Bezpłatny fragment - Herbarz biskupów w Polsce: tom II (do roku 1980)

Przedmowa

Do napi­sa­nia tego herbarza tej książki zachę­cił mnie Pro­boszcz mojej parafi. Chodz mia­łem opory ale temat mnie w końcu zain­te­re­so­wał, posta­no­wi­łem napi­sać tę książkę. Pełny tytół książki brzmi ’’ HERBARZ RODOWY BISKUPÓW W POLSCE DO ROKU 1918 ’’oraz tom II Herbarz rodowy prymasów, kardynałów, sufraganów i kudiatorów w Polsce do roku 1980. dla­czego nie pol­skich. Dla­tego że nie wszy­scy Biskupi któ­rzy byli w Pol­sce, byli Pola­kami. Dootycz to np. bisku­pów war­miń­skich. Mate­riały zbie­ra­łem od grud­nia 2017 r. Sto­sun­kowo szybko udał mi się zebrać takie dane. Bar­dzo pomc­nym oka­zał się her­barz ks. Nie­siec­kiego tom I, to wła­sci­wie z niego bra­łem przy­kład. Korzy­sta­łem też z innych wydań doty­czą­cego tematu, wykaz poni­żej. OCZYWISTĄ KWESTJĄ JEST OKAZJA „»STU LECIA ODZYSKANIA PRZEZ POLSKĘ NIEPODLEGŁOŚĆI«”. Też należy dodać że kolej­ność poszcze­gól­nych Die­ce­zji nie jest przy­pad­kowa, kolej­ność jest jak w her­barzu ks. Nie­siec­kiego. Uwa­rzam bowiem że jest w tym jakiś sens. Posz­cze­gólni biskupi mieli w około 90 pro­cent her­bów rodo­wych, czyli wywo­dzili się ze szlachty, oczy­wi­ście mowa tu o pol­skich bisku­pach w tym arcybisku­pach. Udało mi usta­lić 1125 bisku­pów w tym jeden w ramach wyjątku i cie­ka­wostki biskup wermachtu czyli biskup Hitlera, razem 1126 bisku­pów w tomie II ustaliłem 708 biskupów. Dla około 80 procent usta­li­łem herby rodowe bo oto tu cho­dziło. Nato­miast herby kościelne pozo­sta­wiam do dal­szej pracy. Tylko niektórym ustaliłem herb biskupi kościelny. Herb Jana Pawła II. Nie wiem dla ­czego ks. Nitecki Piotr w swej książce pt. biskupi w Pol­sce … nie uwzględnił  die­ce­zji  kuroń­skiej, mogę tylko się do my­ślać że byli tam sami ryce­rze krzy­żowi i był to die­ce­zja krzy­żacka, ja nato­miest idę za ks. Nie­siec­kim i poka­zuję tę die­cezję uka­zó­jąc krót­kie bio­gramy bisku­pów tej dziw­nej die­ce­zji. W die­ce­zji pome­zeń­skiej nato­miast, koży­sta­łem z pracy ks. Jana Wiśniew­skiego — Elek­cje bisku­pów pome­zań­skich w śre­dnio­wie­czu. Jest to cie­kawa praca i są tam pra­wie wszy­scy biskupi Dje­ce­zji pome­zeń­skiej. Opi­su­jęc poszcze­gól­nych bisku­pów i ich herby napo­tkaem się z pew­nymi tród­no­ściami, po pro­stu brak doku­men­tów do tematu ale jakoś udało mi się usta­lić herby rodowe bisku­pów, tam gdzie niema herbu sta­ra­łem sie napi­sać krótką bio­gra­fię o ile udało mi się zdo­być pewną infor­ma­cję, na pewno są jakieś błędy ale wśród tylu bisku­pów nie trudno o pomyłkę, za co z góry prze­pra­szam. Naj­wię­cej drud­no­ści spra­wiła mi die­ce­zja kuroń­ska sami biskupi Nie­mieccy ale jakieś krut­kie infor­ma­cję przed­sta­wi­łem. Podob­nie die­ce­zja sam­biń­ska, ale tu już sam Ks. Nitecki miał trud­no­ści z usta­le­niem jakiejś infor­ma­cji. Tym cza­sem prze­pra­szam za błędy i zapra­szam do lek­tury. Bej­nar Romu­ald

ks. Niesiecki, Herbarz polski. tom 1

P. Nitecki, Biskupi Kościoła w Polsce. Słownik biograficzny, Warszawa 1992

Bieniak J., Krąg rodzinny biskupa kujawskiego Macieja Pałuki, w: Zapiski Historyczne, t. 50 (1985}.

Biskup poznański Andrzej Bniński w walce z husytami Zbąszynia. Nieznane karty z procesów husyckich roku 1439, w: Rocznik Historyczny, t. 10, Poznań 1934.

Bubczyk R., Kariera rodziny Kurozwęckich w XIV wieku. Studium z dziejów powiązań polskiej elity politycznej z Andegawenami, Warszawa 2002. Długosz Jan tomy Kronika polski.

Fałkowski W., Elita władzy w Polsce za panowania Kazimierza Jagiellończyka (1447 — 1492), Warszawa 1992.

Gąsiorowski A., Arcybiskupi gnieźnieńscy w Polsce pierwszych Jagiellonów, w: Roczniki Historyczne, r. 59 (1993), Poznań 1993, s. 93—112.

Gąsiorowski A., Skierska I., Osoby oficjałów i wikariuszy in spiritualibus oraz administratorów s.u. i oficjałów s.u. lat 1394 — 1503, w: Roczniki Historyczne, r. 61 (1995), Poznań 1995, s. 37—86.

Grzywacz J., Nominacja biskupów w Polsce przedrozbiorowej, Lublin 1960.

Gzella J., Małopolska elita władzy w okresie rządów Ludwika Węgierskiego w Polsce w latach 1370 — 1382, w: Studia Historyczne, r. 36 (1993), z. 4, Kraków 1993,

Kowalska Z., Stanisław Ciołek († 1437) podkanclerzy królewski, biskup poznański, poeta dworski, Kraków 1993.

Krzyżaniakowa J., Kancelaria królewska Władysława Jagiełły. Studium z dziejów kultury politycznej w XV wieku, t. 1, Poznań 1972, t. 2, Poznań 1979.

Lichończak G., Wojciech Jastrzębiec wobec ruchu husyckiego, w: Kwartalnik Historyczny, r. 99, z. 3 (1992), Warszawa 1992, s. 27—48.

Lichończak-Nurek G., Wojciech Jastrzębiec i jego rodzina jako przykład kariery w czasach jagiellońskich, w: Cracovia, Polonia, Europa. Studia z dziejów średniowiecza ofiarowane Jerzemu Wyrozumskiemu w sześćdziesiątą piątą rocznicę urodzin i czterdziestolecie pracy naukowej, Kraków 1995,

Maleczyńska E., Rola polityczna królowej Zofii Holszańskiej na tle walki stronnictw w Polsce w latach 1422 — 1434, w: Archiwum Towarzystwa Naukowego we Lwowie, dział II, t. 19, z.3, Lwów 1936.

Maleczyńska E., Społeczeństwo polskie pierwszej połowy XV wieku wobec zagadnień zachodnich (studia nad dynastyczną polityką Jagiellonów), w: Prace wrocławskiego towarzystwa naukowego, seria A., nr 5, Wrocław 1947.

Marzec A., Krąg rodzinny arcybiskupa Janusza Suchywilka, w: Genealogia. Studia i materiały historyczne, t. 8, Poznań — Wrocław 1996, s. 9—25.

Nitecki P., Biskupi Kościoła w Polsce w latach 965 — 1999. Słownik biograficzny, Warszawa 2000.

Nowak Z. H., Dyplomacja polska w czasach Jadwigi i Władysława Jagiełły (1382 — 1434), w: Historia dyplomacji polskiej, t. 1, Połowa X wieku — 1572, red. Biskup M., Warszawa 1982, s. 299—394.

Prokop K. R., Arcybiskupi gnieźnieńscy w tysiącleciu, Kraków 2000.

Seńko Wł., Piotr Wysz z Radolina (*1354 — †1414) i jego dzieło „Speculum aureum”, Warszawa 1995.

Silnicki T., Arcybiskup Mikołaj Trąba, Warszawa 1954.

Skierska I., Dwór i urząd biskupi w późnośredniowiecznej diecezji poznańskiej, w: Roczniki Historyczne, r. 60 (1994), Poznań 1994, s. 185—202.

Sroka St., Przyczynki do biografii arcybiskupa gnieźnieńskiego Mikołaja Kurowskiego, w: Studia z dziejów Kościoła i kultury katolickiej w Polsce, t. 73, Kraków 1990, s. 291 — 305.

Wroniszewski J., Grupy decyzyjne w średniowiecznej Polsce — elita włądzy, w: Genealogia. Polska elita polityczna w wiekach średnich na tle porównawczym, red. Wroniszewski J., Toruń 1993, s. 175—186.

P. Nitecki, Biskupi Kościoła w Polsce. Słownik biograficzny, Warszawa 1992

Bieniak J., Krąg rodzinny biskupa kujawskiego Macieja Pałuki, w: Zapiski Historyczne, t. 50 (1985}.

Biskup poznański Andrzej Bniński w walce z husytami Zbąszynia. Nieznane karty z procesów husyckich roku 1439, w: Rocznik Historyczny, t. 10, Poznań 1934.

Bubczyk R., Kariera rodziny Kurozwęckich w XIV wieku. Studium z dziejów powiązań polskiej elity politycznej z Andegawenami, Warszawa 2002. Długosz Jan tomy Kronika polski.

Fałkowski W., Elita władzy w Polsce za panowania Kazimierza Jagiellończyka (1447 — 1492), Warszawa 1992.

Gąsiorowski A., Arcybiskupi gnieźnieńscy w Polsce pierwszych Jagiellonów, w: Roczniki Historyczne, r. 59 (1993), Poznań 1993, s. 93—112.

Gąsiorowski A., Skierska I., Osoby oficjałów i wikariuszy in spiritualibus oraz administratorów s.u. i oficjałów s.u. lat 1394 — 1503, w: Roczniki Historyczne, r. 61 (1995), Poznań 1995, s. 37—86.

Grzywacz J., Nominacja biskupów w Polsce przedrozbiorowej, Lublin 1960.

Gzella J., Małopolska elita władzy w okresie rządów Ludwika Węgierskiego w Polsce w latach 1370 — 1382, w: Studia Historyczne, r. 36 (1993), z. 4, Kraków 1993,

Kowalska Z., Stanisław Ciołek († 1437) podkanclerzy królewski, biskup poznański, poeta dworski, Kraków 1993.

Krzyżaniakowa J., Kancelaria królewska Władysława Jagiełły. Studium z dziejów kultury politycznej w XV wieku, t. 1, Poznań 1972, t. 2, Poznań 1979.

Lichończak G., Wojciech Jastrzębiec wobec ruchu husyckiego, w: Kwartalnik Historyczny, r. 99, z. 3 (1992), Warszawa 1992, s. 27—48.

Lichończak-Nurek G., Wojciech Jastrzębiec i jego rodzina jako przykład kariery w czasach jagiellońskich, w: Cracovia, Polonia, Europa. Studia z dziejów średniowiecza ofiarowane Jerzemu Wyrozumskiemu w sześćdziesiątą piątą rocznicę urodzin i czterdziestolecie pracy naukowej, Kraków 1995,

Maleczyńska E., Rola polityczna królowej Zofii Holszańskiej na tle walki stronnictw w Polsce w latach 1422 — 1434, w: Archiwum Towarzystwa Naukowego we Lwowie, dział II, t. 19, z.3, Lwów 1936.

