Bezpłatny fragment - Filozofia dla każdego

Michelle Enderson

27.03.2023r.

Kartezjusz

Wstęp

René Descartes (1596—1650) był francuskim filozofem i matematykiem, uważanym za jednego z najważniejszych myślicieli epoki nowożytnej. Jego filozofia miała wpływ na rozwój nauki i filozofii, a jego metoda myślenia była podstawą dla powstania nowoczesnej nauki eksperymentalnej.

Kartezjusz w swojej filozofii kładł nacisk na rozumowanie i poznanie, stawiając sobie za cel osiągnięcie pewności wiedzy.

Najważniejsze poglądy filozoficzne Kartezjusza przedstawiam poniżej.

Metoda wątpienia

Zasada pewności, znana jest także jako metoda wątpienia, to jedna z podstawowych koncepcji filozoficznych francuskiego filozofa René Descartesa, znana jako Zasada pewności Kartezjusz.

Metoda wątpienia to podejście filozoficzne, którego autorstwo przypisuje się René Descartesowi. W swoim dziele „Rozprawa o metodzie” Descartes przedstawia metodę wątpienia jako sposób na osiągnięcie pewności wiedzy.

Kartezjusz uważał, że jedynym sposobem na zdobycie pewnej wiedzy jest poddanie jej wątpliwości. Metoda wątpienia polega na zanegowaniu wszystkiego, co nie jest pewne i stopniowym budowaniu wiedzy na pewniejszych fundamentach.

Jego podejście polega na tym, żeby odrzucić wszystkie dotychczasowe przekonania i założenia, a następnie wybierać tylko te, które uda się udowodnić jako pewne. Metoda ta polega na poddaniu wszelkich wątpliwości pod surową kontrolę i odrzuceniu wszystkich, co nie da się udowodnić jako pewne.

Metoda wątpienia to kluczowa koncepcja w filozofii René Descartesa (Kartezjusza). Kartezjusz wykorzystał tę metodę do poszukiwania pewnej i nieomylnej wiedzy o świecie.

Według Kartezjusza, wiele ludzkich przekonań jest niepewnych lub fałszywych, ponieważ są one oparte na zmysłowych doświadczeniach, które są często mylące lub wprowadzają w błąd. Dlatego też, aby osiągnąć pewność, trzeba odrzucić wszystkie niepewne przekonania i zacząć od fundamentów.

Kartezjusz twierdził, że jedyną rzeczą, która nie może być kwestionowana, jest samo istnienie myślącego podmiotu, czyli „Cogito, ergo sum” (myślę, więc jestem).

Z tego wnioskuje, że można być pewnym tylko własnego istnienia jako myślącego podmiotu i to stanowi punkt wyjścia do dalszych rozważań.

To odkrycie pozwala na budowanie dalszych przekonań na pewnych fundamentach.

Metoda wątpienia Kartezjusza miała na celu osiągnięcie pewnej i nieomylnej wiedzy poprzez eliminację fałszywych lub niepewnych przekonań. Była to próba rozwiązania problemu sceptycyzmu filozoficznego, który kwestionuje możliwość poznania świata w ogóle.

Metoda wątpienia jest jednym z najważniejszych wkładów Kartezjusza do filozofii i postrzegania wiedzy. Przez wiele lat stanowiła inspirację dla filozofów i naukowców, którzy chcieli znaleźć pewne fundamenty dla swoich teorii.

Dualizm substancji

Dualizm substancji to filozoficzna koncepcja, która zakłada istnienie dwóch oddzielnych substancji w świecie, a dokładniej substancji materialnej i duchowej. Ta koncepcja została szczegółowo opracowana przez francuskiego filozofa René Descartesa, znanego również jako Kartezjusz.

Kartezjusz wierzył, że istnieją dwie oddzielne substancje w rzeczywistości — substancja materialna, która obejmuje ciało i jego właściwości, takie jak rozmiar, kształt i ruch oraz substancja duchowa, która obejmuje umysł i jego właściwości, takie jak myślenie, rozumowanie i świadomość.

Według Kartezjusza, te dwie substancje są całkowicie odrębne i nie mogą być zredukowane do siebie nawzajem. Oznacza to, że umysł i ciało istnieją w oddzielnych przestrzeniach i nie mają wpływu na siebie nawzajem. Kartezjusz wierzył, że to właśnie duchowa substancja jest odpowiedzialna za to, co czyni nas ludźmi, a nie tylko biologiczne funkcje ciała.

