Bezpłatny fragment - Broń systemu Dreyse produkcji Kgl. Pr. Gewehrfabrik Danzig

Wstęp

W niniejszym opracowaniu nie znajdziemy historii powstania broni systemu Dreyse’go. Nie znajdziemy tutaj również opisu poszczególnych konstrukcji oraz zasad funkcjonowania modeli tej broni. Temu służą inne dostępne książki i artykuły poruszające tą tematykę.

Niniejsze opracowanie skupia się na mało zazwyczaj poruszanej kwestii, a mianowicie oznakowaniach i oznaczeniach, jakie mogą występować na broni, a zwłaszcza tej pochodzącej z Gdańska produkowanej przez Kgl. Pr. Gewehrfabrik Danzig.

Przeanalizujemy gdzie te znakowania można odnaleźć na konkretnych modelach broni systemu Dreyse’go. Jakie występują różnice pomiędzy nimi w powiązaniu z poszczególnymi jej wzorami oraz latami produkcji. Spróbujemy również w miarę możliwości odczytywać ich znaczenie.

Na rynku wydawniczym jest dokuczliwy brak tego typu fachowej literatury dostępnej dla szerokiego grona pasjonatów historii, kolekcjonerów czy też muzealników oraz służb mundurowych. Poszukując informacji w tym zakresie jesteśmy niejednokrotnie zmuszani do wertowania szeregu opracowań w poszukiwania informacji porozrzucanych po różnych źródłach i materiałach.

Opracowanie to jest próbą uzupełnienia tej luki, choćby w nieznacznym stopniu.

Produkcja broni systemu Dreyse’go w Gdańsku

W 1853 roku fabryka karabinów w Gdańsku przeszła pod zarząd królewski państwa pruskiego. Otrzymała wówczas oficjalną nazwę Königliche Preußische Gewehrfabrik Danzig (Kgl. Pr. Gewehrfabrik Danzig).

W tym samym okresie rozpoczęto wdrażać do produkcji w Gdańsku broń systemu Dreyse’go która miała stanowić podstawowe wyposażenie armii pruskiej na przeciąg najbliższych kilkunastu lat (1854—1872). Produkcja broni systemu Dreyse’go rozpoczęła się w Gdańsku na pewno już w 1854 r., bowiem z tego roku pochodzi pierwszy znany egzemplarz karabinu modelu Zündnadelgewehr M/41.

Wśród wielu broni systemu Dreyse’go wprowadzonych na uzbrojenie armii pruskiej w ówczesnym czasie, wiemy na pewno o czterech modelach broni produkowanych w Gdańsku:

— Zündnadelgewehr M/41

— Zündnadelkarabiner M/57

— Zündnadelfüsiliergewehr M/60

— Zündnadelgewehr M/62

Ustalenie tego nastąpiło na podstawie znanych i zachowanych egzemplarzy broni ze znakami producenta i datami produkcji.

Niestety na obecną chwilę nie udało się natrafić na żaden znany egzemplarz Zündnadelbüchse M/65 który według źródeł literaturowych miał być również produkowany w Gdańsku. Być może jest to błąd, który jest powielany w publikacjach. W każdym bądź razie poszukiwania trwają.

Najciekawszym pod względem produkcji jest tutaj rok 1861, kiedy to równocześnie produkuje się trzy różne modele broni w gdańskiej fabryce. Nierzadko również mamy do czynienia z sytuacją kiedy są wytwarzane równocześnie dwa różne modele karabinów (1859—1868).

Ostatnim akordem w gdańskiej fabryce karabinów w latach 1872—73 związanym z systemem Dreyse’go była modernizacja tej broni do systemu Beck’a.

Sytuację obrazuje poniższa zestawiona tabelka zawierająca poszczególne modele broni systemu Dreyse’go w armii pruskiej i lata ich produkcji w gdańskiej fabryce broni:

Godło/ logo producenta

Każdy producent oznaczał produkowaną przez siebie broń swoim firmowym logo (Herstellerstempel). Logo pruskich państwowych fabryk broni składało się z pruskiego królewskiego orła, pod którym znajdowała się lokalizacja fabryki.