Maleczyńska E., Społeczeństwo polskie pierwszej połowy XV wieku wobec zagadnień zachodnich (studia nad dynastyczną polityką Jagiellonów), w: Prace wrocławskiego towarzystwa naukowego, seria A., nr 5, Wrocław 1947.

Marzec A., Krąg rodzinny arcybiskupa Janusza Suchywilka, w: Genealogia. Studia i materiały historyczne, t. 8, Poznań — Wrocław 1996, s. 9—25.

Nitecki P., Biskupi Kościoła w Polsce w latach 965 — 1999. Słownik biograficzny, Warszawa 2000.

Nowak Z. H., Dyplomacja polska w czasach Jadwigi i Władysława Jagiełły (1382 — 1434), w: Historia dyplomacji polskiej, t. 1, Połowa X wieku — 1572, red. Biskup M., Warszawa 1982, s. 299—394.

Prokop K. R., Arcybiskupi gnieźnieńscy w tysiącleciu, Kraków 2000.

Seńko Wł., Piotr Wysz z Radolina (*1354 — †1414) i jego dzieło „Speculum aureum”, Warszawa 1995.

Silnicki T., Arcybiskup Mikołaj Trąba, Warszawa 1954.

Skierska I., Dwór i urząd biskupi w późnośredniowiecznej diecezji poznańskiej, w: Roczniki Historyczne, r. 60 (1994), Poznań 1994, s. 185—202.

Sroka St., Przyczynki do biografii arcybiskupa gnieźnieńskiego Mikołaja Kurowskiego, w: Studia z dziejów Kościoła i kultury katolickiej w Polsce, t. 73, Kraków 1990, s. 291 — 305.

Wroniszewski J., Grupy decyzyjne w średniowiecznej Polsce — elita władzy, w: Genealogia. Polska elita polityczna w wiekach średnich na tle porównawczym, red. Wroniszewski J., Toruń 1993, s. 175—186. historii zw. heraldyką, zajmujący się od strony historycznaj i praktycznej herbami duchowieństwa, instytucji i organizacji kośccielnej, specjalne miejsce w heraldyce kościelnej zajmuje -HERALDYKA PAPIESKA.

1. G e n e z a — Z e względu na militarny rodowód (wojskowy znak bojowo-rozpoznawczy) herby, wchodząc do zwyczajów kultury europejskiej w XII w., nie były akceptowane przez Kościół; ówczesne prawo kaniczne. zabraniało bowiem duchownym nie tylko prowadzenia wojen, ale także noszenia broni, oznak wojskowych i brania udziału w turniejach; w XIII w., gdy herb nabrał cech znaku najpierw przynależności lennej, a potem stanowej oraz rodowej (zwł. w Polsce), został przyjęty przez duchownych na używanych przez nich pieczęciach; herb początkowo umieszczany u stóp przedstawianej osoby (pieczęcie portretowe), wkrótce zdominował wyobrażenie napiecze tne. Wprowadzenie herbów do wyobrażeń napieczętnych w praktyce prawnej i kancelaryjnej Kościoła wieków średnich przełamało opory prawne i otworzyło drogę do powszechnego. używania herbu przez duchownych, zakony i zgromadzenia zakonne. oraz instytucje kościelne. ( — »sfragistyka kościelna).

2. C h a r a k t e r y s t y k a — Herbów kościelnych rozwijała się zgodnie z tendencjami, stylami i modą panującą w świeckiej heraldyce europejskiej. (J. Szymański); w XV w. zrezygnowano z ozdabiania tarczy herbowej hełmem rycerskim; pojawiły się różne oznaki stopni i godności kościelnych. (pastorał, krzyż, paliusz, kapelusz, laska, różaniec), a także in. świeckich uprawnień czy wyróżnień (np. władztwa ziemskiego, godności książęcej, hrabiowskiej, ordery) właściciela herbu lub przywiązanych do jego urzędu. Kościół aprobował, ale nie nakazywał używania herbu przez duchownych; nie stworzył też żadnej instytucji kontrolującej heraldyczną poprawność herbów. Prawodawstwo kościelne. zapobiegało jedynie nadużyciom pojawiającym się w h.k.; 1644 pap. Innocenty X nakazał kardynałom, pod groźbą kary kościoła, usunąć z pieczęci i herbów wszystkie oznaki świeckie usytuowane poza tarczą herbową, a ozdobić ją jedynie czerwonym kapeluszem; 1659 pap. Aleksander VII potępił nadużycia występujące w ówczesnych kościelnym zwyczajach herbowych oraz nakazał niższym rangą prałatom ozdobić pastorał białym welonem (nie akceptowali takich wyobrażeń użytkownicy i mimo nakazu rzadko stosowali); 1915 pap. Benedykt XV rozciągnął dekret Innocentego X na wszystkich bpów, chyba że jakieś oznaki świeckie były przypisane do stolicy biskupiej; te ostatnie przywileje zniósł 1951 pap. Pius XII, AAS 43(1951).

Prawo kościelne nie ingerowało w treść godła herbowego umieszczonego na tarczy (duchowni umieszczali tu, niemal do 1. poł. XX w., swoje godła rodzinne lub rodowe; ordynariusze łączyli je z herbami bpstw). Już w XIX w. nastąpiło wśród bpów obniżenie świadomości heraldycznej i roli herbu w kulturze Kościoła (B.B. Heim); powstały herby nie zawsze zgodne z zasadami heraldyki, a ewolucji zaczęły ulegać wyobrażenia znaków herbowych; zamiast symboli umieszczane są postacie świętych, inicjały, napisy, a nawet rozbudowane sceny nawiązujące do dewizy świętego patrona, wydarzeń z życia Kościoła powszechnego. lub lokalnego; przeładowanie treścią sprawia, że herb przestaje być znakiem czytelnym i symbolicznym; niektórzy bpi rezygnują z posiadania herbu, posługując się emblematami lub pieczęcią.

Duchowni znaczyli herbami cenne przedmioty osobiste, liturgie zabytkowe, wznoszone przez siebie budowle; od 1658 kardynałom w kościołach tytuł., a ordynariuszom w katedrach przysługiwało prawo umieszczania herbu nad głównym wejściem i tronem biskupim, a także w najbardziej reprezentacyjnym pomieszczeniu rezydencji (np. kaplicy, jadalni). Świadectwem zachowania tego zwyczaju są poczty heraldyczne bpów (np. bpów warm, w wielkim refektarzu Zamku Lidzbarskiego). Dozwolone było umieszczanie w kościołach herbów rodowych duchownych i świeckich, którzy zaliczali się do dobroczyńców danego kościoła lub byli jego patronami (KPK 1917 zniósł te prawa). Dotąd brak wyczerpujących badań nad polską heraldyką kościelną.

3. O z n a k i — wokół tarczy herbowej bpów i różnych stopni — »infułatów — są pochodzenia rei., liturg. lub świeckiego; stanowią je tiara, klucze, ombrellino ( — »heraldyka papieska 1), — mitra albo — > infuła; w herbach bpów mitra zastępowała hełm rycerski i symbolizowała pełnię ich władzy kapłańskiej. (sakrę), natomiast — »pastorał był oznaką władzy jurysdykcyjnej bpów, opatów i opatek; niektórzy heraldycy (np. N.E. Malinowski) twierdzą, że w herbie bpa zakrzywienie pastorału powinno być skierowane ku przodowi (tj. w kierunku prawej strony heraldycznej) — na znak władzy nad wszystkimi wiernymi diecezji, natomiast pastorał opatów i opatek w stronę przeciwną, gdyż ich władza ograniczona była do obszaru klasztoru; tego zwyczaju przestrzegano zwłaszcza we Francji. Pastorał

stał za tarczą, niekiedy (gdy dostojnikowi kościelnemu przysługiwała

władza świecka) skrzyżowany z mieczem (opatki powinny

umieszczać pastorał, ozdobiony białym welonem, w środku,

za tarczą); — paliusz jako oznaka metropolity lub in. bpa —

na zasadzie przywileju — nie ma ściśle określonego miejsca w

kompozycji herbu; umieszcza się go nad, pod, wokół tarczy, a często w tarczy, jako figurę herbową (powsz. praktyka w

Anglii, a w Polsce — abpi A. Baraniak, J. Stroba). Krzyż

noszony przed papieżem i jego legatami stał się od XIV w.

ozdobą heraldyczną patriarchów, abpów (od XV w. z 2 poprzecznymi

belkami), a później bpów; umieszczano go (po

przyjęciu sakry) za tarczą herbową, przy czym zawsze byt

widoczny dolny fragment pionowej belki krzyża.

Oznaką herbową jest także kapelusz; kapelusz pontyfikalny,

zwany prałackim lub herbowym (najbardziej charakterystyczna

z oznak godności w herbach duchownych) wywodzi się

z okrągłego, z dość szerokim rondem i sznurem zawiązywanym

pod brodą czarnego kapelusza używanego powszechnie

przez duchownych w czasie podróży i pielgrzymek (kapelusz

pielgrzymi); w XIII w. był uważany za charakterystyczne dla

duchownych nakrycie głowy. Wg powszechnego przekonania pap.

Innocenty IV (1243—54) nadał kardynałom w czasie Soboru

Lyon. (1245) czerwono-purpurowe kapelusze, wyróżniające

ich od in. prałatów. Czerwień miała im przypominać o wierności

Kościołowi, aż do przelania krwi, a purpura — godność

książąt Kościoła.

Oznaką herbową stał się również kapelusz

kardynalski.; od XIV w. także in. duchowni zdobili kapeluszami

herby; od końca XVI w. dodano do kapelusza 2 sznury powiązane

symetrycznie i zakończone chwastami. Kolor kapeluszy

i liczba chwastów, różniące duchownych, zależnie od stopnia

hierarchicznego i godności, długo nie były ustalone; próbę

systematyzacji podjął francuski heraldyk P. Palliot, który wykorzystał

w tym celu manuskrypt Matthieu Compaina ŚJ

(zm. 1675); pap. Grzegorz XVI nakazał 1832 ozdabiać kapelusze

kardynalskie 15 chwastami po obu stronach; dokładniejsze

przepisy, obejmujące wszystkich duchownych, wydał

1905 pap. Pius X.

Oznaką herbową dygnitarzy kapitulnych, zwłaszcza kantora (dawał

nią znak chórowi), a także przełożonych klasztorów

umieszczano ją za tarczą) była laska przeorska lub kantorska

bourdon); początkowo był to kij pielgrzymi, z czasem artystycznie

opracowany, z drzewa lub srebrnej blachy, zakończony

gałką w formie jabłka, lilii i domeczku. Różaniec był

oznaką sióstr zakonnych i zakonników oraz braci laików, nie mających

prawa zdobić herbu kapeluszem; otacza on tarczę, ma

tylko 4 dziesiątki, oddzielone większymi gałkami; w środku

u dołu, poprzedzony 3 gałkami, zawieszony jest krzyżyk. Korona

cierniowa umieszczana była przez ksienie wokół tarczy

lub poza nią.