Ta koncepcja dualizmu substancji była często krytykowana przez innych filozofów i naukowców, którzy uważali, że umysł i ciało są ze sobą połączone w sposób bardziej złożony i wzajemnie oddziałujący, niż to przedstawia Kartezjusz. Jednak jego idee miały duży wpływ na rozwój filozofii i nauki w Europie i są do dzisiaj przedmiotem badań i dyskusji.

Cogito ergo sum

„Myślę, więc jestem” to jedno z najbardziej znanych i wpływowych stwierdzeń w historii filozofii, sformułowane przez francuskiego filozofa René Descartesa w jego dziele „Rozprawa o metodzie”. Kartezjusz w swojej filozofii postawił zadanie odnalezienia pewnej pewnej wiedzy, która nie byłaby narażona na wątpliwości.

W swoich rozważaniach, Kartezjusz postanowił poddać w wątpliwość wszystko, co mógłby uznać za niepewne. Stwierdził, że nie można ufać zmysłom, ponieważ one czasami nas oszukują, a także, że nie można ufać wiedzy zdobytej przez autorytety, ponieważ i oni mogą się mylić.

Jednak jedno, czego nie można podważyć, to fakt, że jest się myślącym bytem. Nawet jeśli cały świat jest iluzją, a my jesteśmy tylko programem w komputerze, to wciąż musimy istnieć jako byt myślący, aby móc rozważać tę kwestię.

Dlatego też Kartezjusz sformułował słynne stwierdzenie: „Cogito, ergo sum” — „Myślę, więc jestem”. W ten sposób stwierdził, że jedyną rzeczą, której można być pewnym, jest fakt istnienia jako myślący byt.

Stwierdzenie to stało się punktem wyjścia dla kartezjańskiej filozofii, która podkreślała znaczenie rozumu i umysłu w poznaniu świata. Wpłynęło również na rozwój filozofii nowożytnej i w znacznej mierze przyczyniło się do rozwoju nauki i filozofii nauki.

Teoria idei

W swojej teorii idei, Descartes twierdził, że idee są obecne w umyśle ludzkim od urodzenia. Uważał, że idee są formowane przez doświadczenie, ale że niektóre idee, takie jak idee podstawowe, takie jak idea istnienia, są wpisane w umysł człowieka od samego początku.

Według Descartesa, idee dzielą się na trzy rodzaje:

Idee wrodzone

To idee, które są obecne w umyśle od urodzenia i nie wymagają doświadczenia, aby zostać sformułowane. Do tych idei należą idea istnienia, idee matematyczne i logiczne.

Idee pochodzące od doświadczenia

To idee, które powstają na skutek doświadczenia i obserwacji świata. Wymagają one zmysłowego postrzegania świata zewnętrznego, aby zostać sformułowane. Do tych idei należą idee sensoryczne, takie jak kolor, dźwięk, smak i zapach.

Idee pochodzące od umysłu

To idee, które powstają w umyśle na skutek myślenia i rozumowania. Są one wynikiem procesów myślowych i nie wymagają bezpośredniego doświadczenia zewnętrznego, aby zostały sformułowane.

W ten sposób Descartes stworzył podstawy dla koncepcji, która będzie miała duży wpływ na późniejszy rozwój filozofii, a mianowicie koncepcji, że umysł ludzki posiada pewne wrodzone zdolności poznawcze i że niektóre idee są wpisane w umysł od urodzenia.

Argument ontologiczny

Kartezjusz sformułował argument ontologiczny, który miał udowodnić istnienie Boga. Argument ten polegał na stwierdzeniu, że Bóg jest najdoskonalszym istnieniem, a ponieważ doskonałość wymaga istnienia, to Bóg musi istnieć.

Argument ontologiczny Kartezjusza to argument filozoficzny, który został zaproponowany przez René Descartesa w jego dziele „Rozprawa o metodzie”. Argument ten próbuje udowodnić istnienie Boga na podstawie samej definicji Boga, bez odwoływania się do doświadczenia, czy empirycznych obserwacji.