Logo producenta umieszczano z tyłu komory zamkowej po jej lewej stronie, mniej więcej w połowie długości jej graniastego odcinka.

Logo producenta składało się z pruskiego królewskiego orła przedstawionego w koronie, w postawie siedzącej z rozpostartymi skrzydłami patrzącego w lewą stronę. Na piersi orła znajdowała się tarcza z umieszczonymi na niej inicjałami „F.W.” oznaczającymi panującego w tym czasie władcę. W szponach orzeł trzymał cztery stylizowane błyskawice, rozchodzące się symetrycznie po dwie na dwie strony.

Pod orłem umieszczony umieszczona jest lokalizacja fabryki broni w postaci napisu dużymi literami „DANZIG”.

Znakowania tego używano przez cały okres produkcji w Kgl. Pr. Gewehrfabrik Danzig różnych modeli broni systemu Dreyse’go. Orzeł pruski przez ten okres wyglądał ogólnie tak samo różniąc się w zależności od okresu różnicami w stylizacji i detalami jego wykonania nawet w obrębie tego samego modelu broni. Minimalnym zmianom w tym czasie ulegał też w krój czcionek napisu „DANZIG”. Wynikało to zapewne ze zużycia stempli i wykonywaniu na ich miejsce nowych.

Najbardziej znaczącym odstępstwem od tej reguły w gdańskiej fabryce broni jest znakowanie umieszczane na karabinkach Zündnadelkarabiner M/57. Znakowanie producenta znajdowało się po lewej stronie z tyłu szkieletu komory zamkowej. Wybite godło producenta było w postaci napisu „Danzig”, ponadto napis „Danzig” nie był w całości wybijany dużymi literami.

Co ciekawe w przeciwieństwie do innych typów modeli broni produkowanych w ówczesnym okresie, nie było umieszczonego nad nim pruskiego orła. Znakowanie wydaję się jednak typowe dla tego modelu broni, ponieważ w przypadku egzemplarzy broni pochodzących od innych producentów (pruskich fabryk) również nie ma na nich umieszczonego pruskiego orła.

Oznaczenie modelu broni

Oznaczenie modelu broni umieszczano z tyłu komory zamkowej po jej lewej stronie, mniej więcej w połowie długości jej graniastego odcinka bezpośrednio pod godłem/logo producenta.

W przypadku karabinu Zündnadelgewehr M/41 produkowanego w Kgl. Pr. Gewehrfabrik Danzig oznaczenie modelu broni nie było umieszczane na broni, w przeciwieństwie do innych producentów którzy stosowali oznaczenie w postaci znakowania „Mod.41”.

Na karabinku kawaleryjskim Zündnadelkarabiner M/57 umieszczano znakowanie modelu broni w postaci: „Mod.57.”

Na karabinie Zündnadelfüsiliergewehr M/60 umieszczano znakowanie w postaci: „F.G. Mod:60”. Skrót „F.G.” oznaczał ówczesne nazewnictwo modelu broni pochodzące od „Füsilier Gewehr”.

W przypadku karabinu Zündnadelgewehr M/62 stosowano dwa rodzaje znakowania w zależności od lat jego produkcji.

Pierwsze znakowanie stosowane w latach 1864—67 było wybijane niemieckim gotykiem „ZG Mod.62”. W przypadku tego znakowania dochodzi niekiedy bardzo często do nieporozumień wynikających z tego że litera „Z” zapisana tą czcionką, jest niekiedy błędnie odczytywana jako litera „B”.

Drugi typ znakowania był stosowany w latach 1867—1872, gdzie zmieniono przy okazji krój liter stosując znakowanie w postaci „Z:G: Mod:62”.