Wyobrażenia orderów i dystynktoriów kościelnych, którymi

władcy honorowali duchownych, zawieszano na łańcuchach

pod tarczą; pap. Benedykt XV zakazał 1915 wszystkim duchownym

umieszczania przy herbach orderów, z wyjątkiem

krzyża rycerskiego orderu Zakonu św. Jana Jeroz. i orderu

Grobu Świętego, które umieszcza się za tarczą. Dewiza, motto

(zw. dziś hasłem posługi) jako oznaka powszechnie używana,

ale niekonieczna, wraz z herbem składa się na mor. portret

osoby; dewiza mówi o jej programie życiowym, nadziejach

i zasadach postępowania; dewizą duchownych są słowa

Pisma Św., ojców Kościoła i pisarzy — przysłowia; umieszcza

się ją na wstędze (tego samego koloru co tarcza) lub bez

niej; pisana jest dużymi literami w języku ł a c, a obecnie coraz

częściej w narodowym. W dawnych herbach występowały

(do 1951) miecze, korony książęce, hrabiowskie, płaszcze

herbowe, trzymacze oraz in. oznaki świeckie.

4. H e r b y d u c h o w i e ń s t w a — Na podstawie tradycji i

prawa wykształcił się kościelny zwyczaj heraldyczny, wg którego

duchownym różnych stopni, godności i tytułów przynależą

określone oznaki i symbole. System, obowiązujący od XVI

w. do 1. poł. XX w., charakteryzuje zasada ozdabiania herbów

dużą liczbą oznak oraz szczegółowość przepisów różnicujących

ich wygląd, zwłaszcza w odniesieniu do herbów, przysługujących

duchownym obdarzonym tytuł, czy honor, godnościami;

1968 pap. Paweł VI zniósł liczne, tytuł, godności pap.

(pozostały 3 — protonotariusz apost., prałat honor, i kapelan

Jego Świątobliwości), a 1969 nakazał, by herby duchownych odpowiadały wymogom artyst., były proste i czytelne oraz

zabronił kardynałom i biskupom ozdabiania ich herbów mitrą

i pastorałem; jedynymi ozdobami herbu hierarchów od bpa

do kardynała mają być krzyż i kapelusz odpowiedniego

kształtu i barwy.

K a r d y n a ł- ozdabia herb czerwonym kapeluszem, z którego

wnętrza z obu stron spływa czerwony sznur, przytwierdzony

(od góry) z obu stron jednym chwastem; sznur ułożony

jest w sploty skierowane ku krawędzi ronda i zakończony 15

chwastami (fiocci), ułożonymi w 5 rzędów; za tarczą umieszcza

się krzyż, stosownie do posiadanego urzędu (bp, abp, patriarcha).

W h e r b a c h- p a t r i a r c h ó w i p r y m a s ó w znajduje

się kapelusz, sznur i 15 chwastów koloru zielonego (od 1826

sznur może być przeplatany złotą nicią), a za tarczą krzyż z

podwójnymi ramionami. Patriarcha Jerozolimy za tarczą

umieszcza czerwony krzyż jeroz. z racji piastowanej jednocześnie

godności Wielkiego Mistrza Zakonu Grobu Świętego;

patriarcha Lizbony od czasów pap. Klemensa XII (1730—40),

umieszcza nad tarczą tiarę, a za nią skrzyżowane gałązki palmową

i laurową.

A r c y b i s k u p i; mają w herbie zielony kapelusz, sznur i

10 chwastów, krzyż z ramionami podwójnymi oraz paliusz

(dawniej dodawano jeszcze mitrę i pastorał, a jeżeli abp miał

władzę świecką, krzyżował pastoral z mieczem; abpi z tytułami

książąt ozdabiali herb mitrą książęcą i płaszczem herbowym).

Arcybiskupi K o ś c i o ł a o r m i a ń s k i e g o umieszczali

w herbach nad tarczą kapelusz arcybiskupi, a za tarczą

pionowo krzyż oraz skrzyżowane pastorały gr. i łaciński.

B i s k u p i mają w herbie zielony kapelusz, sznur i 6 chwastów,

a za tarczą krzyż; bpi bezpośrednio zależni od Stolicy

Apost. używają niekiedy 10 chwastów (np. bpi Szwajcarii).

Biskupi K o ś c i o ł a a n g l i k a ń s k i e g o umieszczają nad

tarczą mitrę, bogato zdobioną kamieniami, z krzyżykiem na

szczycie, tylne wstęgi spływają artystycznie wokół tarczy, za

którą są skrzyżowane 2 pastorały, zwrócone spiralami ku dołowi;

bp Durham, jako palatyn, używa tzw. mitry koronowanej

(podobną przypisuje się abpom Canterbury i Yorku). Biskupi

K o ś c i o ł ó w w s c h o d n i c h stosują się do zwyczajów

heraldycznych Kościoła kat., jedynie forma krzyża, mitry,

pastorału jest zgodna ze zwyczajami liturg. danego rytu.

O p a c i i p r a ł a c i n i e z a l e ż n i (nullius), Jeśli nie mają

święceń biskupich, używają zielonego kapelusza, sznura i 6

chwastów; za tarczą umieszczają pastorał z welonem (daw-

„niej mitry i pastorały). O p a c i i p r e p o z y c i i n f u ł a c i

mają w herbach czarny kapelusz, sznur i 6 chwastów; za tarczą

pionowo — pastorał z welonem (dawniej obowiązkowo

infuła). W herbach g e n e r a ł ó w z a k o n ó w znajduje się

czarny kapelusz i 6 chwastów (generał norbertanów używa

koloru białego).

P r a ł a c i zw. di f i o c c h e t t o umieszczają

w herbach fioletowy kapelusz, sznur i 10 chwastów czerwonych

lub różowych, a p r o t o n o t a r i u s z e a p o s t o l s c y —

fioletowy kapelusz, czerwony sznur i 6 chwastów. Wg Heima

te same oznaki przysługują wikariuszom gen. i kapitulnemu

oraz wikariuszowi bpa. H o n o r o w y p r a ł a t ma kapelusz

fioletowy z takim samym sznurem i 6 chwastami, a h o n o r

o w y k a p e l a n p a p i e s k i — czarny kapelusz z fioletowym

sznurem i 6 chwastami. K a n o n i c y — j e ś l i nie maj ą specj alnych

przywilejów — mogą umieszczać czarny kapelusz, sznur

i 3 chwasty czarne, natomiast d z i e k a n i, a r c h i p r e z b i t

e r z y i p r z e ł o ż e n i d o m ó w z a k o n n y c h — czarny kapelusz

z 2 chwastami, a k s i ę ż a — czarny kapelusz z 1 chwastem;

d o k t o r z y t e o l o g i mają prawo do herbu i pierścienia

(nad tarczą czarny biret o 4 skrzydełkach); o p a t ki

umieszczają prostopadle za tarczą laskę opacką z welonem

(tarcza, zwykle owalna, często jest otoczona różańcem).

5. Herby kościelnych osób prawnych — Za przykładem dostojników kościelnych. herbów lub symboli heraldycznych

zaczęły używać (przede wszystkim na pieczęciach) biskupstwa,

zakony, zgromadzenia zak., kapituły, kolegiaty, opactwa, klasztory, bractwa kośc, rei. stowarzyszenia; zwykle

przyjmowano symbole rei. lub liturg.; niektóre herby

bpstw rozwinęły się ze znaku terytorialnego.

W Polsce np.

bpstwa, które posiadały władztwo ziemskie (wrocł., warm.,

częściowo krak.), wcześnie uzyskały własne herby; pozostałe

kształtowały je przez przyjęcie jako znaku wyobrażenia patrona

katedry. Opactwa, klasztory, seminaria włączały do

swoich znaków herb fundatora (np. w Poznaniu); obowiązywała

zasada, że instytucjom prawnym przysługują insygnia

przełożonych. W XX w. kośc. osoby prawne używają częściej

określenia godło (np. parafii, sądu kośc), zamiast herbu,

gdyż stosowane przez nie znaki i symbole służą jako wyobrażenia

napieczętne.

Herby zakonów i zgromadzeń zakonnych wyrażają symbolicznie

ich duchowość lub zadania, które chcą pełnić oraz nawiązują

do postaci założyciela albo świętego patrona.

Do najbardziej

znanych należą: h e r b b e n e d y k t y n ó w, przedstawiający

na 3 pagórkach krzyż patriarchalny z napisem PAX; cys

t e r s ó w — na czarnym tle znajduje się czerwono-biała poprzeczna

belka, podzielona w 2 szeregach na 12 kwadracików

(w narożnikach litery MORS); f r a n c i s z k a n ó w — z obłoków

u dołu tarczy wyłaniają się skrzyżowane ręce: lewa św.

Franciszka z Asyżu odziana w habit ze śladami stygmatów,

prawa Chrystusa ze śladami przebicia gwoździem, a za nimi

prosty łac. krzyż; d o m i n i k a n ó w — n a księdze leżący, biały

w czarne łaty pies z pochodnią zapaloną w pysku; j e z u i t

ó w — litery IHS z łac. krzyżem nad literą H. (monogram

często zdobią płomienie, a u dołu 3 gwoździe); n o r b e r t a n

ó w — za tarczą umieszczone są 2 skrzyżowane pastorały, a

w tarczy lilie; k a r m e l i t ó w — tarcza podzielona jest na 3

części; z pola brązowego dolnego wyłania się krzyż. ł a c, który

dzieli górną część na 2 białe pola; na każdym z pól znajduje

się 6-ramienna gwiazda, biała w dolnym polu, brązowa w

górnym, nad tarczą — korona król., z której wyłania się ręka

trzymająca miecz, a za nim owinięta wstęga z napisem „Zelo

zelatus sum pro Domino Deo exercituum” (1 Kri 19,10), nad

koroną w półkolu 12 gwiazd; p a u l i n ó w — w środku tarczy

palma, po obu stronach wspinające się 2 lwy zwrócone do

siebie; na palmie kruk trzymający w dziobie kęs chleba.

Prymas Polski — tytuł przysługujący urzędującym arcybiskupom metropolitom gnieźnieńskim od 1417 roku, podkreślający ich pierwszeństwo w polskim episkopacie i historyczną rolę, jaką pełnił prymas jako interrex i pierwszy książę Senatu I Rzeczypospolitej. Obecnym, 59. z kolei prymasem Polski jest abp Wojciech Polak A jeżeli chodzi kardynałów to

obecnie w Kolegium Kardynałów zasiada siedmiu kardynałów — Polaków. Spośród nich tylko ci, którzy nie ukończyli przed wakatem na tronie papieskim wieku lat 80, są uprawnieni do udziału w konklawe z prawem wyboru. Obecnie uprawnionych jest pięciu Polaków. Ostatnim polskim kardynałem nominowanym przez papieża był Konrad Krajewski (na konsystorzu 28 czerwca 2018, zwołanym przez Franciszka).Historia kośćioł mówi że pierwszym kardynałem Polski był Zbigniew Oleśnicki w roku 1449.

Biskup koadiutor — w Kościele katolickim prawnie ustanowiony przez papieża biskup, który po śmierci lub awansie biskupa diecezjalnego posiada po nim prawo następstwa na urzędzie biskupa diecezji zgodnie z kanonem 403 §3 kodeksu prawa kanonicznego z 1983.

