Bezpłatny fragment - Architektura Romańska Gotycka i Barokowa w Polsce

Książka powstała w oparciu o materiały własne autora jak i po części przy pomocy artykułów Polskiej wikipedii a także portalu zdjęć Pixbey. Na okładce Neogotycka Bazylika świętego Jana Chrzciciela w Szczecinie

Je suis câliné dans tes bras, flottant avec toi dans les cieux, haut comme un oiseau libre, je t’embrasse avec amour aussi tendrement que la plus belle fleur touche et je t’embrasse avec choc Tes lèvres ferment les yeux avec délice et tu me murmures doucement, aime-moi, t’aime tellement et de mes yeux coulent des larmes de bonheur et je te serre encore plus pour que tu ne sois pas emporté même par le vent ou que tu ne disparaisse pas dans le brouillard comme un beau rêve pour toi Ma joie bien-aimée chaque jour toi et moi sommes seulement réunis jusqu'à nos derniers jours ensemble

Województwo Zachodnio Pomorskie

Konkatedra Najświętszej Marii Panny, świętego Jana Chrzciciela i świętego Faustyna biskupa w Kamieniu Pomorskim

To znany w Polsce kościół parafii rzymskokatolickiej świętego Ottona w Kamieniu Pomorskim. Jest to także historyczna katedra diecezji pomorskiej. W latach 1972 do roku 1992, świątynia pełniła funkcję konkatedry diecezji szczecińsko kamieńskiej. Obecnie kościół ten jest nadal konkatedrą archidiecezji szczecińsko kamieńskiej.1 września 2005 roku, konkatedra oraz sąsiadujący z nią zespół budynków rozporządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej zostały uznane za Pomnik historii. Katedrę ufundował już w 1176 roku, książę pomorski Kazimierz I w miejscu wcześniejszego drewnianego kościółka przygrodowego. Budowa świątyni związana była z przeniesieniem siedziby biskupów pomorskich z pobliskiego Wolina. Pierwotnie świątynia była wznoszona w stylu romańskim. W latach 1180 do roku 1210, wzniesiono część prezbiterium. Około 1250 roku, zbudowano portal w transepcie południowym z rzeźbionymi archiwoltami i tympanonem przedstawiającym Adorację Baranka. Wybudowano także paradyz. W 1308 roku, nieukończoną budowlę zniszczyły wojska brandenburskie. Po wznowieniu prac, budowę bazyliki kontynuowano w stylu gotyckim. Po 1310 roku, wzniesiono krużganki po północnej stronie, a w latach 1325 do roku 1350, nad skrzydłem wschodnim katedry dobudowano pomieszczenie gotyckie, w którym w późniejszych czasach mieścił się katedralny skarbiec. Na początku XIV wieku powstały malowidła na sklepieniu prezbiterium oraz w konsze absydy. W tym samym czasie zbudowano korpus bazylikowy świątyni na pierwotnym fundamencie romańskim, gotycką wieżę ceglaną i lektorium przed prezbiterium. We wnętrzu katedry ustawiono ołtarze, stalle kanonickie, granitową chrzcielnicę i wielki krucyfiks mistyczny. Około 1382 roku, świątynia została wyposażona w pierwsze organy. Na początku XV wieku, w katedrze wzniesiono ażurą attykę ceglaną nad nawą południową. W 1419 roku, zbudowano przylegającą do nawy południowej kaplicę Lepelów. Kościół ukończono w pod koniec XV wieku. Zbudowano wówczas przylegający do prezbiterium od strony południowej kapitularz oraz wyposażono katedrę w nowe organy fundacji biskupa Benedykta Wallensteina. Około 1480 roku, w prezbiterium ustawiono ołtarz główny. W 1535 roku, katedra przeszła w ręce Pomorskiego Kościoła Ewangelickiego. Świątynią luterańską pozostawała do 1945 roku. Pomimo wprowadzenia protestanckiej ordynacji kościelnej zachowano rangę katedralną świątyni i do XIX wieku przy kościele istniała kapituła katedralna. Podczas wojny trzydziestoletniej doszło do zniszczenia wnętrza. Dzięki hojności księcia Ernesta Bogusława von Croya świątynia w drugiej połowie XVII wieku, uzyskała nowe barokowe wyposażenie oraz istniejące do dziś organy. W 1802 roku, została zburzona gotycka wieża katedry. W 1855 roku, w świątyni zostały przeprowadzone prace renowacyjne oraz wzniesiono nową neogotycka dzwonnicę. W 1888 przeprowadzono renowację barokowych organów. W 1934 roku, dokonano kolejnej restauracji katedry, a także zmieniono wygląd wieży. W latach 60 tych XX wieku, dokonano regotyzacji i renowacji świątyni oraz przystosowano ją do potrzeb posoborowej formy rytu łacińskiego. W 1972 roku, ustanowiono ją konkatedrą rzymskokatolickiej diecezji szczecińsko kamieńskiej, w 1992 roku, przekształconej w archidiecezję. Jest to romańsko gotycka, ceglana, trójnawowa bazylika z wirydarzem od strony północnej. Prezbiterium o cechach romańskich i wczesnogotyckich. Bogato udekorowana gotycka fasada południowa. Nad całością dominuje masywny neogotycki blok wieżowy z 1934 roku, zwieńczony czterospadowym hełmem, na szczycie którego ustawiony jest duży łaciński krzyż. We wnętrzu katedry uwagę zwracają XVII wieczne, barokowe organy fundacji księcia Ernesta Bogusława de Croya oraz pochodząca z 1682 roku, barokowa ambona. Krzyżowo żebrowe i gwieździste sklepienia katedry ozdobione są w stylu średniowiecznym motywami roślinnymi. W prezbiterium znajduje się XIII wieczna polichromia, której tematem jest Eden oraz XV wieczny ołtarz główny w formie tryptyku przedstawiający sceny: Zaśnięcia, Wniebowzięcia i Koronacji Matki Bożej, a na skrzydłach męczeństwo św. Jana Chrzciciela i św. Faustyna. Obok ołtarza uwagę zwraca zakratowana wnęka ścienna, średniowieczne tabernakulum. Chór od transeptu oddziela zdobiona barokowa krata z 1684 roku, nad którą na belce umieszczony jest gotycki krucyfiks. W transepcie obok ozdobnej kraty ustawiony jest tron arcybiskupi z baldachimem oraz ołtarz przy którym odprawiana jest liturgia w zwyczajnej formie rytu rzymskiego. Przy pierwszym filarze nawy południowej znajduje się ołtarz z obrazem Chrystusa przed Piłatem namalowany według sztychu Rembrandta. W przęśle północnym transeptu znajduje się baptysterium z chrzcielnicą z XIV wieku, zostało otoczone bogatą, barokową kratą kurtynową z 1685 roku. W nawie głównej dwa obrazy Drogi Krzyżowej pędzla Łukasza Cranacha Starszego. Przy ścianie transeptu południowego znajduje się ołtarz z kościoła świętego Mikołaja w Trzęsaczu. A przy pierwszym filarze nawy północnej ołtarz barokowy z 1683 roku, gotycka szafa z figurami Najświętszej Maryi Panny i świętych z kościoła świętego Mikołaja w Kamieniu Pomorskim. W kaplicy katedralnej umieszczono ołtarz z obrazem Ukrzyżowanego z Brzozdowiec przywieziony do Kamienia Pomorskiego po II wojnie światowej przez polskich wysiedleńców z przedwojennego województwa lwowskiego. Katedra jest także nekropolią książąt pomorskich z dynastii Gryfitów. Wirydarz katedry kamieńskiej wzniesiony na przełomie XIII i XIV wieku jest jedynym tego typu założeniem przykatedralnym w Polsce. W przeszłości był on miejscem pochówku kanoników i biskupów kamieńskich, miejscem kontemplacji oraz ogrodem.

Kościół świętego Mikołaja w Kamieniu Pomorskim

Kościół świętego Mikołaja w Kamieniu Pomorskim to ciekawa architektonicznie budwlasakralna. Pierwotna świątynia została zbudowana z cegły i kamieni narzutowych w XIV wieku, na wzgórzu zwanym Żalnik. Początkowo służyła jako kaplica cmentarna i szpitalna, nad którą opiekę sprawował wikariusz katedry świętego Jana Chrzciciela. W późnym średniowieczu kościółek stał się filiałem parafii kamieńskiej dla ludności zamieszkującej przedmieścia miasta, rybaków, żeglarzy, chłopów oraz dla Słowian, którzy nie uczestniczyli w nabożeństwach w katedrze, gdyż były one zarezerwowane dla szlachty pomorskiej i kamieńskich mieszczan. Od XVI wieku, w świątyni odbywały się nabożeństwa luterańskie. W XVII wieku, kościół został rozbudowany. Do pierwotnej bryły świątyni dobudowano wieżę, kruchtę i zakrystię. Po II wojnie światowej, niestety kościół zamknięto. W 1960 roku, budynek świątyni zaadaptowano na cele sali muzeum. W 1994 roku, świątynię przywrócono do kultu jako rzymskokatolicki kościół filialny parafii katedralnej. Kościół znajduje się wśród drzew, w parku miejskim na wzgórzu. Świątynia jest orientowana, halowa, na planie prostokąta z eliptycznym prezbiterium i wieżą, której trzon stanowią cztery potężne skarpy zabudowane ściankami i podzielone na kondygnacje. Hełm dzwonnicy pokryty jest drewnianą dachówką przypominająca rybią łuskę. Wieża w swej dolnej kondygnacji otwarta jest na cztery strony półokrągłymi arkadami, w części centralnej posiada dekorację maswerkową, a w szczycie okna szczelinowe. Elewacja ścian i wieża wykonane są z cegły z niewielkim udziałem kamienia narzutowego. Kościół posiada strop prosty, belkowany. Wnętrze kościoła jest proste, współczesne. Dawne wyposażenie świątyni sprzed 1945 roku uległo rozproszeniu po zamknięciu kościoła i jego adaptacji na muzeum. Cześć zachowanych figur można zobaczyć w kamieńskiej katedrze.

