Wstęp
Dziecko to nasz największy skarb. Niestety przychodzi na świat bez załączonej „instrukcji obsługi” i trzeba sobie z tym jakoś radzić. Wychowanie dziecka to nie lada wyzwanie bo nie ma przecież jednej, jedynej i słusznej metody wychowawczej. Dzieci są bardzo różne. Jedne radosne, ruchliwe, otwarte, inne małomówne i zamknięte w sobie. Dziecko też nie powie co mu dolega, bo nie umie jeszcze nazwać swoich emocji. Rodziców często martwi zachowanie dzieci, zwłaszcza gdy sprawiają więcej problemów niż ich rówieśnicy. Niejednokrotnie muszą zgadywać co się dzieje z ich pociechą. Szukają pomocy specjalistów, działają intuicyjnie lub stosują swoje własne metody wychowawcze.
Gdy dziecko dorasta, wchodzi w fazę buntu i poszukiwania własnej tożsamości. Zaczyna wyrażać swoją odmienność i często staje w opozycji do całego świata. Trudno się z nim porozumieć. Tracimy z nim kontakt i kontrolę nad jego życiem. Może być już za późno na zmiany, dlatego ważne jest aby zadziałać odpowiednio wcześnie, zanim „faza buntu” zapanuje nad jego umysłem.
Czy można dowiedzieć się co tak naprawdę dziecko myśli, co czuje, co mu „w duszy gra”? Oczywiście że tak! Wystarczy specjalna wiedza, która jest dostępna w tej książce. Od teraz będziesz wiedzieć o nim wystarczająco dużo aby go zrozumieć i odpowiednio pokierować.
Metoda, która poznasz, jest też „dziecinnie” prosta. Przy pomocy jednego, małego przyboru- długopisu, możesz poznać osobowość i naturę swojego dziecka! Brzmi niewiarygodnie ale to absolutnie możliwe! Wszystko to możesz sprawdzić samodzielnie, w domu i w każdej wolnej chwili. Nie musisz robić żadnych testów psychologicznych, a jedynym Twoim zadaniem jest obserwować pismo dziecka kiedy odrabia lekcje! Nie ma więc prostszej metody!
Od dziś na nowo poznasz swoje dziecko. Dowiesz się jaki ma temperament, co wzmacnia a co osłabia jego cechy charakteru, co dodaje mu energii, a czego raczej powinien unikać. Poznasz też jego umiejętności, zdolności a może nawet ukryte talenty! Łatwiej pokierujesz jego edukacją, pomożesz mu wybrać właściwą dyscyplinę sportu, hobby lub nawet przyszły zawód.
Metoda grafologiczna pomoże Ci też w rozpoznaniu niektórych poważnych stanów i zaburzeń jak: zaburzenia odżywiania (anoreksja, bulimia), nadpobudliwość (Adhd), wahania nastrojów, depresje lub zachowania destrukcyjne ( np. sięganie po używki). Pismo bowiem wysyła pewne sygnały ostrzegawcze, których nie należy lekceważyć.
Książka ta powstała na prośbę rodziców, których spotkałam i którym moja wiedza pomogła znaleźć rozwiązanie wielu problemów wychowawczych. Nie tylko dowiedzieli się dużo o swoich dzieciach, ale też tego, jak ogromna odpowiedzialność spoczywa na nich samych i jak silny może być wpływ całego otoczenia (szkoła, rówieśnicy). Nieśmiałość u dzieci nie bierze się przecież znikąd. Musi mieć swój początek w pewnej relacji, czy to rówieśniczej czy rodzinnej.
Ten poradnik dedykowany jest również dla nauczycieli i wychowawców, którzy na co dzień stykają się z pismem swoich podopiecznych. Sprawdzają dyktanda, klasówki, wypracowania czy testy. Mogą na bieżąco śledzić zmiany i rozwój dzieci i rozpoznać ważne cechy charakteru. Mogą zwyczajnie doradzić czy dziecko powinno wybrać teatrzyk szkolny czy może kółko matematyczne? Będą umieli podpowiedzieć, jaki kierunek szkoły może wybrać w przyszłości lub nawet wstępnie określić predyspozycje zawodowe swoich wychowanków. Z psychologicznego punktu widzenia, każdy z nich jest inny i niepowtarzalny, mimo to mają wiele cech wspólnych, które da się pogrupować właśnie w określony typ temperamentu, zachowań, zainteresowań, pasji czy słabości.