Koadiutor to duchowny wyznaczony przez władze zwierzchnie do pomocy duchownemu wyższego stopnia, zwykle biskup tytularny pomagający w obowiązkach biskupa diecezjalnego lub też administrator przy stolicy biskupiej, z prawem następstwa po zawakowaniu beneficjum. W historii spotyka się także często koadiutorów opatów, prałatów, kanoników lub proboszczów, zwłaszcza w odniesieniu do zamożniejszych beneficjów. Podobny do sufragana, biskupa pomocniczego. Jak już wyżej wspomniano, biskuipów pomocniczych nazywano niejednokrotnie także sufraganam i. Wypada jednak zaznaczyć, że termin

sufragan przybierał w ciągu wieków różną treść”. Jest rzeczą charakterystyczną, że -przede wszystkim w mowie potocznej odnoszono tę

nazwę do biskupów pomocniczych. Chociaż Kodeks zarezerwował ją

na oznaczenie biskupów diecezjalnych w stosunku do swego metropolity (por. m.i. kam. 274), jednak w praktyce term inologia ta nie jest

stosowana. Stąd nadal biskupów pomocniczych nazywa się po prostu

sufraganami. W racając do term inologii kodeksowej trzeba powiedzieć, że biskup

pomocnik (lub koadiutor) może być dany osobie biskupa, i to z prawem następstw a, ew entualnie bez praw a następstw a, albo stolicy biskupiej. Koadiutor dany osobie biskupa, ale bez praw a następstw a jest

nazywany biskupem pomocniczym (por. kan. 350§§2—3). Tak więc termin koadiutor obejm uje w Kodeksie swym zakresem czasem także biskupa, pomocniczego. Najczęściej jednak, mówiąc o koadiutorze, prawodawca kodeksowy miał na uwadze tego, kto otrzymuje nominację z h. JASIEŃCZUK

47. 1929–1946 Walenty Dymek. polski biskup rzymskokatolicki, biskup pomocniczy poznański w latach 1929–1946, arcybiskup metropolita poznański w latach 1946–1956. Pochodził z rodziny rolników, h. brak

48. 1947–1975 Franciszek Jedwabski polski biskup rzymskokatolicki, biskup pomocniczy poznański w latach 1947–1975.Święcenia kapłańskie przyjął 17 grudnia 1922. W 1927 został mianowany notariuszem kurii archidiecezjalnej i prokuratorem Arcybiskupiego Seminarium Duchownego w Poznaniu, zaś w 1938 — kanclerzem kurii i kanonikiem kapituły metropolitalnej. Był wykładowcą seminarium duchownego. Po wkroczeniu Niemców do Poznania we wrześniu 1939 pełnił funkcję proboszcza parafii katedralnej i został włączony przez arcybiskupa do grona wikariuszy generalnych archidiecezji poznańskiej. h. prawdopodobnie h. NAŁĘCZ

49. 1959–1984 Tadeusz Etter polski duchowny rzymskokatolicki, biskup pomocniczy poznański w latach 1959–1984.16 lipca 1959 został mianowany biskupem pomocniczym poznańskim i biskupem tytularnym Bonitzy. Sakrę biskupią przyjął 25 października 1959 z rąk abp. Antoniego Baraniaka. Zajmował stanowisko wikariusza generalnego archidiecezji poznańskiej, kanonika kapituły poznańskiej i redaktora naczelnego pisma „Biblioteka Kaznodziejska” w latach 1956–1984. h.prawdopodobnie h. OSTOJA Biskupi pomocniczy djecezii wileńskiej

1. 1512–1531 Jakub Miechowski mało o nim wiemy; sufragan wileński. Cysters. Opat jędrzejowski 12.11.1512 prekonizowany biskupam tytularnym Caffa i pierwszym sufraganem wileńskim. Pod koniec życia powrócił do klasztoru w Jędrzejowie h. GRYF

2. 1532–1554 Feliks z Kazimierza polski duchowny rzymskokatolicki, dominikanin, biskup pomocniczy wileński. h. BIBERSZTAIN

3. 1550–1570 Jerzy Albinus polski duchowny rzymskokatolicki, biskup pomocniczy wileński.Studiował na Akademii Krakowskiej, gdzie w 1531 został magistrem sztuk wyzwolonych. Następnie do 1533 wykładał na wydziale filozofii tej uczelni Listy Cycerona i Fasti Owidiusza. Uzyskał również doktorat obojga praw. W 1533 przyjął święcenia kapłańskie. W Wilnie był kantorem katedralnym. h TRZY KROJE

4. 1572–1594 Cyprian Wiliski polski duchowny rzymskokatolicki, dominikanin, biskup pomocniczy wileński.3 marca 1572 mianowany biskupem pomocniczym wileńskim oraz biskupem in partibus infidelium modońskim. Brak informacji kiedy i od kogo przyjął sakrę biskupią. W 1583 udzielił święceń kapłańskich oraz współkonsekrował biskupa wileńskiego kard. Jerzego Radziwiłła. h. ZŁOTOROWICZ odmiana h. PILAWA

5. 1574–1579 Jerzy Radziwiłł polski duchowny rzymskokatolicki, biskup wileński w latach 1579–1591, biskup krakowski w latach 1591–1600, kardynał od 1583, pamiętnikarz.Był synem Mikołaja Radziwiłła Czarnego wojewody wileńskiego. Uczył się w szkołach kalwińskich w Wilnie i Nieświeżu. Był dworzaninem króla Zygmunta Augusta h. TRĄBY 6. 1602–1610 Mikałaj Pac duchowny rzymskokatolicki, kanonik kapituły katedralnej wileńskiej w latach 1596-1623.Był synem Pawła kasztelana wileńskiego i Reginy Wołłowicz, Od 1602 roku biskup tytularny metoneński[6] i sufragan wileński, od 29 marca 1610 ordynariusz żmudzki. h. GOZDAWA 7. 1611–1626 Abraham Woyna. kanonik kapituły katedralnej wileńskiej w 1599 roku. Syn Szymona kasztelana mścisławskiego[7]. Od 25 maja 1611 biskup tytularny metoneński[8] i sufragan wileński, od 20 lipca 1626 biskup żmudzki. W 1631 roku został biskupem wileńskim. h. TRĄBY 8. 1627–1633 Jerzy Tyszkiewicz biskup żmudzki i wileński Syn Eustachego Jana i Zofii z Wiśniowieckich. Kształcił się w akademiach jezuickich w Wilnie, Lublinie i Poznaniu oraz na Akademii Krakowskiej. Po przyjęciu święceń kapłańskich został kanonikiem krakowskim a następnie w 1626 wileńskim. 17 maja 1627 prekonizowany biskupem tytularnym Methone i sufraganem wileńskim. h. LELIWA 9. 1634–1644 Stanisław Nieborski Pochodził z mazowieckiej szlachty. Święcenia kapłańskie przyjął 27 maja 1607. 12 czerwca 1634 został nominowany biskupem pomocniczym wileńskim, a 18 czerwca 1634 otrzymał sakrę z tytułem biskupa Methone. h. LUBICZ

10. 1639–1643 Marcyjan Tryzna biskup rzymskokatolicki. Pochodził z rodziny unitów. Pełnił kolejno funkcje: proboszcza trockiego, opata komendatoryjnego w Wąchocku i kanonika wileńskiego. Od 1639 sufragan białoruski i tytularny biskup Mallus, biskup pomocniczy wileński w latach 1639—1643, duchowny referendarz wielki litewski w 1631 roku, pisarz wielki litewski w 1628 roku, podkanclerzy litewski w 1641 roku, sekretarz Jego Królewskiej Mości, prepozyt wileński, trocki i gieranoński. h. GOZDAWA 11. 1644–1655 Hieronim Władysław Sanguszko biskup katolicki, jezuita. Święcenia kapłańskie w 1636. Od 12 grudnia 1644 sufragan wileński i tytularny biskup Methone. Od 31 maja 1655 ordynariusz smoleński. Z powodu wojny polsko-rosyjskiej zmuszony był do rezydowania poza terenem diecezji. h. POGOŃ LITEWSKA

12. 1652–1668 Teodor Skuminowicz polski duchowny rzymskokatolicki, sufragan białoruski diecezji wileńskiej. h. MIKULICZ

13. 1655–1660 Alaksandar Kazimier Sapieha. biskup wileński i żmudzki, duchowny referendarz wielki litewski w 1657 roku, sekretarz Jego Królewskiej Mości, kanonik wileński i warszawskI. Następnie biskup diecezjalny żmudzki, późniejszy biskup diecezjalny wileński Był synem Fryderyka, bratem Jana Fryderyka, Tomasza Kazimierza i Krzysztofa Franciszka. h. L I S

14. 1661–1668 Gothard Jan Tyzenhauz następnie biskup diecezjalny smoleński, biskup rzymskokatolicki.Biskup tytularny metoneński i sufragan wileński w latach 1661—1668, biskup smoleński od 1668. h. BAWÓŁ

15. 1669–1693 Mikołaj Słupski polski duchowny rzymskokatolicki, biskup pomocniczy wileński. biskup pomocniczy dla Białorusi. h. DRUŻYNA

16. 1683–1692 Władysław Silnicki polski duchowny rzymskokatolicki, biskup pomocniczy wileński.15 lutego 1683 papież Innocenty XI mianował go biskupem pomocniczym wileński oraz biskupem in partibus infidelium termopolitańskim. 14 listopada 1683 przyjął sakrę biskupią z rąk biskupa wileńskiego Mikołaja Stefana Paca. h. DOŁĘGA

17. 1694–1695 Jan Hieronim Kryszpin-Kirszensztein biskup rzymskokatolick, następnie biskup diecezjalny żmudzki. Biskup żmudzki od 19 września 1695[2]. sufragan wileński i biskup tytularny Salona w Graecia lub Hellade Prima, w latach 1694 — 1695, duchowny referendarz wielki litewski w 1687 roku, kanonik i kustosz wileński. Był elektorem Augusta II Mocnego w 1697 roku. Z jego inicjatywy bernardyni prowincji litewskiej objęli w 1701 r. parafię pw. św. Jana Chrzciciela w Datnowie, obsługiwaną dotychczas przez duchowieństwo diecezjalne. h.KRISZPIN-KIRSZTEINSZTEIN

18. 1696–1710 Jan Mikołaj Zgierski polski biskup rzymskokatolicki. następnie biskup diecezjalny smoleński, późniejszy biskup diecezjalny żmudzki Po przyjęciu święceń kapłańskich początkowo proboszcz w Nowogródku i kanonik wileński. W 1696 mianowany sufraganem wileńskim i biskupem tytularnym Martyropolis. W latach 1706—1710 tytularny biskup smoleński[4] a od 21 lipca 1710 ordynariusz żmudzki. h. DOŁĘGA

19. 1696–1703 Wojciech Izdebski biskup rzymskokatolicki Wyświęcony na księdza w 1648. Mianowany biskupem pomocniczym wileńskim 18 czerwca 1696, konsekrowany 15 października 1697. W latach 50. i 60. XVII w. archidiakon smoleński, a także pleban preński i birsztański. Pochodził z rodu Izdebskich pieczętującego się herbem Pomian, osiadłego w Wielkim Księstwie Litewskim. biskup pomocniczy dla Białorusi h. POMIAN

20. 1704–1711 Aleksander Mikołaj Horain biskup Rzymskokatolicki. biskup pomocniczy dla Białorusi, następnie biskup diecezjalny smoleński, późniejszy biskup diecezjalny żmudzki. Biskup pomocniczy wileński i tytularny biskup Tiberias w latach 1704 — 1711, biskup smoleński w latach 1711 — 1716, biskup żmudzki w latach 1716 — 1735. h. SZRENIAWA

21. 1710–1722 Maciej Ancuta biskup wileński w latach 1722—1723, referendarz wielki litewski od 1705. Od 1717 koadiutor, następnie biskup diecezjalny wileński. h. ANCUTA

22. 1712–1721 Karal Piotar Pancažynski biskup tytularny hierapolitański i sufragan białoruski w latach 1712 — 1721, biskup smoleński od 24 września 1721, biskup wileński od 11 września 1724[3], duchowny pisarz wielki litewski od 1709 roku, kanonik wileński. biskup pomocniczy dla Białorusi, następnie biskup diecezjalny smoleński, późniejszy biskup diecezjalny h. TRZASKA