Kościół świętego Piotra Apostoła w Międzyzdrojach

Kościół świętego Piotra w Międzyzdrojach to także rzymskokatolicki kościół parafialny w mieście uzdrowiskowym Międzyzdroje. Mieści się przy ulicy Lipowej. Należy do dekanatu Świnoujście. Świątynia położona jest na północnym zboczu Wzgórz Piastowskich, jest to neogotycki kościół, zbudowany w latach 1860 do roku 1862, wspólnego projektu znanego architekta i urzędnika, F.A.Stülera i króla Prus Fryderyka Wilhelma IV. Król był również głównym fundatorem świątyni, pokrył 2 do 3 części kosztów budowy. Kościół zbudowany na planie czworoboku, prezbiterium trójbocznie zamknięte, wyodrębnione, niższe i węższe od nawy. Wieża w północno zachodnim narożniku, jest zbudowana jako trzykondygnacyjna, na rzucie ośmioboku, zwieńczona ośmiobocznym hełmem. Na wieży umieszczono trzy dzwony z 1920 roku. Szczyt wschodni jest profilowany, ze sterczynami, a zachodni dodatkowo z okrągłą rozetą z witrażem. Przy wieży i na szczycie zachodnim empora opierająca się na arkadach, w narożniku empory ceramiczna figura patrona parafii, świętego Piotra Apostoła. Wewnątrz, podwyższony drewniany strop, belkowany, otwarty. Na zachodniej emporze chórowej znajdują się do dziś oryginalne, sprawne organy z roku 1862. Z pierwotnego wyposażenia protestanckiego ocalały dwa obrazy olejne, z połowy XIX wieku, pierwszy z ołtarza głównego, obecnie na ścianie wschodniej empory północnej, przedstawiający Chrystusa chodzącego po morzu i św. Piotra tonącego a wymiarach 220 centymetrów na 1 metr 40 centymetrów. Drugi jjest to obraz z Chrystusem w Ogrójcu o wielkości 136 centymetrów na 80 centymetrów, a wisi on przy schodkach na emporę.

Z tego samego okresu zachował się również drewniany krucyfiks. Reszta wyposażenia jak obrazy mozaikowe, witraże, droga krzyżowa i reszta dekoracji jest nowa, projektowana przez artystów Kołodziejczyka, Pudełko i Bardońską są to witraże w oknach bocznych. W latach 80 tych, i 90 tych, XX wieku, dokonano rozbudowy kościoła, według projektu Adama Szymskiego, łączącego formy nowoczesne z neogotyckimi. Od 2000 roku, po prawej stronie ołtarza znajduje się relikwiarz ze szczątkami świętej Jadwigi Śląskiej, świętej Faustyny Kowalskiej, świętego Alberta Chmielowskiego, świętego Rafała Kalinowskiego i błogosławionej Bernardyny Jabłońskiej. Codziennie o godzinie 12, z wieży kościoła odtwarzany jest Hejnał Międzyzdrojów skomponowany przez kompozytora Jaromira Gajewskiego

Kościół Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w Jarszewie

Kościół Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w Jarszewie jest to późnogotycki kościół z zachowanym niemal w komplecie wyposażeniem z XVII wieku. Kościół znajduje się w Jarszewie koło Kamienia Pomorskiego. Pierwsza wzmianka o świątyni pochodzi z 1534 roku. W 1572 roku, przeprowadzono remont uszkodzonej przez burzę wieży. W 1634 roku, pożar strawił kościół wraz z gotyckim wyposażeniem oraz wieżę. Odbudowa nastąpiła w 1645 roku.. W roku 1681, Joachim Sellin z Wolina pokrył wnętrze kościoła polichromiami. W 1694 roku, w okna wstawiono witraże. W 1714 roku, ściana kościoła od strony zachodniej została wzmocniona przyporami. W 1750 roku, kościół został poszerzony od strony południowej i wschodniej, dobudowano również zakrystię. W roku 1754, przeprowadzono prace malarskie wewnątrz świątyni. W 1913 roku, przeprowadzono zakrojone na szeroką skalę prace remontowo-konserwatorskie polegające m.in. na remoncie stropu, podniesieniu ścian kościoła, założeniu beczkowego pseudosklepienia, odmalowaniu wnętrza i odnowieniu polichromii wyposażenia. Wieża kościoła otrzymała nowe odeskowanie. We wnętrzu kościoła zachowało się prawie w całości jego historyczne wyposażenie. Składa się na nie ołtarz główny z XVII wieku, wykonany przez Georga Beckmanna wykonał on prace stolarskie i Chrystiana Basche lub Basske, który przeprowadził prace malarskie, artysta pochodził z Trzebiatowa. Natomiast ambona z XVII wieku, została wykonana przez Georga Beckmanna który wykonał prace stolarskie i Chrystiana Basche a ten wykonał prace malarskie, malowidła na pseudosklepieniu, stallach i ławach wykonane w 1681 roku, przez Joachima Sellina z Wolina. Na szczególną uwagę zasługują ławki dla wiernych z bogato zdobionymi policzkami czyli bokami. Każda z ław posiada oddzielne drzwiczki z namalowanymi wizerunkami pomorskich kwiatów. Rysunki te wzbudziły zainteresowanie botaników, bowiem umożliwiały stwierdzenie, jakie kwiaty były rozpowszechnione na Pomorzu w XVII wieku, obrazy wykonane przez Joachima Sellina. Najokazalszy z nich, jak Sąd Ostateczny z 1680 roku, jest największym na Pomorzu obrazem malowanym na desce. Najbardziej zniszczone obrazy Joachima Sellina zostały podczas renowacji świątyni w 1913 roku, i zostały zastąpione ich wiernymi kopiami.Natomiast empora muzyczna i kolatorska pozostały w takim samym stanie do dziś dnia. Na jednej z płycin empory muzycznej przedstawione zostało ówczesne wnętrze kościoła.