Kartezjusz argumentuje, że Bóg jest bytem doskonałym, a więc posiada wszystkie doskonałe cechy, włącznie z istnieniem. Stwierdza on, że istnienie jest cechą doskonałą, a zatem jeśli Bóg jest istotą doskonałą, musi istnieć. Innymi słowy, istnienie Boga jest nieodłączną częścią jego definicji.

Argument ontologiczny Kartezjusza jest często krytykowany przez filozofów, którzy twierdzą, że sama definicja czegoś nie może dostarczyć nam wystarczającej podstawy do uzasadnienia jego istnienia. Argument ten jest też krytykowany za to, że wydaje się opierać na pojęciu Boga, którego istnienie nie jest oczywiste dla wszystkich ludzi.

Teoria poznania

Kartezjusz uważał, że poznanie jest procesem, który polega na zrozumieniu istoty rzeczy. Uważał również, że poznawanie wymaga krytycznego myślenia i wykorzystania metody wątpienia.

Teoria poznania Kartezjusza opiera się na dwóch głównych założeniach. Pierwszym jest jego metoda wątpienia, a drugim jest dualizm substancji.

Metoda wątpienia jest sposobem, w jaki Kartezjusz stara się osiągnąć pewność w swoim poznaniu. Kartezjusz uważał, że wielu ludzi jest skłonnych do przyjmowania fałszywych przekonań jako prawdziwe, co prowadzi do błędnego poznania. Dlatego stworzył metodę, która polega na wątpieniu we wszystko, co nie jest pewne. Kartezjusz wątpił w swoje zmysły, pamięć, a nawet w istnienie Boga i świata zewnętrznego. Jednak jedyną rzeczą, o której nie mógł wątpić, był sam fakt wątpienia, ponieważ musiał istnieć, by móc wątpić. To pozwoliło mu na stwierdzenie, że jego istnienie jest pewne, a to było dla niego punktem wyjścia do dalszego poznania.

Dualizm substancji to drugie ważne założenie teorii poznania Kartezjusza. Kartezjusz uważał, że świat składa się z dwóch różnych substancji: substancji materialnej i duchowej. Substancja materialna obejmuje wszystko, co ma formę fizyczną, takie jak ciała ludzkie, zwierzęta, rośliny i przedmioty. Substancja duchowa, z drugiej strony, obejmuje wszystko, co nie ma formy fizycznej, takie jak myśli, uczucia i emocje.

Według Kartezjusza poznajemy świat materialny za pomocą naszych zmysłów, ale poznajemy świat duchowy za pomocą intuicji, która jest zdolnością poznawania rzeczy bezpośrednio, bez pośrednictwa zmysłów. Kartezjusz uważał, że istnienie ducha jest niezależne od ciała i że duch może istnieć poza nim, co prowadzi do koncepcji dualizmu kartezjańskiego.

Podsumowując, teoria poznania Kartezjusza opiera się na metodzie wątpienia, która pozwala nam osiągnąć pewność w naszym poznaniu, oraz na dualizmie substancji, który dzieli świat na dwie różne substancje: materialną i duchową.

Sokrates

Wstęp

Sokrates był greckim filozofem żyjącym w V wieku p.n.e., którego koncepcje miały duży wpływ na filozofię zachodnią. Sokrates był znany ze swojej metody filozoficznej polegającej na zadawaniu pytań, która jest znana jako metoda sokratejska.

Jego filozofia skupiała się na badaniu natury człowieka, moralności i etyki. Sokrates nie napisał żadnych dzieł, jego nauczanie zostało przekazane przez jego uczniów, w szczególności przez Platona.

Jego najbardziej znane podejście filozoficzne to metoda elenktyczna, czyli przeprowadzanie pytań i odpowiedzi w celu ujawnienia błędnych przekonań lub niekonsekwencji w myśleniu. Sokrates stawiał pytania, które miały prowadzić do samodzielnego rozumowania i poznania prawdy.

Sokrates wierzył, że prawdziwe szczęście i dobro można osiągnąć tylko poprzez rozwój moralny i duchowy. Uważał, że wiedza o dobru prowadzi do dobra, a wiedza o złu prowadzi do zła, a zatem wszyscy ludzie chcą działać dobrze, ale często brakuje im właściwej wiedzy.

Sokrates uważał, że dusza jest ważniejsza niż ciało i że wartości moralne są najważniejsze w życiu człowieka. Jego filozofia opierała się na idei, że prawdziwe szczęście można osiągnąć tylko poprzez rozwój ducha, a nie poprzez zdobycie dóbr materialnych.

