Bezpłatny fragment - FANTASTYCZNA OKAZJA

CZĘŚĆ I — TOŻSAMOŚĆ

Tożsamość nie jest dana raz na zawsze. Bywa krucha, rozdarta, zbudowana na przemilczeniach lub niedokonanych wyborach. Czasem człowiek musi zderzyć się z wersją siebie, której nie wybrał — albo z prawdą, której unikał — żeby naprawdę zrozumieć, kim jest. Ten cykl opowiadań to portrety ludzi stojących na granicy — między dawnym „ja” a tym, które dopiero może się narodzić. To historie konfrontacji z sobą samym, często bolesnej, ale koniecznej. Opowieści o żalu, który nie gaśnie, o prawdzie, która musi zostać wypowiedziana, i o tym, że czasem najgłębsza przemiana dokonuje się w ciszy. Tożsamość to nie zbiór cech, lecz opowieść, którą człowiek mówi samemu sobie — a czasem musi ją napisać od nowa.

Opowiadania:

— „To, co się nie wydarzyło”

Spotkanie z nieprzeżytym życiem — i sobą, którego się porzuciło. O tym, że czasem trzeba przebaczyć sobie samemu, by móc iść dalej.

— „Żonkil”

Kobieta z przeszłością wojenną odzyskuje siebie dzięki dziecku i pamięci. Tożsamość zbudowana na bólu, ale także na czułości i pamięci o innych.

— „Echo ostatniego słowa”

Mężczyzna odzyskuje głos i sens, którego szukał całe życie. Bo być sobą to także: odważyć się powiedzieć to, co najważniejsze — nawet za późno.

TO CO SIĘ NIE WYDARZYŁO

Rozdział 1 — Wszystko, czego nie zrobiłem

Leon mieszkał sam. Od lat. Bez psa, bez kota, bez dzwoniącego telefonu. Sam — jak mebel, którego nikt już nie przestawia. Samotność nie była już nawet stanem. Była tłem, w którym wszystko tonęło. Trzy pokoje w bloku z wielkiej płyty. Kuchnia z oknem na sąsiedni balkon, z którego co rano słychać było cudze życie — dzieci, kłótnie, skrzypienie drzwi. Łazienka w kolorze zgniłej mięty. Przedpokój, w którym światło zapalało się dopiero po drugim klaśnięciu. I salon — z tapczanem, na którym przespał pół życia, i telewizorem, który służył już tylko do odbijania światła. Na ścianie wisiał obraz. Zakurzony pejzaż: pola, niebo, samotna sylwetka w oddali. Nikt mu nigdy nie tłumaczył, co to. Ktoś kiedyś rzucił: Pola Elizejskie. Zostawił go tam nie z sentymentu. Po prostu nie miał nic innego, co pasowałoby w jego miejsce. Dni Leona wyglądały jak rozciągnięta do granic guma: zbyt elastyczna, by pęknąć, zbyt sztywna, by się ruszyć. Kawa w kawiarce, która przeciekała. Okno, które otwierał tylko po to, by zaraz je zamknąć. Stół, przy którym nie jadł. Krzesło, z którego nie wstawał. Szyba, w którą się gapił. Był pisarzem. Kiedyś. Wydał jeden zbiór opowiadań — rzecz chwalona, cicha, smutna. Potem nic. Pisał dalej — po nocach, w zeszytach, na marginesach paragonów. Ale nie pokazywał nikomu. Nie miał do komu. I nie wierzył, że ktokolwiek chciałby czytać coś, co powstało w miejscu, gdzie nawet oddech brzmiał jak przeprosiny. Nie rozmawiał z nikim. Nie przez bunt. Raczej przez wygaśnięcie. Jak radio, które przestało grać, bo już nikt nie włącza. Miał lat siedemdziesiąt cztery. I coraz trudniej było mu uzasadnić, po co mu siedemdziesiąty piąty. I tego dnia — jak co dnia — wypił kawę. I tego dnia — jak co dnia — spojrzał na ścianę. Ale tym razem — coś zaskoczyło. Nie w głowie. W czymś głębiej. Jakby przez lata w środku zbierała się woda i właśnie przelała się przez rant. Patrzył na obraz. Ale nie widział go tak jak zwykle. Nie był już tylko dekorem. Nie był wspomnieniem. Był… obietnicą. Albo groźbą. Coś się w nim poruszyło. W karku. W kręgosłupie. W czymś, co dawno nie dawało znaku życia. I wtedy obraz mrugnął. Nie jak ekran. Jak powieka. I zanim zdążył zrozumieć, co się stało, Leon już nie siedział. Już nie było kawiarki. Nie było okna. Nie było ściany. Została tylko przestrzeń. I coś, co czekało, żeby się zacząć.

Rozdział 2 — Nie tak miało wyglądać niebo

Najpierw przyszło wrażenie: coś nie pasuje. Jak wtedy, gdy budzisz się w obcym miejscu i zanim przypomnisz sobie, gdzie jesteś, ciało już wie, że to nie dom. Leon otworzył oczy. Nie widział sufitu. Nie czuł bólu w klatce piersiowej. Nie czuł w ogóle nic znajomego. Nie leżał na podłodze. Zamiast tego — trawa. Zielona, miękka. Ziemia, która nie była zimna. Światło — nie ostre, ale nieuchronne. I cisza, która nie milczała, tylko trwała. Spojrzał przed siebię, widok jak z obrazu w salonie. Usiadł. I natychmiast poczuł, że nie powinien móc tego zrobić tak łatwo. Kolana nie bolały. Kręgosłup nie chrupał. Podniósł dłonie do twarzy — skóra była gładka, czysta. Ale nie to go zaniepokoiło. Tylko fakt, że nie czuł strachu. Nie spokój — pustkę. Jakby jego ciało zapomniało, jak się boi. Spojrzał w dal. Wzgórza, drzewa, pola ciągnące się w nieskończoność. Znał to. Nie miejsce. Uczucie. Z obrazów, z dzieciństwa, z marzeń o ucieczce. To było miejsce z obrazu. Z jego ściany. Ale żywe. Oddychające. Leon wstał. Ciało zareagowało posłusznie, jakby miało trzydzieści lat, nie siedemdziesiąt cztery. Ruszył przed siebie. Kroki nie były ani lekkie, ani ciężkie. Były… właściwe. I wtedy poczuł to po raz pierwszy — nie głos, nie myśl. Przypływ. Obecność. Jakby coś — ktoś — z odległości kilku kroków wzywał go nie słowem, a istnieniem.

— Chodź.

Nie zapytał, dokąd. Nie zapytał, kto. Bo coś w nim już to wiedziało.