Ta metoda może okazać się szczególnie przydatna w pracy psychologów, pedagogów lub terapeutów. Na co dzień stykają się z ważnymi problemami dzieci i młodzieży: problemami okresu dojrzewania, konfliktami, agresją, ostracyzmem społecznym, nieśmiałością, nerwicami, depresją i z wieloma innymi, często trudnymi emocjami. A emocje najłatwiej jest znaleźć w piśmie!
Młodzi ludzie nie potrafią rozmawiać o emocjach. Zamykają się w sobie i nie pozwalają sobie pomóc. To my, dorośli możemy pokazać, że nie jest to aż takie trudne. I to właśnie Grafologia pozwala poznać kogoś, zanim ten ktoś zacznie o sobie mówić! Umożliwia to więc szybko zdiagnozować problem i równie szybko zareagować.
W swoich przyszłych analizach znajdziesz wiele różnorodnych charakterów pisma i wiele „interesujących osobowości”. Nie wszystkie będą „ładne” nie wszystkie takie same, ale właśnie ta odmienność będzie najbardziej interesująca. Należy pamiętać, że wykraczanie poza ogólnie przyjętą „normę” jest nie tylko wyrazem młodzieńczego buntu, ale też rozwojem oryginalnych cech osobowości. Nie z każdą należy walczyć lub ją zmieniać, a powszechnie znane powiedzenie: „piszesz jak kura pazurem” powinno zostać jeszcze raz głęboko przeanalizowane, ponieważ wielu wynalazców, naukowców czy artystów pisało właśnie w taki sposób!
Drogi czytelniku. Dostajesz do ręki poradnik z niezwykłym przesłaniem, aby pomagać właśnie tym najmłodszym, najbardziej bezradnym, najbardziej potrzebującym pomocy. Właściwie każdy, kto pracuje z dziećmi może wykorzystać tą wiedzę w praktyce. Nastała „era komputera” i pisanie ręczne zeszło na plan dalszy, ale jak się okazuje jest i będzie nadal ważne w życiu każdego dorosłego człowieka. Należy więc ćwiczyć pisanie jak tylko się da bo korzyści z pisania ręcznego są ogromne.
Wszystkim nam zależy aby mieć zdrowie i szczęśliwe dzieci. Dziecko to wielka zmienna i wielka niewiadoma ale od teraz możesz mieć realny wpływ na jego rozwój!
A więc do dzieła!
Rozdział 1
Dlaczego grafologia?
Pismo ręczne od dawna wzbudzało ciekawość. Już w starożytności zaczęto wnikliwie obserwować pismo, jego różnorodność i niepowtarzalność. Początkowo analizowano pismo pod kątem zawartej w nim treści. Następnie przyglądano się kształtom i formom liter i odnaleziono pewne prawidłowości pomiędzy wyglądem pisma a nastrojem i zachowaniem człowieka. W rezultacie pozwoliło to zakwalifikować Grafologię jako naukę o człowieku. Z biegiem czasu stała się dziedziną Psychologii. Obecnie używa się właśnie pojęcia — Psychografologia czyli „psychologiczna analiza pisma”.
Zastanówmy się przez chwilę, dlaczego każdy z nas ma inny charakter pisma, pomimo że w szkole uczyliśmy się pisać według tych samych reguł polskiej kaligrafii? Co powoduje, że w dorosłym życiu każdy z nas pisze inaczej i czym tak naprawdę piszemy? Niestety ku zaskoczeniu większości odpowiem, że nie długopisem czy ręką ale — mózgiem! Dynamika i obraz pisma zależy od stanu i aktywności naszego mózgu i całego układu nerwowego. Inaczej nie byłoby możliwe malowanie czy granie na instrumentach przez osoby, które w różnych okolicznościach utraciły ręce. W takich przypadkach powstaje zastępcza droga przewodzenia impulsu nerwowego z mózgu do neuronów ruchowych (efektorów) zlokalizowanych w różnych częściach ciała.
Prostym przykładem aktywności mózgu podczas pisania będzie zmiana wyglądu pisma tych, którzy są pod wpływem niektórych leków, substancji psychoaktywnych czy nawet alkoholu. Wówczas środek chemiczny działając na ośrodkowy układ nerwowy zmienia obraz pisma. Dowodzi to, że o wyglądzie pisma decyduje nasz mózg, a nie tylko nasza ręka.
Kolejne, zaawansowane badania pisma wykazały zależności pomiędzy wyglądem pisma ręcznego a zdiagnozowanymi niektórymi chorobami. Obecnie na zachodzie Grafologia wykorzystywana jest między innymi w medycynie i wspomaga diagnozowanie wielu chorób psychicznych czy neurologicznych jak schizofrenia, Alzheimer czy Parkinson. Pismo ręczne jest więc naszą aktywnością neuro- psychologiczną i niezwykłą formą wyrazu, unikatową i charakterystyczną tylko dla nas- ludzi.
