Wstęp
Eutanazja jest problemem, który od dłuższego już czasu staje się przedmiotem rozważań w zakresie prawa, etyki i norm moralnych. Wpływa na to w szczególności to, iż na terenie niektórych państw zachodnich funkcjonuje możliwość „śmierci na życzenie”. Jednocześnie laicyzacja społeczeństwa, oraz polaryzacja poglądów społecznych powoduje, iż podejście do omawianego problemu ulega zmianie. W tym zamiarze przedmiotem niniejszego opracowania jest zwrócenie uwagi z jednej strony na aspekty prawno-etyczne możliwości wprowadzenia eutanazji do porządku prawnego, z drugiej zaś ocena zmiany poglądów w tym zakresie w ostatnim czasie.
Eutanazja w prawie
Eutanazja na gruncie nauki jest definiowana jako odpowiednik śmierci, gdzie osoba umierająca ma niejako kontrolę nad sposobem umierania, a inna osoba jej w tym pomaga. Jest to zatem rozmyślne spowodowanie lub przyśpieszenie śmierci osoby nieuleczalnie chorej. Jest określana mianem zabójstwa z litości, skrócenia męki przez lekarza. W praktyce jest ona wykonywana na różne sposoby, z wykorzystaniem środków medycznych. Z uwagi na to, iż eutanazja nie jest legalna w naszym kraju, punktem odniesienia są przepisy prawa karnego. Zgodnie z nimi kwalifikując eutanazję jako umyślne zabójstwo, będziemy ją rozumieć, jako spowodowanie śmierci w sposób celowy. Skutek taki może zostać zrealizowany w tym kontekście na co najmniej dwa sposoby: poprzez działanie, lub poprzez zaniechanie. Jeśli nie zostaną podjęte czynności reanimacyjne, lecznicze, wówczas dana osoba umiera. Z kolei kwalifikowaną formą jest morderstwo, z którym mamy do czynienia wówczas, kiedy dana osoba postępuje ze szczególnym okrucieństwem wobec ofiary, a jej motywacja zasługuje na szczególne potępienie. Istnieje jednak w kategoriach prawnych również pojęcie zabójstwa na żądanie ofiary pod wpływem współczucia dla niej. To właśnie jest właściwa eutanazja w sensie przestępstwa. Efektem tejże konstrukcji prawnej jest to, iż taki kontekst zabójstwa może powodować zmniejszenie wagi czynu, jednak zwykle dzieje się to w stopniu nieznacznym. Występują tutaj dwa zasadnicze warunki: prośba ofiary, oraz pobudki osoby która takiego czynu dokonuje. Literatura zwraca uwagę na fakt, iż pobudki te powinny odnosić się do cierpienia osoby nieuleczalnie chorej, o charakterze psychicznym lub fizycznym. W wyjątkowych przypadkach ustawa przewiduje możliwość odstąpienia od wymierzenia kary, jeśli zachodzi wyjątkowy przypadek. Zatem eutanazja jakkolwiek ją rozumieć nie jest w sensie prawnym dozwolona. Możliwości jakie stwarza prawo karna mają tutaj charakter szczególny i są wyjątkiem od reguły.
Jakie prawa ma pacjent