Rozdział 3 — Maria

Nie wiedział, jak długo szedł. Nie liczył kroków, bo każdy był zrobiony za późno. Tutaj czas nie tykał. Nie ciągnął się. Nie płynął. Po prostu trwał — jak przypomnienie, że coś powinno się wydarzyć, ale jeszcze nie. Z początku wydawało mu się, że jest sam. Potem zobaczył ją. Siedziała na ławce. Drewnianej. Takiej, jakich pełno było w parkach sprzed lat. W białej sukience, z włosami spiętymi niedbale. Trzymała książkę, ale nie czytała. Wiedziała, że on patrzy. Leon zatrzymał się. Zacięło mu się coś w gardle. To była Maria. Ale nie ta z końca. Nie ta w szpitalnym łóżku, nie ta blada, z wysuszonymi ustami i wzrokiem wbitym gdzieś obok. Nie ta, której się bał. Młodsza. Spokojniejsza. Bez ciężaru, który razem z nią niósł przez chwilę, a potem zostawił. Zrobił krok. Jeszcze jeden. Wewnątrz wrzało. Coś, czego nie umiał nazwać. Wstyd? Żal? Nienawiść do siebie? „Zostawiłem ją. Kiedy była najbardziej ludzka, najbardziej potrzebująca, ja uciekłem.”

— To nie możliwe, to nie jesteś ty — powiedział. Bardziej do siebie niż do niej.

Maria uniosła wzrok.

— To dziwne, bo jestem pewna że ja to ja. — stwierdziła cicho

— Ty...nie możesz tu być.

— A jednak jestem.

Usiadł na ławce. Powoli. Jakby obok niej siedziała cała przeszłość, której nie chciał dotknąć.

— Powinienem cię przeprosić — wyszeptał.

— Wiem.

— Ja cię… porzuciłem. — Bo nie umiałem patrzeć, jak gaśniesz, jak cierpisz.

— Wiem.

— Bo byłem tchórzem.

— Tak. Dalej jesteś.

Nie dodała „ale to zrozumiałe”. Nie podała mu ręki. Nie uśmiechnęła się. Nie wybaczyła. Po prostu była.

— Czy Ty wiesz, czym jest to miejsce? — zapytał.

— To jest Twoje miejsce. Ale nie to, które wybrałeś.

— Co się wydarzyło… tutaj?

Maria spojrzała w dal.

— Zostałeś. Nie byłeś bohaterem. Nie pisałeś już. — Ale byłeś przy mnie. Zaparzałeś herbatę. Podawałeś leki. Czytałeś mi, gdy oczy nie dawały rady. Czasem byłeś zły, że musisz. Ale byłeś.

Leon milczał.

— Byłeś nauczycielem — dodała. — Uczyłeś młodych ludzi czytać, nie tylko teksty. Byli różni. I ty też byłeś różny. Ale zostawiłeś coś po sobie.

Odwrócił wzrok. Oczy piekły. Gardło bolało. Nie od płaczu. Od milczenia.

— Dlaczego tu jestem?

— Bo wciąż masz czas zrozumieć, co naprawdę znaczy „być”. Maria wstała.

— Jeszcze nie czas. Idź dalej.

— Co tam jest?

— Ktoś, komu jeszcze nic nie dałeś.

I odeszła. Cicho.

Ale jej cień pozostał dłużej niż ona.

Rozdział 4 — Chłopiec

Znalazł go za wzgórzem. Nie usłyszał kroków. Usłyszał śmiech. Śmiech dziecięcy. Nie przesłodzony, nie z reklam, nie z pamięci. Taki, który niesie się w powietrzu jak coś, czego nie da się odzyskać. Chłopiec turlał piłkę po trawie. Miał może osiem lat. Może dziewięć. Czapka przekrzywiona, koszulka zbyt duża, nogi chude jak patyki. Leon zamarł. Nie znał go. Ale… znał. Chłopiec spojrzał na niego. I uśmiechnął się tak, jakby czekał.

— Gramy?

Leon nie odpowiedział. Nie od razu. Nie miał odpowiedzi. — Gramy — powiedział w końcu.

Kopnął piłkę raz. Drugi. Dziesiąty. Śmiali się. Bez słów. Jakby tylko ciało miało prawo do emocji. A potem usiedli. Trawa była wilgotna, ale nikomu to nie przeszkadzało. Chłopiec przyglądał mu się uważnie.

— Wiesz, kim jestem?

Leon skinął przecząco głową. Ale nie ufał temu ruchowi.

— Byłem w Twoim życiu za krótko żebyś mnie znał. — Ale ja znam Ciebie.

Leon poczuł ucisk w żołądku.

— Elżbieta… — powiedział.

— Tak. Mama.

Cisza między nimi nie była pełna czułości. Była napięta. Gęsta.

— Kazałem jej… — zaczął Leon.

— Wiem. Byłeś wygodny.

— To było złe.

— Wiem.

— A co ty tu robisz?

Chłopiec wzruszył ramionami.

— Jestem Synem, którego nie chciałeś. — Historią, którą odrzuciłeś z wygody. Chciałem żebyś ją poznał

Leon patrzył w ziemię. Chciał przeprosić, ale każde słowo było obelgą.

— Tu pisałeś książki dla dzieci — powiedział chłopiec. — Wymyślałeś postacie, które się boją, ale idą dalej.

— Nie miałem odwagi, żeby cię poznać.

— Masz jej trochę tu.

— To nie wystarczy.

— Ale może wystarczy, żebyś wiedział, co straciłeś.

Chłopiec wstał. Otrzepał kolana.

— Może jeszcze się spotkamy.

— Nie wiem — powiedział Leon.

— To nic. Ja i tak cię znam.

I odszedł. Z piłką pod pachą. Bez złości. Bez pożegnania. Leon został. Ale nie był już tylko tym, który patrzy. Był tym, który zrozumiał, że są straty, które nie mają grobów.

Rozdział 5 — Brat

Ognisko było prawie zgaszone. Nie dawało ciepła. Nie dawało światła. Było symbolem — wypalonym, niepotrzebnym, nieprzyjemnym. Brat siedział po drugiej stronie. Tak samo zgarbiony, jak w dniu, gdy się pokłócili. Z twarzą lekko skrzywioną — nie w grymasie, ale jakby coś w niej utkwiło i nie chciało odejść. Leon podszedł. Nie siadł od razu. Przez chwilę tylko patrzył.

— Ty? — zapytał w końcu.

— A kto inny? — odpowiedział brat.

Głos miał chropowaty. Nie twardy, ale nieprzebaczający. Usiadł. Drgnął. Jakby siadał na własnym sumieniu.