23. 1722–1725 Bogusław Korwin Gosiewski biskup smoleński od 29 stycznia 1725, duchowny pisarz wielki litewski w 1720 roku, kantor i kustosz katedralny wileński, proboszcz oniksztyński.biskup pomocniczy dla Białorusi, następnie biskup diecezjalny smoleński h. ŚLEPOWRON

24. 1723–1737 Jerzy Kazimierz Ancuta biskup antypatreński i biskup sufragan wileński w 1723 roku, duchowny referendarz wielki litewski w 1715 roku, kanonik wileński w latach 1708—1724, kantor wileński w 1724 roku, scholastyk wileński w 1728 roku, archidiakon w 1731 roku. Brat rodzony a młodszy Macieja Józefa. h. ANCUTA

25. 1737–1754 Juzef Stanisłaŭ Sapieha. biskup koadiutor wileński, duchowny referendarz wielki litewski od 1737, kanonik gnieźnieński w latach 1728–1732, kanonik warszawski w 1730, archidiakon żmudzki w 1733, biskup tytularny Diocaesarea in Isauria w 1737, prepozyt trocki w 1739. h. L I S

26. 1744–1763 Antoni Józef ŻółkowskI duchowny katolicki, wyświęcony na kapłana w 1715, w grudniu 1744 mianowany biskupem tytularnym Alalia i pomocniczym wileńskim, konsekrowany 21 lutego 1745 roku. Pomocniczy dla Białorusi. h. OGOŃCZYK lub KORCZAK

27. 1755–1781 Tomasz Ignacy Zienkowicz Wyświęcony na księdza 9 lipca 1741, biskup tytularny Areopolis od 21 lipca 1755, biskup sufragan białoruski w latach 1755—1763, biskup sufragan wileński w latach 1763—1781, pisarz wielki litewski w 1754 roku, duchowny sekretarz wielki litewski w latach 1762—1782, dziekan wileńskiej kapituły katedralnej w 1789 roku, kanonik wileński w 1741 roku, kustosz wileński w 1744 roku[2]. W 1764 roku był członkiem konfederacji Wielkiego Księstwa Litewskiego, Przeszedł na emeryturę w roku 1781.W latach 1755–1763 biskup pomocniczy dla Białorusi. h. SIEKIERZ

28. 1763–1765 Bishop Jan Stefan Giedroić biskup żmudzki od 30 marca 1778, i inflancko-piltyński od 22 kwietnia 1765. Biskup tytularny Verinopolis i sufragan białoruski w latach 1763–1765. biskup pomocniczy dla Białorusi, następnie biskup diecezjalny inflancko-piltyński, późniejszy biskup diecezjalny żmudzki. h. Hippocentaurus

29. 1766–1782 Feliks Towiański polski duchowny rzymskokatolicki, franciszkanin konwentualny, biskup pomocniczy wileński (sufragan białoruski), oficjał konsystorza białoruskiego. Biskup pomocniczy dla Białorusi. h.GERALD

30. 1773–1774 Stanisław Bohusz Siestrzeńcewicz. inna forma nazwiska: Siestreńcewicz, pseud.: Autor „Historii Tauryckiej”, (ur. 3 września 1731 w Zańkach, zm. 13 grudnia 1826 roku w Petersburgu — duchowny katolicki, biskup tytularny Mallus w Cilicia Prima i koadiutor wileński (1773–1783), pierwszy w historii arcybiskup mohylewski (od 1783), kanonik koadiutor w 1768 roku, kanonik kapituły katedralnej wileńskiej w 1790 roku, kawaler maltański Katolickiego Wielkiego Przeoratu w Rosji w 1798 roku. Poeta, dramatopisarz, tłumacz i slawista. biskup pomocniczy dla Białorusi, następnie arcybiskup metropolita mohylewski h. SIOSTRZEŃCEWICZ odmiana h. STRZAŁA

31. 1775–1781 Józef Kazimierz Kossakowski — biskup inflancko-piltyński od 1781, kustosz wileńskiej kapituły katedralnej w 1789, działacz polityczny, konsyliarz z Senatu w konfederacji targowickiej, członek konfederacji grodzieńskiej w 1793, publicysta, powieściopisarz, komediopisarz i tłumacz. biskup pomocniczy dla Troków, następnie biskup diecezjalny inflancko-piltyński, później jednocześnie biskup koadiutor wileński. h. ŚLEPOWRON

32. 1782–1793 Piotr Aleksander Samson Toczyłowski polski duchowny rzymskokatolicki, sufragan wileński. 24 lutego 1765 otrzymał święcenia diakonatu, a 2 marca 1765 prezbiteriatu. h. SAMSON

33. 1782–1785 Franciszek Alojzy Junosza-Gzowski; 23 września 1782 papież Pius VI prekonizował go biskupem pomocniczym wileńskim oraz biskupem in partibus infidelium thespijskim. 29 grudnia 1782 przyjął sakrę biskupią z rąk biskupa wileńskiego Ignacego Jakuba Massalskiego. Współkonsekratorami byli biskup pomocniczy wileński Tomasz Ignacy Zienkowicz oraz bp Walenty Wołczacki OP.. polski duchowny rzymskokatolicki, biskup pomocniczy wileński.. biskup pomocniczy dla Troków h. GRABIE

34. Józef Kazmierz Kossakowski -Urodził się 16 marca roku 1738 w Kownie lub w pobliskich Szyłach[7], jako syn Dominika, stolnika kowieńskiego i Marianny z Zabiełłów. Pochodził ze znanego na Litwie rodu szlacheckiego, był bratem hetmana Szymona, a także senatorów — kasztelana Antoniego i wojewody Michała. Pierwsze nauki pobierał (1746—1755) w szkołach jezuickich w Kownie i w Akademii Wileńskiej. koadiutor, jednocześnie biskup diecezjalny inflancko-piltyński. h. ŚLEPOWRON

35. 1795–1803 Dawid Zygmunt Pilchowski polski duchowny rzymskokatolicki, jezuita, poeta, tłumacz literatury z języka łacińskiego, biskup pomocniczy wileński. Kształcił się w szkołach jezuickich. Następnie, mimo sprzeciwu matki dysydentki (ojciec nie żył), wstąpił do jezuitów. Od 1757 był profesorem w kolegium jezuickim w Wilnie. Studiował teologię na Akademii Wileńskiej. 28 czerwca 1761 otrzymał święcenia diakonatu, a 29 czerwca 1761 prezbiteriatu. h. ROGALA

36. 1796–1801 Jerzy Antoni Połubiński biskup rzymskokatolicki. Święcenia kapłańskie przyjął w 1760. Od 1796 tytularny biskup Loryma i trocki biskup pomocniczy diecezji wileńskiej, duchowny sekretarz wielki litewski w latach 1782—1793, kanonik wileński w 1761 roku, archidiakon wileński. W 1764 roku podpisał konfederację Wielkiego Księstwa Litewskiego[2]. biskup pomocniczy dla Troków. h. POŁUBIŃSKI

37. 1798–1828 Adam Kossakowski duchowny rzymskokatolicki, jezuita, święcenia kapłańskie w 1786, tytularny biskup Limyra w Lycia (od 1 czerwca 1795) sufragan inflancki (1795—1798) i wileński (od 1798), wikariusz i proboszcz w Szenbergu w Kurlandii, kanonik wileński, biskup pomocniczy dla Kurlandii. h. ŚLRPOWRON

38. 1798–1822 Adam Kłokocki dziekan brzesk i kanonik łucki. biskup pomocniczy dla Brześcia. ex jezuita, prefekt i sekretarz Akademji jezuickiej pleban unicki w Narwi. h. ROGALAalbo NAŁĘCZ

39. 1804–1807 Ignacy Houwalt polski duchowny rzymskokatolicki, prałat żmudzki, sufragan-elekt wileński. biskup pomocniczy dla Troków, elekt (nie przyjął sakry biskupiej). h. HOUWALT

40. 1814–1819 Nikadem Puzyna biskup katolicki. Wyświęcony na księdza w 1776, 26 września 1814 mianowany biskupem pomocniczym wileńskim i tytularnym biskupem Satala in Lydia, wyświęcony 24 czerwca 1817, kanonik koadiutor w 1775 roku, kanonik kapituły katedralnej wileńskiej w 1778 roku, oficjał generalny wileński. Po wskrzeszeniu loży wolnomularskiej Litwin Gorliwy był jej pierwszym Mistrzem Katedry. Odznaczony Orderem Świętego Stanisława w 1790 roku. h. OGINIEC

41. Tadeusz Kundzicz biskup katolicki Jezuita, od 1808 biskup sufragan trocki, 10 czerwca 1815 mianowany biskupem pomocniczym wileńskim i tytularnym biskupem Anastasiopolis, konsekrowany 8 maja 1817. biskup pomocniczy dla Trok. h. POGONIA II

42. 1830–1840 Andrzej Benedykt Kłągiewicz duchowny katolicki, biskup tytularny chryzopolitański i pomocniczy brzeski (1830—1840), biskup wileński (od 1840).Otrzymał doktorat teologji 27 maja 1815. Podczas powstania listopadowego był administratorem diecezji wileńskiej. Po rzezi ludności cywilnej w Oszmianie wystosował do cesarza list protestacyjny, za co został zesłany na 14 miesięcy. biskup pomocniczy dla Brześcia, następnie biskup diecezjalny wileński. h. CHOLEWA

43. 1840–1846 Jan Kajetan Cywiński biskup delkoneński, sufragan trocki, biskup administrator diecezji od 1781, filantrop. biskup pomocniczy dla Trok. Syn Ignacego Cywińskiego i Apolonii Rodziewicz. W 1790 wstąpił do misjonarzy św. Wincentego a Paulo w Wilnie. W 1795 przyjął święcenia kapłańskie, studiował teologię i nauki polityczne. Profesor Uniwersytetu Wileńskiego i wykładowca seminarium duchownym w Wilnie. W 1811 roku został kanonikiem kapituły wileńskiej. W 1818 obronił doktorat z teologii i prawa kanonicznego. h. PUCHAŁA

44. 1840–1848 Kazimierz Dmochowski — duchowny katolicki, arcybiskup metropolita mohylewski w latach 1848—1851. biskup pomocniczy dla Kurlandii, następnie biskup pomocniczy żmudzki, późniejszy arcybiskup metropolita mohylewski h. POBÓG

45. Ludwik Zdanowicz polski duchowny rzymskokatolicki, biskup pomocniczy i administrator diecezji wileńskiej. Urodził się w rodzinie szlacheckiej na Żmudzi. Ukończył seminarium i Akademię Duchowną w Wilnie. 17 kwietnia 1837 otrzymał święcenia diakonatu, a 12 czerwca 1837 prezbiteriatu z rąk biskupa pomocniczego wileńskiego Andrzeja Benedykta Kłągiewicza. Jego neoprezbiter został wikariuszem parafii Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w Widzach oraz kapelanem majątku Cerkliszki hr. Edwarda Mostowskiego. h. JASTRZĘBIEC

46. Kazimierz Mikołaj Michalkiewicz duchowny katolicki, sufragan wileński. Urodził się w rodzinie ziemiańskiej. Szkołę średnią ukończył w Wilnie. 23 października 1886 wyświęcony na kapłana, po święceniach odbył studia w Cesarskiej Rzymskokatolickiej Akademii Duchownej w Petersburgu. Wikariusz w Witebsku i Warkowie, proboszcz w Birżagole i Mińsku oraz kapelan twierdzy w Kronsztadzie. Kanonik wileński, protonotariusz apostolski i administrator apostolski diecezji wileńskiej w latach 1907–1918. h KOŚCIERZA 47. 1940–1953 Mečislovas Reinys litewski wykładowca uniwersytecki, filozof i psycholog, ksiądz katolicki i arcybiskup wileński (1941—53), polityk chadecji oraz minister spraw zagranicznych w latach 1925—26, represjonowany w czasach stalinizmu. h. GRYF

