzie stali się jednak nieufni, z dystansem zaczęli podchodzić do słów rządzących. Brak poczucia stabilizacji miał niebagatelny wpływ zmiany w sposobie życia i decyzje podejmowane przez mieszkańców Pomorza. Na terenie Świnoujścia przez szereg ostatnich lat widoczny był wzrost demograficzny. Niestety, wskaźnik przyrostu naturalnego zaczął drastycznie maleć, co miało istotny wpływ na pracę szkół na wyżej wspomnianym terenie. Na skutek tego, znacznie zmniejszyła się liczebność klas oraz poszczególnych oddziałów w placówkach oświatowych. Paradoksalnie — reorganizacja poprawiła jakość i efektywność pracy nauczycieli. Zaistniałe zmiany korzystnie wpłynęły na działanie szkół. W Szkole Podstawowej nr 1widoczne jest to w osiąganych przez uczniów wynikach semestralnych i końcoworocznych. Dzieci stały się bardziej systematyczne, aktywne i samodzielne. Chętnie podejmowały inicjatywy, mające na celu ich samorozwój. Przykładem na to jest chociażby liczne uczestnictwo młodych ludzi w różnorodnych kołach zainteresowań, które prężnie działały na terenie szkoły. Dzięki zaangażowaniu i pasji pedagogów dzieci mogły rozwijać się na zajęciach tanecznych, sportowych, szachowych, matematycznych, przyrodniczych i nie tylko. Poprawę jakości pracy szkoły można wyraźnie zaobserwować również po tym, że zmniejszyła się liczba uczniów drugorocznych. Efektywnie działały zespoły samokształceniowe, które wzbogacały warsztat pracy wszystkich nauczycieli pracujących w Szkole Podstawowej nr 1. Dzięki takim spotkaniom grono pedagogiczne miało możliwość konstruktywnej wymiany własnych doświadczeń, rozwiązywania trudnych problemów wychowawczych, a tym samym podnoszenia jakości pracy swojej i szkoły. Ważnym sukcesem, potwierdzającym podniesienie wyników nauczania w szkole było zdobycie I miejsca na olimpiadzie powiatowej z matematyki i wychowania obywatelskiego. Tym samy uczniowie potwierdzili panujący w powszechnej opinii społeczeństwa świnoujścian pogląd o wysokim poziomie nauczania w szkole. Wiarygodną miarą, ukazującą stan wiedzy uczniów, jest ich konfrontacja z rówieśnikami z innych szkół, co jest możliwe właśnie podczas uczestnictwa w różnego rodzaju konkursach. Uczniowie Szkoły Podstawowej nr 1 byli wielokrotnie laureatami takich spotkań edukacyjnych, co jednoznacznie i bezsprzecznie potwierdza wysoką jakość pracy szkoły.

Lata 70 –te w Polsce przyniosły rodakom wiele różnorodnych w konsekwencjach wydarzeń. Z jednej strony wizja dobrobytu, którą obiecywał E. Gierek rozbudziła w narodzie uśpioną już wiarę na lepszy byt, z drugiej — cena za tę piękną wizję okazała się być bardzo wysoka. Szkoła nie pozostała bierna na zaistniałą w kraju sytuację — pełną niedopowiedzeń i zakłamania. Dlatego też dużą wagę w edukacji uczniów przykładano do rozwijania w dzieciach poczucia tożsamości narodowej i postawy patriotycznej. Świadomość własnego pochodzenia, szacunek do symboli narodowych — to wartości, na które kładziono szczególny nacisk w ówczesnej edukacji. W myśl tej idei 9. listopada 1970 roku odbyła się bardzo ważna dla życia szkoły uroczystość. Z okazji 25 — lecia istnienia Szkoły Podstawowej nr 1, patronat nad tą placówką objęła Marynarka Wojenna. Ceremonia miała miejsce na Okręcie Wojennym.