— To była głupia kłótnia — rzucił Leon.

— Każda jest.

— Ale ta nas rozdzieliła.

— Nie. Ty nas rozdzieliłeś. Ja tylko przestałem czekać.

Milczenie. Nie zbliżające. Rozdzielające.

— Miałem do Ciebie napisać. Zadzwonić. Przeprosić.

— Ale nie zrobiłeś tego.

— Bo nie wiedziałem, jak.

— A potem już nie miałeś czasu — dokończył brat. Tak się zawsze mówi. Ale czas był. Tylko ty go nie wziąłeś.

Leon poczuł, jak coś w nim zgrzyta.

— A gdybym to zrobił? Brat spojrzał w ogień, którego nie było.

— Wpadłbyś w sobotę na grilla. Marudziłbyś nad moją karkówkę. Ja podśmiewałbym się z twojej kawy z kardamonem. Gadalibyśmy o pierdołach. Potem może pojechałbyś ze mną do szpitala. Może zdążyłbyś mnie zatrzymać. A może nie.

Leon wpatrywał się w dłonie. Zawsze drżały. Teraz były spokojne. Za spokojne.

— Widziałem twój pogrzeb — powiedział cicho.

— A ja widziałem twoją ciszę. — W dzień, gdy mogłeś coś powiedzieć. Brat sięgnął do kieszeni. Wyjął kartkę. Podał ją Leonowi.

— Niewysłany list. Pisałem go, zanim wsiadłem do samochodu.

Leon wziął go. Nie otworzył. Przycisnął do piersi.

— Ty mi wybaczyłeś?

— Nie o to chodzi — odparł brat. — Nie chodzi o wybaczanie. Chodzi o stratę. Bo mogło być… inaczej.

— Lepsze?

— Nie wiem. Ale inne. I teraz już nie będzie.

Brat wstał. Odszedł bez pożegnania. Ognisko zgasło. Leon został sam. Z listem. I z ciszą, która wreszcie bolała.

Rozdział 6 — On

Siedział pod drzewem. Nie patrzył. Nie czekał. Po prostu był — jakby znał drogę Leona i wiedział, że ten prędzej czy później tu trafi. Leon poczuł, że coś tu jest inaczej. Ten mężczyzna miał jego twarz. Ale bez zmęczenia. Bez zacięcia w ustach. Bez milczenia, które wgryzało się w głos. Podszedł. Wolno. Nogi ciążyły bardziej niż wcześniej.

— Kim jesteś? — zapytał.

— Jestem Tobą. Ale tym który wybrał inną drogę.

Leon nie zareagował. Patrzył. Analizował.

— Jesteś tym, kim mógłbym być?

— Nie. Jestem tym, kim byłeś, zanim odpuściłeś wszystko, — co miało szansę na znaczenie.

Cisza. Ale nie refleksyjna. Nie ciepła. Cisza przed burzą.

— Co Ty możesz o mnie wiedzieć? — zapytał Leon z gniewem.

— Wiem, że bałeś się bardziej niż kochałeś.

— Nie tak łatwo…

— Oczywiście, że nie. Ale ty wybrałeś łatwiej.

— Nie miałem nikogo.

— Bo nikogo nie zatrzymałeś.

Tamten wstał. Ruch spokojny, pewny.

— Widziałem, jak się boisz. Jak uciekasz. Jak unikasz. — Jak chowasz się za frazami, za ironią, za starością.

Leon spuścił wzrok.

— Przecież nie można być wszystkim dla wszystkich!!!

— Ale można być kimś dla kogoś. — Ty nie byłeś nawet sobą dla siebie.

Mężczyzna zrobił krok w jego stronę.

— Miałeś miłość. Zostawiłeś ją. Miałeś brata. Milczałeś. Miałeś dziecko. Nie dałeś mu szansy. Miałeś słowa. Nie pisałeś. Miałeś czas. Zmarnowałeś.

— Dość! — wykrzyknął Leon.

— Nie. Teraz reagujesz. W końcu.

Tamten zatrzymał się.

— Myślisz, że to ja jestem tobą?

— Nie. Ja jestem tym, który wybierał nie tylko siebie.

— Dlaczego to wszystko widziałem?

— Bo może jeszcze coś z ciebie zostało. Ale to nie będzie miłe. — To będzie wybór.

Mężczyzna odwrócił się. Odszedł w dal. Bez pożegnania. Bez cienia. Leon został. Z pierwszym w życiu uczuciem, którego nie potrafił zrzucić z siebie jak kurtki. Wstydem, który był sprawiedliwy.

Rozdział 7 — Koniec

Coś się oderwało. Nie pękło. Oderwało. Upadek? Powrót? Zimno. Twardo. Dłonie obce.

— Mamy go! — Jeszcze raz!

Ciało się szarpnęło. Potem ból. Rurka. Światło. Nie życie. Tylko brak śmierci. Nie myślał: „żyję”. Myślał: „nie zniknąłem”. Zamknął oczy.

W głowie zdanie:

„Nie wiem, czy zdołam coś zrobić. Ale chcę być tam, gdzie kiedyś mnie nie było.”

To nie była przysięga. To było: TAK.

I to wystarczyło. A może nie. Za szybą: rozmowy.

— Reaguje?

— Brak kontaktu. EEG płaskie. Nie można wykluczyć śmierci mózgowej.

— Lub pełny paraliż.

— Rodzina?

— Brak.

— Obserwujemy. Ale prognozy… marne.

Cisza. Monitor pika. Leon leży. Oczy zamknięte.

Myśli, których nikt już nie słyszy.

ŻONKIL

Rozdział 1 — Cichy ogród

Helena siedziała na ławce w ogrodzie, który pachniał wilgocią i czymś znajomym, choć niekonkretnym — może lawendą, może tylko wspomnieniem lawendy. Od lat nic tu nie kwitło. Krzewy zasłaniały widok na drogę. Słońce parzyło, powietrze stało. Z oddali: skrzypienie kółek, stłumione „bonjour, madame” Anny. Codzienna rutyna — cudza, nie jej. W dłoniach trzymała coś z kartkami. Nie książkę. Zeszyt, miękki, bez okładki. Zsunął się z kolan. Nie zareagowała. Nie musiała — Anna zawsze go podnosiła.

— Pani Heleno, dziś ciepło. Miała pani ochotę wyjść, prawda?

