Bezpłatny fragment - Co łaska na tacę

Wstęp

Kościół funkcjonuje w oparciu o wpływy, które stanowią majątek Kościoła jako instytucji, jednak zasadniczym elementem utrzymania funkcjonowania rzeszy duchownych jest pomoc ze strony wiernych. Bez tego rodzaju pomocy i wsparcia Kościół jako instytucja miałby poważne trudności z utrzymaniem wszystkich swoich placówek, oraz ponoszenie szeregu rozmaitych kosztów związanych z kształceniem stanu duchownego, organizacją uroczystości i wielu innych. System finansowania Kościoła na terenie naszego kraju opiera się w dwóch trzecich na ofiarach dobrowolnych, które są świadczone zarówno jako ofiary na tacę, jak również są to ofiary związane z intencjami mszalnymi i sakramentami oraz innymi okolicznościami. Często Kościół organizuje również różnego rodzaju składki celowe, które służą konkretnym intencjom, wspieraniu działalności dobroczynnej, działalności na rzecz uczelni katolickich czy w ramach pomocy niesionej ofiarom różnego rodzaju sytuacji kryzysowych. Ta pomoc pozwala między innymi na utrzymanie Caritas Polska oraz 44 placówek diecezjalnych, 212 zgromadzeń zakonnych, tysięcy stowarzyszeń i fundacji oraz rozmaitego rodzaju inicjatyw lokalnych. Wsparcie ze strony państwa stanowi tylko około pół miliarda złotych rocznie. Aż 70% parafii w południowej Polsce utrzymuje się z darów z tacy, jej przeciętna wysokość wacha się w zależności od regionu kraju od kilkuset do ponad czterech tysięcy złotych. Jednocześnie z roku na rok rosną potrzeby parafii, związane

z trudnościami ekonomicznymi, potrzebami remontowymi, służbą duszpasterską która niesie rozmaite koszty.

Jednocześnie rosnące realne potrzeby utrzymania Kościoła napotykają problemy, takie jak postępujący proces sekularyzacji, rosnącej niechęci do Kościoła w niektórych środowiskach z jednoczesnym nadmiernym oczekiwaniem finansowym niektórych proboszczów wobec wiernych w zakresie udzielania sakramentów oraz problem wysokiego poziomu życia niektórych księży. Zdaniem samych wiernych wśród podstawowych problemów parafii pojawia się kwestia wysokich opłat za sakramenty, wystawne życie duchownych oraz spadek liczby wiernych. Niezależnie od prawdziwości różnych zarzutów faktem jest, iż Kościół posiada również wymiar materialny. To tysiące relikwii, Kościołów, miejsc nie tylko świętych dla każdego wiernego, ale również miejsc często o wielkim znaczeniu historycznym, których utrzymanie wymaga nie tylko ogromnych nakładów pracy, ale również środków. Jakkolwiek istotą funkcjonowania wiary jest kwestia ducha

i nieśmiertelności, pragmatyka życia ziemskiego sprawia, iż kwestia dochodów staje się często problemem. Jest to jednocześnie poszukiwanie odpowiedzi na pytanie o to, czy Kościół powinien posiadać majątek. Zgodnie z Soborem Watykańskim II Kościół został „założony, jako widzialna struktura społeczna, która potrzebuje również dobra doczesnego(…) to hierarchicznie ukształtowana instytucja, składająca się z elementów widzialnych i duchowych”.

1. Kościół Katolicki jako posiadacz dóbr

Prawo Kościoła jako instytucji do domagania się od wiernych tego, co jest wymagane do realizowania jego celów wynika z prawa kanonicznego. Z celami, którym służy mienie kościelne oraz prawem do nabywania majątku jest zatem związane prawo tej instytucji do domagania się od wiernych, aby łożyli na to utrzymanie. Jednocześnie prawo to nie może zostać ograniczone wyłącznie do środków finansowych na rzecz samego Kościoła. Zasada ta ma bowiem szerszy zakres, dotycząc w sposób ogólny do świadczeń o charakterze materialnym, które są niezbędne do realizowania celów, które związane są z misją Kościoła. Jak stwierdza w tym zakresie prawo kanoniczne, „Kościół Katolicki na podstawie prawa wrodzonego niezależnie od władzy świeckiej, może dobra doczesne nabywać, posiadać, zarządzać i alienować, dla osiągnięcia właściwych dla siebie celów (…) Celami (…) są organizowanie kultu Bożego, zapewnienie godziwego utrzymania duchowieństwa oraz innych pracowników kościelnych, prowadzenie dzieł apostolatu i miłości, zwłaszcza wobec biednych”. Jednocześnie prawo to stwierdza, iż „Kościół powszechny oraz Stolica Apostolska, Kościoły partykularne oraz jakakolwiek inna osoba prawna, publiczna lub prywatna są podmiotami zdolnymi do nabywania, posiadania i zarządzania oraz alienowania dóbr doczesnych zgodnie z prawem”.

Prawo tu przedstawione ma zatem charakter wrodzony, to tzw. ius nativum, które staje się podstawą funkcjonowania Kościoła. Jakkolwiek sposób nabywania dóbr oraz szczegóły w tym zakresie regulowane są w poszczególnych państwach, i w tym zakresie mogą występować pewne różnice. Przedmiotowe prawo jest podstawą funkcjonowania Kościoła, wypływa z jego istoty i sensu. Kościół posiada zatem prawo do nabywania dobór doczesnych w sposób sprawiedliwy. Kanon ten odnosi się do naturalnego prawa, równouprawnienia struktury Kościoła i innych osób prawnych i podmiotów, funkcjonujących w państwie w zakresie własności. Nie oznacza to jednak szczególnych przywilejów dla Kościoła, lecz możliwości korzystania z zasad ogólnie panującego prawa, dla uzyskiwania środków na utrzymanie Kościoła. Oznacza to zarazem, iż Kościół nie może nabywać wszelakich dóbr w inny niż przewidziany prawem sposób. Ustawa prawna, regulująca zasady funkcjonowania Kościoła katolickiego na terenie naszego kraju potwierdza przedmiotowe zasady oraz reguluje w sposób szczegółowy świeckie kwestie związane

z między innymi problematyką prawa do zbierania ofiar na cele religijne. Ofiary te mogą być również zbierane w tej formie na prowadzone przez Kościół cele działalności charytatywno-opiekuńcze, naukowe, oświatowe oraz wychowawcze.

Dać czy nie dać