Wprowadzenie
Historia stworzenia, spisana przez żydowskich autorów, bez wątpienia należy do światowego dziedzictwa kultury i wywarła głęboki wpływ zarówno na Żydów, jak i na chrześcijan. Tekst ten inspirował artystów, kaznodziejów, teologów oraz przedstawicieli nauki; liczne pokolenia intensywnie zajmowały się rozdziałami o stworzeniu. Tematowi stworzenia poświęcono wiele książek i dzieł.
Tekst ten porusza najgłębsze, pierwotne pytania dotyczące ludzkiego istnienia:
Skąd pochodzę?
Kim jestem?
Dokąd zmierzam?
Język opowieści przypomina raczej słownictwo małego dziecka, które zna tylko kilka słów, takich jak „światło”, „ciemność”, „woda”, „ziemia”, „zwierzęta” i „ptaki“. Mimo prostoty słownictwa porusza ona pradzieje oraz podstawowe pytania ludzkości.
W moich oczach jest to po prostu książka dla dzieci. Akcja rozgrywa się wyraźnie w Mezopotamii, a nie w Ziemi Świętej. Mit o stworzeniu został najprawdopodobniej spisany dopiero podczas niewoli babilońskiej lub po niej.
Podczas tłumaczenia tego tekstu starałem się najpierw uchwycić sedno przesłania i główną myśl. Dopiero potem przeniosłem opisywane w nim wydarzenia do współczesnego świata — czyli 2 500 lat po jego powstaniu.
W wierszu „Na początku była informacja” przedstawiam współczesną narrację o stworzeniu — filozoficzną refleksję w poetyckiej formie na temat fundamentalnej roli informacji we wszechświecie.
Pokazuję w nim, że informacja istniała już w Bogu i że bez niej nic nie mogłoby powstać. Jest ona kręgosłupem teorii, planowania i całego dzieła stworzenia.Informacja jest duchem życia.
Następuje opis stworzenia z Księgi Rodzaju — widziany oczami Boga. W koncentrycznych kręgach biblijny tekst koncentruje się w grafikach — zwarte, symboliczne i wizualne.
Myśl o początku — „Na początku był Bóg…” —
Zostaje w ten sposób wprowadzona i przedstawiona graficznie za pomocą zasadniczych pytań o źródło istnienia.
W kręgu „DNA” jest wyjaśnienie, że bez informacji zapisanej w podwójnej helisie życie biologiczne nie może istnieć.
Każda komórka potrzebuje tej informacji genetycznej, aby funkcjonować. Jest ona zapisana za pomocą czterech liter: A (adenina), T (tymina), G (guanina) i C (cytozyna).
DNA (kwas deoksyrybonukleinowy) przyjmuje postać podwójnej helisy — swoistej struktury „pamięci”, która umożliwia efektywne przechowywanie, organizowanie i przekazywanie informacji genetycznej. Na koniec przedstawiam również w postaci okręgów stan wiedzy naukowej — przedstawiony za pomocą najważniejszych teorii i głównych wzorów.
Na koniec pokazuję trzy powszechne błędy współczesnej nauki — m.in. przekonanie, że świat można wyjaśnić wyłącznie w kategoriach materii.
A zatem:
„Niech się stanie światło
i informacja!”
Niewidzialny Stwórca
Stworzenie: Elohim i Jahwe
1 Na początku Elohim stworzył wszechświaty i ziemię.
2 A ziemia była pusta i bez życia;
ciemność spowijała powierzchnię bezdennej głębi,
a nad powierzchnią bezkresnych wód unosił się mrok.
3 I rzekł Elohim:
„Niech się stanie promieniowanie reliktowe” —
i pojawiła się praświatłość.
4 I Elohim uznał,
że kwanty światła były doskonałe,
i oddzielił praświatłość od pramaterii.
5 I Elohim nazwał światło dniem,
a ciemność nazwał nocą.
I nastał wieczór, i nastał poranek — dzień pierwszy.
6 I rzekł Elohim:
„Niech powstanie atmosfera,
która oddzieli wody w
chmurach od wód oceanów.”