Jego podejście do filozofii było bardzo wpływowe i inspirowało wiele innych szkół filozoficznych, w tym platonizm i stoicyzm. Sokrates uważany jest za jednego z najważniejszych filozofów w historii Zachodu i jego myśl filozoficzna wpłynęła na wiele dziedzin, w tym na etykę, logikę, epistemologię i filozofię polityczną.

Poniżej przedstawione są niektóre z koncepcji Sokratesa:

Wiedza i mądrość — Sokrates uważał, że wiedza i mądrość są najważniejsze w życiu. Twierdził, że wiedza jest warunkiem koniecznym do podejmowania słusznych decyzji i że osoby, które znają się na rzeczy, powinny kierować społeczeństwem.

Poznanie samego siebie

Sokrates uważał, że kluczem do szczęścia i sukcesu jest poznanie samego siebie. Twierdził, że powinniśmy badać swoje wewnętrzne przekonania i wartości, aby móc działać zgodnie z nimi i osiągnąć swoje cele w życiu. Poznanie samego siebie jest procesem, który polega na zgłębianiu swojego wnętrza, zrozumieniu swoich motywacji i potrzeb oraz odkryciu swoich mocnych i słabych stron.

Dobro i zło

Sokrates uważał, że dobro i zło są rzeczami względnymi i zależą od punktu widzenia. Według niego, ludzie działają źle, ponieważ nie rozumieją, co jest naprawdę dobre.

Etos

Sokrates uważał, że etos, czyli charakter moralny, jest ważnym aspektem życia. Twierdził, że powinniśmy dążyć do bycia ludźmi o dobrym charakterze.

Podsumowanie

Sokrates był jednym z najbardziej wpływowych filozofów w historii zachodniej myśli filozoficznej. Jego teorie były głównie oparte na jego podejściu do poznania, etyki i polityki.

Sokrates uważał, że prawdziwa mądrość polega na świadomości własnej ignorancji. Według niego, jeśli ludzie przyjmują, że są mądrzy i wiedzą wszystko, to nie są w stanie nauczyć się niczego nowego. Z tego powodu Sokrates kładł duży nacisk na poszukiwanie prawdy i rozwijanie swojego poznania.

Sokrates podkreślał również wagę etyki i moralności w życiu człowieka. Uważał, że ludzie powinni postępować zgodnie z zasadami moralnymi, nawet jeśli oznacza to poświęcenie swojego życia. Sokrates miał silne przekonanie, że ludzie powinni kierować się rozumem i moralnymi wartościami, a nie emocjami i pragnieniami.

W polityce Sokrates był sceptycznie nastawiony do demokracji. Uważał, że demokracja może być skłonna do podejmowania złych decyzji i promowania niskich wartości, takich jak egoizm i chciwość. Sokrates wierzył, że najlepszym systemem rządów jest mądry rządca, który jest w stanie kierować państwem zgodnie z najwyższymi wartościami.

Podsumowując, teoria Sokratesa skupiała się na poszukiwaniu prawdy, rozwijaniu wiedzy i moralności, oraz znaczeniu mądrego rządzenia. Jego podejście do filozofii odegrało kluczową rolę w rozwijaniu zachodniej myśli filozoficznej i wywarło duży wpływ na kolejnych filozofów.

Protagoras

Wstęp

Protagoras był greckim filozofem, który żył w 5 wieku pne. Był wybitną postacią w ruchu sofistycznym i jest najbardziej znany ze swojej pracy w dziedzinie etyki i epistemologii.

Protagoras wierzył, że wiedza jest subiektywna i względna w stosunku do jednostki, i że to, co jest prawdziwe dla jednej osoby, może nie być prawdziwe dla innej. Ta perspektywa doprowadziła go do słynnego stwierdzenia, że „człowiek jest miarą wszystkich rzeczy”, co oznacza, że postrzeganie rzeczywistości przez każdego człowieka jest jedyną miarą prawdy.

Protagoras był również znany ze swojego nacisku na znaczenie retoryki i perswazji w wystąpieniach publicznych i debacie. Uważał, że umiejętność przekonywania innych jest kluczowa dla sukcesu w polityce i życiu publicznym.