Kościół parafialny pod wezwaniem Świętej Trójcy w Świerznie

Ta świątynia została wzniesiona jako kościół ryglowy w oparciu o mur pruski, w 1681 roku. Dwukrotnie była także przebudowana. W 1708 roku, przedłużono kościół od strony zachodniej, a w roku 1727, rozbudowano go od strony wschodniej. Kościół zlokalizowany jest w południowo zachodniej części Świerzna, po zachodniej stronie drogi. Działka przykościelna rozległa w formie regularnego prostokąta. Na przedzie działki posadowiony jest budynek kościoła, zwrócony tylną ścianą szczytową w kierunku drogi. W głębi mieści się plebania wzniesiona pod koniec lat dziewięćdziesiątych, usytuowana kalenicowo. Teren przykościelny od południa i wschodu ogrodzony jest ażurowym murem ceglanym, w pozostałej części siatką drucianą. Bezpośrednie otoczenie kościoła obsadzone kasztanowcami. Po północnej stronie budynku kościelnego znajduje się niewielki cmentarzyk, a zachowane są tutaj nagrobki z końca XIX wieku. Kościół jest obiektem trójfazowym, i początkowo obrys zasadniczej bryły budynku kościelnego wynosił 1320 centymetrów na 830 centymetrów, do niego od strony zachodniej dostawiona była drewniana wieża na rzucie kwadratu 530 centymetrów. Drugą fazę stanowi przedłużenie ścian długich w kierunku zachodnim, obudowujące wieże, tak ze obecnie wieża wyrasta z korpusu kościoła. Wreszcie trzecią fazę stanowi przedłużenie ścian długich o około 280 centymetrów w kierunku wschodnim. Jest to typowo kościół salowy, bez jakichkolwiek podziałów wewnętrznych. Ściany obwodowe ryglowe, szkielet konstrukcyjny z dębiny, wypełnienie z cegły ceramicznej. Kwatery międzyryglowe otynkowane i pobielone. Elementy drewniane szkieletu poczernione impregnatem. Podwaliny zwęgłowane na nakładkę. Ściany obwodowe osadzone są na kamienno-ceglanych ławach fundamentowych. Podmurówka o wysokości do pięćdziesięciu cm niweluje lekki spadek terenu. Drzwi klepkowe w klepki ułożone są w jodełkę, nabite ćwiekami, zawieszone na pasowych zawiasach kowalskiej roboty. Drzwi pomiędzy wieżą a nawa dwuskrzydłową, płycinowe z naświetlem. Okna w przeważającej większości wtórne o ostrołukowych nadprożach. Prostokątne, niewielkie okienka pierwotne, szklane w ołów, zachowały się jedynie w wieży. Posiadają one drobny podział kwaterowy za pomocą szczeblin. Są pojedyncze, stałe z prostymi drewnianymi opaskami. stopy belkowe nagie z trzema podciągami od strony nawy. Podłoże stanowi betonowa posadzka. Empora muzyczna zachowana jedynie przy zachodniej ścianie szczytowej. Pierwotnie podobne empory z drewna sosnowego znajdowały się wzdłuż obu ścian długich. Balustrada z ozdobnie profilowanych desek. W części centralnej umieszczone organy firmy Grüneberg Stettin 19 o trójdzielnej obudowie. Pierwotnie znajdowały się tutaj organy szafowe z XVIII wieku Na nieistniejących obecnie emporach wschodniej jak empora patronowa, północnej i południowej umieszczone były tak zwane wywody szlacheckie Bogusława Bodo von Flemminga oraz różnego rodzaju napisy, daty oraz herby. Pierwotnie ołtarz umiejscowiony był mniej więcej pośrodku nawy, był to to ołtarz ambonalny typu Kanzellaltar. Jego fragmenty w formie wtórnej stanowią obecny ołtarz z figurą Matki Boskiej z Dzieciątkiem umieszczoną centralnie. W tylnej części nawy mieściła się prawdopodobnie salka katechetyczna. W kościele znajdowało się niegdyś cenne wyposażenie ruchome. Źródła wymieniają takie specjoza liturgiczne jak srebrne kielichy z grawerowanymi herbami Flemmingów z początku XVIII wieku, srebrna złocona patena z 1707 roku, klepsydra z 1727 roku, woreczek z dzwonkiem do zbierania datków zwana z niemieckiego języka Klingelbeutel z 1797 roku, dwa barokowe świeczniki z drewna i inne. Cennym elementem wyposażenia była również chrzcielnica z drewna sosnowego z 1730 roku, która umieszczona była pierwotnie na barierze ołtarza. Dach trójspadowy, połacie pokryte karpiówką ułożoną w rybią łuskę, kalenica i naroża wyłożone gąsiorami ceramicznymi. Konstrukcja więźby dachowej krokwiowo jętkowa jako tak zwane jętki zdwojone z trójdzielną podporą stołową, wzmocnione zastrzałami stropowymi. Strych jednoprzestrzenny, wejście po dwubiegowych schodach ze spocznikiem, obudowanych deskową klatką schodową od strony wieży. Wieża jako ściana zachodnia jest ryglowa z wypełnieniem z cegły ceramicznej i analogiczne jak ściany korpusu kościoła, szkielet konstrukcyjny pozostałych ścian ukryty przedłużeniem ścian długich. Górna pierwszego prostopadłościennego korpusu wieży pionowo odeskowana. Zwieńczenie w formie hełmu na rzucie ośmiobocznym. Pokrycie z blachy ocynkowanej były zastosowane pierwotnie, gontowe. Na jednej z belek w przyziemiu wieży umieszczony napis: Baumeister Hand Wangerin Anno 1708 Dawid Wangerin den 26 Martij.

Kościół Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w Białogardzie

Kościół Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w Białogardziejest to rzymskokatolicki kościół parafialny w Białogardzie, w województwie zachodniopomorskim. Należy do dekanatu Białogard w diecezji koszalińsko kołobrzeskiej. Mieści się przy ulicy Najświętszej Marii Panny. Świątynia została wybudowana na początku XIV stulecia w czasie budowy murów miejskich. Wielokrotnie była niszczona przez liczne pożary w latach 1506, 1517,i w 1677 roku. W latach 1838 do roku 1840, została gruntownie odrestaurowana. Jest to budowla murowana, wzniesiona z cegły o układzie wendyjskim, na fundamencie kamiennym. Reprezentuje typ kościoła bazylikowego o trzech nawach z trójbocznie zamkniętym prezbiterium. Od zachodu przylega do świątyni wieża o czterech kondygnacjach, wzniesiona na rzucie kwadratu. Od strony północnej, przy prezbiterium mieści się zakrystia, przy zachodnim przęśle nawy północnej jest kaplica. Sklepienie nawy głównej jest podparte przez ośmioboczne filary. Dach nawy głównej posiada kształt dwuspadowy, nad nawami bocznymi pulpitowy. Kościół pokryty jest dachówką. Wieża, posiadająca szeroki portal jest pokryta neobarokowym hełmem miedzianym i została wybudowana w 1880 roku.

Ołtarz główny w stylu barokowym pochodzi z początku XVIII stulecia. Ambona z 1688 roku, i reprezentuje typ klasyczny pomorski. Zespół witraży pochodzi z początku ubiegłego stulecia. Wewnętrzne polichromie wykonane zostały po 1945 roku. Organy z 1775 roku, zostały wykonane przez firmę Marx z Berlina, przebudowane w 1913 roku. Ze znajdujących się pierwotnie w wieży pięciu dzwonów odlanych z brązu, cztery największe zostały zdjęte w 1917 roku i zostały przetopione na materiał amunicyjny. Trzy obecne dzwony odlane ze stali pochodzą z 1922 roku.