Nauka pisania
Na wstępnym etapie nauki pisania, dzieci najpierw naśladują kształty poszczególnych liter. Płynnie je zaczynają i kończą. Potem uczą się je odpowiednio łączyć w sylaby, wyrazy i na koniec w całe zdania.
Kolejny etap nauki pisania to pisanie ze słuchu (np. dyktanda). Uruchamia się wtedy bardziej automatyczna czynność pisania. Dziecko nie zastanawia się już jak napisać dany wyraz (no, może czasem nad ortografią). W szkole średniej czy na studiach, młodzież samodzielnie robi notatki. Jest to już wysoka specjalizacja ośrodka w mózgu, a pisanie staje się czynnością silnie zautomatyzowaną. To właśnie wtedy pismo staje się indywidualne i charakterystyczne dla każdego z nas. To jak odcisk linii papilarnych- równie indywidualne i niepowtarzalne.
Dziecko na etapie nauki pisania poszukuje swojego stylu. Może zmieniać kąt pochylenia pisma, wielkość liter, może zacząć ozdabiać litery. Może też w różnych zeszytach pisać inaczej. Nie jest to niczym złym. To właśnie poszukiwanie własnego stylu. Ale z całą pewnością będzie można dostrzec pewne powtarzające się formy i kształty liter. Aby zaobserwować, jak pismo dziecka zmieniało się z biegiem czasu, można porównać je z zeszytami z wcześniejszych lat. Pismo jest dynamiczne. Dojrzewa i starzeje się razem z nami. Tym bardziej pismo dziecka będzie szczególnie żywe i zmienne, a przez to bardzo ciekawe do przeprowadzenia analizy grafologicznej.
Czy pismo można dziedziczyć?
Odpowiedzi na to pytanie poszukiwał angielski przyrodnik- Karol Darwin. Badał zakres dziedziczenia charakteru pisma ręcznego, podobieństwa pisma w rodzinie oraz związek z gestykulacją, ruchem ciała czy wyglądem. Udowodnił taką zależność. Późniejsze badania pisma wykazały pewną ciekawostkę dziedziczenia cech w piśmie dzieci, które nigdy nie widziały swoich rodziców (np. dzieci adoptowane). W rezultacie piszemy podobnie do naszych przodków. Tak jak wygląd, chód, gestykulacje czy głos możemy dziedziczyć po rodzicach, tak samo dziedziczymy cechy układu nerwowego. Dzieci będą więc pisać podobnie do swoich rodziców.
Poeksperymentujcie sobie w domu, na ile pismo waszych dzieci jest podobne do waszego. Może jest podobnie duże, może pochyla się w tą samą stronę, a może ma takie same „zawijasy”. Na pewno zaskoczy was ilość podobnych detali. A jeśli znajdziecie podobieństwo fizyczne dziecka i rodzica oraz podobne elementy w piśmie będzie to dowód, że pismem rządzi właśnie nasz układ nerwowy czyli nasz mózg! Nie bez przyczyny dzieci wybierają te same zawody lub przejmują pasję po rodzicach bo to właśnie mają zapisane w genach.
Grafologia w życiu codziennym
Wielu ludzi nadal traktuje Grafologię jako „wróżenie z fusów”. Skoro o czynności pisania decyduje nasz mózg, dlaczego przez niektórych jest on bagatelizowany i dlaczego w banku lub na innych ważnych dokumentach składają swój podpis?
Analiza pisma pozwala określić wiele cech osobowości. Porównywalne jest to do zrobienia testów psychologicznych. Dla doświadczonego Grafologa taka analiza potrafi być bardziej wiarygodna niż test psychologiczny. W teście często możemy manipulować odpowiedziami, zmieniać je lub celowo odpowiadać inaczej.
Pismo ręczne posiada wiele indywidualnych cech autora i indywidualny wygląd. Nie ma możliwości „zmanipulowania” własnego układu nerwowego. Owszem, można celowo zmienić wygląd pisma, inaczej je pochylić, pisać rozwlekle, łącznie lub rozłącznie ale nadal wiele cech będzie zdradzało autora. Przy analizie pisma, jak również przy ekspertyzie kryminalistycznej bierze się pod uwagę nawet kilkanaście cech pisma. Nie da się więc skontrolować i zmienić kilkunastu cech jednocześnie bo pismo, zwłaszcza u dorosłych ludzi, jest czynnością automatyczną.