7 I Elohim stworzył atmosferę
oddzielając wody oceanów
od wody zawartej w chmurach troposfery.
Stworzenie nieba i ziemi
8 I Elohim nazwał atmosferę niebem.
I nastał wieczór, i nastał poranek — dzień drugi.
9 I rzekł Elohim:
„Niech wody pod niebem
zbiorą się w jedno miejsce,
a niech się ukaże suchy ląd.”
I tak się stało.
10 I Elohim nazwał suchy ląd kontynentem,
a wody słone — oceanami.
I Elohim uznał, że było to dobre.
11 I rzekł Elohim:
„Niech kontynent wyda trawy,
rośliny zielne wydające nasiona
zawierające informację dziedziczną
oraz drzewa owocowe rozmnażające się
według swego rodzaju.
I niech materiał genetyczny
zrodzi się z gleby.“
I tak się stało.
12 I suchy ląd wydał świeżą,
zieloną trawę,
zioła wydające nasiona —
nośniki informacji dziedzicznej —
oraz drzewa owocowe rodzące
owoce z nasieniem,
każde według swojej różnorodności.
I Elohim zobaczył, że to było dobre.
13 I nastał wieczór, i nastał poranek — dzień trzeci.
14 I rzekł Elohim:
„Niech gwiazdy rozświetlą wszechświat,
aby stworzyć kosmiczny zegar —
do wyznaczania dnia i nocy,
znaków, świąt, dni i lat.
15 Niech źródła światła rozbłysną w galaktykach,
aby obdarzyć Ziemię fotosyntezą —
eliksirem życia.”
I tak się stało.
16 I Elohim uczynił dwa szczególne źródła światła:
silniejsze światło, aby dominowało w dzień,
słabsze światło, aby dominowało w nocy,
a także niezliczone gwiazdy.
Stworzenie drzew owocowych
17 I Elohim umieścił je precyzyjnie
w Układzie Słonecznym,
aby zaopatrywały Ziemię
w energię świetlną.
18 Aby panowały nad dniem i nocą,
aby oddzielały światłość od ciemności.
I Elohim zobaczył,
że to było dobre.
19 I nastał wieczór, i nastał poranek — dzień czwarty.
20 I rzekł Elohim:
„Niech wody zaroją się
od niezliczonych istot pływających,
a ptaki niech swobodnie unoszą się
w powietrzu nad ziemią.”
21 I Elohim stworzył gigantyczne wieloryby
oraz wszystkie żywe stworzenia wodne —
pływające i rojące się —
każde zgodnie ze swoim gatunkiem
(rodzajem genetycznym)
i w jego siedlisku,
a także wszystkie
ptaki, zgodnie z ich gatunkami.
I Elohim zobaczył, że to było dobre.
Stworzenie ryb i ptaków
22 I Elohim pobłogosławił te stworzenia,
mówiąc:
„Bądźcie płodne i
rozmnażajcie się,
i napełniajcie wody.
A ptaki niech rozmnażają się na ziemi.”
23 I nastał wieczór, i nastał poranek — dzień piąty.
24 I Elohim pobłogosławił te stworzenia,
mówiąc:
„Bądźcie płodne i rozmnażajcie się,
i napełniajcie wody mórz.
A ptaki niech się rozmnażają na ziemi.”
I tak się stało.
25 I Elohim stworzył dzikie zwierzęta,
zwierzęta domowe oraz płazy i gady —
każdą z tych grup zgodnie z jej
dziedzictwem genetycznym.
I Elohim zobaczył, że to było dobre.
26 I rzekł Elohim:
„Uczyńmy człowieka —
Stworzenie zwierząt lądowych
zaprojektujmy go i stwórzmy —
na nasz wzór,
na nasze pradawne podobieństwo,
godne nas,
aby panował nad istotami morskimi,
nad stworzeniami latającymi,
nad zwierzętami domowymi,
nad całą planetą
oraz nad wszystkimi płazami i gadami,
które pełzają po ziemi.”
27 I Elohim stworzył człowieka na swój obraz,
zgodnie z pierwotną myślą
i pradawną ideą.
Stworzył człowieka jako istotę
biologicznie dymorficzną —
mężczyznę i kobietę.