Nie odpowiedziała. Twarz gładka, wypłowiała od słońca. W kąciku ust ślad po ślinie — nie wiedziała, kiedy zasnęła. W oczach: cisza. Ta, która zostaje, gdy pamięć już nie mówi, ale jeszcze słucha. Zamknęła oczy. I wtedy — zapach. Kawa. Nie ta z termosu. Prawdziwa. Z cukrem trzcinowym, z łyżką śmietanki, którą Étienne zawsze podkradał jej z mlecznika. Nie tyle poczuła go, co jakby ktoś wlał go jej do ust. Zęby jej zapiekły od cukru, który nie istniał. Czas nie cofnął się. On się rozlał. Jak płaszcz. Jak coś znajomego, co zakłada się bez zastanowienia, choć nie wie się, czyje to było. Paryż. Pola Elizejskie. Lato. A może wiosna. Miała osiemnaście lat. Albo siedemnaście — wspomnienia się lepiły. Jak spódnica do ud w tamten upał. Siedziała przy stoliku z marmurowym blatem, który parzył przez cienką tkaninę. Kawa stygła. Obok — croissant. Zawsze go kończył. Mówił coś. Uśmiechał się. Jego akcent z południa mieszał się z jej francuskim jak liście w fontannie. Miała wrażenie, że ktoś się śmieje. Może to była ona. Potem — bukiet. Żonkile. Jeden wypadł z papieru, potoczył się po blacie i dotknął jej kolan. Podniosła go. Pachniał znajomo. Jak coś, czego nie potrafiła nazwać, a czego bała się zapomnieć.

— Z takich chwil robi się pamięć — powiedziała wtedy.

Nie wiedziała jeszcze, jak bardzo. W tle: klikanie obcasów, rozklekotany wóz z gazetami, śmiech ludzi, którzy nie czuli jeszcze, że świat zaczyna się przechylać. A może już. Może tylko ona tego nie słyszała. Dla Heleny czas wtedy stanął. I został. A teraz — w ogrodzie, z zeszytem na kolanach i milczeniem w gardle — pamięć nie wróciła. Ona się nawinęła. Jak nitka z wnętrza tkaniny. Zapach. Cukier trzcinowy. Ciepło spodka. Żonkil, jeszcze wilgotny.

Rozdział 2 — Notes bez daty

Anna lubiła te godziny po śniadaniu, gdy dom jeszcze nie pachniał obiadem, a pensjonariusze zasypiali pod pledami, gubiąc się w snach i demencji. To były momenty ciszy — tej prawdziwej. Nie z braku słów, ale z ich wyczerpania. Podniosła zeszyt pani Heleny. Znów. Ten sam — zmięty, bez okładki, z plamą herbaty albo krwi. Nie była pewna. I nie chciała wiedzieć. Z wahaniem otworzyła. Jakby wchodziła tam, gdzie nikt nie zapraszał. Nie było historii. Ani dat. Ani „drogi pamiętniku”. Tylko urwane zdania, wyrwane z porządku. Myśli, które nie zgadzały się z teraźniejszością.

„Étienne mówił, że świat się nie skończy, dopóki istnieje masło.”

„W pociągu było ciemno, a on trzymał moją dłoń tak, jakbyśmy mieli gdzieś dotrzeć.”

„Nie pamiętam imienia. Nigdy go nie wypowiedziałam. Ale pamiętam ciężar. Ciepło. I jak bardzo bałam się, że go upuszczę.”

Anna zamarła. Coś w niej drgnęło — głębiej niż współczucie. Rozpoznała to. Nie z książek. Z nocnych szeptów babci, która mówiła do ścian. Z ojca, który po misji szukał psa, którego nigdy nie mieli. To były zdania tych, którzy żyli dalej, ale już nie wrócili. Spojrzała na Helenę. Ta siedziała z zamkniętymi oczami. Niby spała. Ale palce drżały. Poruszały się nieznacznie — jakby coś trzymały. Filiżankę? Dłoń? Anna usiadła. Ostrożnie. Jakby coś mogło się rozpaść. Zaczęła czytać na głos. Cicho. Jakby mówiła do dziecka. Do kogoś, kto boi się hałasu. Z każdą linijką czuła, że coś się przesuwa. Jakby Helena — ta z wnętrza zeszytu — była bliżej niż ta na ławce.

„Tam, gdzie nie ma nazwisk, wciąż można się uśmiechnąć.”

„Nie chcę zapomnieć. Nawet jeśli boli.”

Anna zamilkła. Spojrzała na Helenę. Ta otworzyła oczy. Na chwilę. Na oddech. I szepnęła, prawie bezgłośnie:

— Étienne?

Potem — coś jeszcze. Jeszcze cichszego.

— Już tam jestem.

Anna nie odpowiedziała. Ale poczuła zapach żonkili. Nie tych z kwiaciarni. Innych. Jakby ziemia zadrżała. Jakby ktoś właśnie dotarł do końca drogi.

Rozdział 3 — Łapanka

To był czerwiec. A może wrzesień. Helena nie była już pewna. Miasto pachniało metalem i kurzem. Ktoś mówił, że będzie padać. Ktoś inny — że to już. Gazety kłamały. Radio milczało albo krzyczało — zależnie od tego, kto słuchał. Ale ona i Étienne trzymali się swoich drobnych rytuałów: kawa w tej samej kawiarni, spacer pod rękę, mleko z miodem, świeca przy oknie. Tamtego dnia coś było inaczej. Pamiętała, że krople deszczu miały smak żelaza. I że Étienne mówił coś o masle. A potem… urwało się. Nie wybiegli. Nie ukryli się. Po prostu — nie zdążyli. Na rogu ulicy stała ciężarówka. Żołnierze. Dłonie zimne jak lód.. Krzyki — nie ich. Czyjeś. Może własne. Ktoś zawołał jej imię. Ale głos zatonął w huku zamykanych drzwi. W środku: ciemność. Étienne, ściskający jej rękę tak mocno, że paznokcie wbijały się w skórę. Jakby chciał coś zapamiętać jej ciałem.

— Nie puszczaj — wyszeptała.

