Bezpłatny fragment - Górzno

Wstęp

Serdecznie Państwa zapraszamy w podróż po kapliczkach i krzyżach przydrożnych znajdujących się w gminie Górzno.

W państwa ręce trafia już wydanie drugie uzupełnione o kilka dodatkowych informacji o historii obiektów. Ogromnie się z tego cieszymy, bo pokazuje nam to, jak cenna jest dla Państwa historia naszej małej ojczyzny.

W naszej publikacji zawarte są dodatkowo informacje o czterech obiektach spoza gminy, które jednak znajdują się w parafii Górzno. Ponadto przedstawiamy Wam informacje o czterech rzeźbach — stały one w kapliczkach, po których nie ma już dziś śladów. Zostały zniszczone podczas II wojny światowej.

Jak przeczytacie Państwo w naszym przewodniku wiele kapliczek i krzyży zostało zniszczonych lub ukrytych przez mieszkańców przed hitlerowskim okupantem.

Załączamy mapkę poglądową, która pozwoli usytuować poszczególne obiekty, ale numery nie muszą Państwu sugerować kolejności odwiedzania. Skonstruujcie swoją własną, niepowtarzalną trasę.

Niniejsza publikacja powstała dzięki pracy i zaangażowaniu wielu osób. Jedną z nich jest pani Maria Kabat, która jako pierwsza, kilka lat temu jeżdżąc na rowerze i fotografując, wtedy jeszcze analogowym, aparatem zaczęła dokumentować kapliczki. Zdjęcia oraz zebrane wiadomości można było oglądać w 2013 roku podczas wystawy w Gminnym Ośrodku Kultury w Górznie.

To pierwsze tego typu działanie i zdajemy sobie sprawę, że o wielu obiektach jeszcze wszystkiego nie wiemy. Zatem, jeśli macie Państwo jakieś nowe informacje o zamieszczonych tutaj miejscach kultu lub znacie inne miejsca, podzielcie się z nami. Dziękujemy za już przekazane informacje, które zawarliśmy w tym wydaniu, ale czekamy na dalsze.

Inicjatywa „Szlakiem gminnych kapliczek i krzyży” zgłoszona i poprowadzona przez członków Parafialnego Klubu Seniora im. św. Jana Pawła II oraz Koła Gospodyń Wiejskich miasta Górzno była częścią projektu „Górzno / Nowe spojrzenie” Gminnego Ośrodka Kultury w Górznie w ramach programu Narodowego Centrum Kultury „Dom Kultury + Inicjatywy lokalne 2020”. Powstała dzięki odbytym spotkaniom, konsultacjom i rozmowom z mieszkańcami podczas wyjazdów i spacerów po gminie. Efektem inicjatywy jest ta publikacja i nie sposób nie wspomnieć o tym, że powstała w trudnym czasie pandemii.

Każde z miejsc zostało oznaczone za pomocą trzech słów, czyli nowoczesnego systemu lokalizacyjnego what3words, którego krótki opis znajdą Państwo w publikacji.

Szanowni Państwo, drodzy mieszkańcy miasta i gminy Górzno, sołtysi, fundatorzy kapliczek i krzyży oraz Wasze rodziny, poniższego przewodnika nie byłoby bez Was. To Wy kultywujecie tradycję i przekazujecie historie z pokolenia na pokolenie.
Dziękujemy!

Górzno

Oddajemy w Państwa ręce publikację, w której znajdziecie wiele miejsca na notatki. Zachęcamy Was do wędrowania i odkrywania ziemi górznieńskiej, a w wolnych miejscach zanotujcie Wasze wrażenia, ciekawostki, a może nowe usłyszane informacje o obiektach, które będziecie podziwiać. Prezentację kapliczek i krzyży rozpoczynamy od Górzna oraz terenu Górzna-Wybudowania. Następne rozdziały oprowadzą Państwa po kolejnych sołectwach w gminie Górzno.

Figura Św. Stanisława Kostki

W 1934 r. staraniem członków Katolickiego Stowarzyszenia Młodzieży Męskiej (założonego w 1926 r. i liczącego 63 członków) postawiono figurę patrona młodzieży św. Stanisława Kostki. Figura wykonana w betonie przez toruńskiego artystę rzeźbiarza Ignacego Zelka.