Psychografologia posługuje się też całkowicie mierzalnymi parametrami. Mierzy wielkości, szerokości liter, odstępy, kąty pochylenia, jest więc ściśle oparta na pomiarach. Wyklucza więc ryzyko błędnej interpretacji. Jedyna trudność dotyczy wyłącznie zestawienia ze sobą kilku lub kilkunastu cech, ale tego jak najbardziej można się nauczyć.
W polskim alfabecie występują 32 litery. Składamy je ze sobą w wyrazy a następnie w zdania. Tak samo Grafologia z kilkunastu cech pisma potrafi ułożyć przepiękne opowiadanie. Nie ma więc lepszej metody na poznanie osobowości człowieka. Niesamowite w Psychografologii jest to, że dowiadujesz się o kimś całkiem sporo, zanim cokolwiek o sobie opowie. Taka analiza skutecznie zdejmuje „maski”, które zakładamy na co dzień i za którymi ukrywamy swoje prawdziwe „ja”. Często to co myślimy, czujemy i to co mówimy, to trzy różne prawdy. Dlatego metoda ta doskonale sprawdzi się w interpretacji pisma dzieci. One często nie potrafią wyrazić swoich myśli, emocji lub głęboko skrywanych problemów. Nie potrafią ich jeszcze rozpoznawać i nazywać.
Zalety metody grafologicznej
Jeśli zdecydowałeś się sięgnąć po tę książkę, to znaczy, że poszukujesz rozwiązania jakiegoś problemu lub starasz się dowiedzieć o swoim dziecku jak najwięcej. To piękna postawa. Masz prawo wiedzieć co się z nim dzieje i jak mu pomóc. Jeśli istnieje jakiś problem, często namówienie dziecka na wizytę u specjalisty bywa niezwykle trudne, a czasem wręcz niemożliwe. Tu z pomocą przychodzi Psychografologia. Jest całkowicie bezinwazyjna. Nic więcej nie musisz robić, tylko obserwować pismo swojego dziecka. Nie wpływasz na niego w żaden sposób. Wykorzystujesz tylko jego naturalną umiejętność pisania.
Kolejną zaletą tej metody jest to, że możesz to zrobić samodzielnie i w każdej wolnej chwili. Owszem, można zamówić całościową, profesjonalną analizę grafologiczną pisma, ale będzie ona na ten konkretny czas. Dziecko jest wielką zmienną. Za pół roku, za rok mogą już dojść nowe cechy charakteru. Twoja „domowa analiza” będzie jak najbardziej wystarczająca aby określić te najważniejsze cechy charakteru, które są motorem napędowym w rozwoju i bazą dla pozostałych cech osobowości.
W tym poradniku brakuje kilku cech grafologicznych. Zostały one celowo pominięte, ponieważ nie dotyczą tego etapu rozwoju. Poznasz jedynie te najważniejsze do określenia osobowości dziecka. Pozostałe cechy pisma znajdziesz w dalszych częściach poradników z bardziej zaawansowaną wiedzą grafologiczną.
Rozdział 2
Kilka ważnych zasad
Wnikliwy czytelnik z pewnością zauważy, że analizowanie cudzego pisma to trochę jak zaglądanie do czyjegoś wnętrza, czyjejś duszy lub obrazowo i dosadnie — to jak „wchodzenie przez okno do cudzego domu”! To poniekąd prawda. Grafologia dotyka niezwykle ważnej i delikatnej sfery osobowości i uczuć człowieka, od tych oczywistych i widocznych na co dzień, do tych bardziej intymnych i ukrytych. Jeśli już przystąpisz do analizy i poznasz czyjeś sekrety, musisz obchodzić się z tą wiedzą ostrożnie.
Każdy zawód ma swoją etykę, tym bardziej jeśli pracuje się z tak delikatną materią, jaką jest ludzka psychika. Istnieje więc kilka zasad, które są ważne nie tylko przy analizie pisma dziecka, ale każdej osoby, której pismo bierzesz do ręki.
Zasada nr 1
Nigdy nie rób analizy publicznie, na jakimś spotkaniu rodzinnym, towarzyskim, w grupie ludzi, a już tym bardziej na imprezach zakrapianych alkoholem. Osoba, której robisz analizę, prawie zawsze wyprze się tego co o sobie usłyszy, zwłaszcza jak będą to cechy niezbyt lubiane i akceptowane przez innych.