Od tej chwili funkcjonowała ona w mieście jako Szkoła Podstawowa nr 1 imienia Marynarki Wojennej w Świnoujściu. Tego samego dnia władze szkoły, pedagodzy rodzice i uczniowie przeżyli jeszcze jedno ważne wydarzenie. Władze miejskie przekazały ówczesnemu kierownikowi placówki — Władysławowi Wojnarowskiemu — sztandar, w dowód uznania i podziękowania za trud i zasługi na rzecz pracy z młodymi ludźmi. Była to niewątpliwie wysoka nobilitacja, ponieważ do tej pory żadna z istniejących placówek w Świnoujściu nie została w ten sposób wyróżniona.

Wysoki poziom nauczania i zaangażowanie kadry dydaktycznej zostało również zauważone i docenione przez niezależną komisję, która przyznała szkole Pamiątkową Odznakę „Gryfa Pomorskiego”. Została ona ustanowiona dnia 31. maja 1947 uchwałą Wojewódzkiej Rady Narodowej w Szczecinie, jako pierwsze w Polsce regionalne wyróżnienie, dla nagrodzenia osób najbardziej zasłużonych w repolonizacji, odbudowie i zagospodarowaniu Pomorza Zachodniego. Gremium przyznające nagrodę doceniło profesjonalną działalność zawodową, społeczną i publiczną kadry dydaktycznej, pracującej w Szkole Podstawowej nr 1. Jednoznacznie stwierdzono, że sposób realizacji zadań w placówce wybitnie przyczynił się do gospodarczego, kulturalnego i społecznego rozwoju Pomorza Zachodniego. Był to zatem jednoznaczny i bardzo czytelny wyraz uznania dla całej kadry nauczycielskiej za ich doskonałą pracę, krzewienie kultury, postawy patriotycznej i rzetelność w wykonywaniu zawodu. Za swoje zasługi indywidualnie wyróżniona została Wilhelmina Ginter, która była założycielką wzorcowo działającej na terenie województwa biblioteki. Została odznaczona Złotym Krzyżem Zasług, czyli polskim cywilnym odznaczeniem państwowym, nadawanym za zasługi dla Państwa lub obywateli.

Rok szkolny 1974 — 1975 przyniósł zmiany na stanowisku kierownika szkoły. Funkcję tę objął Eugeniusz Szłapak, który dotychczas w szkole prowadził prężnie działający chór. Idea wychowania w duchu postaw patriotycznych w dalszym ciągu były priorytetowym zadaniem szkoły. Szkoła prężnie współpracowała wówczas ze swoim patronem, czyli Marynarką Wojenną. Już sam początek roku szkolnego 1974/1975 był bardzo uroczysty i niecodzienny. Oficjalna ceremonia odbyła się przy współudziale władz wojskowych, co dodawało jej powagi, podkreślało indywidualność i nobilitowało szkołę. Podczas obchodów Dnia Nauczyciela swoją obecność również zaznaczyła wizyta delegacji wojskowej. Marynarka Wojenna czynnie pomagała Szkole Podstawowej nr 1 również w trakcie zabawy karnawałowej dzieciom do tańca przygrywała Orkiestra Jednostki Wojskowej. Wszystkie te działania potwierdzają fakt ścisłej współpracy Szkoły Podstawowej nr 1 z Marynarką Wojenną, co do dnia dzisiejszego potwierdza wyjątkowość tej placówki.

Prężna działalność szkoły i sukcesy edukacyjne uczniów sprawiły, że Szkoła Podstawowa nr 1 zyskała kolejnego opiekuna, jakim był WSS „Społem”. Do tej pory pełnił on tylko okazjonalną funkcję patrona niektórych przedsięwzięć podejmowanych przez szkołę. Prestiżowy charakter placówki i jej wybitne osiągnięcia zarówno na gruncie edukacyjnym, jak i wychowawczym stały się jednak powodem rozszerzenia współpracy.