Rok produkcji i wydania

Na broni iglicowej systemu Dreyse produkowanej przez Kgl. Pr. Gewehrfabrik Danzig występują w znakowaniu dwie daty rocznikowe. Umieszczane są po prawej stronie komory zamkowej. Patrząc od prawej strony komory zamkowej są wybijane do góry nogami.

Pierwsza z nich to rok produkcji (fertigungjahr) danego egzemplarza broni. Nanoszona była w bezpośrednio w fabryce broni.

Druga z dat to rok wydania (ausgabejahr) do danej jednostki wojskowej ze Składów Artyleryjskich (Artillerie Depot). Rok wydania był nanoszony na broni przez rusznikarza batalionowego danego oddziału wojskowego do którego ona trafiła.

Rok wydania jest wybity zazwyczaj mniejszą czcionka i jest zazwyczaj umieszczony za rokiem produkcji. Wielkość i krój tych cyfr jest niekiedy jednak bardzo różna ze względu na to że były nanoszone w różnym okresie i różnych jednostkach wojskowych.

Warunki umieszczania tego znakowania były określone i zawarte między innymi w Załączniku (Anlage) B w instrukcji „Instruktion für die Ausführung des Waffen-Reparatur-Geschäftes bei den mit Zündnadel-Waffen ausgerüsteten Bataillonen der Infanterie und Jäger“ z roku 1869:

„A. Das Zündnadelgewehr wird wie folgt bezeichnet:

Ausführung des Bezeichnens and des Numerirens.

1. Auf der Hülse hinter der Zahl des Anfertigungs-Jahres mit der Jahreszahl der Empfangnahme durch den kleinen Zahlenstempel.”

W tłumaczeniu:

„A. Broń iglicowa jest oznaczona w następujący sposób:

Wykonanie oznaczenia i numeracji.

1. Na komorze zamkowej za numerem roku produkcji, poświadczenie roku odbioru stemplem z mniejszymi numerami.”

Czasami pomiędzy rokiem produkcji broni a rokiem jej wydania do oddziału jest różnica nawet do kilku lat (w krańcowych przypadkach nawet kilkunastu).

Oczywiście są również odstępstwa od reguły tego znakowania i nie zawsze rok wydania jest nabity na broni.

Oznaczenie kalibru broni

Nominalny kaliber broni w polach wynosił w calach pruskich 0,59″ = 15,43mm z tolerancją wykonania ± 0,005″ (0,13 mm), w przypadkach nowej broni. Stosujemy tutaj przy tym przelicznik jednostkowy: 1 cal pruski = 26,15 mm. Natomiast w stosunku do broni już zużytej dopuszczano tolerancję w odchyleniu średnicy lufy +0,02″ (0,52 mm).

Dotyczyło to wszystkich modeli broni systemu Dreyse’go (oprócz tzw. strzelby wałowej):

„In der preussischen Armee finden sich gegenwärtig folgende Modelle von Zündnadelwaffen.

1. Das Zündnadelgewehr M/41, das ursprüngliche, welches indessen nicht zur weiteren Anfertigung kommt, an seine Stelle tritt:

2. Das Zündnadelgewehr M/62.

3. Das Füsiliergewehr M/60.

4. Die Zündnadelbüchse M/49, nur in geringer Anzahl vorhanden, im übrigen wie ad 1.

5. Die Zündnadelbüchse M/54, scheidet aus und wird zum Zündnadelpioniergewehr umgearbeitet.

6. Die Zündnadelbüchse M/65, (künftig das einzige Modell einer Zündnadelbüchse)

7. Das Zündnadelpioniergewehr, durch Verkürzung von Büchse M/54 entstanden.

8. Der Zündnadelkarabiner M/57.

Mit den Modellen ad 2, 3, 6, 7, 8 sind auch die übrigen Streitkräfte des norddeutschen Heeres bewaffnet.

Sämmtliche Modelle ad 1 bis 8 haben das Kaliber von 0,59″ (15,43 mm) in den Feldern des gezogenen Theils gemessen, mit ±0,005″ (0,13 mm) gestatteter Toleranz bei der Abnahme und +0,02″ (0,52 ) beim Gebrauch.