Dzieci są bardzo wrażliwe na ocenę innych. Opinia rówieśników jest szczególnie silna, często nawet destrukcyjna. Nie mają jeszcze wykształconej samooceny i nie potrafią mierzyć się z krytyką. Publiczna ocena może zrobić więcej krzywdy niż pożytku, a Ty osiągniesz odwrotny skutek. Zamiast pomóc możesz zaszkodzić. Najlepiej zrobić analizę w zaciszu domowym, gdzie dziecko będzie czuło się bezpiecznie, w naturalnych dla niego warunkach, właśnie przy odrabianiu lekcji, pisaniu opowiadań czy wierszy. Jeśli zachowasz dyskrecję, dodatkowo wzbudzisz jego zaufanie. W przyszłości to może zaprocentować i będziecie mieć swoje „wspólne sekrety”. Będzie Ci też łatwiej porozmawiać z nim nawet o tych najtrudniejszych sprawach. Otworzysz furtkę do wzajemnego zrozumienia.
Zasada nr 2
Szanuj każdego człowieka, którego pismo bierzesz do ręki. Nie wyśmiewaj, nie komentuj, nie krytykuj. W piśmie skrywane są najgłębsze nasze tajemnice. Nie skupiaj się więc tylko na słabych punktach. Ważne, aby pokazać też te pozytywne strony i je dodatkowo wzmocnić. Każdy z nas ma wady i zalety. Czasem cecha określana jako „wada” u jednej osoby, może się zmienić w zaletę niezwykle potrzebną innym ludziom lub też staje się bardzo potrzebna w określonej sytuacji. A więc nie do końca mamy prawo je oceniać.
Zasada nr 3
W Grafologii istnieje zasada pytania o zgodę, zanim zrobi się analizę czyjegoś pisma. Nie powinno się robić takiej analizy bez zgodny autora, np. żona chce wiedzieć więcej o mężu, czy kolega z pracy o swoim przełożonym. Tak ogromna wiedza nie może być wykorzystywana dla własnych, egoistycznych pobudek i przeciwko danej osobie, ale tylko po to żeby jej pomóc. Tak jak przed zrobieniem testu psychologicznego czy ankiety, wymagana jest zgoda osoby badanej.
Przyjęło się też, że nie wykonuje się analizy pisma dzieci do lat 15 z uwagi na ich niedojrzałość, dynamiczne zmiany okresu dojrzewania. Jeśli jednak z jakiś powodów niepokoisz się o stan zdrowia lub samopoczucia dziecka, to taka analiza będzie uzasadniona. Jesteś przecież odpowiedzialny za jego zdrowie i prawidłowy rozwój. Z doświadczenia wiem, że nawet 10—12 letnie dzieci już mogą mieć pismo przejawiające cechy dojrzałości, kilka ważnych cech charakteru, ukryte talenty czy umiejętności wymagające rozwijania i ukierunkowania. Sami zobaczycie ile odkryjecie w ich piśmie. I jeszcze jedno, pamiętajcie, że 18-latek to już człowiek pełnoletni, a jego pismo to jego prywatność.
Zasada nr 4
Dochowuj tajemnicy. Jeśli już dowiesz się czegoś, zachowaj to dla siebie. Nie obmawiaj za plecami, nie komentuj przed innymi ludźmi, zwłaszcza rodziną, znajomymi, rówieśnikami. Sam tego też byś nie chciał. Masz w ręku niezwykłe narzędzie po to, żeby pomagać. Analiza grafologiczna, to właśnie inna forma terapii, bo otwiera ludzi na rozmowę. Tym bardziej może otworzyć dziecko i zachęcić go do rozmowy.
Jak pobrać próbki pisma?
Dzieci przeważnie piszą w zeszytach w kratkę lub w linie więc niektóre cechy pisma nie będą widoczne. Są one dość ważne, dlatego dobrze byłoby mieć jego notatkę na czystej kartce. Przy profesjonalnej analizie zazwyczaj pobiera się próbki pisma, wtedy mają odpowiednią długość i formę. Choć z doświadczenia wiem, że nawet krótki zapisek na skrawku papieru lub serwetce w kawiarni, potrafi dać wiele cennych informacji o osobie.
Najlepszym rozwiązaniem będzie pobranie próbek na czystej kartce formatu A4. Wówczas mamy pełen obraz i zestaw cech, które po kolei będziemy interpretować. Treść zapisu jest dowolna. Może to być krótkie opowiadanie (10—15 zdań) np. „jak spędziłem dzień”, „wakacje marzeń”, „mój ulubiony film”. Może to być po prostu opis miejsca, gdzie się aktualnie znajdujecie. Treść nie jest oceniana więc może mieć charakter swobodnej wypowiedzi- jakby listu. Analizować będziecie jedynie obraz pisma.