48. 1948–1968 Władysław Suszyński biskup pomocniczy w Białymstoku, następnie administrator apostolski archidiecezji wileńskiej. polski duchowny rzymskokatolicki, biskup pomocniczy w Białymstoku w latach 1948–1968, administrator apostolski w Białymstoku w 1968. Pochodził z rodziny chłopskiej. h.BRAK Biskupi pomocniczy djecezii płockiej

1. 1383 Filip dziekan kapituły katedralnej, objął rządy w diecezji płockiej prawdopodobnie ok. 1099 roku. Według Długosza miał pochodzić z rodu Doliwczyków, czego nie da się zweryfikować. Nie wspominają o nim współczesne mu źródła pisane, jednak podczas prac w katedrze płockiej w XVI w. odnaleziono jego grób, co czyni jego postać niewątpliwie historyczną. Prawdopodobnie pełnił swój urząd pod koniec XII wieku. h. DOLIWA

2. 1408 Jakub Biskup płocki, sufragan, właściwie nic onim nie wiemy. h. brak

3. 1410 Marian Biskup płocki, sufragan h. brak

4. 1413 Piotr biskup płocki sufragan, biskup dalmatyński -franciszkanisufragan gnieżdzieński, penitencjarz papieski 9. września prekonizowany biskupem Duvno w Bośni, Jakub Kurdwanowski wysłał poselstwo w osobach biskupa-sufragana płockiego Piotra oraz kanoników Dadźboga i A ndrzeja Bicali, którzy 20 sierpnia stanęli w obozie krzyżackim pod oblężonymi Bobrownikami, gdzie zostali przyjęci przez wielkiego. m istrza, wielkiego. m arszałka i innych dostojników Zakonu. Posłowie złożyli uroczysty protest przeciw grabieży kościołów i posiadłości biskupstw a przez Krzyżaków, dotychczas stałych protektorów i obrońców biskupstw a podkreślając, że biskup Jakub nie naruszył w niczym pokojowych stosunków z Zakonem. Zmarł w 1419r. h.SIEKIERZ 5. 1427 Marek Biskup gregopolitański kurię biskupią płocką objął jako biskup sufragan 1014 r. w maju h. OSORIA

6. 1463–1474 Mikołaj o tym biskupie sufraganie płockim już pisałem w Djecezji poznańskiej.

7. 1474–1490 Jakub II Sufragan płocki. Dominikanin. Proboszcz w Raciążu ok1490r. Prekonizowany biskupem tytularnym Lakedermonia i sufraganem płockim. h. prawdopodobnie h. RADWAN

8. 1490–1496 Jakub III sufragan płocki, prawdopodobnie dominikanin, umarł w 1496 r. h. RADWAN

9. 1496–1513 Michał z Raciąża sufragan płocki. Proboszcz w Gąsewie i Krosnem oraz kanonik płocki.6 lipca 1496r. prekonizowany biskupem tytularnym Maraga i sufraganem płockim Oficjał i wikariusz generalny, spełniał funkcje biskupie także w innych djecezjach polskich. Miasto Raciąż przeszło na własność biskupa w 1512r. h. KOTWICZ

10.1514–1530 Piotr Lubart doktor teologii, profesor Akademii Krakowskiej, biskup sufragan płocki, bibliofil. Pochodził z rodziny złotników krakowskich notowanej w Krakowie już w XIV wieku. Był synem Mikołaja Lubarta Aurifabera, miał młodszego przyrodniego brata Stanisława (zm. 1541). W 1488 studiuje na wydziale nauk wyzwolonych Akademii Krakowskiej uzyskując w 1491 tytuł bakałarza, a w 1495 magistra. Jako wykładowca pracuje do 1507 uzyskując w tymże roku zgodę na wyjazd do Rzymu gdzie kontynuuje studia zakończone uzyskaniem tytułu doktora teologii. Chodz pochodził z rodziny mieszczańskiej miał swój herb rodowy h. LEWART

11. 1532–1546 Mikołaj Broliński sufragan płocki. Po studiach archidjakon płocki i oficjał pułtuski.30.września 1532r. prekonizowany biskupem tytularnym Lacedemonia i sufragenem płockim. h. ROCH

12. 1546–1583 Jakub IV Bieliński duchowny rzymskokatolicki. Ukończył Akademię Krakowską. Od 1542 kanonik płocki, archidiakon pułtuski od 1546 do 1583. W 1546 mianowany sufraganem płockim i tytularnym biskupem lacedemońskim. Jego bratem był Jan Bieliński. h. JUNOSZA

13. 1585–1596 Stanisław Brzozowski biskup tytularny Lacedemonia (20 maja 1585 r.), sufragan płocki. h. BELINA

14. 1595–1604 Jan Zamoyski polski duchowny rzymskokatolicki, cysters, dyplomata, przedstawiciel dyplomatyczny Rzeczypospolitej w Imperium Osmańskim w latach 1590–1591 biskup pomocniczy płocki w latach 1595–1604, arcybiskup metropolita lwowski w latach 1604–1614, sekretarz królewski Stefana Batorego. h. GRZYMAŁA

15. 1614–1643 Stanisław Starczewski biskup sufragan płocki, opat komendatoryjny benedyktynów w Płocku. Ur. zapewne we wsi Starce. biskup lacedemoński, sufragan płocki, opat, h. NAŁĘCZ

16. 1643–1655 Wojciech Tolibowski sufragan płockiego w latach 1643 — 1655. następnie biskup diecezjalny poznański h. NAŁĘCZ

17. 1655–1664 Zygmunt Czyżowski duchowny rzymskokatolicki. Biskup pomocniczy płocki i tytularny biskup lacedemoński (1655—1664), biskup diecezjalny kamieniecki (1664—1666). W 1666 mianowany biskupem diecezjalnym łuckim, zmarł przed ingresem. h. TOPÓR

18. 1691–1698 Ludwik Tolibowski polski duchowny katolicki, biskup poznański. Zrodzony z ojca Andrzeja, starosty bobrowickiego, i matki Piwówny, herbu Prawdzic. h. NAŁĘCZ

19. 1696–1709 Marcin Załuski — polski duchowny katolicki, biskup pomocniczy płocki, opat komendatoryjny sulejowski w 1760 roku, kantor krakowskiej kapituły katedralnej w latach 1747—1763, kanonik krakowskiej kapituły katedralnej prebendy Rosiewska od 1692 roku, jezuita. h. JUNOSZA

19. 1709–1719 Paweł Antoni Załuski 21 stycznia 1692 został prekonizowany biskupem tytularnym Alessio i sufraganem przemyskim. 1 kwietnia 1699 r. został przeniesiony na biskupstwo płockie, wakujące po przejściu jego brata, Andrzeja Chryzostoma na Warmię. Jako senator brał udział w sejmie pacyfikacyjnym w 1699 roku[2]. Jego rządy biskupie w Płocku przypadły w trudnych czasach wielkiej wojny północnej, która przyczyniła się do znacznego spustoszenia diecezji. Był członkiem konfederacji sandomierskiej 1704 roku[3]. Sam Ludwik Bartłomiej w relacji o stanie diecezji którą przesłał do Rzymu w 1717 r. liczbę zniszczonych kościołów oceniał na 50. h. JUNOSZA

20. 1732–1765 Marcin Załuski — polski duchowny katolicki, biskup pomocniczy płocki, opat komendatoryjny sulejowski w 1760 roku, kantor krakowskiej kapituły katedralnej w latach 1747—1763, kanonik krakowskiej kapituły katedralnej prebendy Rosiewska od 1692 roku, jezuita.Brat Andrzeja Stanisława Załuskiego i Józefa Andrzeja Załuskiego. h. JUNOSZA

21. 1764–1779 Kazimierz Rokitnicki olski duchowny katolicki, archidiakon pułtuski, biskup pomocniczy płocki. Był synem Andrzeja (cześnika różańskiego) i Teresy z Sulińskich. Uczęszczał prawdopodobnie do kolegium jezuickiego w Płocku. W 1721 został mianowany kanonikiem płockim, w latach 1723—1726 studiował na Akademii Wileńskiej. Sprawował szereg godności kościelnych, był m.in. proboszczem w Przasnyszu, zastępcą wikariusza generalnego i oficjała płockiego, a przy biskupie Antonim Dembowskim (od 1738) wikariuszem generalnym i oficjałem. h. PRAWDZIC

22. 1778–1799 Antoni Tadeusz Norbert Narzymski Urodzony prawdopodobnie w roku 1720,zmarł dnia 10 II 1799 — Bogate, zmarł dnia 10 II 1799 — Bogate w wieku 79 lat, biskup sufragan płocki, W 1563r. Bogate nabywają Narzymscy. Proboszczem parafii od 1549r. jest ksiądz Stanisław Bogacki. Ród Narzymskich herbu Dołęga przetrwał w Bogatem do roku 1866 czyli 303 lata. W XVIII w Jakub Florian Narzymski stolnik zakroczymski, podkomorzy nurski, późniejszy wojewoda pomorski wzniósł w Bogatem dokładnie w 1759r. pałac przy którym były dwie oficyny, jedna z nich jest do dziś, murowana z wysokim frontonem.

Syn Jakuba i dziedzic Antoni Tadeusz Norbert Narzymski — biskup sufragant płocki, posiadający beneficja w archidiecezji gnieźnieńskiej, po utworzeniu 1778r. sufraganii w Pułtusku mianowany został biskupem tytularnym ewarieńskim i sufraganem pułtuskim. Biskup dużo czasu spędzał w Bogatem. W rodzinnym domu urządził prywatną kaplicę, nawet trzymał kapelana, był to ksiądz jezuita Stanisław Załuski. Pomagał on plebanowi Mateuszowi Zakrzewskiemu, który był również dziekanem przasnyskim. Biskup zmarł 10 lutego 1799 r., spoczywa w podziemiach kościoła w Bogatem. h. DOŁĘGA

23. 1779–1782 Michał Żurawski 1779 biskup tyt. taniski i sufragan poznański. 1782). 1749 kanonik krakowski (1767 dziekan), 1752 kanonik włocławski. h. GODZIEMBA albo TRZASKA

24. 1782–1791 Józef Wojciech Gadomski biskup bendeński, sufragan płocki w latach 1782—1791, prałat, od 1782 biskup sufragan płocki, kantor poznański 1754. h. ROLA

25. 1791–1814 Michał Maurycy Mdzewski archidiakon dobrzyński 3 IX 1779, bp tytularny Derkos, rodził się w 1741 r. w województwie płockim, Zmarł w Warszawie w 1814 r., gdzie przez wiele lat mieszkał Pochodził z Rypina. h. DOŁĘGA

26. 1805–1822 Antoni Luboradzki z Luberadza. Urodzony około 1817,zmarł dnia 24 XII 1890 — Warszawa, par. św. Aleksandra, cm. Powązkowski, kwatera 35, rząd 6, miejsce 4,5: Klemens Luboradzki inw. 13578 w wieku 73 lat, kanonik kapituły katedralnej od 1805 r. prepozyt, h. POBÓG

27. 1832–1838 Konstanty Wincenty Plejewski Urodzony w roku 1767,Chrzest w roku 1767 — Górzno, zmarł dnia 23 II 1838, Wiek 71, sufragan płocki, archidiakon kapituły płockiej, długoletni pracownik konsystorza. h. LUBICZ