Die Zündnadelwallbüchse M/65 hat ein Kaliber von 1“ (26,15 mm).”

Oznaczenie kalibru broni było wybijane na lufie przy jej połączeniu z komorą zamkową, po jej lewej stronie w postaci ciągu liczb dwu lub trzycyfrowego. Liczby te wskazują wybijany na broni kaliber podawany w calach pruskich.

Kaliber broni mierzono w ten sposób że w przewód lufy wkładano cylindry testowe o znanej średnicy w gradacji co 0,005” (0,13 mm). Na lufie wytłaczano średnicę najmniejszego cylindra, którego nie można już było przepchnąć przez przewód lufy. Stąd też wśród tych znakowań mamy trzy rodzaje bić o nominałach: „585”, „59”, „595”.

Oznaczenie materiału lufy

Na górnej powierzchni lufy, w miejscu pomiędzy jej montażem do komory zamkowej a celownikiem umieszczano znak materiałowy informujący o tym z jakiego materiału wykonano lufę broni.

W początkowym okresie produkcyjnym w Kgl. Pr. Gewehrfabrik Danzig stosowano napis „STAHL”, pisany w całości dużymi literami. Spotkać możemy go na egzemplarzach broni systemu:

— Zündnadelgewehr M/41

— Zündnadelkarabiner M/57

W późniejszym okresie produkcyjnym prawdopodobnie w początku lat 60-dziesiątych XX w. zmieniono stylistykę napisu na „Stahl”, który możemy spotkać na egzemplarzach broni systemu:

— Zündnadelfüsiliergewehr M/60

— Zündnadelgewehr M/62

Napis ten informował o tym że lufę wykonano ze staliwa (niem.:guss-stahl), czyli stali którą najpierw odlewano z tygli w półprodukty. Dopiero w późniejszych etapach obróbki nadawano wyrobom ostateczny kształt czyli w tym wypadku lufom poprzez ich kształtowanie w postaci kucia, wiercenia oraz obróbki skrawaniem.

Staliwo zastąpiło dotychczasową metodę produkcji luf z kutego żelaza około 1854 roku, odznaczając się lepszymi właściwościami wytrzymałościowymi i użytkowymi w porównaniu z poprzednią metodą.

Oznaczenie długości igły

Niektóre modele broni systemu Dreyse mają oznaczenie do określania długości wysunięcia igły. Oznaczenie to znajduje się po prawej stronie komory zamkowej przy lufie. Znakowanie to ma postać pionowej linii naciętej na komory zamkowej zachodzącej czasami do jej wnętrza.

Oznaczenie to pokazuje na jaką długość powinna być wysunięta igła (w napiętym stanie?). Końcówka igły powinna być wtedy ustawiona na równi ze znacznikiem.

Znakowanie to występuje na modelach broni systemu Dreyse’go produkowanych przez Kgl. Pr. Gewehrfabrik Danzig w postaci:

Z.G. M/41
F.G. M/60
Z.G. M/62

Z kolei w przypadku karabinka ZnK M/57 znakowanie umiejscowione jest również po prawej stronie komory zamkowej, jednakże w innym miejscu. W tym przypadku oznaczenie wskazuje, jak daleko musi być wysunięta część igły wystająca z trzpienia igły przy otwartym zamku.

Oznaczenie długości kolby

Karabiny Z.G. M/60, F.G. M/62 były produkowane w dwóch długościach kolby. Długości kolby różniły się między sobą o wartość 1,95 cm. Podczas produkcji wykonywano taką samą ilość broni w obydwu wersjach.

Dwie różne długości kolby powstały w założeniach po to aby wyposażyć żołnierzy w najlepiej możliwe dobrane do ich postury w postaci wzrostu i długości ramion:

„Der ungetheilte Schaft hat zwei um 1,95 Cm. verschiedene Längen — langer und kurzer Anschlag (LA, KA) — für größere und kleinere Leute.“

Jahresberichte über die Veränderungen und Fortschritte im Militairwesen, Tom 1, 1875 s.626

Znakowanie było umieszczane na kolbie po jej prawej stronie równolegle do stopki kolby.