Kościół pod wezwaniem świętego Michała Archanioła w Karlinie

To późnogotycki rzymskokatolicki kościół w Karlinie, należący do parafii o tej samej nazwie, do dekanatu Białogard, diecezji koszalińsko kołobrzeskiej, metropolii szczecińsko kamieńskiej. Kościół zbudowany jest z cegły w stylu późnogotyckim, halowy trzynawowy, orientowany mianowicie ołtarz główny umieszczony jest w kierunku wschodnim, a wydłużony kształt w kierunku wschód zachód). Jest nieotynkowany, zbudowany z cegły o szerokich i niskich proporcjach. Kościół po stronie zachodniej, zamyka trzykondygnacyjna, kwadratowa wieża, podobna do bramy miejskiej, w której umieszczono wejście główne. Na szczytach wieży znajdują się pinakle czyli fiale, charakterystyczny dla gotyku element dekoracyjny. Wieńczyły one naroża wieży. Dookoła wieży biegnie fryz oddzielający go od kondygnacji. We wieży znajdują się niewysokie okna zwieńczone łukiem okrągłym umieszczone w prawie zamkniętych niszach. Dawny wygląd kościoła znany jest z rycin E. Lubinusa i M. Meriana. Do połowy XVII wieku, kościół posiadał wysoką sygnaturkę na szczycie wieży była to ardzo wąska i wysoka wieżyczka. Elewacja południowa i północna wieży jest zróżnicowana występują ubowiem różne ilość okien, blendy w elewacji południowej, pozostałość sygnaturki przy elewacji północnej. Otwory okienne i blendy są wykonane bez maswerków i profilowanych węgarów i są zwieńczone ostrołukowo. Po stronie północnej wieży umieszczono schody kręcone. Pod wieżą jest duże pomieszczenie pełniące rolę przedsionka głównego. Cały obiekt przedstawia się jako bryła zwarta, jednokondygnacyjna, z dwuspadowym dachem nad nawą i wieżą. Budowla posiada mury oporowe i blendy. Dawniej kościół pokryty był dachówką, obecnie blachą miedzianą. W elewacji południowej, na środku bryły, umieszczono kwadratową kruchtę boczną a to boczne wejście. Boczne nawy różnią się wysokością. Wewnątrz kościoła nawy pokryte są pięknym sklepieniem gwiaździstym, żebra sklepienia wychodzą bezpośrednio ze ścian. Prezbiterium jest wyodrębnione i zakończone trójbocznie apsydą otwartą do wnętrza, na wprost wejścia głównego. Po stronie północnej apsydy znajduje się zakrystia, przy której jest wejście boczne do kościoła. Do początku XIX wieku kościół był otoczony cmentarzem przykościelnym. Cmentarz zlikwidowano rozkazem z 24 lipca 1808 roku, na mocy którego zabroniono grzebania zmarłych. Nowy cmentarz urządzono przy obecnej ulicy Koszalińskiej na Wzgórzu Wiatracznym obecnie jest to teren parku miejskiego i amfiteatru. Do 1907 roku, był przesłonięty od strony rynku, budynkiem ratusza który został spalony w dniu 27 stycznia 1907 roku, podczas obchodów urodzin cesarza niemieckiego, później odbudowany w południowo wschodnim narożniku Placu Jana Pawła 2,a po spaleniu ratusza odsłonił się kościół w całej okazałości. W 1355 roku, powstała parafia katolicka we wcześniejszych dokumentach miejskich nie ma wzmianek o tym, jak wyglądał pierwszy kościół. Kościół parafialny spłonął w czasie walk w 1409 roku, gdy latem Bogusław VII zdobywa Karlino i pali je. Jest to czas sporów, zatargów i walk politycznych pomiędzy biskupstwem, księciem i miastami. Przez około 100 lat wierni Kościoła katolickiego uczęszczali na nabożeństwa odprawiane w tymczasowej kaplicy. Dodatkowo, przy szpitalu, poza murami miasta, znajdował się mały kościół zwany kaplicą wystawiony w końcu XV wieku ze względu na zły stan techniczny i brak funduszy na odbudowę, z rozkazu biskupa Franciszka sprzedano jej pozostałości do Krukowa i tam zbudowano kościół. Obecny kościół został wzniesiony w 1510 roku, na polecenie biskupa Martina von Carith, przez ówczesnego burmistrza Clausa Rinkholda w miejscu wcześniejszego kościoła zniszczonego w 1409 roku. Kościół został zniszczony podczas pożaru w 1685 roku, zostało wypalone wnętrze kościoła i prezbiterium, zniszczeniu uległ szpic wieży. O wielkości i miejscach zniszczenia mogą świadczyć widoczne do dziś ślady w postaci rozwarstwienia widocznego w narożnikach wieży, takie same rozwarstwienia w nawach, niekonsekwencja w kompozycji wieży, które stały się zauważalne gdy odbudowywano kościół. Podczas pożaru został zniszczony obraz namalowany na drewnie przedstawiający biskupa Martina Carith jest to fundator kościoła, który został pochowany w kościele oraz obraz przedstawiający scenę Uczty u Heroda i Ścięcie Jana Chrzciciela. Zniszczony został kamienny nagrobek biskupa Martina Weyhera to II połowa XVI wieku znajdujący się w prezbiterium kościoła nagrobek został później odnowiony na koszt rodziny biskupa. W 1686 r. sprawiono nowy dzwon kościelny wykonany przez ludwisarza z Kołobrzegu Ernsta Kridewidta z firmy Kreideweiss, W 1690 roku, wstawiono do kościoła organy muzyczne. Kościół bardzo zniszczono w 1807 roku, podczas przemarszów i kwaterowania wojsk francuskich. Budynek był wykorzystywany jako magazyn wojskowy. Nabożeństwa odbywały się w budynku plebanii w dwóch największych pokojach, dokąd przeniesiono część wyposażenia kościoła. Pod koniec XIX wieku, kościół ponownie przeznaczono na cele sakralne. W 1844 roku, sprawiono nowe organy za 3600 talarów, urządzono nowy prospekt organowy oraz emporę. W 1853 roku, postarano się o nowy dzwon jest to dzwon z napisem Soli Deo Gloria. Odbudowano go i częściowo rozbudowano, przeprowadzono bardzo poważne prace remontowe, na wiosnę 1866 roku, a na okres remontu tymczasową funkcję kościoła pełniła dawna ujeżdżalnia garnizonowa. Przy pracach byli zatrudnieni jeńcy austriaccy 600 osób sprowadzeni do Karlina po bitwie pod Sadową w dniu 3 lipca 1866 roku. Podczas tego remontu zmieniono wymiary otworów okiennych w elewacji północnej, odnowiono boczne wejście do kościoła od strony południowej, wstawiono nowe empory, odbudowano zakrystię, dobudowano kruchtę nadając jej inną formę. Zostały sprawione nowe ławki, ambona, ołtarz główny, ufundowano nowe cyborium jest to puszka do komunikantów, kubek do chrztu, krucyfiks na ołtarz, obraz olejny i lichtarz. W 1884 roku, urządzono nowe ogrzewanie kościoła, W 1890 roku, przystąpiono do większej renowacji kościoła, bo przecież wymieniono zewnętrzne, zniszczone kamienie i cegły, wstawiono drugie okno i piec kaflowy w zakrystii, powiększono chór, do potrzeb 50 chórzystów. W 1891 roku, zamówiono u malarza z Berlina, E.A.Fischera który to pochodził z Karlina, nowy obraz dla ołtarz głównego, a w 1892 roku, obraz został podarowany kościołowi. W podziękowaniu za dar artysta otrzymał tytuł honorowego obywatela miasta Karlina. W 1894 roku, wstawiono 2 piece i odnowiono urządzenia ogrzewania. W 1898 roku, oczyszczono sklepienie gwiaździste i przywrócono mu pierwotną formę, wymalowano wnętrze i wyeksponowano emporę w związku ze wstawieniem organów. W 1901 roku, został odlany przez Franza Schellinga ludwisarza z Apody kolejny dzwon, na wieży kościelnej zawisł 1 maja 1901 roku, a w 1903 roku, nieznane małżeństwo ofiarowuje kościołowi dywan to wartość 337 marek niemieckich. 22 lipca 1917 roku, dzwony zostały zdjęte z wieży, ozdobione girlandami i odwiezione na stację na miejsce składowania, W 1926 roku, nauczyciel i kantor Benz wystarał się o nowe dzwony W 1929 roku, dzwony i organy kościelne otrzymały urządzenia elektryczne. W roku 1937, budowniczy organów z Kołobrzegu Wilhelm Grisard gruntownie remontuje organy. Według inwentaryzatora z 1889 roku, kościół w Karlinie posiadał 4 zabytkowe obiekty, według współczesnych informacji jest tych ruchomości o wiele więcej. Są to, romańska, granitowa kropielnica z przełomu XII do XIII wieku, autor nieznany. Wykonana z granitu czarno żyłkowatego, o kształcie zbliżonym do spłaszczonego walca, z dwoma wyraźnymi krawędziami. Od góry otwór na wodę święconą. Kropielnica została znaleziona podczas porządkowania terenu okalającego kościół. Wykopana, oczyszczona i wstawiona do kościoła przy bocznym wejściu, płyta nagrobna z 1681 roku, wykonana w piaskowcu, autor nieznany. Płyta w kształcie prostokąta o wymiarach 1metr 90 centymetrów na 1 metr 45 centymetrów, dekorowana na narożach ornamentem kwiatowym, pole wewnętrzne wypełnia owalna tablica otoczona wieńcem laurowym. Napis usytuowany jest w czterech jej partiach, płyta nagrobna z 1681 roku, wykonana w piaskowcu, autor nieznany. Płyta w kształcie prostokąta o wymiarach 2 metry na półtora metra z napisem rozmieszczonym w okręgu. Napis częściowo jest nieczytelny, dzwon wykonany na początku XVIII wieku, jest żeliwny, kielichowaty, odlewany w pracowni Ernesta Kreideweissa. Korona sześcioramienna, Na czopie dwa rzędy ornamentu roślinno geometrycznego rozdzielone profilem. Na płaszczu wyryty napis to. PROVISOR DAVID SCHMIDT. Płyta nagrobkowa z 1798 roku, wykonana w piaskowcu, autor nieznany. Płyta w kształcie prostokąta o wymiarach 1 metr 60 centymetrów na 1 metr 15 centymetrów. Napis jest z majuskułą w sześciu wierszach, częściowo nieczytelny, ołtarz boczny jego rama to czas powstania przypada na XVIII wiek. Wykonany z drewna polichromowego w stylu klasycystycznym. Polichromowanie w kolorze białym, ze złoconymi detalami. Autor nieznany. Pierwotnie pełnił funkcję Ołtarza Głównego. W czasie prac remontowych przeniesiony i zmontowany jako Ołtarz Boczny. Predella i retabulum oprawione w jednorodnie stylistyczną ramę. Podstawę stanowi układ potrójnej, prostej listwy, która oddziela predellę od retabulum. Przedstawienie malarskie, Chrystusa w Ogrójcu ujęte jest w klasycystyczna ramę. Boki ramy to dwie kolumny, zachowujące podziały na bazę, trzon i kapitel. Baza zakończona podwójnym wałkiem. Trzon kandelowany, głowica koryncka, nasadnikowa, od dołu stylizowana wić akantu, powyżej ramiona waluty wygięte ku górze. Całość zakończona zagiętym nasadnikiem trapezoidalnymz pięciolistnym kwiatkiem pośrodku pola. Powyżej pilaster przechodzi w arkadę wieńczącą ołtarz z góry. Arkada to prosta płyta z nałożoną dekoracją astragalu na krawędziach. W środku stylizowane rozetki kwiatowe. Na środku podwieszone putto ze skrzydełkami główka putta. Jest tu także chrzcielnica drewniana, powstała w XVII do XIX wieku. Pomalowana białą farba olejną. Autor nieznany. Obecnie usytuowana w prezbiterium. Chrzcielnica ośmioboczna, w kształcie kielicha jak baza, trzon, czasza i pokrywa zachowują podział ośmioboku. Zwieńczona prostym, łacińskim krzyżem. Jest także balustrada empory organowej wykonana z drewna, powstała w nieznanym warsztacie stolarskim. Wykonana w postaci drewnianej platformy na ośmiu czworobocznych słupach i czterech pilastrach. Wypełnia zachodnią część nawy głównej i zachodzi pięciobocznym balkonem do wnętrza korpusu nawowego. Balustrada pełna; na dole cokół, u góry profilowany gzyms. Przechodzący w płaski parapet. Lico podzielone na pięć segmentów a powierzchnie pokryte kratownicą z wypukłych listew. Mamy też rysunek Złożenie Chrystusa do grobu wykonany w 1858 roku, w stylu klasycystycznym przez F. Schuberta. Obraz jest dwuplanowy, o wymiarach 3 metry 20 centymetrów na 2 metry 60 centymetrów. Na pierwszym planie leżąca postać Chrystusa niesiona przez mężczyznę i młodzieńca, z lewej strony klęcząca postać w długiej szacie, z prawej stojąca postać starca. Z tyłu postacie męskie i kobiece. Na drugim planie Góra Kalwaria z trzema krzyżami, wokół których zgrupowane są postacie męskie i kobiece. Obraz monochromiczny, rysowany czarnym ołówkiem na kremowym papierze. Całość naklejona na płótno, obraz Chrystus w Ogrójcu, wykonany na płótnie techniką olejną w 1892 roku, w stylu klasycystycznym przez E. A. Fischera. Na pierwszym planie klęczący, modlący się Chrystus. Nad Chrystusem po lewej stronie anioł. Scena umieszczona wśród skalistego krajobrazu. W lewym, dolnym rogu sygnatura. Obraz w płaskich, prostych, drewnianych ramach, świecznik neobarokowy, drewniany, toczony z XIX wieku, to także autor wykonania jest nieznany, fotel neobarokowy, drewniany, wyściełany tkaniną aksamitną, z XIX wieku, autora nieznanego, organy, zbudowane zostały w połowie XIX wieku, w stylu neogotyckim. Zostały umieszczone na drewnianym chórze muzycznym, nad głównym wejściem do Kościoła. Szafa organowa wolnostojąca, zamykana drzwiczkami dwuskrzydłowymi, mieści dwie klawiatury manuałowe. Nad klawiaturami pulpit, po bokach manubria rejestrowe posiada toczone uchwyty z porcelanowymi tabliczkami. Frontowa oprawa szafy trójsegmentowa z nieco wysuniętą częścią środkową. Każdy segment zwieńczony profilowanym fryzem koronkowym. U dołu szafy rozmieszczone elementy traktury, za prospektem wiatrownice a z tyłu wiatrownica pedałowa. W osobnej obudowie usytuowany wielofałdowy, ręcznie uruchamiany aktualnie jest to elektryczna dmuchawa, poprzez miech powietrzny. Organy pod ochroną konserwatorską, obraz olejny, nieznanego autora Niepokalane poczęcie Najświętszej Marii Panny, czas powstania XIX wiek. Przedstawia kopię obrazu Murilla Niepokalane poczęcie Najświętszej Marii Panny znajdującego się w Ermitażu. Obraz oprawiony w szeroką, drewnianą, złoconą ramę. W narożach i na półokrągłym zwieńczeniu jest tam ażurowa dekoracja formie małżowinowej, kandelabr trójramienny z początku XX wieku, wykonany z mosiądzu i żelaza w nieznanym warsztacie. Para kandelabrów umieszczona jest na parapecie empory organowej, lampa wisząca z początku XX wieku, wykonana z mosiądzu, żelaza i szkła w formie stanowiącej kompilację świecznika i korony. Autor nieznany, dzwon z żeliwa z 1926 roku, wykonany w pracowni Frantz’a Schellinga. Dzwon o kształcie kielichowatym, drzewce z przełomu XIX i XX wieku, wykonane z mosiądzu przez nieznanego autora. Drzewce zakończone w formie dekoracyjnej przestrzennej ozdoby w kształcie litery U, dekorowane wicią akantu, fotel z drewna i skóry z przełomu XIX do XX wieku, wykonany w nieznanym warsztacie stolarskim, puszka na komunikanty, wykonana z miedzi złoconej w nieznanym warsztacie złotniczym. Ozdobiona fryzem z wypukłych perełek, wnętrze puszki złocone, zegar szafkowy z przełomu XIX i XX wieku, wykonany w nieznanym warsztacie w stylu neobarokowym. Zegar z wahadłem i ciężarkami na łańcuszkach; elementy wykonane z mosiądzu, jego obudowa jest drewniana i ciemnobrązowa.