28. 1842–1856 Antoni Melchior Fijałkowski; Urodzony dnia 3 I 1778 — Zielomyś, zmarł dnia 5 X 1861 — Warszawa, par. św. Jana (katedra),pochowany w tej samej katedrze. Umarł w wieku 83 lat, polski biskup rzymskokatolicki, teolog i działacz patriotyczny, biskup pomocniczy płocki w latach 1842–1844, wikariusz kapitulny zarządzający archidiecezją warszawską w latach 1844–1857, arcybiskup metropolita warszawski w latach 1857–1861, h. ŚLEPOWRON

29. 1872–1883 Aleksander Gintowt-Dziewałtowski W latach 1872—1883 biskup sufragan płocki i tytularny biskup Helenopolis in Bithynia, od 1883 arcybiskup mohylewski (w latach 1882—1883 biskup koadiutor) i administrator apostolski miński, następnie biskup koadiutor mohylewski, h. TRĄBY

30. 1884–1889 Henryk Piotr Kossowski polski duchowny rzymskokatolicki, tłumacz dzieł religijnych, rektor Warszawskiej Akademii Duchownej w latach 1863–1867, biskup pomocniczy płocki w latach 1884–1889, biskup pomocniczy kujawsko-kaliski w latach 1889–1903. h. DOŁĘGA

31. 1918–1925 Adolf Szelążek polski duchowny rzymskokatolicki, biskup pomocniczy płocki w latach 1918–1925, biskup diecezjalny łucki w latach 1926–1950, założyciel Zgromadzenia Sióstr św. Teresy od Dzieciątka Jezus. Sługa Boży Kościoła katolickiego. Sarkofag biskupa Adolfa Szelążka jest w kościele św. Jakuba w Toruniu prawdopodbnie h.. DOŁĘGA

32. 1928–1941 Leon Wetmański polski duchowny rzymskokatolicki, biskup pomocniczy płocki w latach 1928–1941, błogosławiony Kościoła katolickiego. beatyfikowany Kościoła katolickiego h. ZAGŁOBA

33.RAZEM 34/ 1950–1970 Piotr Dudziec polski duchowny rzymskokatolicki, biskup pomocniczy płocki w latach 1950–1970. 19 czerwca 1932 przyjął święcenia kapłańskie w katedrze płockiej. Był wikariuszem w Zegrzu i Płocku. Podczas okupacji pełnił funkcję proboszcza w Krasnem i Węgrowie, był więziony w niemieckim obozie koncentracyjnym Soldau (KL) w Działdowie. Po uwolnieniu był duszpasterzem w diecezji kieleckiej. Zajmował stanowisko kanclerza kurii diecezjalnej w Kielcach. Po powrocie do Płocka w 1947 został kanonikiem kapituły katedralnej, pracownikiem kurii diecezjalnej i profesorem tamtejszego Wyższego Seminarium Duchownego. h.DOŁĘGA z infuąłą. Biskupi koadiutorzy 1. 1671–1674 Bonawentura Madaliński duchowny katolicki, prezydent Trybunału Głównego Koronnego w 1673 roku, archidiakon śremski w latach 1658—1666. Biskup płocki, biskup kujawski — włocławski. W latach 1671—1672 koadiutor płocki i tytularny biskup Methone. Ordynariusz płocki w latach 1674—1681, następnie ordynariusz kujawski. h. LARYSA Biskupi pomocniczy diecezii warmińskiej 1. 1415–1416 Jan Kaldeborn — dominikanin, biskup tauryski, biskup pomocniczy chełmiński 1398/99—1402, włocławski 1402/04—1411/12, warmiński 1415/1416. h. brak

2. 1498–1532 Jan Wilde — biskup pomocniczy kamieński i warmiński. prawdopodobnie h. DOŁĘGA

3. 1570–1579 Marcin Kromer — humanista, historyk i pisarz okresu renesansu, teoretyk muzyki, dyplomata; od 1579 biskup warmiński, kustosz sandomierski, kanonik krakowski, wiślicki, kielecki i warmiński, jeden z przywódców polskiej kontrreformacji, pisał po polsku i po łacinie, sekretarz króla Zygmunta I Starego od 1544 roku, przedstawiciel dyplomatyczny Królestwa Polski w Państwie Kościelnym w 1548 roku. koadiutor h. KROMER 4. 1584–1589 Andrzej Batory — książę Siedmiogrodu, biskup warmiński w 1589 roku, kardynał w 1584 roku, opat komendatoryjny czerwiński w latach 1593—1599, kanonik warmińskiej kapituły katedralnej w latach 1581—1585. h. BATORY

5. 1624–1646 Michał Erazm Działyński — biskup kamieniecki od 1647, kanonik krakowski w 1643 roku, sekretarz królewski i kanonik warmiński w 1612 roku, biskup tytularny Hippo, opat komendatoryjny w Mogilnie, następnie biskup diecezjalny kamieniecki.Syn Stanisława, brat Jana, Stanisława i Mikołaja. Opat mogileński w 1635, następnie biskup pomocniczy warmiński od 1643, biskup kamieniecki od 1647. h. OGOŃCZYK

6. 1648–1665 Wojciech Pilchowicz — polski duchowny rzymskokatolicki, kanonik gnieźnieński i warmiński, biskup pomocniczy warmiński, kanonik gnieźnieński, dziekan łowicki, sekretarz królewski, doktor obojga praw. h. RÓŻA

7. 1658–1677 Tomasz Ujejski — duchowny rzymskokatolicki, sekretarz królewski i kanonik płocki i warmiński, kustosz gnieźnieński. h. SZRENIAWA ODMIENNA bez KRZYŻA

8. 1695–1703 Kazimierz Benedykt Leżeński (ur. ok. 1653 w Wiślicy, zm. 25 października 1703 w Bartoszycach), polski duchowny katolicki, biskup pomocniczy warmiński. Pochodził z rodziny szlacheckiej herbu Nałęcz, był synem Jacka i nieznanej z imienia Boglewskiej herbu Jelita. W młodym wieku został mianowany opatem cystersów w Wistycach (w diecezji łuckiej, potem wileńskiej). W 1694 przybył na Warmię na wezwanie biskupa Jana Stanisława Zbąskiego i został mianowany biskupem pomocniczym, ze stolicą tytularną Himeria. Biskup Zbąski powierzył mu probostwo w Jezioranach (1696) oraz godność wikariusza generalnego diecezji warmińskiej (1697), nie udało mu się natomiast uzyskać dla Leżeńskiego kanonikatu; kanonicy nie chcieli widzieć w swoim gronie człowieka, którego uważano za czołowego doradcę Zbąskiego w sporach z kapitułą. h. NAŁĘCZ

9. 1710–1713 Stefan Wierzbowski — polski duchowny rzymskokatolicki, biskup pomocniczy warmiński, kantor gnieźnieński i warszawski, kanonik poznański, oficjał warszawski, dziekan płocki. h. LUBICZ

10. 1713–1729 Jan Franciszek Kurdwanowski — polski duchowny rzymskokatolicki, jezuita, kanonik krakowski i warmiński, spowiednik, kanclerz i sekretarz królowej Polski Marii Kazimiery d’Arquien, biskup pomocniczy warmiński. h. PÓŁKOZIC

11. 1730–1746 Michał Remigiusz Łaszewski — Był synem Jana chorążego powiatu mirachowskiego i Justyny z Bystramów herbu Tarnawa. Studiował do 1702 w Akademii Poznańskiej, a następnie kontynuował studia w latach 1703—1706 w Rzymie z teologii i prawa kanonicznego uzyskując tytuł doktora obojga praw. 12 września 1707 przyjął święcenia kapłańskie z rąk biskupa Hieronima Wierzbowskiego. Został kanonikiem warszawskim i włocławskim. h. GRZYMAŁA

12. 1765–1798 Karol Fryderyk von Zehmen — niemiecki duchowny rzymskokatolicki, biskup pomocniczy warmiński. Urodził się w Bawarii. 12 maja 1743 otrzymał święcenia diakonatu, a 8 czerwca 1743 prezbiteriatu. h. von ZECHMEN

13. 1766–1767 Ignacy Krasicki — biskup warmiński od 1767, arcybiskup gnieźnieński od 1795, książę sambijski, hrabia Świętego Cesarstwa Rzymskiego, prezydent Trybunału Głównego Koronnego w Lublinie w 1765[1], proboszcz[2] przemyski, kustosz kapituły katedralnej lwowskiej w 1765 roku[3], poeta, prozaik, publicysta i encyklopedysta, kawaler maltański zaszczycony Krzyżem Devotionis[4], mianowany biskupem tytularnym Verinopolis w 1766 roku. h. ROGALA 14. 1800–1837 Andrzej Stanisław von Hatten Urodził się w 1763 roku w Lemitach (Kalkstein) k. Ornety. Pochodził z warmińskiego rodu szlacheckiego Hatten-Hattyńskich, którego przodkowie przybyli na Warmię już w XVI wieku. Był synem Gottfryda i Marii z Gąsiorowskich. Teologię studiował u księży misjonarzy w Warszawie, później w gimnazjum w Braniewie, a od 1783 w Collegium Germanicum w Rzymie, gdzie uzyskał doktorat z teologii i filozofii. 1 kwietnia 1786 w bazylice laterańskiej otrzymał święcenia kapłańskie. h. von HATTEN 15. 1840–1842 Józef Ambroży Geritz Był synem kupca Józefa i Barbary z d. Krämer. Wychował się w rodzinie głęboko religijnej. Dwaj jego bracia, starszy Roch i młodszy Franciszek, zostali również kapłanami i wikariuszami katedralnymi. W roku 1797 rozpoczął naukę w gimnazjum jezuickim w Reszlu, później w Braniewie i u księży pijarów w Warszawie. W dniu 5 kwietnia 1806 w katedrze fromborskiej otrzymał święcenia kapłańskie, był wikariuszem katedralnym. W roku 1823 został kanonikiem warmińskim i kustoszem. W roku 1835 został wybrany na dziekana kapituły warmińskiej. W dniu 27.04.1840 papież Grzegorz XVI mianował go biskupem tytularnym Abdera i biskupem pomocniczym warmińskim. Sakrę biskupią przyjął w Królewcu w obecności króla pruskiego Fryderyka Wilhelma IV. Po śmierci biskupa Andrzeja Stanisława von Hattena w dniu 21 czerwca 1841 został wybrany przez kapitułę na biskupa warmińskiego. h. brak

16. 1844–1852 Franciszek Grossman duchowny rzymskokatolicki, biskup pomocniczy warmiński. Urodził się na Warmii. 16 marca 1803 otrzymał święcenia prezbiteriatu i został kapłanem diecezji warmińskiej. h. WŁASNEGO

17. 1852–1873 Antoni Frenzel duchowny katolicki pochodzący ze Śląska, biskup pomocniczy warmiński. Zapene herbu PILAWA.

18. 1901–1916 Edward Herrmann Brał udział w działalności politycznej jako poseł do parlamentu pruskiego. Opowiadał się za prawem Polaków do używania języka ojczystego w katechizacji i liturgii; jego rodzina ze strony matki (z domu Guski) była pochodzenia polskiego. duchowny katolicki, biskup pomocniczy warmiński. h. HERMANN

Studiował w Braniewie, święcenia kapłańskie przyjął w 1859 we Fromborku. Pracował jako kapelan w Sztumie (1859—1861), Królewcu (1861—1864) i Wystruci (1864—1869), był także dziekanem w Biskupcu lata 1869—1898; od 1898 kanonik warmiński.