Gdy masz dostęp do zeszytów szkolnych swojego dziecka z poprzednich lat, możesz jak najbardziej do nich powracać i obserwować zmiany. Szczególnie widoczna jest zmiana wyglądu pisma, gdy dziecko np. zmieniło szkołę, klasę lub następuje jakiś przełom w jego życiu. Takie notatki też dadzą Ci cenne informacje.
Piórem czy pazurem?
Narzędzie do pisania jest niezwykle ważne, a jego podświadomy wybór daje dodatkowe informacje o autorze.
Mówi się, że pióro kształtuje charakter, ponieważ jest niezwykle trudne do opanowania. Zmusza do specyficznego chwytu i operowania dłonią podczas pisania. Piórem piszemy też wolniej, przez co litery kreślone są staranniej. Wymaga więc więcej cierpliwości. Pismo ręczne pisane piórem sprawia wrażenie eleganckiego dostojnego, artystycznego. Będzie bardziej sztuką niż praktyczną czynnością. Przy podświadomym wyborze pióra, takie właśnie cechy charakteru mogą pojawić się u autora- zamiłowania artystyczne, wysoka estetyka ale też przewaga elegancji nad praktycznością.
Długopis żelowy nie wymaga takiego wysiłku. Tusz praktycznie wylewa się już przy zetknięciu z kartką. Jego cechą charakterystyczną jest zatem łatwość pisania. Pismo jest widoczne i wyraźne, niestety brak będzie cieniowania linii. Pismo powstaje właściwie bez nacisku. Wystarczy lekki ruch by powstała kreska. Takie też cechy charakteru przypisuje się autorowi, który podświadomie wybiera długopis żelowy. Będzie chciał uzyskać szybki efekt przy jak najmniejszym nakładzie sił, szybki rezultat ale jak najmniejszą pracą. Pismo takie niestety nie pokaże wam nacisku, który jest dość istotny i wskazuje na bardzo ważne cechy charakteru.
Ołówek można bardzo łatwo zetrzeć, więc to co nim napiszemy może łatwo „zniknąć”. Przy podświadomym wyborze ołówka, może to oznaczać niestałość, niesłowność lub też ukrywanie czegoś. Osoby piszące ołówkiem, zwykle wymigują się z czegoś lub są też nieśmiałe i delikatne. Nie należy interpretować tego narzędzia, gdy jest używane w codziennej pracy np. grafików, architektów itp.
Zwykły długopis kulkowy jest powszechnie używanym narzędziem pisarskim. Nie wymaga siły czy specjalnych umiejętności przy pisaniu. Będzie zatem oznaczał normę. Przy pisaniu powstaje charakterystyczne cieniowanie linii pisma i nacisk, który jest bardzo ważny przy analizie całości charakteru. Wskazany jest więc jako środek pisarski dla dzieci. Kształtuje odpowiedni nacisk i raczej nie stwarza problemów przy pisaniu.
Rozdział 3
Harmonia, rytm, równowaga
Dla małego dziecka, rodzice to „pierwsza społeczność”, z którą się styka. To pierwsze bodźce zewnętrzne, dotyk, głos, gesty i emocje. Dziecko potrafi bacznie obserwować i bardzo wiernie naśladować zachowanie dorosłych, na przykład w swoich zabawach. Jest to duży wpływ i odpowiedzialność dorosłych. Nieco później poznaje dalsze otoczenie, rówieśników i innych ludzi. Ważne więc aby pierwsze lata rozwoju były w miarę harmonijne. Eksperci zalecają, aby dziecko miało też „zdrowe ograniczenia”. Tak jak nasze mieszkanie ma ściany, drzwi, meble, między którymi codziennie się przemieszczamy. Podświadomie zapamiętujemy rozmiar i topografię pokoju. Nawet nocą jesteśmy się w stanie tak przemknąć, aby nie zderzyć się z meblami. Natomiast zbyt duża przestrzeń lub przestrzeń bez żadnych ograniczeń powoduje chaos. Zbyt duża swoboda w wychowaniu i zbyt duża ilość bodźców, dźwięków, kolorów, gier, zabawek wywołuje chaos i brak umiejętności skupienia uwagi na istotnych elementach. Dziecko wychowywane bezstresowo i bez żadnych ograniczeń działa intuicyjnie i niestety często ta intuicja naraża go na liczne niebezpieczeństwa.