Kolegiata świętego Mikołaja w Wolinie

Kolegiata świętego Mikołaja w Wolinie. Jest piękny kościół parafialny w Wolinie wybudowany już u schyłku XIII wieku. Jest to halowa, trójnawowa ceglana budowla gotycka w formie pseudobazyliki. Świątynia została wzmiankowana po raz pierwszy w 1288 roku, przy okazji przekazania zakonowi cysterek. Z roku 1343, pochodzi porozumienie na mocy którego patronat nad kilkoma ołtarzami z prawem do mszy świętych objęła rada miejska. Pierwszym protestanckim pastorem został w 1535 roku, Jan Bugenhagen rodowity wolinianin i uczeń Marcina Lutra. W 1628 roku, kościół strawił pożar a jego odbudowa trwała niemal 100 lat. Obiekt przechodził także liczne w latach 1857, 1860, i w 1879 roku, generalne remonty. W latach 1857 zburzono ściany naw bocznych i postawiono nowe neogotyckie, a także częściowo przemurowano ścianę wschodnią oraz zmieniono zwieńczenie wieży. Ostatni remont na skutek niemal zupełnego zniszczenia (straty rzędu 80 procent zabudowy świątyni podczas II wojny światowej polegał na odbudowie wieży kościoła w roku 1978, z przeznaczeniem na punkt widokowy i przywróceniu funkcji sakralnych całemu obiektowi. Do kompleksowej odbudowy przygotowania rozpoczęto w roku 1988, po przekazaniu parafii świętego Stanisława. Autorami koncepcji odbudowy świątyni, trwającej do 1998 roku, byli architekci Z. Becker, I. Kukla i Stefan Kwilecki. W 2009 rokumwstawiono witraże przestawiające historię Zbawienia, od Protoewangelii do czasów nam współczesnych, projektu Janusza Sobczyka wykonane w jego pracowni Ars Antiqua. Obecnie, kolegiata ta, jest jednym z cenniejszych zabytków miasta.

Kaplica gotycka w Policach

Kaplica gotycka na placu Chrobrego w Policach jest to pozostałość po XIII do XIV wiecznym kościele Najświętszej Marii Panny istniejącym tu do końca XIX wieku, a następnie nierozważnie rozebranym. Jest zwana w mieście, również małym kościółkiem. Znajduje się ona na rynku Starego Miasta. Kaplica pierwotnie przylegała do południowej ściany kościoła rozebranego w 1895 roku, z powodu złego stanu technicznego który należało jednak restaurować a nie rozbierać. Uskokowy portal i blendy to główne ozdoby południowej ściany kaplicy. Dopóki przy kościele znajdował się cmentarz do około 1500 roku, kaplica pełniła funkcję kostnicy. Następnie ustawiono w niej ołtarz, który był tu tylko do roku 1910. Przy kaplicy jest zakryte obecnie płytami zejście do kościelnych podziemi. W II połowie 2009 roku, rozpoczęto renowację kaplicy, dodatkowo została wykonana iluminacja obiektu. Obie inwestycje zostały zakończone z początkiem grudnia roku 2009. Renowację sfinansowano z funduszy gminy Police i powiatu polickiego. W czerwcu 2010 roku, w kaplicy otwarto Centrum informacji Turystycznej i Kulturalnej. Kaplicę wybudowano na kamiennym fundamencie z głazów narzutowych. Nakryto ją dachem dwuspadowym, równoległym do osi dawnego kościoła. Zewnętrzne ściany były bogato zdobione fryzem i ceramiką. W elewacji wschodniej znajduje się ostrołukowe okno, umieszczone pomiędzy ostrołukowymi blendami. W szczycie umieszczono trzy blendy w układzie piramidalnym. Elewacja zachodniej wygląda podobnie, jedyną różnicą jest szczyt ozdobiony czterema ostrołukowymi blendami. W elewacji południowej znajduje się ostrołukowy portal, z rozglifionymi ościeżami. Po prawej stronie znajduje się ostrołukowe okno, obecnie zamurowane. Powyżej umieszczono ostrołukowe blendy w układzie arkadowym.

Kościół Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny w Policach

Kościół Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny w Policach jest to współczesny a dziś o stylu neogotyckim kościół Mariacki, w Policach zlokalizowany przy ulicy Wojska Polskiego, należy on do parafii rzymskokatolickiej Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Marii Panny, przy ulicy Mazurskiej 1. Kościół został zbudowany dopiero w 1894 roku, w okresie wprowadzania gruntownych zmian w architekturze tego pomorskiego miasta. Zastąpił on dawny gotycki kościół Mariacki z XIII wieku, znajdujący się do XIX wieku na Rynku Starego Miasta. Ponad 60 metrowa wieża stanowi charakterystyczny element panoramy starówki miejskiej. W czasie II wojny światowej został zupełnie zniszczony dach, a wnętrze zupełnie okradziono i doszczętnie ogołocono ze wszystkich elementów sakralnego wyposarzenia. Dopiero po zakończeniu działań wojennych II wojny światowej dach również jak i wnętrze kościoła odbudowano. Odnaleziono też u rodziny Ostrowskich mieszkających przed i po wojnie w Policach, pozostawione przez Niemców zrabowane z kościoła szaty i naczynia liturgiczne. Natomiast dopiero 8 grudnia 1951 roku, erygowano parafię pod wezwaniem Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny. W latach 70 tych XX wieku, kościół ponownie wymalowano i odnowiono wnętrza kościoła, założono też w oknach nawy bocznej witraże i wyremontowano wieżę kościelną. Na uwagę zasługuje sklepienie kościoła odremontowane pieczołowicie w stylu gotyckim i zastosowanie wcześniejszego sklepienia gwiaździstego w nawie głównej, wspartej na kolumnach o cechach typowego gotyku. Nad prezbiterium uwagę przykuwa położona na belce nośnejpasja Chrystusowa. W samym zaś przbiterium po obu stronach ołtarza sciany pokryte zostały bardzo inspirującymi scenami religijnymi. Przy współudziale artysty Kazimierza Bieńkowskiego który to położył te sgraffito w prezbiterium i nawie głównej kościoła. W 1972 roku, zbudowano w pobliżu kościoła plebanię, a w roku 1976, niewielki klasztorek. Należy zwrócić uwagę też na brak ołtarza gotyckiego w prezbiterium, prawdopodobie zrabowanego przez okupanta w drugiej wojnie światowej. W 1981 roku, założono w miejsce empory organowej nowe imponujące brzmieniem organy. Od 1996 roku, w tym właśnie kościele odbywały się koncerty Polickich Dni Muzyki o nazwie Cecyliada. Kościół wraz z przykościelnym cmentarzem są wpisane do krajowego rejestru zabytków.