Nie odpowiedział. Tylko położył jej dłoń na swoim sercu. Rytm był nieregularny. Jakby się kończył. Potem — pociąg. Nie ten z siedzeniami. Z widokiem. Ten inny. Drewniane ściany, zapach strachu, ciężaru. Nie potrafiła powiedzieć, czy to był dzień. Może doba. Może trzy. Ktoś płakał. Ktoś inny przestał oddychać. Nie sprawdzali kto. Jej ręka nadal była w jego. Ciepła. Jeszcze. W środku nocy zasnęła. A może straciła przytomność. I wtedy — trawa. Nie błoto. Nie deski. Trawa. Wilgotna, miękka, jakby ziemia oddychała. Pachniało czymś, czego nie znała. Albo znała, ale zapomniała. Była… nie sobą. Nie wtedy. Pomiędzy. Szła przez pole. Przed nią sylwetka. Étienne. Stał. Nie patrzył. Czekał. Za plecami — śmiech dziecka. To był sen. Ale ziemia była ciepła. I w ustach czuła cukier. Jak wtedy, gdy podkradała mu śmietankę. Obudziła się. Pociąg stał. Wagony zaskrzypiały. A Étienne już jej nie trzymał

Rozdział 4 — Rampa

Rampa nie miała muzyki. Był stukot butów, jęki, wrzaski w językach, których nie znała. Smród spalin, moczu, mokrego siana. Ktoś upadł. Ktoś wymiotował przez okno wagonu. Wagony otwierano brutalnie — jakby rozrywano skrzynie z zepsutym mięsem. Helena wyszła jako jedna z ostatnich. Zgarbiona. Śmierdziała. Miała w ustach smak metalu i wymiocin. Étienne szedł obok, ale jakby coraz dalej. Trzymali się jeszcze — na cienkiej nici.

— Nie puszczaj — wyszeptała.

Nikt ich nie słuchał. Mężczyźni w mundurach. Ci w białych fartuchach. Dwóch z rękami jak sztylety. Jeden gest: w lewo. Drugi: w prawo. Bez słów. Bez spojrzeń. Jakby sortowali odpady. Ktoś ją pchnął. Étienne szarpnął się. Nie pozwolili.

— Proszę! — krzyknęła. Głos miała jak zadrapanie.

— Proszę, to mój narzeczony!

Nie spojrzeli. Ostatni raz widziała jego twarz z odległości trzech osób. Zerknął przez ramię. Uśmiechnął się. Ten sam grymas co przy croissancie. Ten sam, ale inny. Bo to już nie był ich świat. Potem był barak. Z desek, które cuchnęły pleśnią i krwią. Wiatr wlatujący przez szczeliny jak ostrze. Numer wypalony na jej skórze. Nie atrament. Żar. Poczuła, jak coś w niej umiera — nie ciało. Wstyd. W nocy próbowała spać. Ale nie było snu. Tylko twarde drewno i oddechy obcych. I cisza tak gęsta, że bolały ją zęby. A potem — coś się poruszyło. Trawa. Nie prycza. Nie brud. Tylko trawa. Miękka, ciepła. Jakby ktoś ją ułożył w kołysce z poranka. Ktoś mówił:

— Nie bój się. Tutaj nie ma bólu.

Odwróciła głowę. Nikogo. Tylko żonkil. Żółty. Świeży. Leżał na desce przy jej głowie. Jakby ktoś go położył. Cicho. Żeby nie obudzić reszty.

Rozdział 5 — Bez imienia

Nikt jej nie powiedział, że jest w ciąży. Ale ciało mówiło. Mdłości. Uczucie obcego ciężaru. Strach, który nie miał źródła. Ciało zdradzało ją w miejscu, gdzie nic nie powinno rosnąć. Kiedy poczuła pierwszy ruch, nie poczuła ulgi. Ani zachwytu.

— Nie teraz. Nie tu — szeptała, kuląc się na desce.

Ale dziecko nie znało miejsca. Znało tylko rytm jej serca. Poród przyszedł szybciej, niż się spodziewała. Albo wolniej. Nie umiała już liczyć czasu. Noc. Barak. Drewno wżynające się w plecy. Pot, krew, wymioty. Krzyk zatrzymany w gardle, bo krzyczeć nie wolno. Bo za ścianą ktoś umierał bez dźwięku. Ktoś klęknął przy niej. Kobieta. Starsza. Czoło spocone, okulary przesunięte na bok.

— Już jestem — powiedziała cicho. — Damy radę.

Mówiła po polsku. Helena nie rozumiała słów, ale ton był jak ślad z przeszłości. Jak ręka matki na gorączkowym czole.

— Mam na imię Stanisława — dodała. — Oddychaj.

Tylko to. Nie było cudu. Była krew. Ból. Drżenie rąk. Dziecko wysunęło się bez dźwięku, potem krótki płacz — ledwo tchnienie. Stanisława owinęła je w kawałek materiału. Bez koloru. Bez słów. Podała Helenie. Na chwilę. I wtedy, tylko wtedy, uśmiechnęła się. Delikatnie. Prawdziwie.

— To twój cud.

Helena nie miała siły odpowiedzieć. Tylko patrzyła. Na dłonie dziecka. Na rzęsy, które jeszcze drżały. Na oddech, który był zbyt krótki. Potem ktoś je zabrał. Może Stanisława. Może ktoś inny. Nie zapytała. Nie chciała wiedzieć. Nocą śniła pole. Nie pryczę. Nie druty. Trawę — żywą, pachnącą. Obok siedziała ona. A przed nią — dziecko. Nie mówiło. Nie ruszało się. Tylko patrzyło. W dłoni trzymało żonkila. Więdnącego.

— Mamo — powiedziało. Ale nie ustami.

Helena obudziła się z krzykiem. Zamkniętym wewnątrz. I wtedy zrozumiała: pamięć nie znika, kiedy boli. Znika, kiedy boli zbyt długo.

Rozdział 6 — Żywi nie wracają

Z obozu wyszła wiosną. W jednej dłoni miała dokument z nazwiskiem, którego nie czuła. W drugiej — kartkę z adresem, którego nigdy nie odwiedziła. Szła, bo nic innego nie zostało. Tylko nogi i kierunek. Nie szukała Étienne’a. Nie wierzyła już w „może”. Nie pytała o dziecko. Nie mogła znieść zdania „nie było go na liście”. Znalazła pracę w bibliotece. Wycierała kurz z półek. Układała książki alfabetycznie, choć nazwiska często mieszały się w oczach. Uczyła się uśmiechać. Nie patrzeć ludziom w twarz. Odpowiadać „dobrze”, nawet gdy nie rozumiała pytania. Wyszła za mąż. Nie z miłości. Z ciszy. Mąż nie pytał. Ona nie mówiła. Pisała. Nie listy. Nie pamiętnik. Tylko zdania. Urwane. Na przypadkowych kartkach. Chowała je do zeszytu z napisem „Kuchnia francuska”, żeby nikt nie zajrzał.

„Widziałam słońce. Ale tylko raz. To było w jego oczach.”

„Nie wolno było mieć żałoby po dziecku, które nie żyło nawet do świtu.”

„Najbardziej boli to, że nie mogę go sobie przypomnieć bez wstydu.”

„Wiem, że jestem matką. Ale nikt nigdy mi tego nie powiedział.”

I jeszcze jedno:

„Po wojnie powiedziano mi, że położna Stanisława przeżyła. Chciałam ją odnaleźć. Zapytać. Ale nie umiałam. Bałam się, że odpowie.”