Znakowanie miało postać wytłoczonych liter oznaczających wersje długości kolby:

K. A. — Kurzer Anschlag

L. A. — Langer Anschlag

Występują odstępstwa od tej reguły i nie wszystkie egzemplarze posiadają to znakowanie z racji tego że na przykład podawano je późniejszym naprawom lub wymiany łoża.

Koszt osady broni

Ile kosztowała drewniana osada do karabinów systemu Dreysego wyprodukowana w Gewehrfabrik Danzig?

Według danych z roku 1866 drewniana osada do karabinów systemu Dreyse’go wykonana ze szlachetnego drewna orzecha włoskiego kosztowała 29 srebrnych groszy pruskich (silber groschen) czyli prawie 1 talara (przelicznik 1 talar=30 srebrnych groszy).

Oczywiście można było nabyć również tańsze ekonomiczniejsze wersje wykonane z nieco pośledniejszych gatunków drewna jakimi były wówczas drewno klonowe i czerwonego buku. Cena była wtedy prawie o połowę tańsza i wynosiła 17 srebrnych groszy.

Co ciekawe za wykonanie i sprzedaż do jednostek wojskowych armii pruskiej według składanego zapotrzebowania odpowiadała gdańska fabryka karabinów „Kgl. Pr. Gewehrfabrik Danzig”. Przy okazji zamówień drewnianych osad do karabinów zalecano również aby nie kupować ich na znaczny zapas, ponieważ podczas niewłaściwego składowania ulegały one wypaczeniu i deformacji.

Wiemy to wszystko dzięki ministerialnemu rozporządzeniu pruskiego Ministerstwa Wojny nr 2012 z 22 września 1866 roku które przedstawiam poniżej:

„Allerhöchste Verordnungen Ministerial Verfügungen u.

Nr 2012

Der Armee wird hierdurch bekannt gemacht, daß aus der Gewehrfabrik in Danzig vorgearbeitete Gewehrschäfte zum Zündnadelgewehr bezogen werden können und sind dafür in dem pro 1866 emanirten Preisverzeichniß, betreffend den Verkauf von Theilen zu Zündnadel-Waffen unter Nr.99, 100 und 101 zu den Einheitspreisen von resp. 24 Sgr., 12 Sgr. und 12 Sgr. je 5 Sgr. mehr anzusetzen, also:

für einen ganzen vorgearbeiteten Nußbaum Schaft 29 Sgr.

für einen ganzen vorgearbeiteten Ahorn Schaft 17 Sgr.

für einen ganzen vorgearbeiteten Rothbuchen Schaft 17 Sgr.

Es darf jedoch jedesmal nur der augenblickliche Bedarf an vorgearbeiteten Gewehrschäften bezogen werden, da dieselben bei längerer Aufbewahrung sich leicht verziehen.

Berlin den 22 September 1866.“

Numer seryjny

Numer seryjny broni to kolejne jej znakowanie identyfikacyjne. Główne znakowanie znajdowało się po lewej stronie komory zamkowej i dodatkowo było zdublowane na lufie broni oraz na trzonie rączki zamka.

Numery składały się z czterocyfrowych liczb. W przypadkach numerów mniejszych od 1000 nie dodawano zer przed zasadniczym numerem. Numery seryjne nie posiadały jeszcze w tamtym czasie literowych sufiksów serii produkcyjnej.

Numer seryjny był również nabijany na innych elementach danego egzemplarza broni. Tam gdzie na to pozwalała ilość miejsca, był wybijany pełny numer seryjny. Na bardzo drobnych elementach natomiast wybijano albo dwucyfrową lub jednocyfrową końcówka numeru seryjnego.

Jeśli broń posiada wszystkie oznakowania numeru seryjnego na poszczególnych jej elementach zgodne ze sobą, to informacja że posiadamy w 100% oryginał fabryczny.