Obiekt na mapie oznaczony nr 1

what3words: /// naprawiam. śliskie. handlowcy

Grota Matki Boskiej z Lourdes

Grotę zbudował na przełomie XIX i XX wieku miejscowy rzemieślnik Franciszek Krupski. Fundatorami byli parafianie.

Obiekt na mapie oznaczony nr 2

what3words: /// wyrównać.iskry.interesujące

Krzyż misyjny przy kościele parafialnym

Pierwsze wzmianki o krzyżu w tym miejscu pochodzą z przełomu XVIII i XIX wieku. Pierwsza misja święta w parafii po II wojnie światowej odbyła w dniach się od 4 do 12 września 1948 r. i został poprowadzona przez o.o. Redemptorystów.
W 1999 r. postawiono nowy krzyż ufundowany przez Stanisława Webera. Pamiątkowe tabliczki na krzyżu informują o odbytych misjach świętych.

Obiekt na mapie oznaczony nr 3

what3words: /// wylać.marynarki.borówka

Figura Chrystusa stojąca na przykościelnym cmentarzu

Figura Chrystusa została przeniesiona z cmentarza parafialnego w 2000 r. i pochodzi ze zlikwidowanego nagrobka. W 2018 r. postument został obłożony granitową płytą z napisem: „Pójdźcie do mnie wszyscy…” Mt11,28. Renowację ufundował Wojciech Kalinowski.

Obiekt na mapie oznaczony nr 4

what3words: /// posyłam.pachnąco. sąsiadka

Krzyż

Pozostałość nagrobka z przykościelnego cmentarza. Wiadomo tylko, że był to grób J. Krϋgera, zmarłego w 1879 r.

Obiekt na mapie oznaczony nr 5

what3words: /// gwiezdna.drobny.delikatny

Krzyż z placu św. Anny

Drewniany krzyż, który stoi obecnie na cmentarzu, pochodzi z placu św. Anny. Postawiono go w okresie międzywojennym, by upamiętnić miejsce lokalizacji drewnianego kościółka p.w. św. Anny (w 1712 r.).
W czasie II wojny światowej mieszkańcy Górzna obawiali się, że okupanci mogą zniszczyć krzyż, więc przenieśli go na cmentarz.

Obiekt na mapie oznaczony nr 6

what3words: /// serduszko.wspólne.przedni

Krzyż na cmentarzu parafialnym

Ok. 2000 r. dzięki staraniom ks. proboszcza kan. Stefana Maliszewskiego na miejscu starego, zniszczonego drewnianego krzyża został postawiony nowy krzyż. Wykonał go z własnego drewna Stanisław Weber.
Figurę Chrystusa przeniesiono ze zlikwidowanego nagrobka rodziny Mądzielewskich.

Obiekt na mapie oznaczony nr 7

what3words: /// kokosowa. kudłate. łaskawe

Krzyż z kościoła ewangelickiego w Górznie

Krzyż stoi przy grobie ks. Franciszka Śmigockiego i pochodzi z z wieży kościoła ewangelickiego. Został zdjęty ok. 1965 r. i umieszczono go w kruchcie kościoła katolickiego. Ksiądz Śmigocki życzył sobie, by po śmierci krzyż ustawiono przy jego mogile.

Obiekt na mapie oznaczony nr 8

what3words: /// pasy.wyznaczono.cebulowe

Krzyż na placu Św. Anny

W 1712 r. stał w tym miejscu drewniany kościółek p.w. św. Anny. Nie ma po nim śladu, lecz pozostały tylko legendy.
Od lat 60-tych XX wieku znajdował się tu plac zabaw dla dzieci. W 2000 r. mieszkańcy Górzna postawili nowy, drewniany krzyż.

Obiekt na mapie oznaczony nr 9

what3words: /// kokosy.pisklę.rozgłosić

Kapliczka Matki Bożej Różańcowej

Kapliczka jest miejscem modlitewnych spotkań mieszkańców Górzna. Opiekę nad tym miejscem sprawuje głównie rodzina Magalskich oraz członkowie „Żywego Różańca” z Górzna. Pod figurą znajduje się tablica z napisem: „Z MARYJĄ I RÓŻAŃCEM DO JEZUSA W TRZECIM TYSIĄCLECIU. GÓRZNO A.D. 2002”. Kapliczka została zbudowana w 2002 r. wg projektu architekta Marka Kaźmierkiewicza. Budowę sfinansowali Irena i Stefan Magalscy, a figurę Matki Bożej Różańcowej zakupili w Częstochowie.
Kapliczkę wykonali miejscowi rzemieślnicy — Sylwester Barański, Jan Majkowski i Józef Mijakowski.