Czas zrobił swoje. Alzheimer przyszedł jak gość bez zaproszenia. Zabrał daty, twarze, rytmy dnia. Imiona zniknęły z języka, potem z myśli. Ale żółty żonkil — suchy, sprasowany między stronami zeszytu — został. Był. Zawsze. I tak trafiła tu. Do ogrodu, gdzie człowiek myli się z meblem, a pamięć przychodzi tylko na chwilę. Ale gdy Anna czytała — uważnie, szeptem — te zdania, których nikt wcześniej nie wypowiedział… Helena znów była sobą. Nie tą, która przeżyła. Tą, która pamiętała.

Rozdział 7 — Początek

Noc była cicha. Ale nie jak cisza po modlitwie. Jak po wyłączeniu światła. Takiego, którego nikt nie zapalał. Anna weszła do pokoju jak zawsze. Cicho, bez butów. Na palcach. Na zegarku dwie po czwartej. Helena spała. A przynajmniej tak wyglądało. Ale coś było nie tak. Nie ciało. Nie ułożenie. Powietrze. Zbyt równe. Zbyt martwe. Na fotelu — zeszyt. Otwarty. Strona, której wcześniej nie było.

„Jestem. Znów.”

Obok zeszytu — żonkil. Nie suchy. Nie z zeszytu. Świeży. Wciąż wilgotny. Z kawałkiem ziemi na łodydze. Anna nie mogła się ruszyć. Patrzyła. Potem — drzwi. Otworzyła je. I wtedy zobaczyła. Na ścieżce między ogrodem a stawem — postać. Nie stara. Nie zgarbiona. Kobieta w jasnej sukience. Słomkowym kapeluszu. Szła powoli. Lekko. Jakby coś ją prowadziło. W dłoni — coś, czego nie dało się zobaczyć. Może książka. Może dłoń dziecka. Może tylko światło. Anna zamknęła oczy. Raz. Liczyła do trzech. Oddychała. Kiedy znów spojrzała — była sama. Ale tam, gdzie nic nie rosło, gdzie był tylko piach i kamienie — zakwitły żonkile.

Rozdział 8 — Spokój

Było cicho. Ale nie jak w nocy. Nie jak w śmierci. To była cisza, która nie potrzebowała nic więcej. Helena szła boso. Trawa pod stopami była ciepła. Nie parzyła. Nie kłuła. Była jak skóra — nie młoda, ale jeszcze żywa. Nie wiedziała, kiedy tu trafiła. Może zasnęła. Może tylko przestała pytać. Nie było ścian. Nie było bólu. W oddali — pole. Żonkile. Wysokie, rozkołysane. Pachniało kawą. Ale nie tą z termosu. Tą pierwszą, ze spodka Étienne’a. Gdzieś blisko: śmiech. Cichy, dziecięcy. Nie wołał. Był. Na wzgórzu, pod drzewem, siedział mężczyzna. Rękawy koszuli podwinięte. Jasne włosy, cień brody. Uśmiech — ten sam, którym kończył ich śniadania. Obok niego — dziecko. Chłopiec. Może pięć lat. Może więcej. Trzymał coś. Książkę? Liść? Jej dłoń? Helena zatrzymała się. Nie płakała. Nie potrzebowała. Podeszła. Étienne wstał. Objął ją — nie za mocno. Tak, jakby całe życie czekał tylko na ten moment.

— Jesteś spóźniona — powiedział.

— Jak zwykle — odparła.

Dziecko spojrzało. Miało jej oczy. Ale spokojniejsze. Bez lęku. Podało jej żonkila. Nierównego, trochę wygiętego.

— Jak masz na imię? — zapytała.

— Ty mi powiedz — odpowiedziało.

Nie była pewna, czy mówił. Czy tylko pomyślała te słowa. Ale to nie miało już znaczenia. Uklękła. Przytuliła go. Po raz pierwszy bez lęku, że zniknie. Spojrzała na pole. Byli tam inni. Postaci — różne, nierówne, nie do końca wyraźne. Ale nie obce. Każdy niósł w sobie coś niedokończonego. Ale tutaj to nie bolało. Ziemia pod stopami była prawdziwa. Nie sen. Nie wspomnienie. I pierwszy raz — nie musiała już wracać.

Epilog — Pamięć

Niektórych rzeczy nie da się zapisać. Niektóre imiona nie mają głosu. Tylko ciężar. Albo zapach. Albo cień. Niektóre dusze nie odchodzą. Nie dlatego, że są silne. Tylko dlatego, że coś ich trzyma — słowo, którego nie wypowiedziano. Głos, który jeszcze czeka. Helena nie zostawiła wspomnień. Zostawiła zeszyt. Zdania bez dat. Myśli bez adresata. Strzępy, które nie pasują do historii, ale są prawdziwsze od niej.

„Kiedyś śniło mi się, że Étienne czekał. Ale może ja czekałam.”

„Nie zapytałam Stanisławy. Nie miałam prawa.”

„Wszystko, co miało znaczenie, przyszło bez nazw.”

Na parapecie — zasuszony żonkil. W zeszycie — słowo, którego nikt nie pamiętał, ale ono pamiętało wszystkich. Pamięć nie jest litościwa. Ale czasem — zostaje. W ogrodzie. W zapachu kawy. W spojrzeniu dziecka, które nie zdążyło zadać pytania. I tam — na polu, które nie było ani snem, ani niebem, ale czymś między nimi. Starożytni mieli dla niego słowo. Elizjum.

ECHO OSTATNIEGO SŁOWA

Rozdział 1 — Przerwana rozmowa

Julian otworzył oczy i przez długą chwilę nie wiedział, czy to jeszcze sen, czy już coś innego. Sufit nad nim był wysoki, matowy i biały jak niebo bez światła. Pachniało kurzem i papierem. Nie było dźwięków. Ani echa. Jakby cały świat czekał, aż coś powie. Usiadł. Był na ławce. Dworzec? Peron? Nie było torów. Ani ludzi. Tylko on i wielki zegar, który nie miał wskazówek. Rozejrzał się. Zamiast tablicy odjazdów — ściana z zapisanymi zdaniami. Wszystkie urywały się w pół słowa.

„Jeśli tylko…”

„Nie chciałem, ale…”

„Może powinniśmy…”

Znał je. Każde. Jakby kiedyś je wypowiedział, ale ktoś mu je odjął z ust.

— Gdzie ja jestem? — wymamrotał.

— W miejscu, gdzie kończą się niedopowiedzenia — odpowiedział głos.