Zdarza się jednak że w wyniku napraw lub modernizacji broni niektóre części broni mogą nosić inne numery.

Znaki odbioru, akceptacji i kontroli

Temat znakowania w postaci znaków odbioru, akceptacji i kontroli jest jednym z najważniejszym elementów badania niemieckiej broni wojskowej (i nie tylko zresztą).

Jest to jedna z tych rzeczy na które zwraca się bezpośrednio uwagę przy ocenie broni, jej pochodzeniu oraz drogi jaką przeszła. Bowiem może znajdować się na niej szereg znakowań pochodzących nie tylko z okresu w którym ją bezpośrednio wyprodukowano.

Znakowania odbioru, akceptacji i kontroli nawet trudno jest skatalogować i opisać. Są to bowiem umieszczone pod różnymi znakami w postaci zwykłych liter lub cyfr dodatkowo umieszczanych w różnych miejscach na broni, czasem niewidocznych w pierwszym rzucie, ponieważ ukryte zostały na przykład pod osadą broni.

Na broni systemu Dreyse’go najistotniejsze znakowania znajdują się po prawej stronie komory zamkowej oraz samej lufie. gdzie są umieszczane znaki akceptacji wybijane przez oficerów delegowanych do danych fabryk zbrojeniowych jako inspektorzy. Znakowania występują w postaci liter gotyckich z umieszczoną nad nimi koroną. Każdy z oficerów lub rusznikarzy posługiwał się własnym zestawem znakowań przypisanym do niego. Na podstawie zestawienia znakowań z poszczególnych lat widać że się zmieniały ich konfiguracje.

Zespół widocznych znakowań ( bowiem część z nich zakryta jest przez łoże broni) składał się z dziewięciu znaków. Trzy z nich były umieszczone na komorze zamkowej, a sześć na lufie. Na modelach broni Z.G. M/41 na lufie znajdował się dodatkowy znak przy jej połączeniu z komorą zamkową (na późniejszych modelach F.G. M/60 i Z.G. M/62 nie występował już).

Znak monarszy

Szczególnym znakiem odbioru jest tzw. znak monarszy (w literaturze anglojęzycznej opisany jako „Monarch’s Cypher”). Było to oznaczenie symbolizujące ówcześnie panującego władcę/monarchę, w okresie którego panowania broń była wyprodukowana lub wydana na uzbrojenie.

W przypadku ówczesnego Królestwa Prus znakowanie to składało się ze stylizowanej korony królestwa i umieszczonego pod nim literowego inicjału monarchy. W przypadku broni pochodzącej z gdańskiej fabryki broni występują dwa rodzaje tego znakowania w postaci inicjałów: F.W. oraz W

Ówczesnyni władcami Królestwa Prus z interesującego nas okresu produkcji broni systemu Dreyse’go byli:

Fryderyk Wilhelm IV (1795—1861): 1840—1861

Wilhelm I (1797—1888): 1861—1888 (Wilhelm Friedrich Ludwig von Preußen)

W przypadku broni systemu Dreyse znakowanie to było umieszczane na lufie na jej graniastej części, na wysokości celownika. Również znakowanie tego typu znajdowało się na drewnianej osadzie broni umieszczone na kolbie po jej prawej stronie.

Oznaczenia regimentowe

Przyjmowane na uzbrojenie poszczególne elementy wyposażenia wojskowego otrzymywały niekiedy nabijane na nie tzw. „Truppenstempel”, co w dowolnym tłumaczeniu z niemieckiego na polski możemy nazwać jako „oznaczenie regimentowe” (w literaturze polskiej używane jest również określenie „oznaczenia pułkowe”). Znakowania tego typu wybijano między innymi również na broni strzeleckiej po przyjęciu jej na stan danej jednostki wojskowej.