W marcu 1975 roku praca szkoły została poddana gruntownej ocenie, za sprawą wizytacji inspektora Wydziału Oświaty i Wychowania. Osiągnięte podczas niej wyniki potwierdziły wysoką jakość pracy instytucji. Kierownik szkoły, Eugeniusz Szłapak, razem ze swoimi pracownikami, dążyli do tego, aby ich wychowankowie byli otwarci na świat i chętnie podejmowali współpracę z innymi. Dowodem na realizację powyższych celów była zorganizowana w maju 1975 roku wymiana uczniowska dzieci ze Szkoły Podstawowej nr 1 ze szkołą w Zirchow. Dzięki tej współpracy świnoujscy wychowankowie udali się na wycieczkę do Berlina, zwiedzili miasto i tamtejszą szkołę. Dzieci były zafascynowane zdobytą w ten sposób wiedzą i nabytymi doświadczeniami. Jak sami stwierdzili: „wycieczka byłą cenną lekcją historii, geografii i turystyki”. Sukces nawiązanej współpracy potwierdza fakt, że na kolejny rok zaplanowano rewizytę dzieci z Niemiec w Polsce i zorganizowanie im wycieczki po najciekawszych miejscach naszego kraju.

Lata 70- te w Polsce to czas licznych sukcesów sportowych. Władysław Kozakiewicz, Jacek Wszoła, Grzegorz Lato — to tylko niektóre wybitne polskie indywidualności, których osiągnięcia na arenie sportowej dodały skrzydeł wielu młodym ludziom.

W 1974 roku reprezentacja Szkoły Podstawowej nr 1 w piłce nożnej zdobyła mistrzostwo województwa oraz IV miejsce w Polsce w rozgrywkach piłki nożnej szkół podstawowych.

Dla podwyższenia jakości pracy szkoły, ówczesny kierownik, Eugeniusz Szłapak, stworzył nowe stanowisko pracy, które bezwzględnie wpłynęło na działalność wychowawczą. Funkcję pedagoga szkoły objęła Janina Dzisko, która w profesjonalny sposób pomagała nauczycielom. Rozpoznawanie indywidualnych potrzeb uczniów, wspieranie uczniów w ich sukcesach i porażkach, określanie form i sposobów udzielania pomocy uczniom — to zadania, których realizacja w widoczny sposób wpłynęła na poprawę jakości pracy szkoły. Poczucie bezpieczeństwa i zaufanie, jakim obdarzyli swoich pedagogów uczniowie, sprawiła, że wychowankowie z chęcią podejmowali nowe wyzwania. Przełożyło się to na osiągane sukcesy nie tylko na polu edukacyjnym. Dzieci kreatywnie rozwijały się w dziedzinie artystycznej. Przykładem jest chociażby działalność chóru przy Organizacji Harcerskiej. Zdobył on puchar za zajęcie I miejsca w miejskim Harcerskim Przeglądzie Artystycznym. Kolejny sukces młodzi ludzie odnieśli w Kamieniu Pomorskim w rejonowym przeglądzie z okazji Święta Muzyki i Tańca. Swój profesjonalizm i artyzm mogli również zaprezentować w Filharmonii Szczecińskiej na Wojewódzkim Przeglądzie Zespołów Artystycznych. Uczniowie nie bali się zdobywać nowe umiejętności i rozwijać swoje pasje. W roku 1976 założono klub szachowy, który przyczynił się do krzewienia w uczniach umiejętności analitycznych, matematycznych i logicznych. Nauka przez zabawę jest jedną z najbardziej efektywnych form pracy i daje wymierne rezultaty, czego dowodem było zdobycie II miejsca w eliminacjach rejonowych XII Zawodów Matematycznych. Szkoła reprezentowała również wysoki poziom w dziedzinie nauk humanistycznych, co zostało uwidocznione w konkursach rejonowych: I miejsce w eliminacjach rejonowych III Konkursu Języka Polskiego, III miejsce w eliminacjach rejonowych III Konkursu Języka Rosyjskiego. Najlepsi olimpijczycy wyjechali na wycieczkę do Berlina, zorganizowaną z zaprzyjaźnioną szkołą z Zirchow.