Odwrócił się. Stała za nim kobieta w długim, szarym płaszczu. Miała siwe włosy spięte w kok i głos jak ktoś, kto nauczył się mówić dopiero po śmierci.

— Kim pani jest?

— Narratorką. Ale nie twoją. Jeszcze nie.

Julian próbował się podnieść, ale nogi odmówiły mu posłuszeństwa. Spojrzał na nią z niepokojem.

— Czy to… niebo? Czyściec?

— Elizjum — powiedziała — Miejsce, gdzie trafiają wszystkie słowa, które nie zdążyły wybrzmieć.

Zamilkła. Wtedy przypomniał sobie. Kuchnię. Żonę przy drzwiach. Jej wzrok, kiedy chciała coś powiedzieć. I jego milczenie. Złość tłumioną godnością. Ona odeszła. A on nie zatrzymał jej. Nie powiedział nic.

— Dlaczego ja?

— Bo coś zostało niewypowiedziane — powiedziała cicho.

— A Elizjum przychodzi po tych, którzy mają jeszcze jedno zdanie do dokończenia.

Julian odchylił głowę, patrząc znów na ścianę.

„Zosta…”

„Nie ode…”

„Pro…”

Zdania się nie kończyły. Jak on.

Rozdział 2— Ulice przemilczeń

Miasto nie miało nazw. Żadnych szyldów, żadnych reklam. Wszystko było zbudowane z materiału — który przypominał papier miękki, ale odporny na czas. Ściany domów mieniły się słowami — czasem pojedynczymi literami, czasem całymi zdaniami, które znikały, kiedy się im przyjrzeć. Julian szedł powoli. Ulica była cicha, lecz nie pusta. Przechodziły nią postacie — rozmyte, jakby utkane z szeptów. Nie patrzyły na niego. Nie rozmawiały. Ale czuł ich obecność. Czuł, że każda z nich nosi w sobie to samo, co on: coś, czego nigdy nie zdążyła powiedzieć.

— Czy oni też szukają? — zapytał Narratorkę — która szła tuż obok niego, bezszelestnie.

— Niektórzy już nie. Pogodzili się. Inni próbują na nowo — Ale większość… zapomina, czego szukali.

Zatrzymał się przy jednym z domów. Na ścianie migotały słowa:

„Powinienem był przyjechać wcześniej.”

Julian dotknął palcami litery, a te natychmiast zniknęły. Ich miejsce zajęła pustka.

— One żyją? — zapytał.

— Nie. Ale pamiętają.

W głębi ulicy siedziała dziewczynka. Miała może dziesięć lat. Trzymała w rękach szkicownik, ale kartki były czyste. Julian przysiadł obok niej.

— Rysujesz?

Dziewczynka pokręciła głową. Jej usta poruszyły się bezgłośnie. Narratorka podeszła bliżej.

— Ona nigdy nie powiedziała ojcu, że go kocha — A teraz nie może narysować jego twarzy — Zostały tylko emocje. I echo.

Julian spojrzał na dziewczynkę. W jego oczach pojawiło się coś miękkiego.

— A jeśli się znajdę to jedno słowo? To najważniejsze?

— Wtedy możesz odejść. Albo zostać. — Ale będziesz wiedział kim byłeś i kim mógłbyś być — gdybyś wtedy je wypowiedział.

Julian uniósł wzrok. Na końcu ulicy stały drzwi. Zrobione z ciemnego drewna i zamknięte na głucho. Na ich powierzchni wyryto jedno słowo:

„Jeszcze.”

Rozdział 3 — Korytarz „Gdyby”

Drzwi otwarły się bez dźwięku. Julian poczuł chłód nie fizyczny, raczej ten — który pojawia się, gdy przypomnisz sobie coś — co bolało, zanim zdążyło się wydarzyć. Wnętrze przypominało muzeum. Ale bez eksponatów. Tylko korytarze, których ściany były zrobione — z przezroczystego szkła. W każdej tafli obraz. Nie były to wspomnienia. To były wersje.

— Co to jest? — zapytał szeptem.

— Korytarz „Gdyby” — odparła Narratorka. — Miejsce, gdzie możesz zobaczyć, co by się stało, gdybyś wtedy powiedział to, co powinieneś.

Julian zatrzymał się przy pierwszym obrazie. On — w kuchni. Żona stoi w drzwiach z walizką. W tej wersji mówi „Zostań”. Ona się cofa. Płacze. Zostaje. Piją razem herbatę w milczeniu.

— To się mogło wydarzyć?

— Tak. Ale nie wydarzyło się.

Szli dalej. Kolejna tafla. On pisze list. Przeprasza. Nie wysyła go. Ale w tej wersji — wysłał. I ktoś odpowiedział. Julian odwrócił wzrok.

— Po co to wszystko? Przecież nie da się cofnąć.

Narratorka zatrzymała się.

— Elizjum nie pozwala cofnąć. Ale pozwala zrozumieć — A czasem to więcej.

Z prawej strony zapaliła się inna tafla. Obraz inny niż reszta. Rozmazany. Niewyraźny. Julian zbliżył się, serce biło mu nierówno.

— Co to jest?

— To zdanie, które nosisz najgłębiej. Jeszcze go nie pamiętasz — Ale ono cię ukształtowało — I właśnie dlatego zostałeś tu wezwany.

Z tafli dobiegał głos. Cichy, zdławiony, znajomy.

„Zostań…”

Julian zamknął oczy. I wtedy zrozumiał, co stracił.

Rozdział 4 — Pokój zaginionych listów

Z korytarza „Gdyby” prowadziły wąskie schody — kręte, nielogiczne, jak sen. Julian schodził nimi długo, a może wcale — bo w Elizjum czas nie był już potrzebny. Dotarli do drzwi, które wyglądały na zapomniane. Drewniane, zniszczone, z zawiasami skrzypiącymi jak czyjeś gardło próbujące mówić po latach milczenia. Narratorka się nie odezwała. Wskazała dłonią. Julian wszedł. W środku było cicho. I ciepło. Pachniało papierem, kurzem i atramentem. Półki wzdłuż ścian uginały się od kopert — niektóre zaklejone, inne tylko złożone. Wszystkie nosiły ten sam znak: inicjał J. Jego pismo. Jego litery. Jego myśli, które kiedyś zatrzymał, zanim stały się zdaniami. Julian podszedł do jednej z półek. Wziął kopertę. Rozpoznał papier. To był ten wieczór — list napisany do niej po kłótni. Miał go zostawić na stole. Nie zostawił. Otworzył go.

„Nie wiem, jak to naprawić. Ale wiem, że chcę, żebyś była.”

Kartka zadrżała w jego dłoni. Kolejny list. Starszy. Jeszcze z czasów, gdy byli razem szczęśliwi.