Każdy z nas ma swój zegar biologiczny. Jest pora snu, czuwania, zabawy, jedzenia itp. Pierwsze potrzeby dziecka to są właśnie te biologiczne potrzeby, które muszą być zaspokojone i muszą mieć określony rytm. Jeśli dziecko nie ma rytmu, to nie ma reguł, do których dostosowuje się jego zegar biologiczny. Jeśli przed snem otrzyma dużą dawkę emocji, to nie zaśnie przez najbliższe godziny bo substancje pobudzające w mózgu (endorfiny, adrenalina) nie dadzą mu zasnąć. Kto z nas dorosłych mógłby usnąć w stanie euforii? Pewne stałe rytuały i harmonia od najmłodszych lat, wpływają na poczucie bezpieczeństwa dziecka i jego harmonijny rozwój. Takie dziecko będzie bardziej skupione na swoich potrzebach i aktywne zgodnie z własnym zegarem biologicznym. Nie bez powodu rozdział ten poświęcony jest harmonii, ponieważ harmonijny rozwój to harmonijny układ nerwowy dziecka, w którym procesy hamowania i pobudzania powinny być w we względnej równowadze.
Dlaczego jest to takie ważne? „Rozedrgane” wewnętrznie dziecko będzie miało równie „rozedrgany” system nerwowy oraz nieregularne i chaotyczne pismo. Nie będzie potrafiło skupić uwagi na jednej czynności bo cały układ nerwowy będzie w stanie silnego pobudzenia. Hamowanie i pobudzanie nie będą w równowadze, a to właśnie to powoduje nerwice, nadpobudliwość, płaczliwość, depresje, apatie, i inne zaburzenia u dzieci. Nie mamy zbyt dużego wpływu na nasz układ nerwowy, za to on ma ogromny wpływ na nas.
Rozdział 4
Temperament
Ten rozdział poświęcony został na poznanie pierwszej i szczególnie ważnej cechy, jaką jest temperament.
Ujawnia się już w pierwszym roku życia dziecka. Poznamy go po jego zachowaniu i wrażliwości na bodźce zewnętrzne. Pierwsze sygnały dla rodziców, to właśnie płacz i nieprzespane noce. Dziecko budząc się wielokrotnie sygnalizuje, że dociera do niego zbyt wiele drażniących bodźców. Potrafi obudzić je dosłownie wszystko. Sygnalizuje to właśnie pewną nadwrażliwość układu nerwowego. To może być przyszły Introwertyk. Są natomiast dzieci, którym nie przeszkadza światło, hałas, nie reagują lękiem i płaczem na obcych ludzi. Zasypiają nawet przy hałasie buczącego odkurzacza. To są prawdopodobnie przyszli Ekstrawertycy. Potrzebują bodźców z zewnątrz i pozytywnie na nie reagują. Łatwiej też się rozwijają, bo jakby nic ich nie hamuje. Introwertyk będzie spokojnym, cichym dzieckiem, natomiast Ekstrawertyk bardzo ruchliwym, psotnym i skorym do zabaw.
Jeśli dziecko przychodzi na świat jako Introwertyk, to wykształcą się u niego takie cechy charakteru, które pozwolą mu w przyszłości przystosować się do otaczającego świata. Będzie bardziej ostrożne w kontaktach z ludźmi, będzie reagować wolniej na pewne zdarzenia oraz będzie unikać ryzykownych sytuacji czy bezpośrednich konfrontacji. Ekstrawertyk z kolei będzie do takich sytuacji dążył.
Obserwując grupę bawiących się dzieci pewnie zauważyliście różnice w zachowaniu, wyborze ulubionej zabawy, sposobie mówienia czy nawiązywania kontaktów z rówieśnikami. Różnice te wynikają właśnie z różnic temperamentów.
Dlaczego temperament jest tak ważny? Ponieważ jest bazą dla rozwoju pozostałych cech charakteru. Jest wrodzony i niezmienny. Z takim przychodzimy na świat. Definicja temperamentu określa, że jest to właśnie „wrodzona zdolność do silniejszego lub słabszego przeżywania swojego życia, do silniejszej lub słabszej aktywności psychicznej. Krótko mówiąc — szybkość reagowania”. Ta wrodzona zdolność układu nerwowego wpływa na indywidualną aktywność człowieka i jego relację ze światem („Sekrety temperamentu” C. Morrez).