Pomimo jego wpływu, nauki Protagorasa były kontrowersyjne w starożytnej Grecji i często był krytykowany przez innych filozofów, w tym Platona. Niemniej jednak jego idee odegrały ważną rolę w kształtowaniu starożytnej myśli greckiej i nadal są badane i dyskutowane przez filozofów.

Protagoras był przed Sokratejskim filozofem greckim, znanym przede wszystkim ze swoich relatywistycznych poglądów na prawdę i wiedzę. Jego najsłynniejsze stwierdzenie brzmi: „Człowiek jest miarą wszystkich rzeczy”, które wyraża ideę, że cała wiedza i prawda są względne w stosunku do indywidualnych percepcji i doświadczeń.

Według Protagorasa nie ma obiektywnej prawdy ani rzeczywistości, która istnieje poza ludzkim doświadczeniem. Zamiast tego prawda jest określana przez indywidualne postrzeganie i perspektywy. Oznacza to, że to, co jest prawdziwe dla jednej osoby, może nie być prawdziwe dla innej.

Protagoras wierzył również, że wiedza jest wytworem percepcji i że wszystkie percepcje są jednakowo ważne. Oznacza to, że nie ma absolutnej wiedzy, która byłaby uniwersalnie prawdziwa. Wiedza jest raczej względna dla jednostki, która ją postrzega.

Innym ważnym aspektem filozofii Protagorasa jest jego nacisk na znaczenie retoryki i perswazji. Wierzył, że umiejętność przekonywania innych jest niezbędna do osiągnięcia sukcesu i wpływania na innych. Twierdził, że retoryka jest niezbędnym narzędziem do skutecznego komunikowania się i przekonywania innych do swoich pomysłów.

Ogólnie rzecz biorąc, filozofia Protagorasa podkreśla znaczenie indywidualnego doświadczenia i percepcji oraz kwestionuje ideę obiektywnej prawdy i wiedzy. Jego idee wywarły znaczący wpływ na późniejszych filozofów i nadal są badane i dyskutowane dzisiaj.

Człowiek miarą wszystkich rzeczy

Stwierdzenie „Człowiek jest miarą wszystkich rzeczy” (gr. „ἄνθρωπος μέτρον πάντων”) zostało sformułowane przez greckiego filozofa Protagorasa w V wieku p.n.e. Jest to jedno z jego najbardziej znanych twierdzeń i odnosi się do koncepcji relatywizmu poznawczego.

Protagoras uważał, że każda jednostka postrzega rzeczywistość na swój własny sposób, w zależności od swoich indywidualnych doświadczeń i perspektywy. Oznacza to, że nie istnieje jedna „obiektywna” rzeczywistość, lecz wiele subiektywnych interpretacji. Według Protagorasa, to, co uważamy za prawdę, zależy od naszej percepcji i interpretacji świata, co oznacza, że nie można mówić o jednej, uniwersalnej prawdzie.

Stwierdzenie „Człowiek jest miarą wszystkich rzeczy” można interpretować na różne sposoby, ale ogólnie oznacza, że to człowiek, a nie jakaś zewnętrzna instancja, decyduje o tym, co jest prawdziwe i fałszywe. W ten sposób Protagoras wyrażał swoją wiarę w subiektywizm poznawczy i brak obiektywnych kryteriów prawdy.

Stwierdzenie to było później krytykowane przez wielu filozofów, którzy uważali, że istnieje jedna obiektywna rzeczywistość, niezależna od ludzkiej percepcji. Niemniej jednak, w filozofii i naukach społecznych, koncepcja relatywizmu i subiektywizmu nadal stanowi przedmiot dyskusji i badań.

Teoria braku obiektywnej prawdy i rzeczywistości

Protagoras był greckim filozofem sofistycznym, który uważał, że wiedza zależy od indywidualnych doświadczeń, a nie od obiektywnych faktów. Jego twierdzenie o braku obiektywnej prawdy i rzeczywistości odnosi się do tego, że każdy człowiek odczuwa świat na swój sposób, a jego interpretacja rzeczywistości jest jedyną, która ma dla niego znaczenie.

Jednakże, ta teoria nie jest uniwersalnie akceptowana, ponieważ sugeruje, że nie ma żadnej stałej podstawy do wiedzy ani żadnych obiektywnych standardów, co nie jest praktyczne ani realistyczne w życiu codziennym. Istnieją bowiem obiektywne fakty, których możemy się dowiedzieć poprzez badania naukowe, obserwacje i testowanie hipotez. Mimo to, twierdzenie Protagorasa nadal stanowi interesujący temat dla debaty filozoficznej i może dostarczyć ciekawych wniosków na temat natury wiedzy i rzeczywistości.