„Czasem nie potrafię mówić o tym, co czuję. Ale wiedz, że czuję naprawdę.”

Z półek zaczęły się wysuwać inne listy — pożółkłe, podarte, niedokończone. Jeden z nich był pusty. Julian dotknął go. Na papierze pojawiło się jedno słowo:

„Zostań.”

Wtedy zrozumiał — to było to słowo. To jedno. Jedno, które mogło zmienić wszystko, ale którego nie wypowiedział, bo bał się być tym, który prosi. Za jego plecami stanęła Narratorka.

— Czy jeśli wypowiem je teraz… coś się zmieni?

— Nie tam — powiedziała łagodnie. — Ale tutaj — wskazała jego klatkę piersiową — może wszystko.

Julian zamknął oczy. Powiedział to słowo głośno. Po raz pierwszy. I echo je uniosło.

Rozdział 5 — Echo

Słowo, które wypowiedział, nie zniknęło. Nie rozmyło się w przestrzeni jak szept w snach. Nie utonęło w ciszy. Zamiast tego zaczęło wracać. Najpierw nieśmiało, jakby ostrożnie sprawdzało, czy może. Potem mocniej — echem, które nie miało źródła, a jednak było jego. „Zostań.” Głos rozchodził się po pokoju, uderzał w ściany, pulsował w półkach, tlił się w papierze. Nie był tylko głosem. Był decyzją. Julian usiadł. Po raz pierwszy od śmierci poczuł coś na kształt ciepła. Nie fizycznego — głębszego. Jakby coś wewnątrz niego zostało rozpoznane.

— Czy teraz… to koniec? — zapytał cicho.

Narratorka nie odpowiedziała od razu. Zamiast tego sięgnęła na najwyższą półkę i wyciągnęła księgę. Nie była z papieru. Jej okładka była zrobiona z ciemnej, nieznanej materii — jakby z mgły, która nauczyła się być czymś więcej.

— To nie koniec — powiedziała. — Ale to pierwszy raz, gdy twoje słowo stało się pełne.

Julian otworzył księgę. W środku było jego życie — ale nie takie, jakim je pamiętał. Nie wydarzenia. Nie daty. Tylko momenty, w których coś mogło zostać powiedziane. Ale nie zostało.

— Elizjum nie zapisuje faktów — wyjaśniła Narratorka. — Tylko braki. To, co się nie wydarzyło.

— I co teraz?

— Teraz możesz wybrać.

Julian zamknął księgę. Wtedy usłyszał inny głos. Nie swój. Kobiecy. Znany.

— Julian?

Odwrócił się. Nie było nikogo. Tylko drzwi. Półotwarte. Zza nich — światło. Nie jasne. Ale ciepłe. Słowo, które wypowiedział, wracało dalej. Już nie jako echo. Jako początek.

Rozdział 6 — Elizjum nie zapomina

Julian nie wszedł od razu. Stał w progu drzwi, czując — że ten krok nie prowadzi dalej, ale w głąb. Głębiej w siebie. Głębiej w to, co próbował zapomnieć całe życie. Za drzwiami nie było światła — nie tego, które oślepia. Raczej miękki półmrok, jak w pokoju, gdzie ktoś czekał, aż się obudzisz. Wszedł. Pokój był pusty. Ale coś w nim było obecne. Ciche. Znajome. Na ścianach nie było obrazów. Tylko ślady. Rysy. Linie po gwoździach. Jak po wspomnieniach, które ktoś próbował zdjąć, ale których cień został. Na środku — stół. A na nim… nie książka. Nie list. Lustro. Julian podszedł bliżej. Spojrzał w swoje odbicie. Ale nie zobaczył siebie sprzed śmierci. Ani sprzed błędów. Zobaczył wersję, którą mógłby być — gdyby nie bał się wypowiadać uczuć. Miał tę samą twarz. Ale mniej napięcia. Mniej zmarszczek nie od wieku, lecz od żalu. W lustrze stał mężczyzna, który powiedział „zostań”, „przepraszam”, „kocham” I który nie potrzebował Elizjum. Julian dotknął tafli. Zadrżała. Za nim — milcząca obecność Narratorki.

— Jeśli odejdziesz teraz — powiedziała — zapomnisz to, co tu się wydarzyło. — Zniknie echo, którym jesteś. Zostanie tylko cisza.

— A jeśli zostanę?

— Nauczysz się słuchać tych, którzy jeszcze nie powiedzieli. — I pomóc im usłyszeć siebie.

Julian spojrzał raz jeszcze w lustro. A potem odwrócił się. Nie ku światłu. Nie ku śmierci. Ku Elizjum.

Rozdział 7 — Echo drugiego człowieka

Julian siedział teraz na ławce. Na tej samej, na której się obudził. Ale już nie był gościem Elizjum. Był jego częścią. Czekał. Nie miał zegarka. Ale czuł, że coś się zbliża. Tak jak wtedy — gdy wyczuwasz zmianę pogody nie w powietrzu, ale w sobie. I wtedy usłyszał kroki. Nieśmiałe. Jakby ktoś wahał się, czy w ogóle ma prawo tu być. Mężczyzna, może trzydziestoletni. Z twarzą, którą pamięć jeszcze nie zdążyła wygładzić. Stał przed tablicą z niedokończonymi zdaniami, wpatrzony w jedno z nich: „Powinienem był..” Julian podszedł. Powoli. Bez słów. Nowy przybysz spojrzał na niego nieufnie.

— Gdzie ja jestem?

Julian uśmiechnął się lekko.

— W miejscu, gdzie wszystko, czego nie powiedziałeś, wciąż czeka.

— To… sen?

— Nie. To druga szansa. Ale nie po to, by cofnąć.

— Tylko by zrozumieć.

Mężczyzna rozejrzał się. Po jego twarzy przebiegł cień czegoś, co mogło być żalem. Albo lękiem.

— Nie powiedziałem jej, że się boję. — Zawsze tylko mówiłem, że dam radę. Ale nie dawałem.

Julian skinął głową.

— Więc zacznij od tego.

Nowy przybysz spojrzał na ścianę. I po raz pierwszy, odkąd się tu znalazł, wypowiedział coś naprawdę swojego:

— Bałem się. I nie wiedziałem, jak cię zatrzymać.

Słowa uniosły się w powietrzu. Zadrgały. I wtopiły się w tkankę Elizjum. Julian usiadł z powrotem na ławce. Czekał dalej. Bo Elizjum nie kończy się wtedy, gdy wszystko zostanie powiedziane. Tylko wtedy, gdy ktoś zacznie słuchać.

Epilog — Cisza, która zostaje