Wymodelował obie płcie.
28 I Elohim pobłogosławił ich i rzekł:
„Bądźcie płodni, rozmnażajcie się
i zaludniajcie planetę;
poznawajcie ją
i bierzcie odpowiedzialność
Całe stworzenie
za stworzenia morskie,
istoty latające
oraz wszystkie żywe
istoty lądowe.”
29 I rzekł Elohim:
„Żyjcie jako wegetarianie.
Spożywajcie rośliny
wydające nasiona na ziemi
oraz dary drzew owocowych.
30 A wszystkim zwierzętom lądowym,
wszystkim istotom latającym
i wszystkim pełzającym stworzeniom,
które mają tchnienie życia,
daję pożywienie roślinne.”
I tak się stało.
31 I Elohim spojrzał na całe swoje dzieło —
i oto było doskonałe.
I nastał wieczór, i nastał poranek — dzień szósty.
Rozdział 2
1 Tak zostały ukończone wszechświaty i Ziemia.
2 W siódmym dniu dzieło stworzenia zostało ukończone.
A Elohim odpoczął po swoim arcydziele.
Dał sobie dzień wolny —
pierwszy „weekend” w historii.
Tak zostały ukończone wszechświaty i Ziemia
3 Elohim był zachwycony,
pobłogosławił siódmy dzień
i uczynił go świętym,
ponieważ właśnie wtedy
zakończył swoje arcydzieło
i Elohim pozwolił sobie na dzień wolny —
pierwszy dzień odpoczynku,
pierwszą niedzielę.
4 Oto pradawna opowieść o stworzeniu
wszechświatów i Ziemi.
Pra-ludzie: Isz i Iszach
4 W owym czasie Jahwe Elohim powołał do istnienia wszechświaty i Ziemię.
5 Susza hamowała wegetację krzewów
i roślin uprawnych,
gdyż Jahwe Elohim nie zesłał jeszcze deszczu,
i nie było człowieka, który uprawiałby ziemię.
6 Zasłona mgły okryła pustynię,
a kropelki skroplonej pary
zwilżały nieprzyjazną życiu ziemię.
Susza hamowała wegetację krzewów
7 I Jahwe Elohim ulepił człowieka z gwiezdnego pyłu,
klęknął i tchnął życie w bezwładne ciało.
Wtedy człowiek otworzył oczy —
i ujrzał swego Stwórcę.
8 I Jahwe Elohim zasadził wspaniały ogród —
zarazem źródło życia i szczęśliwy dom —
i zamieszkał w nim ze swoim nowo stworzonym obrazem.
9 A Jahwe Elohim z oddaniem ukształtował ogród.
Rosły tam piękne, pożywne drzewa owocowe, a w samym centrum —
drzewo życia wiecznego oraz drzewo
poznania i świadomości szczęścia i cierpienia.
10 Rzeka nawadniała ogrodu w wodę,
która rozdzielała się na cztery potężne odnogi.
11 Pierwsza odnoga nazywa się Piszon
i przepływa przez krainę Chawila,
bogatą w złoto.
12 A złoto tej krainy jest cenne;
można tam znaleźć także aromatyczne żywice
i kamienie półszlachetne,
takie jak kwarc.
Stworzenie Adama, Isza
13 Druga odnoga nosi nazwę Gichon;
opływa krainę Kusz.
14 Trzecia odnoga nosi nazwę Tygrys;
płynie na wschód od Asyrii.
A czwarty strumień życia —
potężny wodą i mocą —
to Eufrat.
15 I Jahwe Elohim osiedlił człowieka
w ogrodzie Edenu,
i powierzył mu rolę ogrodnika — dzierżawcy:
by codziennie uprawiał i strzegł ogrodu.
16 I Jahwe Elohim dał mu instrukcję służbową:
„Wolno ci jeść do woli z każdego
drzewa w ogrodzie.”
17 Ale trzymaj się z dala od drzewa
poznania i świadomości
szczęścia i cierpienia —
bo w dniu,
w którym zjesz jego owoc,
upadniesz i runiesz.
Game over!
Twoje życie się skończy!
Wolno ci jeść do woli z każdego drzewa