Prowadzona w Polsce polityka lat 70-tych bardzo zróżnicowała społeczeństwo pod względem ekonomicznym. Zmiany te stały się wyraźnie zauważalne w środowisku uczniowskim. Wiele świnoujskich rodzin zaczęło zmagać się z problemem biedy. Szkoła podjęła działanie na rzecz zorganizowania opieki i pomocy materialnej uczniom, znajdującym się w trudnej sytuacji życiowej. W edukacji zaczęto kłaść nacisk na wykształcenie postawy prospołecznej i altruizmu. W 1977 roku uczniowie wzięli udział w miejskiej akcji zbierania makulatury, z której fundusze zostały przekazane na budowę pomnika Szpitala Centrum Zdrowia Dziecka. Część uzyskanych w ten sposób funduszy wspomogła również rodziny uczniów ze świnoujskiej placówki.

Styczeń 1977 roku przyniósł dla szkoły bardzo istotną zmianę na stanowisku kierowniczym. Funkcję tę objął Julian Dubiel, który zastąpił Eugeniusza Szłapaka. Początek działalności nowego dyrektora wiązał się z burzliwymi dla historii Polski wydarzeniami. Zarząd szkoły nie pozostał bierny na otaczającą rzeczywistość. W lutym 1978 roku w Szkole Podstawowej nr 1 został użyczony lokal, w którym odbyły się wybory do Rad Narodowych. Wybierano radnych do miejskich, narodowych i gminnych rad narodowych oraz do rad narodowych wspólnych dla miast i gmin.

Szkoła niemalże od początku swojego istnienia bardzo silnie współpracowała z ZHP, co jest kolejnym przykładem na to, jak ważne dla władz placówki jest rozwijanie w uczniach postawy patriotycznej. W obliczu narastającej w kraju destabilizacji społecznej i ekonomicznej oraz fali licznych przejawów buntu narodowego, budowanie w uczniach poczucia jedności narodowej i solidarności wydawało się być priorytetowym zadaniem wychowawczym. W grudniu 1978 roku wielkim wydarzeniem z życia szkoły było święto III Szczepu, który od 1976 roku był prowadzony przez pracownika Szkoły Podstawowej nr 1 — harcmistrza Antoniego Lipińskiego. Potrafił on doskonale połączyć funkcję pedagoga z ideowymi założeniami Harcerstwa. Jako harcmistrz i nauczyciel, włożył wiele wysiłku i poświęcił się swojej pracy. Idea patriotyzmu, zaradności w życiu i dyscyplina to priorytety w jego działalności. Kierownictwo szkoły wraz z pedagogami i uczniami czynnie uczestniczyło w najważniejszych dla harcerstwa wydarzeniach. W 1979 roku odbyła się kolejna ważna uroczystość, która łączyła środowisko szkolne z harcerskim. Podczas wzniosłej ceremonii, która miała miejsce w auli Szkoły Podstawowej nr 1, na ręce Komendanta Szczepu, Antoniego Lipińskiego, został złożony sztandar, na którym widnieje podobizna generała Zawadzkiego. Uroczystość tę uświetniła obecność żony wojskowego, która ofiarowała biografię i zdjęcia męża. Podarunki te wzbogaciły kącik bohatera, który znajdował się w działającej w szkole izbie pamięci. W dowód wdzięczności i podziękowań za czynną współpracę, żona generała Zawadzkiego otrzymała dyplom Honorowego Pedagoga Szkoły Podstawowej nr 1.

Czynna współpraca Szkoły Podstawowej nr 1 z Marynarką Wojenna, liczne przedsięwzięcia prowadzone wraz ze Związkiem Harcerstwa oraz szereg prowadzonych działań dydaktycznych i wychowawczych — wszystko to świadczy o zaangażowaniu nowych władz szkoły w rozwój patriotycznych postaw wśród swoich wychowanków.