Kościół świętych Apostołów Piotra i Pawła w Policach Jasienicy

Kościół pod wezwaniem świętych Apostołów Piotra i Pawła w Policach Jasienicy, jest jednym z najstarszych z trzech użytkowanych obecnie kościołów w mieście. Znajduje się ten kościół przy ulicy Kościelnej 4. Pierwszy znajdujący się w tym miejscu kościół, pod wezwaniem Świętego Krzyża, jest wzmiankowany w źródłach już w 1299 roku, a zbudowano go z solidnych drewnianych bali. Świątynia została przebudowana już w XIV wieku, po pożarze który strawił poprzedni drewniany kościół. Do odbudowy świątyni użyto piaskowca oraz kamieni polnych. Pod koniec XVII wieku, kościół popadł w ruinę, wobec czego rozebrano go, a następnie odbudowano w stylu już gotyckim, jednocześnie znacznie go powiększając, w 1725 roku. Z pierwotnego kościoła zachowała się niestety tylko kaplica przykościelna. Od strony zachodniej została dobudowana o ciekawej szachucowej konstrukcji wieża. Wieloprzęsłowa nawa kościelna została nieztety także skrócona w wieku XVIII. W 1858 roku, doszło do kolejnego nieszczęśliwego pożaru, po którym dobudowano nad nawą nową wieżę, a od wschodu nowe prezbiterium. W XX wieku, dobudowano do kościoła także kruchtę. Kościół stanowił część zabudowań klasztoru, braci zakonu augustianów, istniejącego tu do czasów wprowadzenia reformacji w księstwie pomorskim. Obecna parafia katolicka pod wezwaniem Świętych Apostołów Piotra i Pawła powstała 29 czerwca 1947 roku. Należy do dekanatu Police. Odpust parafialny odbywa się 29 czerwca. W prezbiterium kościoła zachował się obraz z 1858 roku, Chrystus w rozmowie z Marią i Martą, jest to dzieło olejne na płótnie. W 2017 roku, w kościele zamontowano organy z Arcybiskupiego Wyższego Seminarium Duchownego w Szczecinie, pierwotnie pochodzące z kościoła świętego Stanisława Kostki w Szczecinie.

Kościół Matki Bożej Różańcowej w Bezrzeczu

Kościół Matki Bożej Różańcowej w Bezrzeczu jest to rzymskokatolicki kościół parafialny, znajdujący się w Bezrzeczu w gminie Dobra Szczecińska, w powiecie polickim także w województwie zachodniopomorskim. Obiekt wpisany jest do rejestru zabytków. Metryka kościoła w Bezrzeczu sięga XIII wieku, w 1286 roku, bowiem biskup kamieński Hermann von Gleichen przekazał patronat nad nim kolegiacie Mariackiej w Szczecinie. Wcześniejsza świątynia została spalona w 1480 roku przez wojska brandenburskie i w kilka lat później na jej miejscu staraniem okolicznej ludności wzniesiono istniejący dzisiaj kościół. Usytuowana na planie prostokąta o wymiarach 15 metrów na 9 metrów 40 centymetrów salowa budowla kościoła wymurowana została z różnej wielkości kamieni granitowych. Nakryta jest dwuspadowym dachem. W elewacji południowej znajduje się ostrołukowy gotycki portal wejściowy. Pierwotne ostrołukowe okna w XVII wieku, powiększono i zmieniono na odcinkowe. W latach 90 tych XIX wieku, do nawy dostawiono murowaną z cegły wieżę nakrytą dachem wieżowym i przemurowano elewację wschodnią, dodając wieńczący ją neogotycki, trójkątny szczyt. Na wieży zawieszony jest dzwon odlany w 1855 roku, przez szczecińskiego ludwisarza C. Vossa. Kościół nie odniósł zniszczeń podczas II wojny światowej i 18 kwietnia 1946 roku, konsekrowano ten kościół jako świątynię rzymskokatolicką pod wezwaniem Matki Bożej Różańcowej. Wnętrze kościoła nakryte jest płaskim, drewnianym stropem.

Z dawnego wyposażenia świątyni zachował się neorenesansowy prospekt organowy, świecznik wiszący, żeliwny krzyż ołtarzowy, pochodząca z XIX wieku, rzeźba przedstawiająca ukrzyżowanego Jezusa oraz organy firmy organmistrzowskiej C.F. Voelknera. Po 1945 roku, organy te zaginęły niestety bez śladu, zachował się ołtarz ambonowy z herbami rodów von Ramin i von Rohr, rzeźba anioła chrzcielnego, dwie misy chrzcielne pochodzące z XV wieku, i 1757 roku, oraz tablice poświęcone żołnierzom poległym w wojnach 1813 i 1871 roku.

Kościół świętego Antoniego Padewskiego w Buku

Kościół świętego Antoniego Padewskiego w Buku, jest to typowo średniowieczna budowla sakralna, posiadająca unikatowe w skali nietylko tego regionu, rozwiązania architektoniczne oraz posiadająca wewnątrz bardzo cenne wyposażenie. Świątynia położona jest na niewielkim wzniesieniu, w samym centrum małej wsi Buk, w województwie zachodniopomorskim, w gminie Dobra Szczecińska. Jest kościołem parafialnym, należącym do dekanatu Szczecin Pogodno, w archidiecezji szczecińsko kamieńskiej. Kościół powstał już w XIII wieku, jako bardzo prosta budowla, wzniesiona na planie prostokąta, bez specjalnie wyodrębnionego prezbiterium i bez wieży dzwonniczej. Pierwotnie, główne wejście do świątyni wiodło przez ostrołukowy gotycki w formie portal, wykuty w zachodniej ścianie szczytowej, na szczęście portal ten zachował się do dnia dzisiejszego, lecz nie jest on już użytkowany. Wnętrze kościoła oświetlało 6 wąskich, ostrołukowych okien w ścianie południowej i trzy podobne okna w ścianie wschodniej. W XVI wieku, wybudowano w końcu wieżę dzwonniczą, a pod nią utworzono kruchtę, odgradzając ją od reszty kościoła wysoką, ceglaną ścianą. W XVIII wieku, przebudowano także samą zakrystię, tworząc nad nią emporę kolatorską, wyposażoną w piec z ozdobnych kafli, i tylko jeden z nich zachował się do dzisiaj. W połowie XIX wieku, zamurowano istniejące dotychczas okna i wykuto nowe otwory okienne a dwa okna dodano w ścianie wschodniej i cztery okna wykuto w ścianie południowej. Okna te są znacznie szersze od swoich poprzedników, lecz podobnie jak i tamte mają ostrołukowe gotyckei w formie, zakończenia. W tym samym okresie utworzono również nowe wejście przez portal do świątyni od strony południowej. Na przełomie XIX i XX wieku, w kościele bywała, nawet angielska pisarka Elizabeth von Arnim, mieszkająca w latach 1896 do roku 1908, w pobliskich Rzędzinach. O kościele w Buku wspominała ona w swojej pierwszej książce pod tytułem, Elizabeth and Her German Garden. Bryła kościoła na szczęście w ogóle nie ucierpiała w czasie II wojny światowej i dotrwała do naszych czasów bez żadnych większych przeróbek. Kościół został poświęcony na nowo w dniu 31 lipca 1960 roku. W 1963 roku, w kościele przeprowadzono liczne prace remontowe. Kościół zbudowany jest z aż z 26 warstw kostki granitowej. Nie ma zastosowania dla specjanie wydzielonego prezbiterium. Wnętrze nawy głównej przykryte jest prostym drewnianym stropem. Zarówno kościół, jak i zlokalizowana w części zachodniej wieża, przykryte są dachem dwuspadowym. Wieża, węższa od nawy, tylko nieznacznie przewyższa kalenicę powyżej dachu kościoła. Od strony północnej do kościoła przylega niewielka dobudówka, pełniąca dziś rolę zakrystii. W jej przyziemiu znajdowała się kiedyś krypta grzebalna. Szczyty budynku, od strony wschodniej i zachodniej, wykonane są z cegły i zdobione blendami. Szczególne zainteresowanie budzi północna ściana korpusu kościoła. Nie ma ona i nigdy nie miała żadnego okna. Jest to jedyny wolno stojący kościół na Pomorzu o takiej można powiedzieć dziwnej konstrukcyjnej cesze. Nie jest znana przyczyna, dlaczego w ścianie tej nie zlokalizowano otworów okiennych. W kościele w Buku, jako jedynym na Pomorzu, zachowały się fragmenty simy, czyli kamiennej rynny służącej do odprowadzania wody opadowej z połaci dach. Najcenniejszym elementem wyposażenia kościoła jest kamienny ołtarz ambonowy, wykonany w osiemnastym wieku w 1711 roku, przez Erharda Lōfflera a twórcę nieistniejącego już ołtarza głównego w szczecińskiej archikatedrze. Ołtarze ambonowe wprawdzie popularne do drugiej wojny światowej w protestanckich kościołach Pomorza Zachodniego są obecnie bardzo rzadko spotykane. Bogato zdobiony ołtarz zwieńczony jest trzema figurami aniołów, wspartych na dwóch kolumnach, spiralnie skręconych i oplecionych winną latoroślą. Na ścianie południowej umieszczono dużych rozmiarów kamienne epitafium generała majora Ottona Gustava von Lepel. Był on komendantem twierdzy w Kostrzynie. Zmarł on w roku 1735, i został pochowany w kościele w Buku. Kamienne epitafia na Pomorzu to duża rzadkość, większość epitafiów na tym terenie wykonywano albowiem z bogato polichromowanego drewna. Takie właśnie było epitafium kapitana Theophilusa Michaelisa, rannego w bitwie pod Połtawą i zmarłego w Moskwie w 1709 roku. Epitafium to, do lat dziewięćdziesiątych XX wieku, znajdowało się na ścianie północnej kościoła w Buku. Obecnie eksponowane jest w szczecińskiej archikatedrze.