Obiekt na mapie oznaczony nr 10

what3words: /// udane.rogaliki.kieliszek

Figurka Matki Bożej

Figurka stoi na posesji Alicji Rzewuskiej. „Mieszkając jeszcze w poprzednim moim rodzinnym domu marzyłam, by w ogrodzie był taki mały azyl modlitwy. Niestety nie udało mi się tego zrealizować. Po latach wspomniałam o tym marzeniu przyszłemu mężowi, Sławomirowi Rzewuskiemu. W 2015 r. ziściło się moje marzenie, w ogrodzie stanęła figurka Matki Bożej, którą poświęcił nam ks. proboszcz kan. Stefan Maliszewski.”

Obiekt na mapie oznaczony nr 11

what3words: /// różności.maluszek. ułan

Krzyż na posesji Krystyny i Franciszka Chmarzyńskich

Krzyż został ufundowany i własnoręcznie wykonany przez rodzinę Chmarzyńskich, jako dowód wdzięczności za odebrane łaski. Na postumencie umieszczono tablicę z napisem: „PANIE WSPOMNIJ NA MNIE, GDY BĘDĘ ODCHODZIŁ Z TEGO ŚWIATA”, „Jezu ufam Tobie”.
Poświęcenia krzyża dokonał ks. proboszcz kan. Stefan Maliszewski w asyście ks. Bogdana Milewskiego i ks. Artura Stachowskiego 19 sierpnia 2012 r. Ta uroczystość zgromadziła licznych mieszkańców Górzna.

Obiekt na mapie oznaczony nr 12

what3words: /// wzorowe. zamieszkać. zrozumieć

Św. Teresa od Dzieciątka Jezus i Najświętszego Oblicza

Rzeźba znajduje się na polu namiotowym w Górznie i została ufundowana przez admiratora św. Teresy Stanisława Jarzynkę, który kieruje się jej życiowym mottem: „Czyń rzecz zwykłą z pokorą i niezwykłą miłością”.

Obiekt na mapie oznaczony nr 13

what3words: /// kapelusze.agrafka.stylista

Krzyż

Według relacji Marianny Stefańskiej, krzyż ufundował Rykaczewski z Fiałek na początku XX wieku. Był to dowód wdzięczności za to, że jego syn został organistą. O otoczenie krzyża dba rodzina Tessarów.

Obiekt na mapie oznaczony nr 14

what3words: /// opcja.skręcasz.dotykowy

Krzyż przy Wapionce

Od niepamiętnych czasów stał w tym miejscu, na rozdrożu dróg, symbol chrześcijaństwa — krzyż. Ten obecny postawili właściciele Hotelu Dworek Wapionka w 2000 r.

Obiekt na mapie oznaczony nr 15

what3words: /// pistacjowe.odznaki.relacje

Figura Chrystusa na wysepce

Na wyspie na jeziorze Wapionka stoi figura Chrystusa, która została ufundowała w 1932 r. przez ówczesną właścicielkę młyna Wapionka — Antoninę Nadolną. Figura w czasie wojny została ukryta i ma ciekawą wojenną historię. A nawet dwie…

Wg Ewy Bogdziewicz, której ojciec zakupił młyn w 1947 r., figura była przywiązana łańcuchem i przez całą wojnę przeleżała wojnę zatopiona w jeziorze.

Natomiast wg Ryszarda Stasiaka figurę z utrąconą głową i dłońmi ukrył on wraz z bratem i p. Dudulskim na skraju wyspy przysypując ziemią. Po wojnie ci sami panowie oraz ks. Franciszek Asik i ustawili na dawnym miejscu. Ksiądz osobiście nurkował, by odszukać brakujące elementy w jeziorze, ale udało się odnaleźć tylko głowę. Ks. Asik (wg Stanisława Cylkowskiego) podczas wojny pracował w Książkach. Pewnego razu pod drzwi plebanii podrzucono mu ciało zabitego Niemca. Ksiądz chcąc uniknąć posądzenia o morderstwo uciekł do rodziny w Górznie i ukrywał się u państwa Cylkowskich.

Obiekt na mapie oznaczony nr 16

what3words: /// spożywać. ziarenko. zawodowo