W 1980 roku kierownictwo szkoły objęła Zenona Frukacz, która od pierwszych dni na tym stanowisku czynnie włączyła się w wychowanie i edukację uczniów. W obliczu narastającego chaosu społeczno — ekonomicznego, połączenie wysokiego poziomu edukacyjnego z kształtowaniem poczucia tożsamości narodowej gwarantowały placówce edukacyjnej sukces w środowisku lokalnym.

Podsumowanie działalności Szkoły Podstawowej nr 1 w Świnoujściu w latach 1970 — 1980

Kluczowymi postaciami w wydarzeniach historycznych lat 70 — tych w Polsce byli Władysław Gomułka i Edward Gierek. Działalność tych polityków sprawiła, że był to czas pełen burzliwych, niepokojących, niosących nadzieję i rozczarowanie zmian. Wielu Polaków, zafascynowanych wizją szybkiej i cudownej rewolucji, poczuło się oszukanych i rozgoryczonych. Wyrazem niezadowolenia były zorganizowane w latach 70 — tych masowe protesty, w których rodacy próbowali rościć swoje prawa. Nie zgadzali się oni bowiem na propozycje władz, które w istotny sposób ograniczały ich swobody obywatelskie i materialne. Zmiany na arenie politycznej dawały tylko względne poczucie stabilizacji, które drastycznie ulegały zmianie w zderzeniu z rzeczywistością. Organizowane krwawe demonstracje, ingerencja sił militarnych w życie Polaków, liczne strajki — to ponura rzeczywistość lat 70 — tych. Manipulowanie opinią społeczną to podstawowa metoda, jaka była praktykowana przez ówczesny aparat władzy.

Rok 1978 stał się przełomem za sprawą Papieża Jana Pawła II, którego prawdy i nauki silnie przemówiły do wyobraźni każdego Polaka, jak również podniosły jego morale. Już w roku 1980 rodacy nie bali się sprzeciwić panującym władzom i zaczęli dochodzić swoich praw. Wyrazem tego było utworzenie NSZZ „Solidarność” — związku robotniczego, którego członkowie walczyli o godność robotników.

Wydarzenia polityczne wpłynęły na jakość pracy placówek dydaktycznych. Istotnym dla działalności Szkoły Podstawowej nr 1 w Świnoujściu było:

— zmniejszenie liczby uczniów w poszczególnych oddziałach, co przyniosło poprawę efektów nauczania,

— położenie dużego nacisku na edukację patriotyczną i prospołeczną,

— objęcie patronatem szkoły przez Marynarkę Wojenną (placówka zaczęła funkcjonować jako Szkoła Podstawowa nr 1 imienia Marynarki Wojennej),

— otrzymanie sztandaru, zafundowanego przez władze miejskie na ręce ówczesnego kierownika Władysława Wojnarowskiego, w dowód wysokiego uznania za zaangażowanie i trud włożony w pracę dydaktyczną,

— wyróżnienie Wilhelminy Ginter Złotym Krzyżem Zasług za pracę i stworzenie wzorcowo działającej biblioteki,

— zmiana kierownika szkoły — funkcję tę objął Eugeniusz Szłapak,

— objęcie szkoły opieką przez WSS „Społem”,

— wizytacja inspektora Wydziału Oświaty i Wychowania, w wyniku której pracownicy szkoły otrzymali bardzo wysokie oceny za swoją działalność,

— wymiana uczniów ze Szkoły Podstawowej nr 1 z rówieśnikami ze szkoły w Zirchow,

— sportowe sukcesy uczniów,

— stworzenie etatu pedagoga szkoły,

— liczne sukcesy edukacyjne i artystyczne uczniów,

— udział w miejskich akcjach prospołecznych,

— kolejna zmiana na stanowisku kierowniczym — zostaje nim Julian Dubiel,

— ścisła współpraca placówki z ZHP.