Kościół Matki Bożej Królowej Świata w Dobrej

Kościół Matki Bożej Królowej Świata w Dobrej jest to kamienno ceglana świątynia o dość prostej do połowy swojej wysokości, kamiennej romańskiej architekturze, bowiem zbudowano ją całkowicie bez wieży, a nad romańskimi murami, wzniesiono już dalszą wyższą część świątyni zbudowaną z cegły, oraz jak by osobno wydzielonego prezbiterium, jednak jest to bardzo cenny, i bodajże jedyny relikt średniowiecznej zabudowy wsi Dobra nieopodal Szczecina. Kościół został wybudowany już około 1270 roku, z równo ciosanej kostki granitowej. Przy swoim narożniku północno wschodnim, kościół ten posiadał nieistniejącą już do dziś dnia zakrystię, a śladem po niej jest rzadko spotykana narożna przypora. W roku 1770, dobudowano do ściany kościoła od strony południowej kruchtę, oraz całkowicie przebudowano okna w prezbiterium, również na ścianie wschodniej, a wnętrze świątyni przekryto drewnianym prostym stropem belkowym. W 1875 roku, wybudowano ceglane, i schodkowo zakończone zwieńczenia ścian szczytowych, przebudowano i powiększono okna na ścianach bocznych korpusu nawowego, oraz dobudowano do ściany północnej kruchtę podobną do tej przy ścianie południowej. Kościół był gruntownie wyremontowany w drugiej połowie XX wieku. Kościół jest jak i inne rzymskokatolickie kościoły orientowany, a wykonany z kwadr granitowych, które jedynie w dolnych partiach murów obwodowych tworzą czytelne romańskie warstwy. W partii zachodniej, przy ścianie południowej i północnej dwie znajdują się przybudówki o podobnych rozmiarach przykryte dachem dwuspadowym. Na ścianach obwodowych widoczne z zewnątrz liczne przebudowy otworów okiennych. Wnętrze kościoła zostało przekryte stropem drewnianym, belkowanym. Jako ciekawe wyposarzenie godne wymienienia zasługuje tu barokowy ołtarz główny o niespotykanej na Pomorzu formie. Jest to przekształcony, dawny ołtarz ambonowy. Czasza ambony została odjęta od ołtarza i ustawiona w prezbiterium na podłodze. Ołtarz nie posiada baldachimu. Nastawa ołtarzowa ma formę szerokiej, promieniście kanelowanej pośrodku płyty ozdobionej po bokach potężnymi uszakami z ornamentem roślinnym i wolutami. Oba uszaki różnią się od siebie i nie stanowią swojego zwierciadlanego odbicia. Nie wiadomo czy jest to zamierzony efekt artystyczny twórcy ołtarza, czy też wynik jego nieudolności lub pomyłki. Nie można także wykluczyć, że różnice te powstały w okresie późniejszym i są wynikiem uszkodzenia ołtarza. Ołtarz ozdobiony jest dwoma niewielkimi herbami rodów jak, Blankensee i Perband jest tu epitafium Bogusława Ernesta von Ramin. Epitafium pochodzi z drugiej połowy XVIII wieku. Eptafium to zdobione jest ornamentyką roślinną, po jego bokach oraz wolutami u góry. Zwrócić należy uwagę na brak płyty inskrypcyjnej. Mamy tu także dzwon o średnicy 1 metra odlany w 1862 roku, w szczecińskiej firmie C. Woss lub też Vossa. Wyposażenie zaginione po 1945 roku, jest to epitafium Berndta Ludwiga von Ramin, świecznik z brązu z XVIII wieku, srebry kielich, oraz dzwon z końca XVII wieku. wszystkie te obiekty sakralne ponad wszelką wątpliwość, stały się łupem wojsk histlerowskich, lub sowieckich, albo też zdobyczą wszelkiego rodzaju szabrwników i złodziei grasujących na pomorzu po drugiej wojnie światowej

Kościół Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Marii Panny w Trzebiszewie

Jest to także rzymskokatolicki kościół filialny w Trzebieszewie, w województwie zachodniopomorskim. Wybudowany został już w roku 1446. Natomiast w roku 1443, pisma urzędowe i kościelne wymieniają proboszcza tej parafii Jakuba Stiemke. W skład parafii wchodziły okoliczne wsie, jak Jatki, Grębowo, Borucin, Świniec. W 1466 roku, z inicjatywy Heinricha von Witten wybudowano ten właśnie kościół. W parafii pełniło posługę trzech księży, dla których ufundowano ołtarz główny i dwie altarie, a z prawej strony ołtarz Brüsewitzów a z lewej von Ploetschów ze Świńca. W 1466 roku, Heinrich Wachholz sprzedał swoją siedzibę w Grębowie radzie miejskiej z Kamienia na utrzymanie kościoła. W roku 1520, i później nastąpiły dalsze transakcje dotyczące kościoła. Albowiem bracia Joachim i Eggart Brüsewitz sprzedali ziemię i siedzibę w Trzebieszewie oraz swój własny dom w Borucinie, za sumę 800 florenów na utrzymanie tego kościoła. Sprzedaż ta była potwierdzona przez dokument księcia Bogusława X wystawiony w Wolinie. Później po reforacji, pierwszym ewangelickim pastorem został Christian Woestenius w 1550 roku. Natomiat po wprowadzeniu protestantyzmu, w roku 1570, podczas inspekcji kościelnej nakazano rozebrać dwa boczne ołtarze. W 1596 roku, zawaliła się wieża kościelna. Urzędujący wówczas proboszcz Petrus Venske rozpoczął działania w celu jej odbudowania. Wieża otrzymała dębowe oszalowanie, ufundowano też nowe ławki a cmentarz ogrodzono murem z kamieni polnych. W roku 1643, kościół został splądrowany przez wojska cesarskie. Siedem lat później, w 1650 roku, zniszczone wnętrza odbudowano, wymalowano strop kościoła i oszalowano od nowa wieżę. Zgodnie z postanowieniami pokoju westfalskiego, kończącego wojnę trzydziestoletnią, jeden fragment parafii trzebieszewskiej podlegał pod szwedzkiego prepozytora w Kamieniu, a drugi pod brandenburskiego superintendenta w Cerkwicy. W 1659 roku, Ekkard von Brüsewitz podarował kościołowi pozłacany srebrny kielich. W 1661 roku powiększono plebanię i odrestaurowano mur cmentarny a Joachim von Plotz ze Świńca podarował Kościołowi 100 florenów. W 1666 roku, po śmierci proboszcza Petrusa Reynariusa probostwo w Trzebieszewie nie było obsadzone przez pięć lat ponieważ szwedzkie miasto Kamień i protektorzy brandenburscy nie mogli uzgodnić kandydata na to stanowisko. Doszło do procesu zakończonego polubownie. Probostwo objął kandydat Brandenburgii. W 1680 od nowa oszalowano wieżę a lejtnant Eggert von Witten z Trzebieszewa i Eggert von Plotz dali odpowiednio kwoty 15 i 12 florenów, na nową ambonę. W roku 1690, w dwóch kaplicach zbudowano loże kolatorskie dla rodzin szlacheckich, jak Wittenów z Trzebieszewa i Brusewitzów z Będziszewa. Rodziny te ufundowały również nowy ołtarz dla tego kościoła. W 1719 roku, zawieszono duży dzwon, który wcześniej zerwał się w czasie pogrzebu sołtysa Doberpuhla. W roku 1917,dzwon ten został niestety jak i wiele innych zarekwirowany i przetopiony na cele wojenne. W roku 1739, na zamówienie pastora Polemana został zakupiony i zamontowany na wieży zegar. Jeszcze w 1929 roku, leżał na podłodze wieży ale był już całkowicie popsuty. W roku 1825, przebudowano podłogę kościoła. I znów popełniono błędy bo zlikwidowano stare krypty grobowe, a w 1897 roku, usunięto wszystkie grobowce z kościoła. W roku 1846, zbudowano nową plebanię i stodołę dla pastora. W 1854 roku, z dobrowolnych składek wiernych ufundowano nowe organy. Wykonał je mistrz Frohreich z Kamienia za sumę 300 talarów. W 1897 roku, po odprawieniu ostatniego nabożeństwa w niedzielę Trójcy Świętej przez rok trwał remont. Nabożeństwa w tym czasie odprawiano w parku za dworem, gdzie przeniesiono ławki i ambonę. W czasie złej pogody nabożeństwa odprawiano w szkole. Wyrównano poziom murów kościoła i wieży, odnowiono ukośne pilastry murów. W pierwotnym stanie zostawiono absydę, wejście do kościoła, ściany północną i południową. W roku 1908, wstawiono do kościoła nowy żeliwny piec. 18 września 1909 roku, w wieżę kościelną uderzył piorun, nie czyniąc jednak wielkich szkód. Jesienią roku 1911, wieża od północnej strony została na nowo oszalowana deskami dębowymi. W wigilię Bożego Narodzenia 1924 roku, został zawieszony nowy dzwon. Na początku 1926 roku, w wieku 76 lat zmarł pastor Wilhelm Keiper. Jego następcą został pastor Ernst Biastoch, który pełnił tu służbę do 1930 roku. Po nim pastorem został mianowany wielebny Weigle sprawujący urząd, duchownego aż do końca II wojny światowej. Z jego inicjatywy w 1937 roku, odmalowano wnętrze kościoła, które to prace, wykonał malarz kościelny Hoffman z Ziębic. W 1942 roku, wstawiono dwa nowe witraże w boczne okna przy ołtarzu. Okno po lewej przedstawia scenę z Emaus, a po prawej scenę ze świątyni jerozolimskiej przyniesienie Jezusa do świątyni. 12 października 1945 roku, obiekt kościoła przeszedł pod opiekę Kościoła rzymskokatolickiego i został ponownie poświęcony. 24 grudnia 1945 roku, do Trzebieszewa wraz z księdzem Michałem Kasprukiem dojechał transport repatriantów z Brzozdowiec. Jeszcze tego samego dnia odprawiono pierwszą polską mszę w domu jednego z repatriantów. Kościół zlokalizowano w zachodnim skraju Trzebieszowa na kwartale wydzielonym niewysokim, kamiennym murem z bramkami. Pierwotnie był to kościół salowy, orientowany, bez wieży zachodniej z dwoma bocznymi kaplicami i prezbiterium, zamkniętym od wschodu poligonalnie, oskarpowanym. Sprawą sporną pozostaje forma architektoniczna wieży. Obecność blend w szczycie zachodnim mogłaby świadczyć o planowanym wzniesieniu niewielkiej wieży na planie kwadratu. Niemiecki inwentaryzator powiatu Kamień w swojej rekonstrukcji trzebieszewskiej świątyni przedstawił koncepcję korpusu nawowego powiązanego z murowaną podstawą wieży, na której osadzono drewnianą konstrukcję dzwonnicy krytej ostrosłupowym hełmem. Ściany podstawy wieży miałyby być jednak węższe od obecnych. Mury budowli posadowione na kamiennym fundamencie wzniesiono w całości z cegły. W XV wieku, do ścian północnej i południowej korpusu nawowego dobudowano dwie kaplice. W kaplicy południowej w roku 1690, utworzono lożę kolatorską. W trakcie XIX wiecznej, rozbudowy kościoła podwyższono nieco i wyrównano koronę murów wieńcząc je profilowanym gzymsem. Powiększono też przestrzenie kaplic bocznych czyniąc je symetrycznymi, a w narożach prezbiterium i kaplic dobudowano pomieszczenia zakrystii i składziku. Zupełnie zmieniono wykroje okien w ścianach północnej i południowej, a we wnętrzu kościoła zainstalowano empory, chórową i kolatorskie. Prawdopodobnie w tym też czasie zlikwidowano portal południowy. Po obu stronach podstawy wieży, dobudowano kryte schody wiodące na empory z wejściami od zewnątrz oraz wymieniono odeskowanie szkieletowej konstrukcji wieży. Całość kryta jest ceramicznym dachem dwuspadowym, wielopołaciowym nad zamknięciem prezbiterium. Zadaszenie kaplic bocznych tworzących dziś pseudotransept również dwuspadowe poprzeczne w stosunku do nawy. Wieża wzniesiona jest na planie kwadratu jest wyraźnie dwukondygnacyjna. W kamienno ceglanej podstawie o grubych murach równych wysokością murom obwodowym znajduje się portal zachodni o rozglifionych, uskokowych, zwieńczonych ostrołukiem ościeżach, będącym wejściem do świątyni przez kruchtę wieżową. Drugą kondygnację tworzy zwężająca się ku górze dzwonnica o konstrukcji szkieletowej, odeskowanej. Wieńczy ją ostrosłupowy hełm z okapem kryty łupkiem skalnym, zakończony kulą i iglicą. Otoczenie kościoła porośnięte jest starodrzewem i pełni dziś funkcję cmentarza. Po zachodniej stronie kościoła znajduje się grobowiec o formie klasycystycznej.