19. 1958–1972 Józef Drzazga — polski biskup rzymskokatolicki, biskup diecezjalny warmiński w latach 1972–1978. W 1938 ukończył studia filozoficzno-teologiczne w Wyższym Seminarium Duchownym w Lublinie. W latach 1938–1939 studiował na Papieskim Uniwersytecie Gregoriańskim w Rzymie. W czasie okupacji był wikariuszem w Hrubieszowie i kapelanem AK. h. ŚLEPOWRON Biskupi pomocniczy djecezii łuckiej 1. Stanisław Udrzycki ( 1617 — 1621 ) — polski duchowny rzymskokatolicki, biskup pomocniczy łucki. grudnia 1617 papież Paweł V prekonizował go biskupem pomocniczym łuckim i biskupem in partibus infidelium argiwskim. Był pierwszą osobą na tym stanowisku. Przed 27 maja 1618 przyjął sakrę biskupią z rąk arcybiskupa lwowskiego Jana Andrzeja Próchnickiego. h. NAŁĘCZ

2. Franciszek Zajerski 1622-1632- polski duchowny rzymskokatolicki, biskup pomocniczy łucki. Pełnił urzędy proboszcza łuckiego, infułata ołyckiego, kanonika płockiego, dziekana pułtuskiego, archidiakona sandomierskiego. Ufundował seminarium w Ołyce h. OSTOJA 3. Stanisław Łoza 1634—1639 -polski duchowny rzymskokatolicki, biskup pomocniczy łucki.26 marca 1632 wybrany biskupem pomocniczym łuckim przez ordynariusza łuckiego Achacego Grochowskiego. 12 czerwca 1634 papież Urban VIII prekonizował go na to stanowisko oraz na biskupa in partibus infidelium argiweńskiego. h. KORAB

4. Mikołaj Krasicki 1639-1649- hrabia Świętego Cesarstwa Rzymskiego, protonotariusz papieża Urbana VIII, archidiakon i administrator biskupstwa łuckiego, biskup sufragan łucki w 1641 roku, nominowany na biskupa tytularnego Argos w 1639 roku, sekretarz królewski w 1633 roku, proboszcz krasiczyński. h. ROGALA

Syn chorążego halickiego Jerzego i Anny Sanguszkówny Koszyrskiej.

5. Stanisław Czuryło 1659-1661- biskup pomocniczy łucki i biskup tytularny Orthosias in Caria w 1659 roku, sekretarz Jego Królewskiej Mości, kaznodzieja w 1650 roku, proboszcz[1] kapituły katedralnej lwowskiej w 1655 roku. h. KORCZAK

6. Jan Karol Czołhański 1662—1664 sufragan łucki w 1662 roku, scholastyk lwowskiej kapituły katedralnej w 1640 roku, sekretarz królewski w 1642 roku, opat koronowski w 1664 roku. h. S A S

7. Kazimierz Zwierz 1664-1682- biskup tytularny Orthosias,1664—1682 — biskup pomocniczy łucko-brzeski,1665 wikariusz i oficjał generalny oraz prepozyt mielnicki. Od 1674 roku dobra litewnickie były jego własnością. h. TOPÓR

8. Stanisław Biedliński 1683-1689- biskup sufragan, prawdpodobnie dominikanin, objął rządy sufragana djecezji łuckiej w 1683 r. do roku 1689. h. Pochodził z prawdopodobe z Bielin. h. CIOŁEK

9. Stefan Antoni Mdzewski 1690—1699 — polski duchowny, dominikanin, biskup tytularny Calama i biskup pomocniczy w Łucku, Gnieźnie i we Wrocławiu, kanclerz królowej Marii Kazimiery od 1704 roku. Urodził się około 1653 roku. W młodości wstąpił do zakonu dominikanów. Studiował teologię w Krakowie. Był rektorem studium dominikanów w Krakowie oraz przeorem klasztoru w Warszawie. Po jego sekularyzacji był kanonikiem gnieźnieńskim. h.DOŁĘGA

9. Adam Franciszek Ksawery Rostkowski 1700—1738 — polski duchowny rzymskokatolicki, biskup pomocniczy łucki, pisarz i tłumacz.. Pochodził ze średnio zamożnej rodziny Jana i Anny ze Szczuków. Jego wujem był biskup chełmiński Kazimierz Szczuka. Adam Franciszek Ksawery Rostkowski uczył się w kolegiach jezuickich w Łomży, Grodnie i Warszawie. Studiował teologię u lazarystów, do którego to zgromadzenia wstąpił w 1684 i 27 maja 1684 otrzymał święcenia prezbiteriatu. h. DĄBROWA

10. Hieronim Antoni Szeptycki 1739—1759 — biskup, członek konfederacji Czartoryskich.Był biskupem pomocniczym łuckim w latach 1739—1759, a następnie biskupem diecezjalnym płockim od 24 września 1759 do 9 sierpnia 1773. Był też członkiem konfederacji Czartoryskich w 1764 roku I elektorem Stanisława Augusta Poniatowskiego w 1764 roku z województwa płockiego. h, SZEPTYCKI

11. Ludwik Riaucour 1749—1777 także Riaucourt, Ryjokur, Ryokur, Riokur (ur. 21 lutego 1700 w Warszawie, zm. w listopadzie 1777), polski duchowny katolicki pochodzenia francuskiego, kanonik gnieźnieński i łucki, biskup pomocniczy łucki.Był synem kupca francuskiego (prawdopodobnie o imieniu Jakub), młodszym bratem Piotra (kupca warszawskiego, bankiera króla Augusta III), stryjem Andrzeja (dyplomaty w służbie saskiej). Pobierał nauki w nowicjacie jezuickim w Lublinie. h. BRAK syn kupca

12. Franciszek Kobielski 1774—1780

— biskup łucki i brzeski, kanclerz królowej Marii Józefy, prepozyt krakowskiej kapituły katedralnej w latach 1717—1749, kanonik krakowskiej kapituły katedralnej prebendy Krzeszowska w latach 1708—1717, kanonik kieleckiej kapituły kolegiackiej prebendy Amanuszewska w latach 1705—1711, dziekan kapituły kolegiackiej św. Jana Chrzciciela w Warszawie w latach 1717—1744. h. PORAJ

13. 1760—1773 Franciszek Komornicki — duchowny rzymskokatolicki, bp tytularny Caesaropolis i sufragan łucki.Syn Antoniego Komornickiego i Magdaleny z Rogoyskich — Ochrzczony 9 września 1733 w Dąbrowie w archidiecezji gnieźnieńskiej. Po ukończeniu nauk seminaryjnych wyświęcony został 18 września 1756 na kapłana. h. NAŁĘCZ

14. Jan Szyjkowski, 1775—1798 — proboszcz prepozytury bielskiej (1756—1797), biskup tytularny Sinope (13.11.1775), sufragan łucki okręgu brzeskiego (1775—1798). h. PAPRZYCA

15. Jan Chryzostom Kaczkowski 1781—1816 — polski duchowny rzymskokatolicki, biskup pomocniczy łucki. polski duchowny rzymskokatolicki, biskup pomocniczy łucki.21 kwietnia 1767 otrzymał święcenia diakonatu, a pięć dni później prezbiteriatu. Odbył studia w Rzymie zakończone uzyskaniem w 1774 tytułu doktora obojga praw. Dziekan kapituły łuckiej, proboszcz w Mielnikach i w Dubnie, gdzie zbudował kościół, archidiakon i oficjał brzeski. h. ŚWINKA lub POMIAN

16. Adam Kłokocki, 1795—1808– polski duchowny rzymskokatolicki, jezuita, biskup pomocniczy łucko-żytomierski. Urodził się na Białorusi, w diecezji wileńskiej. W 1749 wstąpił do Towarzystwa Jezusowego. W 1761 w Wilnie otrzymał święcenia prezbiteriatu. W latach 1767 — 1768 i 1770 — 1772 był prefektem szkół w Żodziszkach. h. NAŁĘCZ

17. Andrzej Chołoniewski 1804—1819 — duchowny katolicki, święcenia kapłańskie przyjął w 1767, w 1804 mianowany biskupem pomocniczym łucko-żytomierskim. W 1768 roku został przyjęty do loży wolnomularskiej przy Królewskim Sycylijskim Pułku Piechoty w Neapolu. h. KORCZAK

18. Jan Kanty Podhorodeński 1804—1832 — polski duchowny rzymskokatolicki, biskup pomocniczy łucko-żytomierski, członek honorowy Towarzystwa Naukowego Krakowskiego.Jego ojciem był kasztelanem czernihowski Józef Ludwik Władysław Podhorodeński, a bratem gen. Józef Bożydar Podhorodeński. W 1758 przyjął niższe święcenia. Kształcił się w Akademii Zamojskiej, gdzie następnie był wykładowcą. W 1762 został kustoszem kapituły łuckiej i wyjechał na studia do Rzymu, gdzie 17 marca 1764 otrzymał święcenia diakonatu, a 14 września 1764 prezbiteriatu. h. KORCZAK

19. Maciej Paweł Możdżeniewski 1815—1819 — duchowny katolicki, wyświęcony na księdza w 1771, biskup pomocniczy łucko-żytomierski od 1815, konsekrowany w 1817. h. ROGALA

20. Ludwik Bartłomiej Brynk 1872—1874 — duchowny rzymskokatolicki, święcenia kapłańskie przyjął w 1829 roku. Pełnił funkcję kanonika mohylewskiego, proboszcza i archidiakona kijowskiego, oficjała i generalnego wikariusza łuckiego. Od 1872 roku tytularny biskup Amathus sufragan łucki, żytomierski. Administrował też diecezją kamieniecką. h. S A S

21. Cyryl Lubowidzki 1884—1897– piąty z rzędu biskup łucko-żytomierski, wcześniej biskup pomocniczy łucki i żytomierski. Urodził się w 1824 r. w Druchowie w powiecie rówieńskim. Po nauce w domu, wstąpił do seminarium jeszcze w Łucku, którego rektorem był znakomity i świątobliwy kapłan, ks. Wiktor Ożarowski. Odznaczał się wielkimi zdolnościami i pilnością, dlatego został wysłany na studia do Wilna, a następnie do Petersburga, jakie ukończył ze stopniem magistra teologii. Święcenia kapłańskie przyjął w 1846 roku. Po powrocie z Petersburga do diecezji został profesorem teologii dogmatycznej, śpiewu i liturgiki oraz bibliotekarzem w Seminarium Duchownym w Żytomierzu. h. TOPACZ

22. Bolesław Hieronim Kłopotowski 1897—1899– polski duchowny katolicki, biskup łucko-żytomierski, arcybiskup metropolita mohylewski w latach 1901—1903. Studiował teologię kolejno w Seminarium Duchownym w Żytomierzu (1865—1869) i Akademii Duchownej w Petersburgu (1869—1873). Święcenia kapłańskie przyjął 15 lipca 1872. h. ŚLEPOWRON

23. Antoni Karaś 1906—1910 — duchowny rzymskokatolicki, biskup pomocniczy łucki i żytomierski w latach 1907–1910, biskup diecezjalny sejneński w latach 1910–1925, biskup diecezjalny Wyłkowyszek w latach 1926–1947.rodził się 27 lutego 1856 w Oniszkis. Święcenia prezbiteratu przyjął 26 czerwca 1883w Kownie. Inkardynowany został do diecezji żmudzkiej. Dalsze studia odbył w Akademii Duchownej w Petersburgu. Był wykładowcą i sprawował urząd rektora seminarium duchownego diecezji żmudzkiej. Objął kanonię w żmudzkiej kapitule katedralnej. prawdopodobnie h. DĄBROWA