Szkoła Podstawowa nr 1 imienia Marynarki Wojennej borykała się z licznymi problemami organizacyjnymi i infrastrukturalnymi. Zły stan techniczny budynku i nieustająca potrzeba remontów, to problem, z którym od lat borykali się kierownicy szkoły. Dość częste zmiany na tym stanowisku, a co za tym idzie — inne wizje kierunku rozwoju szkoły, nie powstrzymały pracujących w niej pedagogów do utrzymania poziomu edukacji na najwyższym poziomie w mieście. Panującą tutaj przyjazną atmosferą, duży szacunek dla ucznia i jego rodziny oraz niezachwiane poczucie bezpieczeństwa — to tylko niektóre z atutów, przyciągających młodych ludzi ich rodziców do tejże szkoły.

ROZDZIAŁ 4
Charakterystyka działalności Szkoły Podstawowej nr 1 w Świnoujściu w latach 1981 — 1983

Wydarzenia, które na trwałe wpisały się na karty historii Polski lat 1981 — 1983 są konsekwencją działań politycznych, jakie miały miejsce w sierpniu 1980 roku. Po fali strajków, komunistyczne władze rozważały możliwość wprowadzenia stanu wojennego, w celu uspokojenia niepokojów społecznych. Tym radykalnym krokiem chciano powstrzymać coraz prężniej działający ruch demokratyczny NSZZ „Solidarność”.

Na skutek licznych pertraktacji i ustępstw, udało się chwilowo uniknąć tak drastycznego posunięcia. Jednak już w lutym 1981 roku powrócono do koncepcji wprowadzenia stanu wojennego, który miały zostać poprzedzony odpowiednimi działaniami propagandowymi. Uczucie niepokoju i narastających antagonizmów było bardzo zauważalne w zastraszonym społeczeństwie. Plan wprowadzenia stanu wojennego był bardzo realny. Strach, niepokój, zmęczenie, obawa o przyszłość — to uczucia, które towarzyszyły każdemu Polakowi. Dzień 13. grudnia 1981 roku rozwiał wszelkie złudzenia, dotyczące możliwości ewentualnego pokojowego rozwiązania konfliktu na linii państwo — obywatele. Jest to data, która na trwałe wpisała się w pamięci wielu obywateli. Tego właśnie dnia ogłoszono stan wojenny. Oficjalną przyczyną, która tłumaczyła powyższe posunięciach, była wciąż pogarszająca się gospodarka w państwie. Rzeczywistym jednak powodem była obawa władz przed utratą wpływów i bezwzględnej kontroli nad Polakami. Obywatele odważnie sprzeciwiali się zarządzeniom współczesnego aparatu władzy, dając temu wyraz poprzez uczestnictwo w zbiorowych manifestacjach i protestach. Narażeni byli na liczne represje, prześladowania i dyskryminacje, a mimo to duch patriotyzmu połączył ich w tych ciężkich chwilach.

Początek lat 80 — tych to czas wielu wyrzeczeń i zmian, jakie nastąpiły w życiu każdego obywatela. Wprowadzenie stanu wojennego nie przyniosło jednak spektakularnych zmian i nie poprawiło kondycji gospodarczej w kraju. Rodacy musieli borykać się z problemem braku podstawowych produktów żywieniowych na półkach sklepowych, zrealizowano plan ograniczeń ilościowych na zakup artykułów pierwszej potrzeby, zainicjowano szereg utrudnień, dotyczących swobodnego poruszania się po mieście poza wyznaczonymi godzinami, wydłużono czas pracy. Strajki i działania roszczeniowe spowodowały nieznaczne podwyższenie wynagrodzeń za wykonywaną pracę, co jednak było niewspółmierne do potrzeb obywateli. Pojawiające się przejawy kryzysu gospodarczego były wzmacniane koniecznością przeznaczania środków budżetowych na spłatę zadłużenia zagranicznego. 31. lipca 1982 roku podjęto decyzję o zawieszeniu stanu wojennego, by 22. lipca 1983 roku znieść go całkowicie. Jednakże skutki decyzji politycznych były jeszcze bardzo długo odczuwalne.