Kościół Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w Choszcznie

Kościół Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w Choszcznie jest to rzymskokatolicki typowo gotycki kościół parafialny w Choszcznie, w województwie zachodniopomorskim. Świątynia należy do dekanatu Choszczno w archidiecezji szczecińsko kamieńskiej. Świątynia została zbudowana przezzakon Joannitów już w XIV stuleciu, w stylu gotyckim na miejscu kościoła granitowego z XIII wieku. W XVI wieku, kościół został przejęty przez protestantów. W latach 1511 i 1637 roku, kościół został zniszczony przez pożar. W latach 1859 aż do roku 1962, kościół został poddany gruntownej rekonstrukcji. W 1945 roku, podczas walk o miasto, uległ zniszczeniu. Natychmiast po drugiej wojnie światowej przystąpiono do odbudowy tej świątyni. W dniu 8 grudnia 1947 roku, została poświęcona odbudowana część budowli. Od 1956 roku, kiedy proboszczem został ksiądz Tadeusz Sorys, rozpoczęto dokładniejsze prace rekonstrukcyjne, które miały przywrócić świątyni pierwotny wygląd gotycki. Prace były wykonywane według projektu bytomskiego architekta Sznela. Prace budowlane rozpoczęły się w dniu 20 maja 1956 roku, a odbudowa wnętrza budowli została zakończona w dniu 21 kwietnia 1957 roku. W tym samym roku, poznański malarz Padee, namalował na ścianach wewnątrz prezbiterium, sześć scen z życia Jezusa Chrystusa. Rok później w 1959 roku, poznański organmistrz Saganowski zbudował organy. Po ukończeniu prac związanych z nawą główną, rozpoczęły się prace przy odbudowie gotyckiej wysokiej wieży. Analizę stanu wieży i projekt jej odbudowy zostały wykonane w 1962 roku, przez inżyniera Zygmunta Konarzewskiego. Dopiero po 1967 roku, podczas urzędowania księdza proboszcza Jana Abramskiego, rozpoczęły się prace przy rozbrajaniu niewypałów tkwiących w murach wieży. Nadzór budowlany nad tymi pracami sprawował inżynier Stefan Kwilecki. Odbudowa wieży zakończyła się w 1972 roku. Najcenniejszym zabytkiem choszczeńskiej fary jest, znajdujące się na bocznej ścianie prezbiterium, Drzewo Jessego czyli ceramiczna płaskorzeźba przedstawiająca rodowód Chrystusa. W środku kompozycji umieszczony został wizerunek ukrzyżowanego Chrystusa, któremu towarzyszy Maryja i święty Jan. Po bokach przedstawiono 21 wizerunków przodków Chrystusa. Choszczeńskie Drzewo Jessego to wielka rzadkość na skalę europejską. Według Janiny Kochanowskiej choszczeńskie Drzewo Jessego powstało w XIV wieku, dla nieistniejącego już klasztoru franciszkanów. W XVII wieku, w wyniku dwóch pożarów, kiedy to klasztor ten uległ zniszczeniu a wówczas to płaskorzeźba została przeniesiona na zewnętrzną ścianę choszczeńskiej fary. Do wnętrza, na swoje obecne miejsce, trafiła już w połowie XIX wieku, podczas ponownego remontu świątyni. Na uwagę wewnątrz świątyni zasługują dwa epitafia znajdujące się w ścianie przy wyjściu z zakrystii w nawie głównej. Są to epitafium nagrobne burmistrza Mikołaja Rebentischa z XV stulecia, oraz epitafium nagrobne kolatorki Elżbiety von Schack z 1787 roku, która ufundowała dach budowli.

Kościół Chrystusa Króla w Reczu

Kościół Chrystusa Króla w Reczu jest to gotycki rzymskokatolicki kościół parafialny w Reczu, w powiecie choszczeńskim, w województwie zachodniopomorskim. Należy do dekanatu Choszczno archidiecezji szczecińsko kamieńskiej. Pierwotnie świątynia nosiła wezwanie świętej Katarzyny. Budowa nowego kościoła w stylu gotyckim rozpoczęła się w latach 1352 do roku 1355, zapewne na miejscu wcześniejszej budowli zniszczonej w pożarze miasta w 1340 roku. Świątynia została przebudowana w XV wieku, wtedy to w nawie głównej zostało zbudowane sklepienie gwiaździste oraz przebudowana została wieża. W XVI i XVII stuleciu budowla została wzbogacona o nowe wyposażenie wnętrza.

W 1859 roku, kościół został gruntownie odrestaurowany, bowiem zostały wymienione ościeża okien, laskowanie fryzy, gzymsy i szczyty. Do 1945 roku, była to świątynia luterańska. W dniu 4 listopada 1945 roku, nastąpiło poświęcenie świątyni na rzymskokatolicki kościół parafialny.

Kościół Matki Bożej Nieustającej Pomocy w Drawnie