Aby poznać temperament psychologiczny trzeba przejść odpowiedni test i odpowiedzieć na wiele rozmaitych pytań dotyczących zachowania, odczuć, reakcji na różne sytuacje i zdarzenia. Jest on dość skomplikowany, więc nie byłby możliwy do przeprowadzenia na dzieciach. Oczywiście, są różne testy dopasowane do wieku dzieci, określające pewne etapy rozwoju. Natomiast ten nowatorski test podpowie Ci z dużą dokładnością, jaki temperament ma Twoje dziecko. Możesz zrobić go dzieciom, które już swobodnie i samodzielnie piszą (dzieci w wieku szkolnym).
Jak rozpoznać temperament w piśmie? Otóż określamy go przez pochylenie pisma. Pismo może pochylać się w prawo, w lewo lub stać prosto, jakby „na baczność”. Pochylenie pisma wyznaczają pionowe elementy (laseczki) w literach strefy górnej: b, d, t, k, l, ł. Aby prawidłowo określić kąt nachylenia liter musisz wykonać proste zadanie. W rękopisie dziecka odszukaj wyrazy z ww. literami, a następnie wyznacz pionowe linie wzdłuż górnych elementów liter (zdj. nr 2).
Następnie podkreśl wyrazy, w których te litery występują.
Obie, pionowe i poziome linie wyznaczają kąt pochylenia litery (na zdjęciu kąt zbliżony do prostego- ok. 90- 92 stopnie). Teraz możesz je zmierzyć i zapisać, jakich wartości jest najwięcej.
Jeśli w próbce pisma Twojego dziecka większość liter pochyla się w prawo, Twoje dziecko to:
Ekstrawertyk
Można odczytać dosłownie z powyższego obrazka, jako kroczący wesoło „człowieczek”, ruchliwy, energiczny i bardzo aktywny. Jest zdrowy, spontaniczny, otwarty na świat i uśmiechający się do ludzi. Jeśli Twoje dziecko ma pismo pochylone w prawo, to śmiało patrzy w przyszłość. Może ma już plany co będzie robił, kim zostanie w przyszłości. Może już wybrał szkolę lub ma szczególne zainteresowania. Pismo pochylone w prawo wskazuje też na silny (pozytywny lub negatywny) wpływ ojca lub innego męskiego członka rodziny w wychowaniu dziecka. Odpowiednikiem psychologicznym Ekstrawertyka jest Choleryk.
Dziecko Ekstrawertyk
Władca podwórka
Jako dziecko jest niezwykle ruchliwy wręcz nadpobudliwy. Przejawia też tendencje do ciągłego niezadowolenia. Jeśli coś nie idzie po jego myśli, może przejawiać nawet zachowania agresywne (zdenerwowanie, krzyk, rzucanie przedmiotami). Szybko się pobudza i silnie przeżywa emocje. Nastawiony na działanie i aktywność. Jest też uparty w dążeniu do celu i już jako dziecko może przejawiać tendencje do kierowania innymi np. w zabawie z rówieśnikami często będzie „wodzem”. Może też działać szybko, bez namysłu, impulsywnie czasem nawet brawurowo. Potrzebna mu będzie duża dawka ruchu na co dzień. To często typy sportowe i sprawne fizycznie, więc powinien się wybiegać. Lubi bawić się głośno i intensywnie. Budzi zaufanie, a swoją żywiołowością szybko zjednuje sobie grono rówieśników. Może już przejawiać cechy przywódcze. Ma charyzmę, siłę przebicia i z pewnością będzie lubił organizować pracę innym. Preferuje najpierw zabawę, rozrywkę, grono przyjaciół, a dopiero później trudności i obowiązki czyli — naukę i własny wysiłek. Może być niezwykle trudno zagonić go do odrabiania lekcji. Ma jednak bardzo silną potrzebę rywalizacji i odnoszenia sukcesów więc to może okazać się motywacją do pracy, zwłaszcza jeśli będzie odpowiednio nagrodzony za swój sukces. Praktycznie wszystko mu się w życiu udaje, jakby siłą rozpędu. Należy jednak uważać i nie wychwalać przesadnie lub zbyt często. Uwierzy wtedy w swoją „doskonałość” i przestanie nad sobą pracować. A często mała porażka może wzbudzić w nim uczucie frustracji, agresję a nawet rozwijać kompleksy. Ma silną potrzebę niezależności, należy więc pozwolić mu decydować o sobie (w co się ubrać, co zjeść, jak się bawić). Wymaga wyrozumiałego, stabilnego i stanowczego rodzica, który nie ulegnie wszystkim jego humorom. Odpowiednio wspierany może wyrosnąć na silną osobowość i człowieka wielu sukcesów.