Nie ma jednego „twierdzenia o braku obiektywnej prawdy i rzeczywistości”, ponieważ kwestia ta jest tematem dyskusji w wielu dziedzinach, takich jak filozofia, nauki społeczne i sztuki. Ogólnie rzecz biorąc, istnieją różne teorie, które sugerują, że nie ma jednej obiektywnej prawdy ani jednej rzeczywistości, które są powszechnie akceptowane.

Jedną z takich teorii jest postmodernizm, który kwestionuje istnienie jednej obiektywnej rzeczywistości i twierdzi, że to, co postrzegamy jako rzeczywistość, jest kształtowane przez różnorodne czynniki, takie jak nasze doświadczenia, kultura, język i władza. Według tej teorii, każda osoba ma swoje własne spojrzenie na świat, które jest kształtowane przez ich indywidualne doświadczenia i perspektywy.

Inną teorią jest konstruktywizm, który sugeruje, że rzeczywistość jest konstruowana przez jednostki, a nie istnieje na zewnątrz. Według tej teorii, to, co postrzegamy jako rzeczywistość, jest wynikiem naszych doświadczeń i interpretacji.

Warto jednak zauważyć, że większość ludzi wciąż przyjmuje istnienie obiektywnej rzeczywistości i prawdy, chociaż zazwyczaj zgadzają się, że nasze spojrzenie na świat jest kształtowane przez różnorodne czynniki. Istnieją też teorie, które sugerują, że istnieje pewna obiektywna rzeczywistość, ale że nasze postrzeganie jej jest ograniczone przez nasze zmysły, umysł i język.

Platon

Wstęp

Platon (ok. 427—347 p.n.e.) był filozofem starożytnej Grecji, powszechnie uważanym za jedną z najważniejszych postaci w historii filozofii zachodniej. Był uczniem Sokratesa i nauczycielem Arystotelesa, napisał liczne dialogi, w których omawiano idee filozoficzne.

Filozofia Platona była pod silnym wpływem jego nauczyciela Sokratesa, który podkreślał znaczenie badania własnych przekonań i poszukiwania prawdy poprzez pytania. Platon rozwinął tę ideę i rozwinął własne teorie na temat natury rzeczywistości, wiedzy i etyki.

Jedną z najbardziej znanych idei Platona jest teoria form, która zakłada, że istnieją abstrakcyjne, wieczne byty, które istnieją poza światem fizycznym, takie jak forma piękna lub forma sprawiedliwości. Formy te są prawdziwymi przedmiotami poznania i są dostępne tylko przez rozum i kontemplację.

Platon wierzył również w nieśmiertelność duszy i ideę, że wiedza jest wrodzona i można ją przypomnieć poprzez filozoficzne dociekania. Jego filozofia wywarła głęboki wpływ na myśl zachodnią i nadal jest badana i dyskutowana do dziś.

Platon był jednym z największych filozofów starożytnej Grecji, a jego wpływ na filozofię i myśl Zachodu jest ogromny. Poniżej przedstawiam najważniejsze koncepcje filozoficzne Platona.

Teoria idei

Teoria idei Platona jest jednym z jego najważniejszych filozoficznych osiągnięć. Według Platona, świat, który nas otacza, jest jedynie cieniem rzeczywistości, a prawdziwa rzeczywistość znajduje się w świecie idei. Świat idei to świat doskonałych, wiecznych i niezmiennych form, które stanowią istotę wszystkich rzeczy.

Platon uważał, że rzeczywistość, którą znamy zmysłami, jest tylko cieniem rzeczywistości prawdziwej, która istnieje poza nią. Tę prawdziwą rzeczywistość określał mianem „świata idei”, w którym istnieją niezmienne, wieczne i doskonałe formy, np. piękno, dobro, sprawiedliwość.

Platon uważał, że świat idei jest jedynym źródłem wiedzy i prawdy, a poznanie go jest jedynym sposobem na osiągnięcie mądrości. Według Platona, umysł ludzki musi odrzucić zmysłowe wrażenia i skupić się na intelektualnym postrzeganiu świata idei.