Oznaczenia regimentowe jeśli występowały, to w przypadku broni z rodziny systemu Dreyse’go, były wybijanie na okuciu kolby. Zazwyczaj miało to miejsce na jej górnym języku które nachodziło na kolbę. Zdarzało się że znakowanie to było niekiedy umieszczanie w innych miejscach, jednak w przypadku broni pochodzącej z Gdańska nie stwierdziłem występowania takiego przypadku.

Znakowanie wybijano najczęściej w jednej linii, choć miały również miejsce przypadki wybicia tego znakowania w dwóch liniach.

Oznaczenia regimentowe zawierały w sobie zakodowane informacje na temat nazwy danej jednostki wojskowej, jej pododdziału i przydzielonego w niej numerowi ewidencyjnemu broni.

Trzeba mieć na uwadze że pierwotne oznaczenia regimentowe na broni sytemu Dreyse’go mogły być usuwane (lub anulowane). Wynikało to z rozkazu nr 441 z 23 listopada 1872 roku pod tytułem „Entfernung ungiltiger Stempelzeichen bei aptirten Waffen”:

„Diejenigen Truppen der Armee, welche bei der Bewaffnung mit aptirten Gewehren m/62 resp m/60 oder mit aptirten Büchsen m/65, Gewehre oder Büchsen erhalten haben resp. noch erhalten, die vor der Aptirung bereits bei anderen Truppentheilen in Gebrauch gewesen und von daher mit Stempelung und Numerirung versehen sind, haben vor der Neustempelung der qu. Waffen die ungiltigen Stempelzeichen durch ihre Büchsenmacher, mittelst Aushämmerns 2c, daraus entfernen zu lassen.

Den Büchsenmachern sind hierfür Entschädigungen aus den Waffen-Reparaturfonds zu gewähren, die durch die Bataillons-Kommandeure, nach Maßgabe der Zahl und Tiefe der zu beseitigenden Stempelzeichen, festzusehen sind, den Betrag von 1 Sgr 3 Pf pro Gewehr oder Büchse aber nicht übersteigen dürfen.“

Oznaczenia regimentowe Zündnadelgewehr M/41

13.L.I.1.10 / 1859 S#4788

14.L.I.1.5. / 1859 (1868) S#4864

76 I R 5.87 / 1860 (1866) S#8857

21 R 8 219 / 1861 S#4374

45.L. II.2.184 / 1862 S#3301

Oznaczenie regimentowe Zündnadel-Karabiner Modell 57

H.2.3.9. / Danzig Mod.57 1859 (1861) S#1756

Brak oznaczenia / Danzig Mod.57 1859 (1861) S#????

Na jednym z wymienionych egzemplarzy ZnK M/57 na okuciu kolby znajduję się znakowanie regimentowe w postaci znakowania “H.2.3.9.” oznaczające że w trakcie ówczesnej służby znajdował się na wyposażeniu 2. Leib-Husaren-Regiment Nr. 2 (nazwa pułku w latach 1860—1888), 3 szwadron, broń nr 9.

Był to późniejszy pułk 2. Leib-Husaren-Regiment Königin Viktoria von Preußen Nr. 2 (2 Przyboczny Pułk Huzarów im. Królowej Prus Wiktorii) który stacjonował później w Gdańsku-Wrzeszczu (Langfuhr) od 1901 roku. Stąd też możemy założyć bezpośrednie powiązania tej broni z gdańskimi husarami.

Oznaczenia regimentowe Zündnadelfüsiliergewehr Modell 60

86.R.7.207. / 1862 S#3934

F.R.37.12.204. / 1863 (1866) S#8010

S.S.R.E. 2.147. / 1864 (1870) S#1446?

S.B.5.59. / 1868 (1871) S#7

Oznaczenia regimentowe Zündnadelgewehr Modell 62 (1862—66)

21.R.9.33. / Z.G. M/62 — Danzig 1864 S#????

14.R.8.69. / Z.G. M/62 Danzig 1864(1867) S#????

Brak oznaczenia — Z.G. M/62 — Danzig 1864 S#1917

63.0.E.3.10 / Z.G. M/62 — Danzig 1866 S#825